Mevzuat

KANUN NO: 5977 Kabul Tarihi: 18.03.2010 RGT: 26.03.2010 RG NO: 27533

BİRİNCİ BÖLÜM: Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Amaç ve kapsam

MADDE 1 - (1) Bu Kanunun amacı; bilimsel ve teknolojik gelişmeler çerçevesinde, modern biyoteknoloji kullanılarak elde edilen genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar ve ürünlerinden kaynaklanabilecek riskleri engellemek, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması, sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla biyogüvenlik sisteminin kurulması ve uygulanması, bu faaliyetlerin denetlenmesi, düzenlenmesi ve izlenmesi ile ilgili usul ve esasları belirlemektir.

(2) Bu Kanun; genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar ve ürünleri ile ilgili olarak araştırma, geliştirme, işleme, piyasaya sürme, izleme, kullanma, ithalat, ihracat, nakil, taşıma, saklama, paketleme, etiketleme, depolama ve benzeri faaliyetlere dair hükümleri kapsar.

(3) Veteriner tıbbi ürünler ile Sağlık Bakanlığınca ruhsat veya izin verilen beşeri tıbbi ürünler ve kozmetik ürünleri bu Kanun kapsamı dışındadır.

Tanımlar

MADDE 2 - (1) Bu Kanunun uygulanmasında;

a) Ayırt edici kimlik: Her bir GDO için taşıdığı her bir genin kodunu da içeren nümerik ve alfa nümerik bir kodlama sistemini,

b) Bakan: Tarım ve Köyişleri Bakanını,

c) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,

ç) Basitleştirilmiş işlem: GDO ve ürünlerinden kaynaklanabilecek herhangi bir riskin olmadığı; insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe herhangi bir zararının bulunmadığı yönünde mevcut bilgiye ve daha önce yapılmış olan risk değerlendirmesine dayanan basitleştirilmiş karar alma sürecini,

d) Biyogüvenlik: İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliği korumak için GDO ve ürünleri ile ilgili faaliyetlerin güvenli bir şekilde yapılmasını,

e) Biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması: GDO ve ürünleri ile ilgili bilimsel, teknik ve uygulamaya ilişkin bilgi ve belgelerin ulusal ve uluslararası seviyede alışverişinin kolaylaştırılması ile kamuoyunun bilgilendirilmesi ve karar sürecine katılımı amacıyla oluşturulacak bilgi alışverişi sistemini,

f) Biyogüvenlik sistemi: Biyogüvenliğin sağlanması için yürütülen her türlü faaliyet ile idari, hukuki ve kurumsal yapılanmanın tamamını,

g) Biyolojik çeşitlilik: Ekosistem de dâhil olmak üzere, türler arası ve tür içi farklılıkları,

ğ) Bulaşan: Gıda veya yeme kasten ilave edilmeyen ancak, gıdanın birincil üretim aşaması dâhil üretimi, imalatı, işlenmesi, hazırlanması, işleme tabi tutulması, ambalajlanması, paketlenmesi, nakliyesi veya muhafazası ya da çevresel bulaşma sonucu gıdada bulunan, hayvan tüyü, böcek parçası gibi yabancı maddeler hariç olmak üzere her tür maddeyi,

h) Canlı organizma: Mikroorganizma, steril organizma, virüs, virion ve viroidler de dahil olmak üzere genetik materyali çoğaltabilen ya da aktarabilen herhangi bir biyolojik varlığı,

ı) Deneysel amaçlı serbest bırakma: GDO ile ilgili deneysel amaçlarla yapılacak faaliyetlerin, harici çevre ile temasını önleyecek şekilde, kontrollü şartlar altında, sınırlandırılmış belirli bir alanda yürütülmesini,

i) Genetik yapısı değiştirilmiş organizma (GDO): Modern biyoteknolojik yöntemler kullanılmak suretiyle gen aktarılarak elde edilmiş, insan dışındaki canlı organizmayı,

j) GDO’lardan elde edilen ürünler: Kısmen veya tamamen GDO’lardan elde edilmekle birlikte GDO içermeyen veya GDO’dan oluşmayan ürünleri,

k) GDO ve ürünleri: Kısmen veya tamamen GDO’lardan elde edilen, GDO içeren veya GDO’lardan oluşan ürünleri,

l) İlgililer: GDO ve ürünleri ile ilgili olarak araştırma, geliştirme, işleme, piyasaya sürme, izleme, kullanma, ithalat, ihracat, nakil, taşıma, saklama, paketleme, etiketleme, depolama ve benzeri faaliyetlerde bulunanları,

m) İşleme: GDO ve ürünlerinin, gıda, yem veya diğer amaçlarla kullanılmasını sağlamak için yapılan ve ürünün ilk halini önemli ölçüde değiştiren herhangi bir faaliyeti,

n) İzleme: GDO ve ürünlerinden kaynaklanabilecek herhangi bir riskin olmadığı ve insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe herhangi bir zararının bulunmadığı tespit edilmiş, piyasaya sürülen bir GDO ve ürününün işleme ve dağıtım zinciri boyunca her aşamada takibi ve her türlü gözlem, kontrol ve denetimi,

o) Kapalı alanda kullanım: İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitlilik üzerinde genetiği değiştirilmiş organizmalardan kaynaklanabilecek olumsuz etkilerin biyolojik, kimyasal ve fiziksel engellerle tamamen önlenerek kontrol edilen laboratuvar ve tesislerdeki işlemlerini,

ö) Karar: GDO veya ürünlerine ilişkin yapılan bir başvuru hakkında bilimsel esaslara göre yapılan risk değerlendirmesi ve sosyo-ekonomik değerlendirme sonuçlarına göre Biyogüvenlik Kurulu tarafından verilen kararı,

p) Komite: Bilimsel değerlendirmeleri yapmak üzere Kurul tarafından oluşturulan komiteleri,

r) Kurul: Biyogüvenlik Kurulunu,

s) Modern biyoteknoloji: Geleneksel ıslah ve seleksiyonda kullanılan teknikler dışında, doğal fizyolojik üreme engelini aşarak, rekombinant deoksiribonükleik asidin (rDNA) ve nükleik asidin hücrelere ya da organallere doğrudan aktarılmasını sağlayan in vitro nükleik asit tekniklerinin ya da taksonomik olarak sınıflandırılmış familyanın dışında, farklı tür ve sınıflar arasında hücre füzyonu tekniklerinin uygulanmasını,

ş) Muamele: İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğin korunması için alınacak tedbirler göz önünde bulundurularak ambalajlama, paketleme, etiketleme, nakil ve depolama gibi GDO üzerinde gerçekleştirilen herhangi bir işlemi,

t) Piyasaya sürme: Bu Kanun kapsamındaki her türlü ürünün bedelli veya bedelsiz olarak piyasaya arzını,

u) Protokol: 17/6/2003 tarihli ve 4898 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan ve 17/7/2003 tarihli ve 2003/5937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanan Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi’nin Biyogüvenlik Kartagena Protokolünü,

ü) Risk değerlendirme: GDO ve ürünlerinin, genetik değişiklikten dolayı, insan, hayvan ve bitki sağlığı, biyolojik çeşitlilik ve çevre üzerinde sebep olabileceği risklerin ve risk kaynağının test, analiz, deneme gibi bilimsel yöntemlerle tanımlanması, niteliklerinin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve risk unsurlarının belirlenmesini kapsayan dört aşamalı süreci,

v) Risk iletişimi: Risk analizi sürecinde risk değerlendiricileri, risk yöneticileri ve diğer ilgili tarafların, tehlike, risk, riskle ilgili faktörler ve riskin algılanmasına ilişkin bilgi ve görüşler ile risk değerlendirmesi bulguları ve risk yönetimi kararlarının açıklamalarını da kapsayan bilgi ve düşüncelerin paylaşımını,

y) Risk yönetimi: GDO ve ürünlerinin, risk değerlendirmesi ve yasal faktörler göz önünde tutularak ilgili taraflarla istişare ile izin verilen amaç ve kurallar dâhilinde kullanılmasını ve muamelesini sağlamak amacıyla alınan önlemleri, uygun olabilecek kontrol önlemlerine ilişkin alternatiflerin değerlendirilmesi, tercih edilmesi ve uygulanması sürecini,

z) Sosyo-ekonomik değerlendirme: Başvuru hakkında karar verilmeden önce değerlendirilmek üzere, GDO ve ürünlerinin çevreye serbest bırakılması ve kullanılması sürecinde biyolojik çeşitlilik ve kullanıcıları ile çiftçiler üzerindeki etkilerinden kaynaklanacak sosyo-ekonomik bedelleri belirlemek üzere bilimsel esaslara dayanarak yapılan tüm çalışmaları,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM: Temel Esaslar

Başvuru, değerlendirme ve karar verme

MADDE 3 - (1) İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı gözönünde bulundurularak GDO veya ürünlerinin ithalatı, ihracatı, deneysel amaçlı serbest bırakılması, piyasaya sürülmesi ile genetiği değiştirilmiş mikroorganizmaların kapalı alanda kullanımına, bilimsel esaslara göre yapılacak risk değerlendirmesine göre karar verilir. Risk değerlendirme sonuçlarına göre risk oluşturmayacağı belirlenen başvurular için verilen kararın geçerlilik süresi on yıldır.

(2) Her bir GDO ve ürününün ilk ithalatı için gen sahibi veya ithalatçı, yurt içinde geliştirilen GDO ve ürünü için ise gerçek ve tüzel kişiler tarafından Bakanlığa başvuru yapılır. Başvurularda, başvurunun içeriğine ilişkin bilgiler ile GDO ve ürününün ne amaçla kullanılacağının belirtilmesi zorunludur. GDO ve ürünü için birden fazla amaçla kullanım başvurusu yapılabilir. Birden fazla amaçla kullanım başvurusu yapıldığında, her bir amaç için ayrı başvuru yapılmış sayılır.

(3) Yapılan bir başvurunun sonucu başka başvurular için emsal teşkil etmez.

(4) Alınan başvurular Bakanlık tarafından Kurula iletilir. Kurul doksan gün içerisinde başvurunun kabul edilip edilmediğini ve diğer değerlendirmelerini Bakanlığa gönderir. Bakanlık on beş gün içerisinde başvuru sahibine bildirimde bulunur. Ek bilgi veya belge talebi nedeniyle geçen süre, bu sürenin hesabında dikkate alınmaz.

(5) GDO ve ürünlerinin;

a) İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliği tehdit etmesi,

b) Üretici ve tüketicinin tercih hakkının ortadan kaldırılması,

c) Çevrenin ekolojik dengesinin ve ekosistemin bozulmasına neden olması,

ç) GDO ve ürünlerinin çevreye yayılma riskinin olması,

d) Biyolojik çeşitliliğin devamlılığını tehlikeye düşürmesi,

e) Başvuru sahibinin biyogüvenliğin sağlanmasına yönelik tedbirleri uygulamak için yeterli teknik donanıma sahip olmadığının anlaşıldığı,

durumlarda bu başvurular reddedilir.

(6) Karar alma süresi, bu maddenin dördüncü fıkrasına göre alınan kararın Bakanlık tarafından başvuru sahibine bildirilmesinden sonra başlar ve bu süre iki yüz yetmiş günü geçemez. Ek bilgi veya belge talebi nedeniyle geçen süre, karar alma süresinin hesabında dikkate alınmaz.

(7) Başvuru sahibi gizli tutulmasını istediği bilgilere ilişkin talebini yazılı olarak bildirir. Bakanlık bu talebin tamamen veya kısmen karşılanmasına karar vermesi öncesinde başvuru sahibi ile gizlilik talebi hakkında bilgi alışverişinde bulunur. Bakanlık bu görüşmenin ardından taleple ilgili gerekli tedbirleri alır ve başvuru sahibine bildirir. Başvuru sahibinin veya ithalatçının adı ve adresi, GDO ve ürünlerinin kullanım amacı, sahip olduğu özellikler, ayırt edici kimlik bilgileri, bilinen ve bilimsel isimleri, transfer edilen genin alındığı organizma, alıcı ve verici organizmanın orijin ülkesi, transfer yönteminin genel tanımı, acil durumlarda uygulanacak olan yöntem ile planlar ve risk değerlendirmesinin özeti gizli bilgi olarak değerlendirilemez.

(8) Başvurularda, GDO veya ürünlerinin geliştirildiği veya tescil edildiği ülkede çevreye serbest bırakılmasına, tüketim amacıyla piyasaya sürülmesine izin verildiğine, verilen iznin devam ettiğine, üretimine ve tüketimine devam edildiğine ve Bakanlıkça belirlenen süreyle piyasada yer aldığına dair talep edilen belgenin sunulması zorunludur.

(9) Deneysel amaçlı serbest bırakma veya piyasaya sürme amacıyla ilk defa ithal edilecek GDO ve ürünleri için ithalattan önce, yurt içinde geliştirilenler için ise piyasaya sürülmeden önce Bakanlığa ayrı ayrı başvuru yapılır.

(10) GDO ve ürünlerinin transit geçişinde her bir geçiş için Bakanlıktan izin alınması zorunludur. Transit geçişler, Bakanlık tarafından verilen yazılı izinde belirtilen koşullara ve 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanununa uygun olarak gerçekleştirilir.

(11) Araştırma yapmaya yetkili kuruluşlar tarafından bilimsel araştırma amacıyla ithal edilecek GDO ve ürünleri için Bakanlıktan izin alınır. İthalat, yazılı izinle belirlenen koşullara uygun olarak gerçekleştirilir. Araştırma amaçlı olan GDO ve ürünleri ile genetiği değiştirilmiş mikroorganizmaların kapalı alanda kullanımı için, faaliyeti yürüteceklerin kapalı alanda kullanım koşullarını ve standartlarını karşılaması ve kaza ile çevreye yayılması durumunda uygulanabilecek tedbirlerin mevcut olması gerekir. Araştırma amaçlı yapılacak faaliyet ve sonucundan Bakanlığa bilgi verilmesi zorunludur.

(12) GDO ve ürünleri ile ilgili yapılan başvurular hakkında risk ve sosyo-ekonomik değerlendirmeye ilişkin bilimsel raporlar, Kurul tarafından, biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması vasıtasıyla kamuoyuna açıklanır. Kurul, bu görüşleri de dikkate alarak nihai değerlendirme raporu ile olumlu kararını toplantı tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde gerekçeleri, varsa karşı oy gerekçeleri ve imzaları ile birlikte tekemmül ettirmek ve Bakanlığa sunmak zorundadır. Kurul kararları Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girer.

(13) Kararın olumsuz olması durumunda; bu karar, Bakanlıkça başvuru sahibine yazılı olarak bildirilir. Başvuru sahibi olumsuz kararın değiştirilmesine sebep olabilecek yeni bilgilere sahip olması halinde, Bakanlığa başvurarak bu olumsuz kararın gözden geçirilmesini isteyebilir. Bu durumda Kurul, sunulan yeni bilgileri dikkate alarak altmış gün içinde kararı gözden geçirir ve sonuçlarını başvuru sahibine bildirilmek üzere Bakanlığa iletir. Verilen nihai karar kamuoyuna duyurulur.

(14) Kurul, Komitenin kararına uymaması durumunda bu durumu gerekçeli olarak açıklar.

(15) Kararda aşağıdaki hususlar yer alır:

a) Geçerlilik süresi.

b) İthalatta uygulanacak işlemler.

c) Kullanım amacı.

ç) Risk yönetimi ve piyasa denetimi için gerekli veriler.

d) İzleme koşulları.

e) Belgeleme ve etiketleme koşulları.

f) Ambalajlama, taşıma, muhafaza ve nakil kuralları.

g) İşleme, atık ve artık arıtım ve imha koşulları.

ğ) Güvenlik ve acil durum tedbirleri.

h) Yıllık raporlamanın nasıl yapılacağı.

(16) Başvuru sahibi, geçerlilik süresi dolmadan en az bir yıl önce Bakanlığa müracaat ederek uzatma talep edebilir. Bu talep Kurul tarafından değerlendirilir ve sonucu başvuru sahibine bildirilmek üzere Bakanlığa gönderilir. Sonucun bir yıllık süre içerisinde başvuru sahibine bildirilmemesi durumunda, izin süresi karar verilinceye kadar uzar.

(17) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.

Risk değerlendirme, sosyo-ekonomik değerlendirme ve risk yönetimi

MADDE 4 - (1) Bu Kanuna göre yapılan her bir başvuru için bilimsel esaslara göre risk değerlendirmesi ve sosyo-ekonomik değerlendirme ayrı ayrı yapılır. Başvuruda verilen bilgilerin yeterli görülmemesi durumunda başvuru sahibinden yeniden deney, test, analiz ve araştırma yapılması talep edilebilir. Risk değerlendirmesi ve sosyo-ekonomik değerlendirme işlemleri ile ilgili masraflar başvuru sahibi tarafından karşılanır.

(2) Yapılan başvurularda her bir başvuru için ayrı risk değerlendirmesi yapılır. Risk değerlendirmesinde laboratuvar, sera ve tarla testlerini içeren alan denemeleri ile gıda analizleri, toksisite ve alerji testleri yanında gerekli görülen diğer testlerin sonuçlarının başvuru sahibi tarafından verilmesi zorunludur.

(3) Her bir başvuru hakkında karar vermede esas alınmak üzere GDO’ların, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması, tüketici ve kullanıcılar üzerindeki etkilerinin belirlenmesi için sosyo-ekonomik değerlendirme yapılır.

(4) Başvurusu yapılan GDO ve ürünleri için risk ve sosyo-ekonomik değerlendirme sonuçlarına dayanarak risk yönetimi esasları belirlenir. Risk yönetimi ile ilgili detaylı bir plan hazırlanır. Risk yönetim planının hazırlanması ve uygulanmasından başvuru sahibi sorumludur.

(5) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.

Yasaklar

MADDE 5 - (1) GDO ve ürünlerine ilişkin aşağıdaki fiillerin yapılması yasaktır:

a) GDO ve ürünlerinin onay alınmaksızın piyasaya sürülmesi.

b) GDO ve ürünlerinin, Kurul kararlarına aykırı olarak kullanılması veya kullandırılması.

c) Genetiği değiştirilmiş bitki ve hayvanların üretimi.

ç) GDO ve ürünlerinin Kurul tarafından piyasaya sürme kapsamında belirlenen amaç ve alan dışında kullanımı.

d) GDO ve ürünlerinin bebek mamaları ve bebek formülleri, devam mamaları ve devam formülleri ile bebek ve küçük çocuk ek besinlerinde kullanılması.

Basitleştirilmiş işlem

MADDE 6 - (1) GDO ve ürünlerinden kaynaklanabilecek herhangi bir riski olmayan ve insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe herhangi bir zararının bulunmadığı yönünde mevcut bilgiye ve daha önce yapılmış olan risk değerlendirmesine dayanan başvurular için, sosyo-ekonomik değerlendirme sonuçları da dikkate alınarak basitleştirilmiş işlem uygulanabilir.

(2) Basitleştirilmiş işleme müracaat esnasında Bakanlık tarafından belirlenecek diğer hususlar dışında aşağıdaki şartların karşılanması zorunludur:

a) Gen kaynağı ile transfer edilen canlı organizmanın taksonomisi ve biyolojisinin biliniyor olması.

b) GDO’nun insan, hayvan, çevre sağlığı ve biyolojik çeşitliliğe olabilecek etkileri hakkında yeterli bilgi bulunması.

c) GDO’nun diğer canlı organizmalarla ilişkisi ile ilgili olarak kullanılabilecek daha önce yapılmış risk değerlendirmelerinden elde edilen olumsuz bir etki olmadığına dair bilginin mevcut olması.

ç) Transfer edilen genetik materyalin tanımlanması ve transfer edildiği canlı organizma içinde belirlenmesi için detaylı yöntem ve verilerin bulunması.

(3) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.

Karar sonrası yapılacak işlemler

MADDE 7 - (1) GDO ve ürünlerinin piyasaya sürülmesinden sonra, kararda verilen koşullara uyulup uyulmadığı, insan, hayvan, bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitlilik üzerinde herhangi bir beklenmeyen etkisinin olup olmadığı Bakanlık tarafından kontrol edilir ve denetlenir. Bu amaçla yapılacak analiz işlemleri, Bakanlık tarafından belirlenen laboratuvarlar tarafından gerçekleştirilir. İthalatçı, kontrol ve denetim işlemleriyle ilgili olarak talep edilen hususları yerine getirmekle yükümlüdür.

(2) Kararda belirtilen koşulların ihlali veya GDO ve ürünleriyle ilgili olarak herhangi bir riskin ortaya çıkabileceği yönünde yeni bilimsel bilgilerin ortaya çıkması durumunda, karar Kurul tarafından iptal edilebilir. Kararı iptal edilen GDO ve ürünleri toplatılır. İnsan, hayvan, bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe olumsuz etkisi olduğu tespit edilenler derhal imha edilir; herhangi bir olumsuz etkisi tespit edilmeyenlerin ise mülkiyeti kamuya geçirilir. Bu fıkra uyarınca Bakanlıkça alınacak tedbirlerle ilgili yapılan masraflar ve diğer giderler, kusur ve sorumlulukları dikkate alınarak ilgililerden tahsil edilir.

(3) İzlenebilirliğin sağlanması amacıyla, GDO ve ürünlerinin ülkeye girişi ve dolaşımında, Bakanlığa beyanda bulunulması, gerekli kayıtların tutulması, kararın bir örneğinin bulundurulması ve etiketleme kurallarına uyulması zorunludur. Her bir GDO ve ürününe ayırt edici kimlik verilerek kayıt altına alınır. Kayıt altına alınan GDO ve ürünlerine ilişkin belgelerin yirmi yıl süreyle saklanması zorunludur.

(4) Herhangi bir ürünün Bakanlık tarafından belirlenen eşik değerin üzerinde GDO ve ürünlerini içermesi halinde; etikette, GDO içerdiğinin açıkça belirtilmesi zorunludur.

(5) İlgililer, GDO ve ürünleriyle ilgili olarak yeni bir risk ya da risk şüphesini öğrendiği takdirde durumu derhal Bakanlığa bildirmek ve tedbir almakla yükümlüdür.

(6) İlgililer; GDO ve ürünlerinin piyasaya sürülmesi sırasında alıcıları muamele, işleme, taşıma, saklama ve diğer işlemlere ilişkin kararda yer alan güvenlik kuralları ve tedbirleri hakkında bilgilendirmekle yükümlüdür.

(7) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: Bakanlığın Görev ve Yetkileri ile Kurul ve Komiteler

Bakanlığın görev ve yetkileri

MADDE 8 - (1) Bakanlığın görev ve yetkileri şunlardır:

a) Kurula uygun çalışma koşullarını sağlamak ve Kurulun sekretarya hizmetlerini yürütmek.

b) Kurulca talep edilen bilgi ve belgeleri temin etmek, istenen araştırma, deneme, kontrol ve denetlemeleri yaparak veya yaptırarak sonuçlarını Kurula bildirmek.

c) Bu Kanunda belirtilen iş ve işlemlerin uygulanması, istenmeyen GDO bulaşıklarının engellenmesi, izlenmesi, kontrolü ve denetimini sağlamak.

ç) Gerek görülmesi halinde GDO ve ürünleri ile ilgili çalışmalar yapmak için gerçek veya tüzel kişileri yetkilendirmek, yetkilendirilen bu gerçek veya tüzel kişileri denetlemek ve bunlara ilişkin usul ve esasları düzenlemek.

d) Ülkesel biyolojik çeşitlilik ve genetik kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımı için strateji geliştirmek, uygulamak veya uygulanmasını sağlamak.

e) Biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması aracılığıyla kamuoyunun GDO ve ürünleri ile ilgili bilgilendirilmesi ve karar alma sürecine katılımının sağlanması için gerekli tedbirleri almak.

f) Kurul ve bilimsel komitelerin faaliyetleri ile ilgili usul ve esasları belirlemek.

g) GDO ve ürünlerinin bu Kanunda düzenlenen haller dışındaki dolaşımını ve kullanımını önlemek için, sınır kontrolleri hususunda ilgili kurumlarla iş birliği yapmak.

ğ) İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması, sürdürülebilirliğinin sağlanması hususunda öngörülemeyen durumlara yönelik acil durumlarda uygulanacak yöntem ile acil eylem planlarını hazırlamak ve uygulamak.

h) Kurulun görüşleri doğrultusunda GDO ve ürünlerinin özelliklerine göre eşik değerini belirlemek.

ı) Bu Kanun kapsamındaki ürünler ile GDO’lardan elde edilen ürünlerin etiketlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek.

(2) Bakanlık, gerekli hallerde bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak, diğer bakanlıklar ve ilgili kurum ve kuruluşlar ile iş birliği yapar.

(3) GDO ve ürünleri ile bunlara ilişkin her türlü faaliyet sürecinde meydana gelebilecek kaza durumunda, çevre, biyolojik çeşitlilik, tarımsal üretim ve insan sağlığı üzerinde olabilecek zararların önlenmesine yönelik acil eylem planlarının zamanında hazırlanması ve uygulanmasından Bakanlık sorumludur.

(4) Bakanlık; insan, hayvan, bitki sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması amacıyla bu Kanun kapsamına giren ürünler hakkında tamamen veya kısmen toplatma, mülkiyetin kamuya geçirilmesi, ürünün mahrecine iadesi, faaliyetin geçici olarak durdurulması, ürünün imhası, piyasaya arzı, ticareti ve işlenmesinin yasaklanması gibi ihtiyati tedbirleri almaya ve her türlü düzenlemeyi yapmaya yetkilidir.

Biyogüvenlik Kurulu

MADDE 9 - (1) GDO ve ürünleri ile ilgili yapılan başvuruların değerlendirilmesi ve bu maddede belirtilen diğer görevlerin yürütülmesi için Biyogüvenlik Kurulu oluşturulur.

(2) Kurul, Bakanlıkça dört, Çevre ve Orman Bakanlığınca iki, Sağlık Bakanlığınca bir, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca bir ve Dış Ticaret Müsteşarlığınca bir üye olmak üzere, üç yıllık süre için, ilgili bakanlar tarafından belirlenen toplam dokuz üyeden oluşur. Bakanlıkça seçilecek üyelerden birinin üniversite, diğerinin ise meslek örgütleri tarafından gösterilen adaylar arasından seçilmesi zorunludur. Kurul Başkanı, Bakan tarafından belirlenir. Kurul Başkanı yokluğunda yerine vekalet etmek üzere bir üyeyi tayin eder.

(3) Kurul Başkan ve üyeleri en fazla iki dönem için görevlendirilebilir.

(4) Boşalan Kurul Başkanlığı ve üyeliklerine en geç bir ay içerisinde ilgili bakanlar tarafından yeni görevlendirme yapılır.

(5) Kurul üyesi olabilmek için en az lisans düzeyinde yükseköğrenim görmüş olmak ve 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinin (A) bendinin (1), (4), (5), (6) ve (7) numaralı alt bentlerinde belirtilen şartları taşımak zorunludur. Kurul üyelerinin bu Kanun kapsamına giren konularda en az beş yıllık tecrübeye sahip olması şartı aranır.

(6) Kurul Başkan ve üyelerinin görev süreleri dolmadan görevlerine son verilemez. Ancak, Kurul Başkanı veya bir üyenin bu görevi yapamayacak derecede hastalık veya (DEĞİŞİK İBARE RGT: 03.05.2013 RG NO: 28636 KANUN NO: 6462/1) (KOD 1) engellilik durumunun ortaya çıkması, görevlendirilmeleri için gerekli şartları kaybetmeleri ya da bu Kanuna aykırı işlem yaptıklarının tespit edilmesi durumunda Bakan tarafından görevine son verilir.

(7) Kurul Başkan ve üyeleri ile bunların eşleri, evlatlıkları ve ikinci derece dâhil kan ve kayın hısımları, Kurulun karar almakla görevli olduğu faaliyet veya alanlarla ilgili herhangi bir ticari faaliyette bulunamaz veya sermaye piyasası araçlarına sahip olamaz. Bu fıkra hükmüne aykırı davranıldığının tespit edilmesi durumunda, bunların üyelikleri Bakan tarafından derhal sona erdirilir.

(8) Kurul Başkan ve üyeleri, görevlerinden ayrılmalarını izleyen üç yıl içinde bu Kanunla düzenlenen faaliyet ve alanlardaki özel kuruluşlarda görev alamaz.

(9) Kurulda görev alan üyelere yılda on iki toplantı gününü geçmemek üzere katıldıkları her toplantı günü için (5.000) gösterge rakamının memur aylık kat sayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda huzur hakkı ödenir. Kurulda görev alan üyelere harcırah ödenmesini gerektiren hallerde 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre en yüksek Devlet memuruna ödenen harcırah esas alınır.

Biyogüvenlik Kurulunun çalışma esasları

MADDE 10 - (1) Kurul görevini yaparken bağımsızdır. Hiçbir organ, makam, merci ve kişi Kurula emir ve talimat veremez.

(2) Kurul, Başkanın daveti üzerine gündemli olarak toplanır. Her bir toplantının gündemi toplantıdan en az bir hafta önce Kurul Başkanı tarafından hazırlanarak Kurul üyelerine bildirilir. Gündemde yer alan maddelerin görüşülmesi tamamlanmadığı sürece toplantı sona ermiş sayılmaz.

(3) Kurul en az yedi üyenin hazır bulunması ile toplanır. Kurul, üyelerden en az beşinin aynı yöndeki oyuyla karar alır. Kurul kararı tutanakla tespit edilir ve imza altına alınır.

(4) Geçerli mazereti olmaksızın bir takvim yılında toplam üç toplantıya katılmayan üye, bu durumun Kurul kararı ile tespit edilmesi koşuluyla, üyelikten çekilmiş sayılır. Toplantıya katılmasına rağmen karşı oy kullanmadığı halde Kurul kararlarını süresi içinde imzalamayan veya karşı oy kullandığı halde, karşı oy gerekçesini süresi içinde yazmayan Kurul üyeleri, yazılı olarak ikaz edilir. Bu durumun bir takvim yılı içinde toplam üç defa tekrar etmesi halinde, ikaz edilen üye çekilmiş sayılır. Bu durumun, üyenin katılmadığı üçüncü toplantıda Kurul tarafından tespit edilip karara bağlanarak Bakanlığa bildirilmesi zorunludur.

(5) Kurul üyeleri, eşleri, evlatlıkları ve üçüncü derece dâhil kan ve kayın hısımlarıyla ilgili konularda müzakere ve oylamaya katılamaz.

Biyogüvenlik Kurulunun görev ve yetkileri

MADDE 11 - (1) Kurulun görev ve yetkileri şunlardır:

a) Uzmanlar listesini oluşturmak.

b) Uzmanlar listesindeki kişilerden seçilen bilimsel komiteleri oluşturmak.

c) Her bir başvuru için uzmanlar listesinden bilimsel komitelerin üyelerini seçmek.

ç) Risk ve sosyo-ekonomik değerlendirme raporlarını dikkate alarak Kurul kararlarını oluşturmak.

d) İzleme raporlarına dayanarak kararın kısmen veya tamamen iptali ile yasaklama, toplatma, imha ve benzeri yaptırımlara ilişkin kararlarını Bakanlığa sunmak.

e) Etik komite oluşturmak.

Bilimsel komitelerin oluşumu, görev ve yetkileri

MADDE 12 - (1) Kurul tarafından her bir başvuru için, risk değerlendirme komitesi ve sosyo-ekonomik değerlendirme komitesi ile ihtiyaca göre diğer bilimsel komiteler oluşturulur. Bu komiteler on bir kişiden teşekkül eder.

(2) Uzmanlar listesi, üniversiteler ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu ile Kurul tarafından gerekli görülen alanlarda çalışanlar arasından seçilir.

(3) Komitelerin görev ve yetkileri şunlardır:

a) Bu Kanun kapsamında yapılan başvurularda risk değerlendirmesi için sağlanan bilgilerin bilimsel yeterliliğini belirlemek.

b) Test, deney, deneme, analiz ve diğer işlemleri belirlemek, gerekli hallerde ek bilgi istemek.

c) Risk değerlendirme ve sosyo-ekonomik değerlendirme raporlarını hazırlamak.

ç) Karar sonrasında ortaya çıkan veya elde edilen her türlü yeni veri ve bilgiyi değerlendirerek bilimsel görüş oluşturmak.

d) Bilimsel değerlendirmeler yapmak, Kurula bilgi vermek ve rapor hazırlamak.

(4) Komitelerin hazırladıkları bilimsel değerlendirme raporları hizmete özel olup, bu raporlar Kurul haricinde hiçbir gerçek ve tüzel kişiye, kuruma ve kuruluşa verilemez. Komite üyeleri hukuka aykırı eylemleri dışında hazırladıkları bilimsel değerlendirme raporlarından dolayı sorumlu tutulamaz.

(5) Komiteler görevlerini yaparken bağımsızdır. Hiçbir organ, makam, merci ve kişi komitelere emir ve talimat veremez.

(6) Komitelerde görev alan üyelere yılda on iki toplantı gününü geçmemek üzere katıldıkları her toplantı günü için uhdesinde kamu görevi bulunanlara (3.000), kamu görevi bulunmayanlara ise (5.000) gösterge rakamının memur aylık kat sayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda huzur hakkı ödenir. Bilimsel komitede görev alan üyelere harcırah ödenmesini gerektiren hallerde 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre en yüksek Devlet memuruna ödenen harcırah esas alınır.

(7) Davet edildiği halde, bir başvuru ile ilgili en fazla iki toplantıya mazeretsiz katılmayan üyenin komite üyeliği düşer. Kurul tarafından yeni bir üye belirlenir.

Yükümlülük

MADDE 13 - (1) Bu Kanun kapsamındaki Bakanlık personeli, Kurul ve komite üyeleri, görevlerini yerine getirmeleri sırasında edindikleri gizlilik taşıyan her türlü bilgi ve belge ile ticari sırları, kanunlarla yetkili kılınan mercilerden başkasına açıklayamaz, kendilerinin veya üçüncü şahısların yararına kullanamaz.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: Hukuki Sorumluluk, İdari Yaptırımlar ve Ceza Hükümleri

Sorumluluğa ilişkin temel ilkeler

MADDE 14 - (1) GDO ve ürünleri ile ilgili faaliyetlerde bulunanlar, bu Kanun kapsamında izin almış olsalar dahi, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması, sürdürülebilirliğinin sağlanmasına karşı oluşan zararlardan sorumludur. Bu sorumluluk, GDO ve ürünlerinin, başvuru ve kararda yer alan koşulları sağlamadığının anlaşılması durumunda zarar oluşmasa dahi geçerlidir.

(2) GDO’ların kapalı alanda kullanımı ve gıda, yem, işleme ve tüketim amacıyla piyasaya sürülmesi, ithalatı ve transit geçişi için izin alma zorunluluğu olduğu halde, bu faaliyetleri izinsiz olarak gerçekleştirenler ile GDO’ları çevreye serbest bırakanlar ve üretenler bu faaliyetler sonucunda meydana gelen her türlü zarardan sorumludur.

(3) Ortaya çıkan bir zararın GDO’lardan kaynaklandığının kabul edilebilmesi için, zararın organizmaların sahip olduğu yeni özelliklerden veya organizmaların yeniden üretiminden veya değiştirilmesinden ya da organizmaların değiştirilmiş materyalinin başka organizmalara geçişinden kaynaklanması gerekir. Zararlardan kaynaklanan sorumluluğun tespitinde; zararların tarım, orman, gıda ve yem ürünlerinin içindeki genetik değişiklikten kaynaklanmış olup olmadığı göz önünde tutulur.

(4) Her ne amaçla olursa olsun piyasaya sürülmüş GDO ve ürünlerini karar koşullarına uygun olmayan bir şekilde muameleye tabi tutmak suretiyle veya başka bir yolla zararın ortaya çıkmasına ya da sonuçlarının ağırlaşmasına sebep olanlarla bunları ticari olarak üretenler, işleyenler, dağıtanlar ve pazarlayanlar bu zararlardan müteselsilen sorumludur.

(5) GDO ve ürünlerini piyasaya süren, ticari olarak işleyen, dağıtan ve pazarlayanlar meydana gelebilecek zararlar ve bunlara ilişkin sorumluluklar hakkında birbirlerini bilgilendirmek zorundadır.

(6) GDO’ları muameleye tabi tutanlar, muamele nedeniyle çevrede zararın meydana gelmemesi veya meydana gelen zararın sonuçlarının ağırlaşmaması için risk değerlendirmesine göre belirlenen tedbirlerin masraflarını karşılamakla yükümlüdür. Sorumlular, çevrenin zarar görmüş veya tahrip olmuş unsurlarının eski haline getirilmesi veya aynı değerdeki unsurların yerine konulması için gerekli masrafları da karşılar.

(7) GDO ve ürünlerinin neden olduğu zararların tazmin edilmesini talep hakkı, zarar görenin, zarardan veya zarar vereni öğrenmesinden itibaren iki yıl ve her halükarda zararı doğuran olayın meydana gelmesinden itibaren yirmi yıl sonra düşer.

(8) Zararın sel, dolu, heyelan, deprem gibi tabii afetlerden veya zarar görenin ya da üçüncü kişinin ağır kusurundan kaynaklandığının tespit edilmesi halinde sorumluluk hükümleri uygulanmaz.

Ceza hükümleri

MADDE 15 - (1) GDO ve ürünlerini bu Kanun hükümlerine aykırı olarak ithal eden, üreten veya çevreye serbest bırakan kişi, beş yıldan on iki yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

(2) Bu Kanunda belirlenen esaslar çerçevesinde ithal edilen veya işlenen GDO’ları veya GDO ve ürünlerini, ithal izninde belirlenen amaç ve alan dışında kullanan, satışa arz eden, satan veya devreden ya da bu özelliğini bilerek ve ticari amaçla satın alan, kabul eden, nakleden veya bulunduran kişi, dört yıldan dokuz yıla kadar hapis ve yedi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

(3) Bu Kanunda belirlenen esaslar çerçevesinde ithal edilen veya işlenen GDO’lardan elde edilen ürünleri, ithal izninde belirlenen amaç ve alan dışında kullanan, satışa arz eden, satan veya devreden ya da bu özelliğini bilerek ve ticari amaçla satın alan, kabul eden, nakleden veya bulunduran kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

(4) Yalan beyanda bulunarak bu Kanun hükümlerine göre alınması gereken ithal veya işleme iznini alan kişi, fiili daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu izne dayalı olarak GDO’ların, GDO ve ürünlerinin veya GDO’lardan elde edilen ürünlerin ithal edilmesi, işlenmesi, kullanılması, satışa arz edilmesi, satılması, devredilmesi, kabul edilmesi, nakledilmesi veya bulundurulması halinde, ayrıca yukarıdaki fıkralardaki hükümlere göre cezaya hükmolunur.

(5) Bu maddede yer alan suçların bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde ve yararına olarak işlenmesi halinde, bu tüzel kişiye yüz bin Türk Lirasından iki yüz bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir ve ayrıca tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

(6) Bu Kanunun 7 nci maddesinde düzenlenen yükümlülükleri yerine getirmeyen başvuru sahiplerine, fiilleri suç oluşturmadığı takdirde, her bir yükümlülük ihlali dolayısıyla on bin Türk Lirasından otuz bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir.

(7) GDO ve ürünlerini bu Kanun hükümlerine aykırı olarak kapalı alanda kullananlara, fiilleri suç oluşturmadığı takdirde, on bin Türk Lirası idari para cezası verilir.

(8) 9 uncu maddenin sekizinci fıkrası hükmüne uymayanlar hakkında 2/10/1981 tarihli ve 2531 sayılı Kamu Görevlerinden Ayrılanların Yapamayacakları İşler Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinde belirtilen cezalar uygulanır.

(9) Beşinci fıkra hükmüne göre idari para cezasına karar vermeye davaya bakan mahkeme, altıncı ve yedinci fıkralar hükümlerine göre idari para cezasına karar vermeye Cumhuriyet savcısı yetkilidir. Bu Kanuna göre verilen idari para cezaları tebliğinden itibaren bir ay içerisinde ödenir.

BEŞİNCİ BÖLÜM: Yönetmelik ve Son Hükümler

Yönetmelik

MADDE 16 - (1) Bu Kanunun uygulanması ile ilgili usul ve esasları düzenleyen yönetmelikler, Kanunun yayımı tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde Bakanlık tarafından çıkarılır.

Yürürlük

MADDE 17 - (1) Bu Kanun yayımı tarihinden altı ay sonra yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 18 - (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

KANUN NO: 5996 Kabul Tarihi: 11.06.2010 RGT: 13.06.2010 RG NO: 27610

BİRİNCİ KISIM: Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM: Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Amaç (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 1 - (1) Bu Kanunun amacı, gıda ve yem güvenilirliğini, halk sağlığı, bitki ve hayvan sağlığı ile hayvan ıslahı ve refahını, tüketici menfaatleri ile çevrenin korunması da dikkate alınarak korumak ve sağlamaktır.

Kapsam (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 2 - (1) Bu Kanun, gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme ile yemlerin üretim, işleme ve dağıtımının tüm aşamalarını, bitki koruma ürünü ve veteriner tıbbi ürün kalıntıları ile diğer kalıntılar ve bulaşanların kontrollerini, salgın veya bulaşıcı hayvan hastalıkları, bitki ve bitkisel ürünlerdeki zararlı organizmalar ile mücadeleyi, çiftlik ve deney hayvanları ile ev ve süs hayvanlarının refahını, zootekni konularını, veteriner sağlık ve bitki koruma ürünlerini, veteriner ve bitki sağlığı hizmetlerini, canlı hayvan ve ürünlerin ülkeye giriş ve çıkış işlemlerini ve bu konulara ilişkin resmi kontrolleri ve yaptırımları kapsar.

(2) Kişisel tüketim amaçlı birincil üretim ile kişisel tüketim amacıyla hazırlanan gıdalar bu Kanunun kapsamı dışındadır.

Tanımlar (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 3 - (1) Bu Kanunun uygulanmasında;

1) Ahşap ambalaj malzemesi: Ambalaj destek malzemesi dahil bir malın korunması ya da taşınmasında kullanılan, kağıt ürünleri hariç ahşap veya ahşap ürünlerini,

2) Alıkoyma: Canlı hayvan ve ürünler ile ilgili bir karar verilinceye kadar, kontrol görevlisinin vereceği talimatlar doğrultusunda ürünlerin işletmecisi tarafından depolanması ve sahibi tarafından hayvanların muhafazası dahil, hareketinin veya bunlara dokunulmasının kısıtlanması veya engellenmesini,

3) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,

4) Balıkçılık ürünleri: Canlı çift kabuklu yumuşakçalar, canlı denizkestaneleri, canlı gömlekliler ve canlı deniz karından bacaklıları ve bütün deniz memelileri, sürüngenler ve kurbağalar dışında kalan, doğadan veya yetiştiricilik yoluyla elde edilen, bütün deniz ve tatlı su hayvanlarının yenilebilir tüm biçimlerini, kısımlarını ve ürünlerini,

5) Birincil üretim: Kesimine kadar çiftlik hayvanlarının üretilmesi, sağımı, bitkisel ürünlerin hasadı da dahil olmak üzere birincil ürünlerin üretilmesi, yetiştirilmesi, avlanma, balıkçılık ve yabani ürünlerin toplanmasını,

6) Birincil ürünler: Topraktan ve hayvan yetiştiriciliğinden elde edilen ürünler ile avlanma ve balıkçılık yoluyla elde edilen ürünler dahil birincil üretim ürünlerini,

7) Bitki: Canlı bitkiler ile bunların derin dondurulmamış meyve ve sebzeleri, yumrular, soğansılar, soğanlar ve rizomlar, kesme çiçekler, yapraklı dallar, budama artığı yapraklar, yapraklar, bitki doku kültürleri, canlı polen, göz, kalem ve çelik gibi canlılığını koruyan belirli parçaları ile dikim amaçlı olan botanik tohumlarını,

8) Bitki koruma ürünü: Kullanıcıya farklı formlarda sunulan, bitki ve bitkisel ürünleri zararlı organizmalara karşı koruyan veya bu organizmaların etkilerini önleyen, bitki besleme amaçlı olanlar dışında bitki gelişimini etkileyen, koruyuculara ilişkin özel bir düzenleme kapsamında bulunmayan ancak bitkisel ürünleri koruyucu olarak kullanılan, bitki ve bitki kısımlarının istenmeyen gelişmelerini kontrol eden veya önleyen, istenmeyen bitkileri yok eden, bir veya daha fazla aktif maddeyi veya aktif madde, sinerji yaratan veya güvenilirliği artıran maddeler gibi bileşenleri içeren preparatları,

9) Bitki pasaportu: Bitki sağlığı ile ilgili bu Kanun ve diğer ilgili mevzuat ile belirlenen bitki sağlığı standartlarının ve özel şartların karşılandığını gösteren, çeşitli bitki ve bitkisel ürünler için standart hale getirilmiş, Bakanlıkça belirlenen usullere uygun olarak hazırlanan ve Bakanlık veya Bakanlıkça yetkilendirilenler tarafından düzenlenen resmi etiketi veya belirli ürünler için Bakanlıkça kabul edilen etiket dışındaki işareti,

10) Bitki sağlık sertifikası: Bitki ve bitkisel ürünlerin bu Kanunda belirtilen bitki sağlığı şartlarına uygun olduğunu gösteren belgeyi,

11) Bitkisel ürün: Bitkisel orijinli, işlem görmemiş veya basit bir işlemden geçmiş, bitki tanımına girmeyen ürünleri,

12) Bulaşan: Gıdaya kasten ilave edilmeyen ancak, gıdanın birincil üretim aşaması dahil üretimi, imalatı, işlenmesi, hazırlanması, işleme tabi tutulması, ambalajlanması, paketlenmesi, nakliyesi veya muhafazası ya da çevresel bulaşma sonucu gıdada bulunan, hayvan tüyü, böcek parçası gibi yabancı maddeler hariç olmak üzere her tür maddeyi,

13) Çıkış: Malların Türkiye Gümrük Bölgesinden çıkışı ile ihracatı ve geçici ihracatı,

14) Çiftlik hayvanı: Et, süt, yumurta da dahil olmak üzere gıda, deri, kürk, yün, tüy veya diğer ürünlerin temini için veya işgücü amacıyla insanlar tarafından yetiştirilen ve beslenen hayvanları,

15) Damızlık: Irkına, tipine ve verimine özgü özellikleri gösteren vasıflı ve belgeli hayvanları,

16) Denetim: Yem, gıda, hayvan refahı ve ıslahı, bitki ve hayvan sağlığı ile ilgili faaliyetlerin bu Kanun hükümlerine uygunluğunun tespiti amacıyla Bakanlık tarafından yapılan veya yaptırılan tüm işlemleri,

17) Doğrulama: İnceleme yapılarak ve objektif bulgular dikkate alınarak belirlenen şartların karşılanıp karşılanmadığının tespiti için yapılan kontrolü,

18) Don: At ve diğer memelilerde vücudu örten kıllara hakim olan veya bu kıllardan çoğunluğa yakın kısmının müşterek olarak gösterdiği rengi,

19) Diğer maddeler: Bitki sağlığı açısından zararlı organizma taşıma riski bulunan, bitki ve bitkisel ürünler dışında kalan maddeleri,

20) Dikim: Bitkilerin büyümesi, üremesi ve çoğaltımını teminen bir ortama yerleştirilmesi işlemini,

21) Dikim amaçlı bitki: Dikili olan ve dikili olarak kalacak bitkiler veya şaşırtma işlemi yapılacak bitkiler ile dikili olmayan fakat sonrasında dikilecek olan bitkileri,

22) Ev ve süs hayvanı: Sahiplerinin ya da sahipleri adına sorumluluğunu almış kişilerin yanında bulunan, üçüncü bir şahsa satışı ya da devredilmesi amaçlanmayan arılar, kabuklu hayvanlar ve kümes hayvanları haricindeki omurgasızlar, amfıbik hayvanlar, köpek, kedi, gelincik, süs balıkları, sürüngen, kemirgen, evcil tavşan ve tüm kuşları,

23) Faydalı organizma: Biyolojik evresinin herhangi bir dönemini zararlı organizma üzerinde geçiren ve bu organizmanın popülasyonunu sınırlayabilen parazitoit, parazit, predatör ve patojenleri,

24) Gıda: Doğrudan insan tüketimine sunulmayan canlı hayvanlar, yem, hasat edilmemiş bitkiler, tedavi amaçlı kullanılan tıbbi ürünler, kozmetikler, tütün ve tütün mamulleri, narkotik veya psikotropik maddeler ile kalıntı ve bulaşanlar hariç, insanlar tarafından yenilen, içilen veya yenilmesi, içilmesi beklenen işlenmiş, kısmen işlenmiş veya işlenmemiş her türlü madde veya ürün, içki, sakız ile gıdanın üretimi, hazırlanması veya muameleye tabi tutulması sırasında kullanılan su veya herhangi bir maddeyi,

25) Gıda ile temas eden madde ve malzeme: Gıda maddeleri ile temasta bulunan veya bulunmak üzere üretilen her türlü madde ve malzemeyi,

26) Gıda işletmecisi: Kar amaçlı olsun veya olmasın kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek veya tüzel kişiler tarafından gıdanın üretimi, işlenmesi ve dağıtımının herhangi bir aşamasında kontrolü altında yürütülen faaliyetlerin, mevzuat hükümlerine uygunluğundan sorumlu olan gerçek veya tüzel kişiyi,

27) Gıda kodeksi: Türk Gıda Kodeksini,

28) Giriş: Malların Türkiye Gümrük Bölgesine ve serbest bölgelere girişi, ithalatı ve transit rejimine tabi tutulmasını,

29) Gözetim: Herhangi bir gıda veya yem işletmesinin, işletmecisinin veya bunların faaliyetlerinin dikkatli bir şekilde gözlemlenmesini,

30) Gözetim bölgesi: Hastalık çevresinde, koruma bölgesini de içine alacak biçimde, koruma bölgesi dışında hastalığın yayılmasını önlemek için gerekli ön tedbirlerin uygulandığı ve hastalığın etkileyebileceği tüm türlerin sağlık durumunun dikkatlice izlendiği bölgeyi,

31) Hayvan: Suda yaşayan hayvanlar, sürüngenler ve amfıbik hayvanlar dahil omurgalı ve omurgasız canlıları,

32) Hayvan sahibi: Hayvanların mülkiyet hakkını üzerinde bulunduran gerçek veya tüzel kişiyi,

33) Hayvansal ürün: İnsan tüketimine sunulan hayvansal gıda, hayvansal yan ürün ve üreme ürünleri dahil tüm hayvansal ürünleri,

34) Hayvansal yan ürün: Yetiştiricilikte kullanılmayacak olan sperma, ovum, embriyo dahil, insanlar tarafından tüketimi amaçlanmayan hayvan kökenli ürünler veya hayvanların bütün vücut veya parçalan ile artıklarını,

35) Hijyen: Tehlikenin kontrol altına alınması ve gıda ve yemlerin kullanım amacı dikkate alınarak, insan ve hayvan tüketimine uygunluğunun sağlanması için gerekli her türlü önlem ve koşulu,

36) İstenmeyen etki: Bir veteriner sağlık veya bitki koruma ürününün, etiket ve tanıtıcı bilgilerine uygun olarak kullanımı sonucu, hayvanlarda, insanlarda, bitkilerde veya çevrede görülen zararlı etkileri veya istenmeyen durumları,

37) İthalat: Malların, serbest dolaşıma giriş rejimi, gümrük antrepo rejimi, dahilde işleme rejimi, gümrük kontrolü altında işleme rejimi ve geçici ithalat rejimi prosedürlerine tabi tutulmasını,

38) İzleme: Bu Kanun kapsamındaki faaliyetlerin, bu Kanunla belirlenen esaslara uygunluk durumu hakkında genel bir görüş edinmeye yönelik, planlanmış bir dizi gözlem ve ölçümlerin yürütülmesini,

39) İzlenebilirlik: Üretim, işleme ve dağıtımın tüm aşamaları boyunca bitkisel ürünlerin, gıda ve yemin, gıdanın elde edildiği hayvanın veya bitkinin gıda ve yemde bulunması amaçlanan veya beklenen bir maddenin izinin sürülebilmesi ve takip edilebilmesini,

40) Kalıntı: Bitki koruma ürünü kullanımı sonucu, bitki, bitkisel ürünler ile yenilebilir hayvansal ürünlerin içinde, üzerinde veya çevrede bulunan, metabolitler ile yıkımlarıma veya reaksiyon sonucunda oluşan ürünler dahil bir ve birden fazla maddeyi veya hayvansal ürünlere geçerek insan sağlığı üzerinde olumsuz etki yaratma ihtimali bulunan farmakolojik etkili maddeler ve bunların metabolitleri veya diğer maddelerini,

41) Karantina: Hastalık veya zararlı organizmaların ülkeye girişini veya ülke içinde yayılmasını önlemek amacıyla, hayvan, hayvansal ürün, bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler ile bulaşma ihtimali bulunan madde ve malzemelerin kontrol altına alınmasını,

42) Kontrol görevlisi: Bakanlık tarafından resmi kontrol yetkisi verilen kişiyi,

43) Kordon: Hayvan hastalığı görülen alanın gözetim altında tutulması, giriş ve çıkışların kontrol altına alınmasını,

44) Koruma bölgesi: Hayvan hastalığının ve zararlı organizmanın yayılmasını önlemek amacıyla hastalık görülen alanın çevresinde oluşturulan ve gerektiğinde insan hareketlerinin kısıtlanması dahil, canlı hayvan, bitki, hayvansal ve bitkisel ürünlerin hareketlerinin kısıtlandığı bölgeyi,

45) Korunmuş bölgeler: Bu Kanun kapsamında yer alan, bir veya birden fazla bölgede yerleşik olan, bir veya birden fazla zararlı organizmanın o bölge için endemik olmadığı, çevre koşullan söz konusu zararlı organizmanın yerleşmesine uygun olmasına rağmen, o bölgede yerleşmemesi için korunan veya bu bölgelerde bulunmalarına rağmen eradikasyona tabi tutulan ve bu koşulların sağlandığı Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre uygun sörvey sonuçları ile kanıtlanarak tanınan, düzenli ve sistematik olarak izlenen, söz konusu organizmanın o bölgede ortaya çıkması durumunda bildirimi zorunlu olan ve özel önlem alman bölgeleri,

46) Numune alma: Ürünün, ortamdan almanlar da dahil üretim, işleme ve dağıtım aşamalarına ve hayvan ve bitki sağlığına ilişkin her tür maddenin mevzuata uygunluğunun doğrulanması amacıyla alınmasını,

47) Onay: Bu Kanun kapsamında onayı zorunlu olan faaliyetler ve ürünler için Bakanlıkça verilen izin veya ruhsatı,

48) Özel tıbbi amaçlı diyet gıdalar: Belli beslenme uygulamaları için hastaların diyetlerini düzenlemek amacıyla, özel olarak üretilmiş veya formüle edilmiş ve tıbbi gözetim altında kullanılacak olan alışılmış gıda maddelerini veya bu gıda maddelerinin içinde bulunan belirli besin öğelerini veya metabolitlerini vücuda alma, sindirme, absorbe etme, metabolize etme veya vücuttan atma kapasitesi sınırlı, zayıflamış veya bozulmuş olan hastalar ya da diyet yönetimleri, yalnızca normal diyetin modifikasyonu ile veya diğer gıdalarla ya da her ikisinin de birlikte kullanımı ile sağlanmayan kişiler için hazırlanmış gıda maddelerini,

49) Pedigri: Soy kütüğüne kayıt edilen damızlıklarla saikan atların numara, isim, orijin, ırk, renk, eşkal, cinsiyet, doğum tarihi, verim kayıtları, yetiştirici ve sahibi ile hayvanın cetlerine ait bilgileri ve verimlerini belirten belgeyi,

50) Perakende: Ana dağıtım merkezleri, hazır yemek hizmeti, işyeri ve kurum yemekhaneleri, restoranlar ve diğer benzeri gıda hizmetlerinin sunulduğu yerler, dükkanlar, toptan satış yerleri, süpermarket dağıtım merkezleri dahil olmak üzere son tüketiciye satış ya da dağıtım noktasında gıdanın işlenmesi veya muameleye tabi tutulması veya depolanmasını,

51) Piyasaya arz: Bu Kanun kapsamındaki her türlü ürünün, bedelli veya bedelsiz, piyasaya sunulmasını,

52) Resmi kontrol: Bu Kanun kapsamındaki faaliyetlerin bu Kanun hükümlerine uygunluğunun doğrulanması için, kontrol görevlilerinin, verilen yetki çerçevesinde gerçekleştirdikleri izleme, gözetim, denetim, muayene, karantina, numune alma, analiz ve benzeri kontrolleri,

53) Resmi veteriner hekim: Bu Kanun kapsamında verilen görevleri Bakanlık adına yapan Bakanlık personeli veteriner hekimi,

54) Risk: Sağlık üzerinde olumsuz etki yaratma ihtimali bulunan tehlike ile şiddeti arasındaki fonksiyonel ilişkiyi,

55) Risk analizi: Risk değerlendirmesi, risk yönetimi ve risk iletişimi olarak birbirleriyle bağlantılı üç bileşenden oluşan süreci,

56) Risk değerlendirmesi: Bilimsel olarak tehlikenin tanımlanması, tehlikenin niteliklerinin belirlenmesi, tehlikeye maruz kalmanın değerlendirilmesi ve risk unsurlarının belirlenmesini kapsayan süreci,

57) Risk iletişimi: Risk analizi sürecinde risk değerlendiricileri, risk yöneticileri ve diğer ilgili tarafların, tehlike, risk, riskle ilgili faktörler ve riskin algılanmasına ilişkin bilgi ve görüşler ile risk değerlendirmesi bulguları ve risk yönetimi kararlarının açıklamalarını da kapsayan bilgi ve düşüncelerin paylaşımını,

58) Risk yönetimi: Risk değerlendirmesi ve yasal faktörler göz önünde tutularak ilgili taraflarla istişare ile uygun olabilecek kontrol önlemlerine ilişkin alternatiflerin değerlendirilmesi, tercih edilmesi ve uygulanması sürecini,

59) Sağlık işareti: Sağlık işareti aranan ürünlerde resmi kontrollerin yapıldığını belirten işareti,

60) Sağlık koruma bandı: Dış ortama verilebilecek veya dış ortamdan gelebilecek olumsuz etkileri önlemek amacıyla ayrılan bölgeyi veya mesafeyi,

61) Sınır kontrol noktası: Sınır gümrük kapılarında yer alan gümrüklü yer ve sahalarda canlı hayvan ve hayvansal ürünler ile bitki ve bitkisel ürünlerin ülkeye girişinde kontrollerinin yapıldığı yeri,

62) Soy kütüğü: Pedigri düzenlemeye esas olacak bilgilerin düzenli olarak toplandığı veri tabanını,

63) Tağşiş: Bu Kanun kapsamındaki ürünlere temel özelliğini veren öğelerin ve besin değerlerinin tamamının veya bir bölümünün mevzuata aykırı olarak çıkarılmasını veya miktarının değiştirilmesini veya aynı değeri taşımayan başka bir maddenin, o madde yerine aynı maddeymiş gibi katılmasını,

64) Taklit: Bu Kanun kapsamındaki ürünlerin, şekil, bileşim ve nitelikleri itibarıyla yapısında bulunmayan özelliklere sahip gibi veya başka bir ürünün aynısıymış gibi göstermeyi,

65) Takviye edici gıdalar: Normal beslenmeyi takviye etmek amacıyla, vitamin, mineral, protein, karbonhidrat, lif, yağ asidi, amino asit gibi besin öğelerinin veya bunların dışında besleyici veya fizyolojik etkileri bulunan bitki, bitkisel ve hayvansal kaynaklı maddeler, biyoaktif maddeler ve benzeri maddelerin konsantre veya ekstraktlarının tek başına veya karışımlarının, kapsül, tablet, pastil, tek kullanımlık toz paket, sıvı ampul, damlalıklı şişe ve diğer benzeri sıvı veya toz formlarda hazırlanarak günlük alım dozu belirlenmiş ürünleri,

66) Tazminat: Tazminatlı hastalıklar ve zararlı organizmalar listesinde yer alan hastalık ve zararlı organizmalar nedeniyle tazminat ödenmesine karar verilen bitki ve hayvanlar ile zararlı organizma ve hastalığa bağlı olarak imhasına karar verilen ürün ve ekipmanların imha ve dezenfeksiyonu için ödenecek bedeli,

67) Tehlike: Sağlık bakımından olumsuz etki yaratma potansiyeli bulunan, gıda ve yemdeki biyolojik, kimyasal veya fiziksel etmenler ile gıda ve yemin durumu,

68) Tetkik: Faaliyetlerin ve ilgili sonuçların, planlanan düzenlemelere ve bu düzenlemelerin amaçlara ulaşmak için uygun olup olmadıklarını ve bu düzenlemelerin etkin bir şekilde uygulamaya konulup konulmadıklarını belirlemek için yapılan sistematik ve tarafsız incelemeyi,

69) Tıbbi olmayan veteriner sağlık ürünleri: Hayvana uygulanmak ya da hayvan için kullanılmak amacıyla tüm üretim aşamalarından geçerek kullanıma hazır hale getirilmiş ilaç niteliğinde olmayan ürünleri,

70) Transit: Serbest dolaşımda bulunmayan canlı hayvan ve ürünlerin Türkiye Gümrük Bölgesi üzerinden geçerek yabancı bir ülkeden yabancı bir ülkeye, yabancı bir ülkeden Türkiye'ye, Türkiye'den yabancı bir ülkeye, bir iç gümrükten diğer bir iç gümrüğe şevkini,

71) Üreme ürünleri: Hayvanların üremesinde kullanılan sperma, ovum, embriyo ve kuluçkalık yumurtayı,

72) Üretim, işleme ve dağıtımın aşamaları: İthalat ve birincil üretim dahil, ürünün üretim, işleme, depolama, nakliye, nihai tüketiciye satışı veya arzını içeren herhangi bir aşamayı,

73) Ürün: Bitki, bitkisel ürün, gıda, gıda ile temas eden madde ve malzemeler, yem, hayvansal ürün, veteriner sağlık ürünü, bitki koruma ürünü ile zirai mücadele alet ve makineleri ile ahşap ambalaj malzemesini,

74) Veteriner biyolojik ürünleri: Hayvanlarda aktif veya pasif bağışıklık oluşturmak, bağışıklığın seviyesini ölçmek veya hastalık teşhisi için hazırlanmış aşı, serum gibi ürünler ile teşhis kitlerini,

75) Veteriner ecza deposu: Sadece veteriner sağlık ürünlerinin toptan satışının yapıldığı, eczacı veya veteriner hekim sorumluluğunda faaliyet gösteren ecza depolarını,

76) Veteriner sağlık sertifikası: Hayvan ve hayvansal ürünlerin bu Kanunda belirlenen sağlık şartlarına uygun olduğunu gösteren, resmi veteriner hekim tarafından düzenlenen belgeyi,

77) Veteriner sağlık ürünleri: Veteriner tıbbi ürünleri ve tıbbi olmayan veteriner ürünlerini,

78) Veteriner tıbbi ürünleri: Hayvana uygulanmak ya da hayvan için kullanılmak amacıyla tüm üretim aşamalarından geçerek kullanıma hazır hale getirilmiş etkin madde ihtiva eden ürünleri ve veteriner biyolojik ürünleri,

79) Yem: Hayvanların ağız yoluyla beslenmesi amacıyla kullanılan işlenmiş, kısmen işlenmiş veya işlenmemiş, yem katkı maddeleri dahil her tür madde veya ürünü,

80) Yem işletmecisi: Kendi işletmesindeki hayvanlar için yemlerin üretimi, işlenmesi ve depolanması dahil, kar amaçlı olsun veya olmasın kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek veya tüzel kişiler tarafından yemin üretimi, ithalatı, ihracatı, işlenmesi, depolanması, nakliyesi ve pazarlanması ile ilgili kontrolü altında yürütülen faaliyetlerin mevzuat hükümlerine uygunluğundan sorumlu olan gerçek veya tüzel kişiyi,

81) Yetkilendirilmiş veteriner hekim: Bakanlıkta görevli veteriner hekimler dışında, verilecek resmi görevleri yürütmek üzere Bakanlık tarafından yetki verilen veteriner hekimi,

82) Zararlı organizma: Bitki veya bitkisel ürünlere zarar veren bitki, hayvan veya patojenik ajanların tür, streyn veya biyotiplerini,

83) Zirai mücadele alet ve makineleri: Bitki koruma ürünlerinin uygulanmasında kullanılacak her türlü alet, araç-gereç, makine, cihaz, ekipman ile bunların aksam, parça ve teferruatını,

84) Zootekni: Hayvanların yetiştirilmesi, ıslahı, bakımı ve beslenmesi, üreme ve çoğalması ve belgelendirme ile ilgili uygulamaları,

ifade eder.

İKİNCİ KISIM: Hayvan Sağlığı, Hayvan Refahı ve Zootekni

BİRİNCİ BÖLÜM: Bulaşıcı Hayvan Hastalıklarının Kontrolü ve Yükümlülükler, Hayvan Hastalık Tazminatı ve İnsanlar Tarafından Tüketilmesi Amaçlanmayan Hayvansal Yan Ürünler

Bulaşıcı hayvan hastalıklarının kontrolü ve yükümlülükler (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 4 - (1) Bulaşıcı hayvan hastalıklarının kontrolünde aşağıdaki esaslar uygulanır:

a) Bakanlık, ihbarı mecburi bir hastalığın varlığı veya şüphesi ya da yeni bir salgın durumunda, inceleme yapmak, teşhis etmek, gerekli kontrol ve koruma tedbirlerim almakla yükümlüdür.

b) Bakanlık, ihbarı mecburi bir hastalığın ortaya çıkması veya ortaya çıkma şüphesinin varlığı halinde, koruma ve gözetim bölgelerinin oluşturulması, hastalığın araştırılması ve hastalığın yayılmasının önlenmesi için gerekli kontrol, numune alma, teşhis ve diğer incelemeleri yapmaya, aşılama, hayvanların izole edilmesi veya itlaf ve imha edilmesi, hayvanların veya insanların hareketlerinin kısıtlanması veya yasaklanması amacıyla kordon konulması, suni tohumlama ve ıslah çalışmalarının durdurulması, hastalığın yayılmasına sebep olabilecek hayvansal ürün, yem, alet, ekipman ve bunun gibi bulaşık materyalin imhası da dahil her türlü tedbiri almaya yetkilidir.

c) Bakanlık, (b) bendinde belirtilen tedbirlerin uygulanabilmesi için her türlü acil eylem planlarının hazırlanmasını ve uygulanmasını sağlar.

ç) İhbarı mecburi hayvan hastalıkları Bakanlıkça, tazminatlı hayvan hastalıkları ve tazminat oranları Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir.

d) Bakanlık, yabancı bir ülkede hastalık çıkması durumunda, hastalığın türüne göre bu ülkenin tamamından veya belirli bir bölgesinden, canlı hayvanlar ile hayvansal ürünlerin ülkeye girişine ve transit geçişine tamamen veya kısmen sınırlama ve yasak getirebilir. Yasağın kapsamı, hastalığın seyrine göre daraltılabilir veya genişletilebilir.

(2) Bakanlık, hayvan hastalıkları ile ilgili ulusal veya bölgesel düzeyde kontrol ve eradikasyon programı uygular veya uygulatır.

(3) Bakanlık, hayvan hastalıkları bildirim sistemini kurar ve sistemin işletilmesini sağlar.

(4) Bakanlık, bazı hayvan türleri için özel izole bölgeler oluşturabilir, oluşturulan izole bölgelere bazı hayvan türlerinin girişine ve yetiştirilmesine yasaklama veya kısıtlama getirebilir.

(5) Bakanlık, Sağlık Bakanlığı ve konu ile ilgili diğer kurum ve kuruluşlar, işbirliği içerisinde, insan ve hayvan sağlığını korumak amacıyla, belirlenen zoonoz hastalık ve zoonotik etkenler ile antimikrobiyal direncin izlenmesi veya gıda yoluyla bulaşan zoonoz hastalıkların araştırılması için epidemiyolojik incelemeler yapılmasını, izleme planlarının hazırlanmasını ve uygulanmasını sağlar.

(6) Bir yerde bulaşıcı hayvan hastalığı ya da sebebi belli olmayan hayvan ölümlerinden haberdar olan ilgililer, durumu Bakanlığa ihbar etmekle yükümlüdür.

(7) Canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin sahipleri, ithalatçıları, nakliyecileri ve satıcıları, Bakanlık tarafından istenen kayıtları tutmak, istendiğinde her türlü bilgi ve belgeyi vermek, kontrol ve denetim sırasında her türlü kolaylığı göstermekle yükümlüdür.

(8) İl özel idareleri ve belediyeler, hayvan hastalıkları ile mücadele ve kontrollerde Bakanlığa yardımcı olmakla yükümlüdür.

(9) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Hayvan hastalık tazminatı (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 5 - (1) Hayvanlarda herhangi bir tazminatlı hastalık tespit edilmesi sonucu resmi veteriner hekim veya yetkilendirilmiş veteriner hekim gözetiminde mecburi kesime tabi tutulan veya itlaf edilen hayvanlar ile mezbahalarda tespit edilen tazminatlı hastalık nedeniyle imha edilen hayvanların bedelleri Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen oranlarda, hastalık nedeniyle imha edilen hayvansal ürünlerin, yem, madde ve malzemelerin bedelleri ile imha, nakliye ve dezenfeksiyon masrafları Bakanlık tarafından sahiplerine tazminat olarak ödenir. Bakanlık her yıl, bütçe imkanları, hastalıklarla ilgili bilimsel veriler ile eradikasyon ve kontrol programlarına göre, tazminatlı hastalıklardan hangilerine tazminat ödemesi yapacağını, ödeme yapılacak yerleri ve uygulama zamanını belirler.

(2) İhbarı mecburi bir hastalığa karşı koruma sağlamak amacıyla, resmi veteriner hekim veya sorumluluğundaki yardımcı sağlık personeli ile yetkilendirilmiş veteriner hekim tarafından yapılan aşı ve serum uygulaması nedeniyle öldüğü resmi veteriner hekim raporu ile tespit edilen hayvanların bedelleri hayvan sahiplerine tazminat olarak ödenir.

(3) Sahipleri tarafından hasta oldukları Bakanlıkça belirlenen usullere göre bildirilmeyen veya hasta olduğu bilinerek satın alındığı tespit edilen hayvanlar, Bakanlıkça belirlenen belgeler bulunmaksızın nakledilen hayvanlar, Bakanlıkça uygulanması istenen test, tedavi ve aşıları yaptırılmayan hayvanlar ile kamu kurum ve kuruluşlarına ait hayvanlar için tazminat ödenmez.

(4) Tazminatlar, işletmenin bulunduğu mahallin rayiç bedelleri dikkate alınarak yerel kıymet takdir komisyonu tarafından belirlenir. Yerel kıymet takdir komisyonu, bir Bakanlık temsilcisi, mahallin mülki idare amirinin belirlediği bir üye ile hayvan sahibinin konuyla ilgili sivil toplum kuruluşları temsilcileri arasından seçeceği bir üye olmak üzere üç kişiden oluşur.

(5) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Tazminatların ödenmesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesinde Maliye Bakanlığının görüşü alınır.

İnsanlar tarafından tüketilmesi amaçlanmayan hayvansal yan ürünler (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 6 - (1) İnsanlar tarafından tüketilmesi amaçlanmayan hayvansal yan ürünlerin toplanması, taşınması, depolanması, muamele edilmesi, işlenmesi, imha edilmesi, piyasaya arz edilmesi, ithal veya ihraç edilmesi, transit taşınması ve kullanılması aşamalarında, insan ve hayvan sağlığına yönelik tehdit ve çevresel zararların önlenmesine ilişkin tedbirler Bakanlıkça ve mevzuatı gereği bu hususta yetki ve sorumlulukları bulunan Sağlık Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığınca alınır.

(2) İnsanlar tarafından tüketilmesi amaçlanmayan hayvansal yan ürünlerin depolanması, muamele edilmesi, işlenmesi ve bertaraf edilmesi yalnızca Bakanlık tarafından onay verilen işletmelerde yapılır.

(3) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

İKİNCİ BÖLÜM: Hayvanların Tanımlanması ve Kayıt Altına Alınması, Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünlerin Şevkleri ile Hayvan Satış Yerleri ve Satışa İlişkin Sağlık Koşulları

Hayvanların tanımlanması ve kayıt altına alınması (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 7 - (1) Hayvan sahipleri ya da hayvan sahibi adına bakıcısı, Bakanlık tarafından tanımlatılması istenen hayvanları tanımlatmak, bu hayvanlarının ve işletmelerinin kayıtlarını yaptırmak, işletmelerine giren veya işletmelerinden çıkan, yeni doğan, ölen veya kesilen hayvanları Bakanlığa bildirmek ve bunlara ilişkin kayıtları muhafaza etmekle yükümlüdür.

(2) Hayvanların tanımlanmasında kullanılan kulak küpesi, mikroçip ve benzeri tanımlama araçlarının bedelleri ile Bakanlıkça belirlenen uygulama ücreti hayvan sahipleri veya bakıcıları tarafından uygulayıcılara ödenir.

(3) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerin şevkleri ile hayvan satış yerleri ve satışa ilişkin sağlık koşulları (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 8 - (1) Canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin şevklerine ilişkin hususlar ile canlı hayvan ticareti yapanlar, nakliyeciler ve nakil ile ilgili şartlar ve bunlara ilişkin işlemler Bakanlıkça belirlenir. Bu hususlarla ilgili Bakanlıkça belirlenen şartlara uyulması zorunludur.

(2) Hayvancılık işletmelerinden doğrudan yapılan satışlar hariç hayvanların alım ve satımları, ruhsatlı hayvan pazarı, borsalar ve Bakanlıktan izinli hayvan panayırlarında, ev ve süs hayvanlarının alım ve satımları ise, ruhsatlı ev ve süs hayvanı satış yerlerinde yapılır.

(3) Hayvan satış yerleri ve satışa ilişkin sağlık koşulları ile kurbanlık hayvan satış yerlerine ilişkin hususlar Bakanlıkça belirlenir.

(4) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: Hayvan Refahı ve Zootekni

Hayvan refahı (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 9 - (1) Hayvan sahipleri veya bakımından sorumlu kişiler, hayvan refahının sağlanması amacıyla, hayvanların barınma, bakım, beslenme, sağlık ve diğer ihtiyaçlarını karşılamak, sorumluluklarındaki hayvanların insan, hayvan ve çevre sağlığı üzerinde oluşturabilecekleri olumsuz etkilere karşı gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.

(2) Hayvanların kesimi ve hastalık kontrolü amacıyla itlafı, hayvanlarda heyecan, acı ve ıstırap oluşturmadan, uygun araçlar kullanılarak yerine getirilir.

(3) Hayvanlara ötenazi yapmak yasaktır. Ancak,

a) Hayvanlara acı ve ıstırap çektiren veya iyileşme durumu bulunmayan hastalık durumlarında,

b) Akut bulaşıcı bir hayvan hastalığının önlenmesi ya da eradikasyonu amacıyla veya insan sağlığı için risk oluşturan durumlarda,

c) Davranışları insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen durumlarda,

veteriner hekim tarafından ötenazi yapılmasına karar verilebilir. Ötenazi işlemi veteriner hekim tarafından veya veteriner hekim gözetiminde yapılır.

(4) Hayvanların barınma, nakil, kesim öncesi ve kesimi sırasındaki hayvan refahı esasları Bakanlıkça belirlenir. Hayvan kesimlerinin Bakanlıktan onaylı kesim yerlerinde yapılması zorunludur.

(5) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

Zootekni (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 10 - (1) Bakanlık, hayvan ıslahı, hayvan gen kaynaklarının korunması, geliştirilmesi, damızlık amaçlı hayvanların yetiştirilmesi, kayıt altına alınması, ön soy kütüğü ve soy kütüklerinin oluşturulması ve belgelendirilmesi gibi zootekni konularında düzenleme yapmaya, hayvan yarışları düzenlemeye, yurt içinde ve yurt dışında düzenlenen hayvan yarışları üzerine yurt içinden ve yurt dışından müşterek bahis kabul etmeye yetkilidir.

(2) Damızlık hayvan yetiştiricileri, damızlık hayvanlar ile ilgili Bakanlıkça talep edilen kayıtları tutmak ve istenildiğinde Bakanlığa bildirmek zorundadır.

(3) Hayvanların üremesinde kullanılan sperma, ovum, embriyo, damızlık yumurta, ipek böceği tohumu, larva ve oğul gibi ürünleri üretenler, depolayanlar ve dağıtanlar Bakanlıktan izin almak zorundadır. Üreme ürünlerinin uygulanmasına ilişkin esaslar Bakanlıkça belirlenir.

(4) Bakanlık, damızlık hayvanların ve üreme ürünlerinin genetik özelliklerinin değerlendirilmesi, performanslarının izlenmesi ve sağlık şartları ile ilgili usul ve esasları belirler.

(5) Bakanlık, hayvan gen kaynaklarının korunmasına yönelik tedbirleri alır, uygular veya uygulatır.

(6) (MÜLGA FIKRA RGT: 17.02.2015 RG NO: 29270 KANUN NO: 6589/8) (GEÇER. TAR.: 07.11.2014) (KOD 2) (KOD 1)

(7) Bakanlık, hayvan ırklarının tescili ile ilgili iş ve işlemleri belirler ve yürütür. Tescil edilen hayvanların sınai mülkiyet hakları bunları tescil ettiren gerçek ve tüzel kişilere veya onların kanuni temsilcilerine aittir.

(8) Damızlık, yarış ve gösteri amaçlı hayvanların belgelendirilmesi zorunludur. Belgelendirmeye ilişkin esaslar, iş ve işlemler ile belge modelleri Bakanlıkça belirlenir. Yarış ve gösteri belgesi bulunmayan hayvanlar yarışlara katılamaz ve gösteri amaçlı kullanılamaz.

(9) Damızlık belgesi ve soy kütüğü kaydı bulunan ve yetiştirmede kullanılan hayvanlar damızlık özelliğini sürdürdüğü sürece amacı dışında kullanılamaz. Bu hayvanlar gerektiğinde kurulan komisyon marifetiyle bedeli ödenmek üzere Bakanlıkça satın alınır.

(10) Gebe olarak ithal edilen safkan kısraklardan doğan tayların soy kütüğüne kaydı için, gebe kısrağın kendi ırkından bir aygırla tohumlandığını gösteren menşe ülke yetkili makamlarınca verilmiş bir aşım sertifikası istenir. Safkan olmayan atlar, soy kütüğüne kayıt edilmemiş safkan Arap ve İngiliz ana ve babadan doğan taylar, kendi ırkının özelliklerini göstermeyeceği anlaşılan iyi gelişmemiş ve safkan özelliklerinden önemli sapma gösteren taylar ile Bakanlıkça belirlenen diğer özellikler ve şartları taşımayan taylar soy kütüğüne kayıt edilmez ve bunlara pedigri verilmez.

(11) Soy kütüğüne kayıt edilip damızlık belgesi ya da pedigrisi verilen atların, lüzum görüldüğünde Bakanlıkça görevlendirilen uzman heyetçe kan grubu ve/veya DNA testleri ile ana-baba doğrulaması ve morfolojik yönden muayeneleri yapılabilir. Test ve muayeneler neticesinde, safkan olmadıkları tespit edilenlerin ve yavrularının soy kütüğü kayıtları iptal edilir ve pedigrileri geri alınır. Bu hayvanlardan doğacak yavrulara damızlık belgesi ya da pedigri verilmez.

(12) Türkiye soy kütüklerine kayıtlı ve pedigrili safkan Arap veya İngiliz ana ve babadan Türkiye'de doğan kendi ırk vasıflarını haiz tayların, doğum gününden itibaren üç ay içinde, yabancı ülkelerden ithal edilen safkan Arap ve safkan İngiliz atların gümrük girişlerinden itibaren iki ay içinde soy kütüğüne kaydedilmesi, Bakanlığa müracaat edilerek, Bakanlıkça belirlenen evraklarının teslimi ve muayene ettirilmesi şarttır.

(13) Soy kütüğüne kayıtlı atların sahip değişiklikleri bir ay, don değişiklikleri oniki ay içinde ilgili makamlara bildirilerek pedigrilerine işletilir. Ölen atların pedigrilerinin, sahipleri tarafından iki ay içinde Bakanlığa iade edilmesi zorunludur.

(14) Hayvan sahibinin, ölen hayvanına ait damızlık belgesini ölüm tarihinden itibaren iki ay içinde iade etmesi ve hayvanın başka bir şahsa satılması halinde satış tarihinden itibaren bir ay içinde alıcı tarafından değişikliğin soy kütüğüne ve pedigrisine işletilmesi zorunludur.

(15) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

Islah amaçlı yetiştirici birlikleri

MADDE 10/A - (EKLENMİŞ MADDE RGT: 17.02.2015 RG NO: 29270 KANUN NO: 6589/1) (GEÇER. TAR.: 07.11.2014)

(1) Hayvan gen kaynaklarının korunması, araştırılması, tespiti, ıslahı, geliştirilmesi, yaygınlaştırılması ve pazarlanması konularında faaliyet göstermek amacıyla gerçek veya tüzel kişi yetiştiriciler tarafından, tüzel kişiliği haiz ve özel hukuk hükümlerine tabi ıslah amaçlı yetiştirici birliği kurulabilir.

(2) Islah amaçlı yetiştirici birliği, koyun ve keçi türlerinde müştereken, diğer hayvan cinslerinde ise aynı türden hayvana veya arılı kovana sahip en az yedi yetiştiricinin bir araya gelmesiyle kurulur. İl düzeyinde ıslah amacına yönelik aynı türden yalnızca bir birlik kurulabilir. Kurucu üyelerce hazırlanıp imzalanan ve Bakanlık tarafından yayımlanan tip ana sözleşmeye aykırı hükümler içermeyen ana sözleşme Bakanlık il müdürlüğüne verilir. Birliğin kuruluşuna izin verilmesi hâlinde ana sözleşme, kurucu üyelerin başvurusu üzerine birliğin bulunduğu yer ticaret sicilinde tescil ve ilan olunur. Birlik, ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır ve tescilden itibaren üç ay içinde ilk genel kurul toplantısını yapar. İlk toplantıda birlik asıl üye sayısının yönetim ve denetleme kurullarını oluşturacak sayının altında olduğunun tespiti hâlinde, toplantı tarihinden itibaren bir ay içinde ikinci genel kurul toplantısı yapılır. Bu toplantıda da yeterli asıl üye sayısına ulaşılamaması hâlinde birlik, Bakanlık il müdürlüğünün onayı ile dağılır. Birlikler, ihtiyaç duyulan yerlerde Bakanlığın izniyle şube veya irtibat bürosu açabilir; birliğin görevlerini yürütmek üzere ihtiyaç duyduğu sayıda personel çalıştırabilir.

(3) Ana sözleşmede aşağıda belirtilen hususlara yer verilir:

a) Birliğin adı, amacı ve görevleri

b) Üyeliğe ilişkin şartlar ve üyeliğin sonlandırılması

c) Gelir, gider ve diğer mali hükümler

ç) Sorumluluklar

d) Yönetim, sevk ve idare

e) Temsil ve tescil

f) Dağılma ve tasfiye

g) Denetim

ğ) Diğer konular

(4) Birlikler, merkez birliği şeklinde örgütlenebilir ve faaliyet alanı ile ilgili bir merkez birliği kurabilir. Merkez birliklerinin kuruluşu ve dağılması birliklerde uygulanan esaslara tabi olmakla birlikte, kuruluş ve dağılma onayı Bakanlık tarafından verilir. Merkez birliği en az yedi il birliğinden oluşur. Merkez birliği genel kurulu, üye birliklerin asıl üye sayısına göre yönetmelikle belirlenecek oranlarda seçilecek delegelerden oluşur.

(5) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir.

Islah amaçlı yetiştirici birliklerinin organları, yetki ve sorumlulukları

MADDE 10/B - (EKLENMİŞ MADDE RGT: 17.02.2015 RG NO: 29270 KANUN NO: 6589/2) (GEÇER. TAR.: 07.11.2014)

(1) Birlik; aşağıda belirtilen genel kurul, yönetim kurulu ve denetleme kurulundan oluşur.

a) Genel kurul, birliği temsil eden en yetkili organdır. Genel kurul olağan ve gerektiğinde olağanüstü olarak toplanır. Olağan toplantının dört yılda bir, mali toplantının iki yılda bir yapılması zorunludur. Genel kurul, asıl üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır. Genel kurulda toplantı için gerekli çoğunluk sağlanamadığı takdirde, çoğunluk aranmaksızın en geç otuz gün içinde ikinci toplantı yapılır. Ana sözleşmede nitelikli çoğunluk gerektiren hüküm bulunmadıkça toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alınır. Birlik, yönetim kurulu kararıyla doğrudan veya denetleme kurulu, gerektiğinde tasfiye kurulu ya da asıl üyelerin en az onda birinin noter onaylı talebiyle yönetim kurulu tarafından olağanüstü genel kurul toplantısına çağrılabilir. Ancak Bakanlık, genel kurul yukarıda belirtildiği şekilde toplanamadığı takdirde veya kamu yararı ve hizmet gereklerini dikkate alarak genel kurulu toplantıya çağırma yetkisine sahiptir. Genel kurul, aşağıda belirlenen yetkilerini devir ve terk edemez:

1) Ana sözleşmeyi değiştirmek

2) Yönetim kurulu ve denetleme kurulu üyeleriyle gerektiğinde tasfiye kurulunu seçmek

3) İşletme hesabıyla bilanço ve gerektiğinde gelir gider farkının bölüşülmesi hakkında karar almak

4) Yönetim kurulu ve denetleme kurulunu ibra etmek

5) Kanun veya ana sözleşme ile genel kurulun yetkisine bırakılmış olan konular hakkında karar vermek

6) Alım, satım ve kiralama hizmetlerinde takip edilecek usul ile alınacak ürünün niteliğini, azami fiyatını, satılacak ya da kiralanacak ürün ve hizmetlerin asgari fiyatını belirlemek

b) Yönetim kurulu, birliğin faaliyetlerini yöneten ve birliği temsil eden icra organıdır. Yönetim kurulu, genel kurul tarafından en az beş en fazla yedi asıl ve aynı sayıda yedek üyeden oluşmak üzere, dört yıl için seçilir. Bunların ve yedeklerinin asıl üye olması şarttır. Yönetim kurulu üyeliğine seçilen tüzel kişiler, temsilcilerinin isimlerini birliğe bildirir. Yönetim kurulu üyelerine genel kurulca aylık brüt asgari ücretin iki katını geçmemek üzere belirlenen huzur hakkı ve yolluk dışında hiçbir ad altında başkaca ödeme yapılmaz. Yönetim kurulu üyelerinde aşağıdaki şartlar aranır:

1) Türk vatandaşı olmak

2) Farklı hayvan türünde başka bir birliğin yönetim kurulu üyesi olmamak

3) Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, nitelikli cinsel saldırıda bulunma, çocukların cinsel istismarı, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak

c) Denetleme kurulu, genel kurul namına birliğin bütün işlem ve hesaplarını tetkik eder. Genel kurul, asıl üyeler arasından denetleme organı olarak dört yıl için üç asıl ve üç yedek üyeyi seçer. Denetleme kurulu üyelerinde, yönetim kurulu üyelerinde aranan şartlar aranır. Denetleme kurulu üyelerine genel kurulca aylık brüt asgari ücretin iki katını geçmemek üzere belirlenen huzur hakkı ve yolluk dışında hiçbir ad altında başkaca ödeme yapılmaz

(2) Üyelerin yönetim kuruluna üyelik şartlarını taşıyıp taşımadıkları, denetçiler tarafından araştırılır. Bakanlıkça yapılan denetimler sonucunda şartları taşımadıkları hâlde seçildiği veya seçilme yeterliliğini sonradan kaybettiği anlaşılanların üyelikleri yönetim kurulunca sonlandırılır.

(3) Yönetim kurulu, birliği temsil ve birlik adına imza atmaya yetkili şahısları, kararla tespit eder ve bu kararın noterlikçe onaylanmış bir sureti, imzalarla birlikte tescil edilmek üzere Ticaret Sicili Müdürlüğüne verilir. Gerektiğinde aynı usule göre hareket edilerek imza yetkisine sahip kişiler değiştirilebilir. Mali ve birliği taahhüt altına alan konularda, birlik adına yapılacak yazışmalarda yönetim kurulu başkanı ve birliği temsile yetki verilen yönetim kurulu üyelerinden en az birisinin imzası gereklidir. Yönetim kurulu kararıyla, başkanın temsil yetkisi il birliklerinde sorumlu müdüre, merkez birliklerinde ise genel sekretere devredilebilir. Yetki devri yapılan sorumlu müdür veya genel sekreter yönetim ve denetleme kurulu üyesi olamaz.

(4) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir.

Islah amaçlı yetiştirici birliklerinin görevleri

MADDE 10/C - (EKLENMİŞ MADDE RGT: 17.02.2015 RG NO: 29270 KANUN NO: 6589/3) (GEÇER. TAR.: 07.11.2014)

(1) Islah amaçlı yetiştirici birlikleri aşağıda belirtilen görevleri yürütürler:

a) Üyeleri arasında dayanışmayı sağlamak

b) Üyelerin mesleki eğitimlerini sağlamak, bilgi ve becerilerini artırmak amacıyla kurs, seminer ve benzeri organizasyonları düzenlemek, eğitim çalışmaları ve araştırmalar yapmak veya yaptırmak, her türlü basılı yayım ve diğer yollarla üyeleri arasında iletişim ve haberleşmeyi sağlamak

c) Bakanlıkça merkez birliğine verilen yetkiler doğrultusunda, Bakanlığın kontrol ve denetiminde ön soy kütüğü, soy kütüğü, döl kontrolü ve/veya ıslah programları faaliyetlerini yürütmek

ç) Üyelerin hayvanlarına suni tohumlama hizmetleri vermek, suni tohumlama ile ilgili sperma ve benzeri malzemeleri temin etmek, depolamak, dağıtmak ve pazarlamak

d) Yetiştiricilerin damızlık materyal, alet ve ekipman, kaba yem, kesif yem, yem bitkileri tohumlukları ve benzeri ihtiyaçlarını sağlamak, depolamak, dağıtmak ve pazarlamak

e) Yurt içinden veya gerekli hâllerde yurt dışından sağlanan erkek ve dişi hayvan, sperma, yumurta, embriyo, larva, ana arı ya da diğer biyolojik materyali kullanarak ıslah programları ile bütünleşen her türlü faaliyet için gerekli kadro ve ekipleri oluşturmak, gerekli hâllerde sperma, yumurta, embriyo, larva, ana arı ve benzeri ıslah materyallerini üretmek için Bakanlık izniyle ya da Bakanlıktan ruhsatlı üretim merkezleri ve laboratuvarlar kurmak ve araştırma kurumlarıyla iş birliği yapmak

f) Hayvanların bakım ve beslenmesi ile ilgili her türlü girdi temini ile teknik ve idari tedbirleri almak veya aldırmak

g) Üyelerce yetiştirilen damızlık hayvanların satışını yapmak, satışlarını organize etmek, bunun için müzayede düzenlemek, fuar, sergi ve panayırlar kurmak ve kurulanlara katılmak, yarışmalar tertiplemek, ödüller vermek ve yetiştirilen ırkları tanıtmak

ğ) Yetiştiricilerin ürünlerinin değer fiyatına satışını sağlayacak her türlü pazarlama organizasyonları ve ürün işleme tesislerini kurmak, kiralamak ve işletmek

h) Hayvanlar ve işletmeleri ile ilgili her türlü sigorta hizmetlerini yapmak veya yaptırmak

ı) Kredi temini konusunda çalışmalarda bulunmak

i) Kuruluş amacı ile ilgili ihtiyaç duyulan araştırmaları yapmak veya yaptırmak

j) Hayvancılığın geliştirilmesi amacıyla gerekli tesisleri kurmak, ortak olmak, işletmek, gerektiğinde bu işler için tüm hisseleri birliğe ait olmak üzere şirket ve/veya iktisadi işletme kurmak

k) Merkez birliğinin birliğe tahsis etmiş olduğu sayıda genetik materyali temin etmek ve üye işletmelerde kullanmak veya kullandırmak

1) Kayıt sistemi ve verim kayıtları için gerekli girdileri merkez birliği aracılığı ile tedarik etmek, kullanmak ve/veya kullandırmak

m) Faaliyet alanı ile ilgili olarak üyelerinin ihtiyaçlarına yönelik iş ve işlemler ile danışmanlık ve projelendirme hizmetlerini vermek

(2) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir.

Islah amaçlı yetiştirici birliklerine üyelik

MADDE 10/Ç - (EKLENMİŞ MADDE RGT: 17.02.2015 RG NO: 29270 KANUN NO: 6589/4) (GEÇER. TAR.: 07.11.2014)

(1) Birlik, Bakanlıkça belirlenen kriterler doğrultusunda asgari sayıda hayvan, kovan gibi varlığa sahip kendi türünün ıslah programına ve/veya soy kütüğü sistemlerine dâhil olan asıl üyeler ile bu şartlara sahip olmayan ya da asıl üye olmaksızın birlik imkânlarından kısıtlı olarak yararlanmak isteyen aday üyelerden oluşur. Aday üyeler genel kurula katılamaz ve oy kullanamaz.

(2) Asıl üyelerden giriş aidatı ve yıllık aidat alınır. Giriş aidatı ve yıllık aidat Bakanlıkça belirlenen üst sınırı geçmemek kaydıyla genel kurul kararı ile tespit olunur. Ayrıca üyelere verilecek hizmetler karşılığında genel kurulca belirlenecek hizmet bedeli alınabilir. Birlikler için uygulanan giriş aidatı, yıllık aidat ve hizmet bedelleriyle ilgili hükümler merkez birlikleri için de geçerlidir.

(3) Üyelik şartları ve üyeliğin kaybedilmesi ile giriş ve yıllık aidat üst sınırları Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir.

Islah amaçlı yetiştirici birliklerinin gelir ve muafiyetleri

MADDE 10/D - (EKLENMİŞ MADDE RGT: 17.02.2015 RG NO: 29270 KANUN NO: 6589/5) (GEÇER. TAR.: 07.11.2014)

(1) Birliğin gelirleri, üyelerin birliğe girerken ödemiş oldukları giriş aidatları, yıllık aidatlar, hizmet bedelleri, bağış, yardım ve diğer gelirlerden oluşur.

(2) Birlik, alacaklılarına karşı tüm mal varlığı ve aktifleriyle sorumludur.

(3) Birlik, 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununa göre kurulan kooperatiflere sağlanan her türlü vergi ve harç muafiyetinden aynı koşullarla yararlanır.

Islah amaçlı yetiştirici birliklerinin denetimi

MADDE 10/E - (EKLENMİŞ MADDE RGT: 17.02.2015 RG NO: 29270 KANUN NO: 6589/6) (GEÇER. TAR.: 07.11.2014)

(1) Bakanlık, hayvan gen kaynaklarının korunması, ıslahı, geliştirilmesi, yaygınlaştırılması ile pazarlanması faaliyetlerinde, ön soy kütüğü, soy kütüğü gibi kayıt işlemlerinde ve belgelendirme konularında birliklerle iş birliği ve birliklere yetki devri yapabilir. Bakanlık, birliklere teknik hizmetler ile sağlık ve eğitim hizmetleri konusunda gerektiğinde personel ile ayni ve nakdi destek verebilir, bunların bu Kanun kapsamındaki faaliyetlerini kontrol eder ve gerekli görmesi hâlinde denetler. Bakanlık, birliklerin ve merkez birliklerinin genel kurullarında temsilci bulundurur.

(2) Bakanlık, birlikleri ve merkez birliklerini idari, mali, hukuki ve teknik yönler ile hayvan sağlığı yönünden Bakanlık müfettiş ve kontrolörleri aracılığıyla denetler. Ayrıca, denetim sonuçları Bakanlığa bildirilmek şartıyla merkez birlikleri de kendi denetleme kurulları aracılığıyla üye birliklerini denetleyebilir. Merkez birlikleri ve birlikler, denetim sonuçlarına göre bu Kanun hükümleri çerçevesinde Bakanlıkça verilen talimatlara uymak zorundadırlar.

(3) Yapılan denetimler sonucunda, merkez birliklerinin, birliklerin ve bunların iştiraklerinin yönetim kurulu üyeleri ile üst düzey yöneticilerinin, Bakanlıkça verilen talimatlar ile hukuka açıkça aykırı eylem ve işlemlerinin tespit edilmesi durumunda, Bakanlık, kamu yararı ve hizmet gerekleri dikkate alınarak gecikmesinde sakınca görülen hâllerde ileride telafisi güç veya imkânsız zararlara yol açılmasının engellenmesi amacıyla bu kişileri belirli bir süre ile görevden uzaklaştırabilir veya görevlerine tedbiren son verebilir. Bu durumda Bakanlık, bir yıl içinde olağanüstü genel kurul toplantısının yapılması için gerekli tedbirleri alır.

(4) Birliklere kredi veren kurum ve kuruluşlar, verilen kredilerin gayesine uygun olarak kullanılıp kullanılmadığını, plan ve projesine uygunluğu, teknik özellikleri ve kalite açısından denetleyebilir.

(5) Birliklerde görevli bulunanlar bu kuruluşlara ait mal, para ve para hükmündeki kâğıtları ve gizli de olsa bunlarla ilgili defter ve belgeleri istenildiğinde müfettişlere, kontrolörlere, denetimle görevlendirilen personele ve kredi kuruluşlarının denetim görevlilerine göstermek, sayılmasına ve incelenmesine yardımda bulunmak, istenilen bilgileri gerçeğe uygun ve eksiksiz olarak vermek ve doğru beyanda bulunmakla yükümlü oldukları gibi Bakanlıkça kendilerinden istenilen her türlü bilgi, belge ve kayıtları, tanınan süre içinde tam olarak vermek zorundadır.

(6) Yönetim kurulu üyeleri ve birlik çalışanları, kendi kusurlarından ileri gelen zararlardan sorumludurlar. Bunlar, suç teşkil eden fiil ve hareketleri ile birliğin para ve malları, bilanço, tutanak, rapor ve başka evrak, defter ve belgeleri üzerinde işledikleri suçlardan dolayı kamu görevlisi gibi cezalandırılır.

(7) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir.

Islah amaçlı yetiştirici birliklerinin dağılması ve tasfiyesi

MADDE 10/F - (EKLENMİŞ MADDE RGT: 17.02.2015 RG NO: 29270 KANUN NO: 6589/7) (GEÇER. TAR.: 07.11.2014)

(1) Birlik; ana sözleşme gereğince, genel kurul kararıyla, iflasın açılmasıyla, birlik asıl üye sayısının, yönetim ve denetim kurullarını oluşturacak sayının altına düşmesi hâllerinde Bakanlık il müdürlüğünün onayı ile dağılır. Kuruluş amacına ulaşma imkânının kalmadığının Bakanlıkça tespiti hâlinde ise Bakanlık ilgili genel müdürlüğünün onayı ile dağılır.

(2) Birliklerin dağılması, Ticaret Siciline tescil ile ilan ettirilir.

(3) Islah amaçlı yetiştirici birliklerinin kuruluşu, organları, çalışma usul ve esasları ile dağılma ve tasfiyesine ilişkin olarak bu Kanunda hüküm bulunmayan hâllerde Kooperatifler Kanunu hükümleri uygulanır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: Veteriner Hizmetleri ile İlgili Faaliyet Onayları

Veteriner hizmetleri ile ilgili faaliyet onayları (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 11 - (1) Bu Kanun kapsamında faaliyet gösteren muayenehane, klinik, poliklinik, hayvan hastanesi, ev ve süs hayvanı satış yerleri, hayvan eğitim ve barınma yerleri, otel hizmeti veren hayvan bakımevleri, hayvan pazar ve borsaları, damızlık kümes ve kuluçkahaneler, hayvan hastalıkları teşhis, analiz ve üretim laboratuvarları ile deney hayvanı üretici ve tedarikçileri Bakanlıktan onay almak ve istenen kayıtları tutmakla yükümlüdür.

(2) Birinci fıkra kapsamındaki muayenehane, klinik ve polikliniklerin açılması için yalnızca veteriner hekimlere onay verilir.

(3) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

ÜÇÜNCÜ KISIM: Veteriner Sağlık Ürünleri

BİRİNCİ BÖLÜM: Veteriner Sağlık Ürünlerinin Onayı, Üretimi ve Sahibinin Sorumlulukları, Toptan ve Perakende Satışı, Tanıtımı ve Uygulanması

Veteriner sağlık ürünlerinin onayı, üretimi ve sahibinin sorumlulukları (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 12 - (1) Veteriner sağlık ürünlerinin üretimi, ithalatı, ihracatı, kullanımı, ambalajlanması, etiketlenmesi, tanıtımı, nakliyesi, depolanması, reçeteli ya da reçetesiz satışı, onayı, kontrolü ve teminine ilişkin işlemler Bakanlık tarafından belirlenir.

(2) Veteriner tıbbi ürünlerinin üretimi, ithalatı, ihracatı ve piyasaya arzı için Bakanlıktan onay alınması zorunludur. Onaya ilişkin bilgilerin gizliliği esastır.

(3) Veteriner sağlık ürünlerinin onayını, kimyager, kimya mühendisi, eczacı veya veteriner hekim olan gerçek kişiler veya bu kişilerden birini istihdam eden tüzel kişiler alabilir. Bunlardan, veteriner biyolojik ürünlerin onayını, sadece veteriner hekimler ve veteriner hekim istihdam eden tüzel kişiler alabilir.

(4) Bakanlık, insan, hayvan ve çevreye olan olumsuz etkileri sebebiyle, bazı maddelerin veteriner sağlık ürünleri üretiminde kullanılmalarını veya hayvanlara uygulanmalarını tamamen veya kısmen yasaklayabilir, kısıtlayabilir ya da kullanımını belirli esaslara bağlayabilir.

(5) Orijinal veteriner tıbbi ürünlerinin ilk onayı tarihinde belirlenen geçerlilik süresi dolmadan veya hak sahibinden izin alınmadan jenerik veteriner tıbbi ürünler piyasaya arz edilemez.

(6) Bakanlık, hayvan sağlığını tehdit eden bir hastalığın ortaya çıkması durumunda, bu hastalığa karşı kullanılan onaylı veteriner tıbbi ürünleri bulunmadığında veya ihtiyacın karşılanamadığı durumlarda, uygun gördüğü tıbbi ürünlerin kullanımına geçici olarak izin verebilir.

(7) Veteriner tıbbi ürünlerinin üretimi, onay verilen üretim yerlerinde, onaya esas şartlara ve farmasötik şekil ve yöntemlere göre yapılır. Ancak, Sağlık Bakanlığından onaylı üretim yerlerinde, Bakanlığa bildirimde bulunmak şartıyla, verilen onay doğrultusunda veteriner biyolojik ürünler hariç veteriner tıbbi ürün üretimi yapılabilir.

(8) Veteriner sağlık ürünleri, veteriner hekimler, eczacılar, kimya mühendisleri veya kimyagerlerin sorumluluğunda üretilir. Bu ürünlerin kalite kontrolü, Bakanlık tarafından uygun görülen laboratuvarlarda bu fıkrada belirtilen meslek mensupları tarafından yapılır. Veteriner biyolojik ürünlerin üretim ve kalite kontrolleri ile veteriner sağlık ürünlerinin etkinlik ve güvenlik değerlendirme çalışmaları veteriner hekimler tarafından yapılır.

(9) Veteriner biyolojik ürün üretilen yerlerde, sağlık koruma bandı uygulanır.

(10) Bakanlıkça, üretim koşullarına ve onaya esas dosyasındaki ürün standartlarına uymadığı tespit edilen veteriner tıbbi ürünleri hatalı kabul edilir. Hatalı veya son kullanma tarihi geçen veteriner tıbbi ürünlerin piyasaya arz edilmesi ve kullanımı yasaktır. Piyasaya arz edilmiş, hatalı veteriner tıbbi ürünleri, onay sahipleri tarafından piyasadan toplanmak zorundadır. Hatası giderilemeyecek ürünler, masrafı sahibine ait olmak üzere derhal imha ettirilir. Veteriner biyolojik ürünler dışındaki hatalı veteriner tıbbi ürünlerin, hatası giderilebildiği takdirde, piyasaya yeniden arzına izin verilebilir.

(11) Onay koşullarının değişmesi, ürünün beklenen etkiyi göstermemesi veya istenmeyen etkilerin görülmesi, onaya esas formül ve spesifıkasyonlarına uyulmaması gibi hususların tespiti halinde, veteriner tıbbi ürünlerinin onayı askıya alınabilir veya iptal edilebilir.

(12) Veteriner tıbbi ürün onay sahibi, ürününün etkin, güvenilir ve öngörülen kalitede olması ile uygun şartlarla dağıtımından sorumludur. Onay verilmiş veteriner tıbbi ürünün kullanımında istenmeyen etkilerinin ortaya çıkması durumunda, onay sahibinin sorumluluğu ortadan kalkmaz.

(13) Veteriner tıbbi ürün onay sahibi, belirlenen kayıtları tutmak, her türlü değişikliği bildirmek, talep edilen bilgi ve belgeyi zamanında Bakanlığa vermek zorundadır.

(14) İthal edilecek veteriner tıbbi ürünlere ilişkin şartlar Bakanlıkça belirlenir.

(15) Yurt dışından bağışlanan veya araştırma, test ve onay işlemlerinde kullanılacak veteriner sağlık ürünleri ve ham maddelerinin yurda girişine ilişkin şartlar Bakanlıkça belirlenir. Bu ürünler hiç bir şekilde ticarete konu olamaz.

(16) Ülkemizdeki hayvanlara uygulanmak üzere ithal edilecek veteriner biyolojik ürünlerdeki suşlar, ülkemizde bulunan hastalık yapan antijenik suşlarla uyumlu olmak zorundadır.

(17) Tıbbi olmayan veteriner sağlık ürünlerinin üretimi, ithalatı, ihracatı, kullanımı, ambalajlanması, etiketlenmesi, tanıtıcı bilgileri, tanıtımı, depolanması, piyasaya arzı, reçeteli ya da reçetesiz satışı ve kontrolü Bakanlıkça belirlenir.

(18) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

Veteriner tıbbi ürünlerinin toptan ve perakende satışı, tanıtımı (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 13 - (1) Veteriner biyolojik ürünler dışındaki veteriner tıbbi ürünlerinin toptan satışı, ecza depoları veya veteriner ecza depoları kanalıyla, perakende satışları ise eczaneler, veteriner muayenehane, klinik, poliklinik ve hayvan hastaneleri kanalıyla yapılır. Ancak, Bakanlıkça izin verilmiş süs kuşları ile akvaryum ve egzotik süs hayvanlarını satan işyerlerinde, veteriner biyolojik ürünler dışındaki sadece bu hayvanlara mahsus olan veteriner tıbbi ürünler satılabilir. Veteriner biyolojik ürünlerin satışına ilişkin hususlar Bakanlıkça belirlenir.

(2) Veteriner tıbbi ürünlerini depolayanlar, toptan ve perakende ticaretini yapanlar, alış ve satış ile ilgili kayıtları tutmak, Bakanlığın belirlediği uygun şartlarda muhafaza etmek ve denetimlerde her türlü kolaylığı göstermek zorundadır.

(3) Psikotropik ve narkotik veteriner tıbbi ürünleri, bu Kanun hükümlerine ilave olarak uyuşturucularla ilgili özel kanunlara da tabidir. Bu ürünler sadece klinisyen veteriner hekimlere, veteriner fakültelerinin ilgili birimlerine satılabilir, sadece veteriner hekimler tarafından uygulanır ve Bakanlığın izni olmadıkça devredilemez ve satılamaz. Bu ürünler için azaltılmış olsa dahi tanıtım numunesi hazırlanamaz.

(4) Veteriner sağlık ürünlerinin tanıtımına ilişkin düzenlemeler Bakanlıkça belirlenir. Ancak, psikotropik ve narkotik etkili veteriner tıbbi ürünlerinin kitlesel iletişim vasıtalarıyla hatırlatıcı ya da bilgilendirici tanıtımı yapılamaz.

(5) Veteriner sağlık ürünlerinin ambalajında satış fiyatının belirtilmesi zorunludur. Bakanlık, ülke ihtiyaçları, piyasa koşulları, kamu yararı ve hizmetin gereklerini dikkate alarak gerektiğinde satış fiyatlarını belirleyebilir.

(6) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

Veteriner tıbbi ürünlerin uygulanması (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 14 - (1) Veteriner hekim, uygulayacağı veya tavsiye edeceği, reçeteye tabi veteriner tıbbi ürünler ve terkipler için, reçete düzenlemek, belirlenen kayıtlan tutmak ve talep edildiğinde Bakanlığa sunmak zorundadır.

(2) Veteriner tıbbi ürünler, kullanıma arz edilen haliyle, etiket ve prospektüs bilgilerine göre uygulanır. Buna aykırı uygulamalarda sorumluluk, uygulayana ve uygulanmasına izin verene aittir.

(3) Veteriner biyolojik ürünleri, veteriner hekim veya yardımcı sağlık personeli tarafından uygulanır. Bakanlığın programlı veya projeli çalışmaları için uygulayıcılara, hayvan sahipleri tarafından Bakanlıkça belirlenen uygulama ücreti ödenir.

(4) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

DÖRDÜNCÜ KISIM: Bitki Sağlığı

BİRİNCİ BÖLÜM: Zararlı Organizmaların Kontrolü ve Yükümlülükler, Bitki Hastalık ve Zararlıları Tazminatı, Kayıt ve Bitki Pasaportu

Zararlı organizmaların kontrolü ve yükümlülükler (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 15 - (1) Bitki ve bitkisel ürünlerde zarar yapan organizmaların yurt içine girişi veya yurt içinde yayılmasını engellemek için aşağıdaki esaslar uygulanır:

a) Bakanlık, bitki ve bitkisel ürünler ile zararlı organizma taşıma ihtimali bulunan diğer maddeler ile ilgili inceleme, teşhis, gerekli kontrol ve koruma tedbirlerini almakla yükümlüdür.

b) Bakanlık, herhangi bir bölgede zararlı organizma şüphesi veya zararlı organizmanın salgın halinde ortaya çıkması durumunda, zararlı organizmaların yayılmasının önlenmesi için, ekim ve dikimin yasaklanması veya sınırlanması, bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin naklinin ve satışının yasaklanması ile imhası dahil her türlü tedbiri almaya, uygulamaya veya uygulatmaya yetkilidir.

c) Bakanlık, zararlı organizmalarla ilgili olarak ulusal ve bölgesel düzeyde yıllık kontrol ve mücadele programı ile acil eylem planı hazırlanması ve uygulanmasını sağlar. Karantinaya tabi zararlı organizmalar listesi Bakanlıkça belirlenir.

ç) Bakanlık yabancı bir ülkede herhangi bir zararlı organizma görülmesi ve ülkemiz için risk teşkil etmesi durumunda, zararlı organizmanın türüne göre bu ülkenin tamamından veya belirli bir bölgesinden, bulaşmaya neden olabilecek bitki ve bitkisel ürünlerin ülkeye girişine ve transit geçişine, tamamen veya kısmen sınırlama veya yasak getirebilir. Sınırlama ve yasak kapsamı daraltılabilir veya genişletilebilir.

(2) Zararlı organizmalara karşı yapılacak mücadelenin esasları Bakanlıkça belirlenir. Mücadelenin Bakanlıkça belirlenen esaslara göre yapılması zorunludur.

(3) Devlet ormanlarında bulunan zararlı organizmalarla yapılacak mücadele hizmetleri Bakanlıkça belirlenen esaslara göre, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yapılır. Zararlı organizmalarla yapılacak mücadelenin hem orman hem tarım sahalarını ilgilendirmesi halinde, mücadele bu Kanun hükümleri çerçevesinde Bakanlık ile Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından işbirliği halinde yürütülür.

(4) Bakanlık zararlı organizmalarla ilgili bildirim sistemini kurar ve işletilmesini sağlar.

(5) Bir yerde zararlı organizmanın salgın halinde ortaya çıkmasından haberdar olanlar Bakanlığa ihbar etmekle yükümlüdür.

(6) Bakanlık, bazı zararlı organizmalar için özel koruma veya karantina bölgeleri oluşturabilir, oluşturulan bu bölgelerde bazı zararlı organizmalarla bulaşık bitki ve bitkisel ürünlerin giriş ve çıkışma yasaklama veya kısıtlama getirebilir, temiz alanlar için korunmuş bölgeler ilan edebilir ve bu bölgelerle ilgili izleme yapabilir.

(7) Bakanlık, işlenmiş olsa dahi bitki ve bitkisel ürünler dışında kalan, bünyesinde zararlı organizma taşıma riski bulunan diğer maddeler için de bitki sağlığı ile ilgili önlemleri almaya, uygulamaya ve uygulatmaya yetkilidir.

(8) Zararlı organizma mücadelesinde kullanılacak faydalı organizmaları üretenler, ithalatını yapanlar, piyasaya arz edenler ve kullananlar Bakanlıkça belirlenen esaslara uymak zorundadır.

(9) Ambalaj malzemesi olarak kullanılacak ahşap ambalaj malzemelerinden onay alınması gerekenler Bakanlıkça belirlenir. Belirlenen ahşap ambalaj malzemelerini üretecekler Bakanlıktan onay almak zorundadır.

(10) Ticari olarak fidan, fide, çelik, tohum, yumru, soğan gibi üretimde kullanılacak her türlü bitki yetiştiriciliğini yapanlar Bakanlıktan onay almak ve yetiştirme süresince Bakanlıkça belirlenen esaslara uymak zorundadır.

(11) Bakanlıkça mücadelesi istenen zararlı organizmaların tespit edildiği yerlerde, ilgililerin Bakanlıkça talep edilen önlemleri almaları ve mücadeleyi yapmaları zorunludur.

(12) Zararlı organizma ile mücadeleyi, ticari amaçla yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler Bakanlıktan onay almak zorundadır.

(13) Belediyeler ve il özel idareleri zararlı organizmalara karşı yapılacak mücadele ve kontrollerde Bakanlığa yardımcı olmak zorundadır.

(14) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

Bitki hastalık ve zararlıları tazminatı (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 16 - (1) Bitki ve bitkisel ürünlerde tazminata tabi hastalık ve zararlıları ile tazminat oranları Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir.

(2) Bakanlık tarafından ekim ve dikimin kısıtlandığı veya yasaklandığı alanlarda üretim yapanlar, Bakanlık tarafından belirlenmiş esaslara aykırı olarak üretim yapanlar, gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar ile kamu kurum ve kuruluşlarına ait ürünler için tazminat ödenmez.

(3) Bitki hastalık ve zararlıları nedeniyle imha edilen ürünlerin tazminata esas değerleri, mahallin rayiç bedelleri dikkate alınarak yerel kıymet takdir komisyonu tarafından belirlenir. Yerel kıymet takdir komisyonu, bir Bakanlık temsilcisi, mahallin mülki idare amirinin belirlediği bir üye ile ürün sahibinin konuyla ilgili sivil toplum kuruluşları temsilcileri arasından seçeceği bir üye olmak üzere üç üyeden oluşur.

Kayıt ve bitki pasaportu (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 17 - (1) Bakanlıkça belirlenen zararlı organizma taşıyıcısı olabilecek bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeleri üreten, ithal eden, depolayan ve ticaretini yapanlar, kayıt ile ilgili Bakanlıkça belirlenen esaslara uymak ve kayıtlarını yaptırmak zorundadır.

(2) Bakanlıkça belirlenen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin dolaşımında bitki pasaportu bulundurulması zorunludur. Bitki pasaportu ile ilgili her türlü düzenlemeyi yapmaya Bakanlık yetkilidir.

(3) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

İKİNCİ BÖLÜM: Bitki Koruma Ürünleri ile Zirai Mücadele Alet ve Makinelerinin Onayı, Üretimi ve Sahibinin Sorumlulukları, Toptan ve Perakende Satışı, Tanıtımı ve Uygulanması

Bitki koruma ürünleri ile zirai mücadele alet ve makinelerinin onayı ve üretimi (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 18 - (1) Bitki koruma ürünleri, zirai mücadele alet ve makineleri ile zararlı organizma mücadelesinde kullanılan diğer ürünlerin üretimi, ithalatı, kullanımı, ambalajlanması, etiketlenmesi, tanıtımı, nakliyesi, depolanması, reçeteli ya da reçetesiz satışı, onayı, kontrolü ve teminine ilişkin işlemler Bakanlık tarafından belirlenir.

(2) Bitki koruma ürünleri ile zirai mücadele alet ve makinelerinin üretimi, ithalatı ve piyasaya arzı için Bakanlıktan onay alınması zorunludur. Bitki koruma ürünlerinin onaylanmasına ilişkin esaslar Bakanlıkça belirlenir. Onaya ilişkin bilgilerin gizliliği esastır.

(3) Bakanlık, insan, hayvan, bitki ve çevreye olan olumsuz etkileri sebebiyle, bazı maddelerin bitki koruma ürünleri üretiminde kullanılmalarını, tüm bitkilere ya da belli bir bitki grubuna uygulanmalarını yasaklayabilir, kısıtlayabilir ya da kullanımına ancak belli esaslara bağlı olarak izin verebilir.

(4) Orijinal bitki koruma ürünlerinin ilk onayı tarihinde belirlenen geçerlilik süresi dolmadan veya hak sahibinden izin alınmadan jenerik bitki koruma ürünleri piyasaya arz edilemez.

(5) Bakanlık, bitkisel üretimi tehdit eden bir zararlı organizmanın ortaya çıkması durumunda, bu zararlı organizmaya karşı kullanılan onaylı bitki koruma ürünleri bulunmadığında veya ihtiyacın karşılanamadığı durumlarda, uygun gördüğü bitki koruma ürünleri kullanımına geçici olarak izin verebilir.

(6) Bitki koruma ürünlerinin üretimi, onay verilen üretim yerlerinde, onaya esas şartlara ve formülasyon şekil ve yöntemlerine göre yapılır.

(7) Bitki koruma ürünleri, ziraat mühendisleri, kimya mühendisleri veya kimyagerlerin sorumluluğunda üretilir. Bu ürünlerin kalite kontrolü, Bakanlık tarafından uygun görülen laboratuvarlarda bu fıkrada belirtilen meslek mensupları tarafından yapılır.

(8) Bakanlıkça, üretim koşullarına ve onaya esas dosyasındaki ürün standartlarına uymadığı tespit edilen bitki koruma ürünleri hatalı kabul edilir. Hatalı veya son kullanma tarihi geçen bitki koruma ürünlerinin piyasaya arz edilmesi ve kullanımı yasaktır. Piyasaya arz edilmiş, hatalı bitki koruma ürünleri, onay sahipleri tarafından piyasadan toplanmak zorundadır. Hatası giderilemeyecek ürünler, masrafı sahibine ait olmak üzere derhal imha ettirilir. Hatalı bitki koruma ürünlerinin, hatası giderilebildiği takdirde, piyasaya yeniden arzına izin verilebilir.

(9) Onay koşullarının değişmesi, ürünün beklenen etkiyi göstermemesi veya istenmeyen etkilerin görülmesi, onaya esas spesifikasyonuna uyulmaması gibi hususların tespiti halinde bitki koruma ürünlerinin onayı askıya alınabilir veya iptal edilebilir.

(10) Bitki koruma ürünü onay sahibi, ürününün etkin, güvenilir ve öngörülen kalitede olması ile uygun şartlarla dağıtımından sorumludur. Onay verilmiş bitki koruma ürününün kullanımında istenmeyen etkilerinin ortaya çıkması durumunda, onay sahibinin sorumluluğu ortadan kalkmaz.

(11) Bitki koruma ürününün onay sahibi, belirlenen kayıtları tutmak, her türlü değişikliği bildirmek, talep edilen bilgi ve belgeyi zamanında Bakanlığa vermek zorundadır.

(12) Yurt dışından bağışlanan veya araştırma, test ve onay işlemlerinde kullanılacak bitki koruma ürünleri ve ham maddeleri ile zirai mücadele alet ve makinelerinin yurda girişine ilişkin şartlar Bakanlıkça belirlenir. Bu ürünler hiç bir şekilde ticarete konu olamaz.

(13) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

Bitki koruma ürünlerinin toptan ve perakende satışı ile tanıtımı (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 19 - (1) Bitki koruma ürünleri ile zararlı organizma mücadelesinde kullanılan diğer ürünlerin toptan satışı, toptancı bayiler, perakende satışlar ise perakendeci bayiler tarafından yapılır. Zirai mücadele alet ve makinelerinin satışına ilişkin hususlar Bakanlıkça belirlenir.

(2) Bitki koruma ürünlerini depolayanlar, toptan ve perakende ticaretini yapanlar, alış ve satış ile ilgili kayıtları tutmak, Bakanlığın belirlediği uygun şartlarda muhafaza etmek ve denetimlerde her türlü kolaylığı göstermek zorundadır.

(3) Onaylı bitki koruma ürünlerinin tanıtımına ilişkin düzenlemeler Bakanlıkça belirlenir.

(4) Bitki koruma ürünlerinin ambalajında satış fiyatının belirtilmesi zorunludur. Bakanlık, ülke ihtiyaçları, piyasa koşulları, kamu yararı ve hizmetin gereklerini dikkate alarak gerektiğinde satış fiyatlarını belirleyebilir.

(5) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

Bitki koruma ürünlerinin uygulanması (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 20 - (1) Bakanlıkça bitki koruma ürünleri için reçete düzenleme yetkisi verilenler, uygulayacağı veya tavsiye edeceği, reçeteye tabi bitki koruma ürünleri için, reçete düzenlemek, belirlenen kayıtları tutmak ve talep edildiğinde Bakanlığa sunmak zorundadır.

(2) Bitki koruma ürünlerini kullananlar Bakanlıkça istenen kayıtları tutmak ve istendiğinde Bakanlığa sunmak zorundadır.

(3) Bitki koruma ürünleri, kullanıma arz edilen haliyle ve etiketinde belirtilen tavsiyelere göre uygulanır. Buna aykırı uygulamalarda sorumluluk uygulayana ve uygulanmasına izin verene aittir.

(4) Kullanılan bitki koruma ürünlerinin artık ve ambalajları kullanıcıları tarafından uygun şekilde imha edilmek zorundadır.

(5) Zararlı organizma mücadelesi yapılan alanlarda yapılan kontroller sonucunda, ürünlerde tavsiye dışı bitki koruma ürünlerinin kullanılması ve belirlenen limitlerin üzerinde kalıntı bulunması halinde, Bakanlık, ürünlerin hasadını geciktirebilir veya ürünleri imha ettirebilir. Bu maddenin uygulanması halinde üreticilere herhangi bir tazminat ödenmez.

(6) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

BEŞİNCİ KISIM: Gıda ve Yem

BİRİNCİ BÖLÜM: Gıda ve Yem Güvenilirliği, Sorumluluklar, Gıda Kodeksi, Etiketleme ve İzlenebilirlik, Sunum ve Reklam, Tüketici Haklarının Korunması

Gıda ve yem güvenilirliği şartları (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 21 - (1) Gıda güvenilirliği şartları aşağıda belirtilmiştir:

a) Güvenilir olmayan gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme piyasaya arz edilemez. İnsan sağlığı için tehlike oluşturan ve tüketime uygun olmayan gıda, güvenilir olmayan gıda kabul edilir.

b) Gıdanın güvenilir olup olmadığının belirlenmesinde, üretim, işleme ve dağıtım aşamaları, etiket bilgileri ve sağlıkla ilgili uyarı niteliğindeki bilgiler ile insanlar tarafından günlük normal kullanım koşulları dikkate alınır.

c) Gıdanın insan sağlığına zararlı olup olmadığının belirlenmesinde; tüketenin sağlığı üzerinde ani, kısa veya uzun vadede oluşturabileceği muhtemel etkileri yanında, gelecek nesiller üzerindeki etkileri, birikerek artan muhtemel toksik etkileri ve belirli tüketici gruplarının özel sağlık hassasiyetleri de dikkate alınır.

ç) Herhangi bir gıdanın insan tüketimi için uygun olmadığının belirlenmesinde, gıdanın yabancı madde karışması da dahil olmak üzere her tür bulaşıklığı veya çürüme, bozulma veya kokuşma nedeniyle kullanım amacına uygun olmaması dikkate alınır.

d) Bir seri, parti veya sevkiyattaki aynı sınıf veya çeşit gıdanın bir bölümünün güvenilir olmadığının tespiti durumunda, geri kalanı ile ilgili daha kapsamlı yapılan değerlendirme sonucunda güvenilir olduğu ispat edilemez ise, o seri, parti veya sevkiyattaki aynı sınıf veya çeşidin tamamının güvenilir olmadığı kabul edilir.

e) Gıda, Bakanlıkça belirlenen şartlara uygun olsa bile, gıdanın güvenilir olmadığına dair yeterli şüphe veya sebebin oluşması durumunda, Bakanlık söz konusu gıdanın piyasaya arzını kısıtlayabilir veya piyasaya arz edilen gıdayı toplatabilir.

(2) Yem güvenilirliği şartları aşağıda belirtilmiştir:

a) Güvenilir olmayan yem, piyasaya arz edilemez ve hayvanlara yedirilemez.

b) Yemin, kullanım amacına göre, insan ve hayvan sağlığına olumsuz etkilerinin bulunması veya hayvanlardan elde edilen gıdaların insan tüketimi için güvenilir olmamasına neden olması durumunda, güvenilir olmadığı kabul edilir.

c) Bozulmuş ve çürümüş yem, tüketime uygun olmayan yem olarak değerlendirilir.

ç) Bir seri, parti veya sevkiyattaki aynı sınıf veya çeşit yemin bir bölümünün güvenilir olmadığının tespiti durumunda, geri kalanı ile ilgili daha kapsamlı yapılan değerlendirme sonucunda güvenilir olduğu ispat edilemez ise, o seri, parti veya sevkiyattaki aynı sınıf veya çeşidin tamamının güvenilir olmadığı kabul edilir.

d) Yem, Bakanlıkça belirlenen şartlara uygun olsa bile, yemin güvenilir olmadığına dair yeterli şüphe veya sebebin oluşması durumunda, Bakanlık söz konusu yemin piyasaya arzını kısıtlayabilir veya piyasaya arz edilen yemi toplatabilir.

(3) Yem katkıları, karma yemler, yem maddeleri, yemlerde istenmeyen maddeler, özel beslenme amaçlı yemler, ilaçlı yemler, hayvan beslemede kullanılan belirli ürünler, hayvan beslemede kullanılması veya yemlere katılması yasak olan maddeler ile yemlere ilişkin diğer hususlar Bakanlıkça belirlenir.

(4) Yeni gıdalar ile yemlere ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.

(5) Gıda kodeksine aykırı gıda ve gıda ile temas eden madde ve malzeme üretilemez, işleme tabi tutulamaz ve piyasaya arz edilemez.

(6) Bakanlık, insan sağlığını göz önünde bulundurarak bazı madde ve ürünlerin, gıda olarak veya gıda üretiminde kullanılmalarını kısıtlayabilir, yasaklayabilir ya da kullanımını belirli esaslara bağlayabilir.

(7) Gıda ve yem mevzuatındaki gıda ve yem güvenilirliğine ilişkin hükümlerine uygun olan ürün, bu mevzuat hükümlerinin kapsadığı ölçüde güvenilir kabul edilir.

Sorumluluklar (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 22 - (1) Gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme ve yem ile ilgili faaliyet gösteren işletmeciler, kendi faaliyet alanının her aşamasında bu Kanunda belirtilen şartlan sağlamak ve bunu doğrulamakla yükümlüdür.

(2) Gıda ve yem işletmecisi ürettiği, işlediği, ithal ettiği, satışını veya dağıtımını yaptığı bir ürününün, gıda ve yem güvenilirliği şartlarına uymadığını değerlendirmesi veya buna ilişkin makul gerekçelerinin olması durumunda, söz konusu ürünü kendi kontrolünden çıktığı aşamadan başlamak üzere, toplanması için gerekli işlemleri derhal başlatmak ve konu ile ilgili Bakanlığı bilgilendirmek zorundadır. Gıda ve yem işletmecisi, ürünün toplanması gerektiğinde, toplanma nedeni hakkında tüketiciyi veya kullanıcıyı doğru ve etkin olarak bilgilendirmek ve gerekli hallerde, insan sağlığını korumaya yönelik alınacak tedbirlerin yeterli olmaması durumunda, tüketiciye veya kullanıcıya ürünün iadesi için çağrıda bulunmak zorundadır.

(3) Gıda ve yem işletmecisi, faaliyeti ile ilgili istenen kayıtları güncel tutmak, istendiğinde Bakanlığa sunmak zorundadır.

(4) Piyasaya arz edilecek gıda ve yemlerden onay alınması zorunlu olanlar Bakanlıkça belirlenir. Ürün sahibi, onay için Bakanlıkça talep edilen bilgi ve belgeleri sunmak zorundadır. Bu ürünlerin, onay alınmadan üretimi, ithalatı ve piyasaya arzı yasaktır.

(5) Bakanlık, bu Kanun hükümlerinin uygulanmasını sağlamak için, gıda ve yem işletmecilerinin üretim, işleme ve dağıtımın tüm aşamalarında resmi kontrolleri yapar, gıda ve yem işletmeleri ile ilgili kayıtları tutar.

(6) Gıda ve yem işletmecisi, ürünle ilgili riskin önlenmesi, azaltılması veya ortadan kaldırılmasından sorumlu olup, bu gibi tedbirlerin alınmasında Bakanlıkla işbirliği yapar. İlgililer, Bakanlıkça alınan önlemlerin uygulanması sırasında hiçbir şekilde engelleme yapamaz.

(7) Ek-1'de belirlenen gıda ve yem işletmeleri, işin nevine göre, konu ile ilgili lisans eğitimi almış en az bir personel çalıştırmak zorundadır. Bilimsel gelişmeler ve günün koşullarına göre, Ek-1'de Bakanlıkça değişiklik yapılabilir. Bu değişiklikler Bakanlıkça çıkarılacak bir tebliğ ile ilan edilir.

(8) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

Gıda kodeksi (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 23 - (1) Bakanlık, gıda ve gıda ile temas eden madde ve malzemelerle ilgili asgari teknik ve hijyen kriterleri, bitki koruma ürünü ve veteriner ilaç kalıntıları, katkı maddeleri, bulaşanları, numune alma, ambalajlama, etiketleme, nakliye, depolama esasları ve analiz metotlarını belirleyen gıda kodeksini hazırlar ve yayımlar. Bakanlık, kodeksin hazırlanmasında ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapabilir ve bu amaçla komisyonlar kurabilir. Bakanlık, uluslararası Kodeks Alimentarius Komisyonunun temas noktasıdır ve konu ile ilgili çalışmaları yürütür. Bakanlık gıda kodeksini hazırlamak üzere Ulusal Gıda Kodeks Komisyonu oluşturur. Komisyonun üye seçimi, görev süresi, alt komisyon oluşturulması, Ulusal Gıda Kodeks Komisyonu ve alt komisyonların çalışma usul ve esaslarını belirlemeye Bakanlık yetkilidir. Komisyonun sekretarya hizmetleri Bakanlıkça yürütülür.

(2) Bakanlık, tarım ve gıda ile ilgili coğrafi işaret veya geleneksel ürün adlarının kullanımının tescilde belirtilen özelliklere uygunluğunu denetler.

(3) Bakanlık, gıda güvenilirliği ile ilgili her türlü araştırma ve projeleri yapar veya hizmet satın alma yoluyla yaptırabilir.

(4) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

Gıda ve yemde izlenebilirlik ve etiketleme, sunum ve reklam ile tüketici haklarının korunması (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 24 - (1) Gıda veya yem işletmecileri izlenebilirliği sağlamak amacıyla, üretim, işleme ve dağıtımın tüm aşamalarında, sorumluluğundaki gıda veya yemin, gıda veya yeme ilave edilecek her türlü maddenin ve gıdanın elde edildiği hayvanın takibinin yapılabilmesi için, bir sistem oluşturmak ve talep halinde bu bilgileri Bakanlığa sunmak zorundadır.

(2) Piyasaya arz edilecek gıda ve yem, izlenebilirliği sağlamak amacıyla, uygun şekilde etiketlenmek veya Bakanlıkça belirlenecek bilgi ve belgelerle uygun şekilde tanımlanmak zorundadır.

(3) Gıda ile ilgili özel mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, gıdanın ve yemin şekli, görünümü, ambalajı, kullanılan ambalaj malzemesi, tasarlanma ve sergilenme şekli, her tür yazılı veya görsel basın aracılığı ile sunulan bilgi dahil, etiketlenmesi, tanıtımı, reklamı ve sunumu tüketiciyi yanıltıcı şekilde yapılamaz.

(4) Gıda ve yemde taklit ve tağşiş yapılamaz.

(5) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

İKİNCİ BÖLÜM: Hızlı Uyarı Sistemi, Acil Durumlar, Kriz Yönetimi, Risk Analizi, Kamuoyunun Bilgilendirilmesi ve İhtiyati Tedbirler

Hızlı uyarı sistemi, acil durumlar ve kriz yönetimi (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 25 - (1) İnsan, hayvan ve bitki sağlığını korumak, gıda ve yem güvenilirliğini sağlamak üzere, doğrudan veya dolaylı bir riskin bildirimine ilişkin sistemler Bakanlık tarafından kurulur. Bakanlık bu hususla ilgili temas noktası olarak ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapar.

(2) Bakanlık, hayvan ve bitki sağlığı, gıda ve yem ile ilgili, doğrudan veya dolaylı risk bulunduğuna ilişkin bir bildirim aldığında, gerekli tedbirleri alır veya alınmasını sağlar. Hayvan sahibi ya da hayvan sahibi adına bakıcısı, bitki ve bitkisel ürün sahibi, gıda ve yem işletmecisi Bakanlık tarafından alınan tedbirleri ve verilen kararları uygulamak zorundadır.

(3) Bakanlık, üretilen, işlenen ve dağıtılan ürünler ve canlı hayvanlar ile ilgili, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre için ciddi bir riskin belirmesi ve mevcut tedbirlerin yetersiz kalması durumunda, söz konusu canlı hayvan veya ürünün piyasaya arzı, kullanımı ve ülkeye girişini kısıtlayıcı ve yasaklayıcı her türlü idari tedbiri almaya ve uygulamaya yetkilidir. Bu gibi durumlarda, hayvan sahibi ya da hayvan sahibi adına bakıcısı, bitki ve bitkisel ürün sahibi, gıda ve yem işletmecisi ile Bakanlıkça belirlenen diğer ilgililer, bu idari tedbirlere uymakla yükümlüdür.

(4) Bakanlık, mevcut mevzuat hükümleriyle önlenemeyen, giderilemeyen veya kabul edilebilir sınırlara çekilemeyen ya da sadece idari tedbirlerin uygulanmasıyla kontrol altına alınamayan insan, hayvan ve bitki sağlığına doğrudan veya dolaylı risk teşkil eden kriz durumlarında uygulanmak üzere ilgili taraflar ile işbirliği halinde acil durumlarda uygulamaya girecek acil durum planını uygulamaya koyar ve kriz birimini oluşturur. Taraflar acil durumlar ile kriz durumlarında Bakanlıkça alınan her türlü tedbire uymakla yükümlüdür.

(5) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

Risk analizi, kamuoyunun bilgilendirilmesi ve ihtiyati tedbirler (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 26 - (1) Gıda, yem ve bitki sağlığı ile ilgili işlemlerde, insan sağlığı ve yaşamının azami düzeyde korunmasının sağlanabilmesi için, risk analizine dayanılması zorunludur. Risk analizi yapılmasına uygun olmayan ya da tedbirin niteliğine göre risk analizi uygulanamayan durumlarda bu hüküm uygulanmaz.

(2) Bağımsız, tarafsız, şeffaf ve bilimsel esaslara göre risk değerlendirmesi yapmak üzere; araştırma kurumları, araştırma enstitüleri, üniversitelerin konu ile ilgili fakültelerinin temsilcileri ile gerektiğinde diğer uzman kişilerin katılabileceği, konularına göre risk değerlendirme komisyonları oluşturulur. Komisyonların yapacağı risk değerlendirme sonuçları tavsiye niteliğindedir. Bu komisyonların sekretaryasını yürütmek üzere Bakanlıkça risk değerlendirme birimi kurulur. Risk değerlendirme birimi ulusal ve uluslararası benzeri kuruluşlarla işbirliği yapabilir.

(3) Risk yönetimi ve risk iletişimi, risk değerlendirme sonuçları ve bilimsel veriler, tartışılan konu ile ilgili diğer faktörler ve ihtiyatlılık ilkesi dikkate alınarak Bakanlık tarafından yapılır.

(4) Bakanlık, belgelere erişim konusundaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, bir gıda ve yemin insan ve hayvan sağlığı açısından risk oluşturabileceğinden şüphe duyulması üzerine, riskin mahiyeti, ciddiyeti ve büyüklüğüne göre, riski önlemek, azaltmak veya yok etmek için alınan ya da alınması öngörülen önlemleri belirler; riskin mahiyeti ve alınan tedbirler hakkında kamuoyunu bilgilendirir.

(5) Elde edilen bilgilerin değerlendirilmesi sonucunda, herhangi bir gıda veya yemin insan ve hayvan sağlığı üzerinde zararlı bir etkisinin olması ihtimali belirmesine rağmen, bilimsel belirsizliklerin devam etmesi durumunda, kapsamlı bir risk değerlendirmesine imkan sağlayacak daha fazla bilimsel veri elde edilinceye kadar, Bakanlık geçici olarak üretimin durdurulması, piyasaya arz, tüketimi engelleme, toplatma ve benzeri ihtiyati tedbirlere başvurabilir. İlgililerin, Bakanlığın belirlediği ihtiyati tedbirlere uyması zorunludur. Bu ihtiyati tedbirlerin uygulanması sonucu Bakanlığa herhangi bir sorumluluk yüklenemez, Bakanlıktan herhangi bir tazminat talep edilemez.

(6) Bakanlık, bitki, bitkisel ürün, gıda, yem ve canlı hayvanlarda pestisit, farmakolojik etkili maddeler, ağır metaller, mikotoksinler ve mikroorganizmalar gibi istenmeyen maddelerin kontrolü amacıyla, numune almak, gözlem, ölçüm ve değerlendirme yapmak suretiyle izleme yapar. Elde edilen veriler risk değerlendirmesi ve risk iletişiminde kullanılır.

(7) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: Sularla İlgili Hükümler, Takviye Edici Gıdalar ve Özel Tıbbi Amaçlı Diyet Gıdalar

Sularla ilgili hükümler (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 27 - (1) Herhangi bir katkı, aroma veya zenginleştirme amaçlı madde ilave edilen kaynak suları, içme suları, doğal mineralli sular ve yapay sodaların üretimi, ambalajlanması, satışı, ithalat ve ihracatına ilişkin esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Ancak; kaynak suları, içme suları, doğal mineralli sular ve tıbbi amaçlı suların üretimi, uygun şekilde ambalajlanması, satışı, ithalat ve ihracatına ilişkin usul ve esaslar ile içme-kullanma sularının teknik ve hijyenik şartlara uygunluğu, kalite standartlarının sağlanması, kalite standartlarının izlenmesi ve denetimi ile ilgili usul ve esaslar Sağlık Bakanlığınca belirlenir. (EKLENMİŞ CÜMLE RGT: 18.01.2014 RG NO: 28886 KANUN NO: 6514/53) Bu esaslara uygunluk bakımından belediye veya il özel idarelerinin sorumluluğunda bulunan içme sularının Türkiye Halk Sağlığı Kurumu tarafından yapılacak veya yaptırılacak her türlü tetkik ve tahlil bedelleri ilgili belediye veya il özel idaresince karşılanır. Belediyelerce ödenecek tetkik ve tahlil bedelleri, Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarına belediyelerce tahakkuk ettirilecek su kullanım bedellerinden mahsup edilir.

Takviye edici gıdalar ve özel tıbbi amaçlı diyet gıdalar (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 28 - (1) Takviye edici gıdaların üretim, ithalat, ihracat ve kontrolüne ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir. Ancak, özel tıbbi amaçlı diyet gıdaların üretim, ithalat, ihracat ve kontrolüne ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığınca belirlenir.

ALTINCI KISIM: Hijyen

BİRİNCİ BÖLÜM: Hijyen Esasları, İyi Uygulama Kılavuzları, İşletmelerin Kayıt ve Onayı

Hijyen esasları ve iyi uygulama kılavuzları (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 29 - (1) Bakanlık, tüketicilerin azami seviyede korunması amacıyla, gıda ve yem ile ilgili genel ve özel hijyen esasları ile tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları ilkelerine dayalı düzenlemeleri, resmi kontrollerin yapıldığını belirten sağlık işareti, tanımlamaya ilişkin işaretlemeler ve izlenebilirlikle ilgili diğer özel düzenlemeleri kapsayan hijyen esaslarını belirler.

(2) Birincil üretim yapanlar, perakende işyerleri ile gıda ve yem işletmecileri, kendi kontrolleri altındaki faaliyet alanı ile ilgili Bakanlıkça belirlenen genel ve özel hijyen esaslarına uymak zorundadır.

(3) Birincil üretim hariç olmak üzere, gıda ve yem işletmecisi, tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları ilkelerine dayanan gıda ve yem güvenilirliği sistemini kurmak ve uygulamakla yükümlüdür. Gıda ve yem işletmecisi üründe veya ürünün üretim, işleme veya dağıtım aşamalarında değişiklik olması halinde, tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları ilkelerine dayanan sistemin uygulanmasını gözden geçirmek, sistemde gerekli değişiklikleri yapmak ve bu değişiklikleri kayıt altına almak zorundadır.

(4) Bakanlık iyi uygulama kılavuzlarının hazırlanmasını, yaygınlaştırılmasını ve uygulanmasını teşvik eder.

(5) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

İşletmelerin kayıt ve onayı (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 30 - (1) Bu Kanun kapsamındaki gıda ve yem işletmelerinden onaya veya kayıt işlemine tabi olanlar ile onay ve kayıt işlemlerine ilişkin hususlar Bakanlıkça belirlenir. Onaya tabi işletmeler için, faaliyete geçmeden önce Bakanlıktan onay alınması zorunludur. Kayıt işlemine tabi işletmeler, faaliyetleri ile ilgili işletme kayıtlarını Bakanlığa yaptırmak zorundadır.

(2) Bakanlık, onaya tabi bir işletmenin ilgili mevzuatta belirlenen şartlara uygun faaliyette bulunmadığının belirlenmesi durumunda, bu işletmenin faaliyetini durdurur, bu faaliyetle ilgili onayı geçici olarak askıya alır. Askıya alma süresi, belirlenen eksikliklerin tamamının giderilmesine kadar devam eder. Bu eksikliklerin askıya alma tarihinden itibaren bir yıl içerisinde karşılanmaması durumunda onay Bakanlıkça iptal edilir.

(3) Gıda ve yem işletmecisinin, faaliyetlerinin tamamını veya bir kısmını durdurması durumunda, bu durumun üç ay içerisinde Bakanlığa bildirilmesi zorunludur. Bu süre içerisinde Bakanlığa bildirimde bulunulmadığının tespit edilmesi halinde, faaliyetle ilgili onay veya kayıt Bakanlıkça iptal edilir.

(4) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

YEDİNCİ KISIM: Resmi Kontroller

BİRİNCİ BÖLÜM: Resmi Kontroller, İtiraz Hakkı, Resmi Sertifikalar, Resmi Kontrol Sonucu Uygun Olmayan Canlı Hayvan ve Ürünler ile Laboratuvarlar

Resmi kontroller, itiraz hakkı ve resmi sertifikalar

MADDE 31 - (1) Resmi kontroller, uygun sıklıkta, tarafsız, şeffaf ve mesleki gizlilik ilkelerine uygun olarak risk esasına göre, ön bildirim gereken haller dışında, önceden haber verilmeksizin gerçekleştirilir. Bu kontroller, izleme, gözetim, doğrulama, tetkik, denetim, numune alma ve analiz gibi uygulamaları da kapsar. Kontroller, Bakanlıkça kontrol yetkisi verilen personel tarafından gerçekleştirilir. Üretim, işleme ve dağıtım aşamalarında hangi meslek mensuplarının hangi resmi kontrollerden sorumlu olduğu Ek-2'de belirtilmiştir.

(2) Resmi kontrollerde, ilgili meslek alanlarında eğitim alan tekniker, teknisyen ve yardımcı sağlık personeli, kontrol yetkisi verilen personele yardımcı olmak üzere görev alabilir. (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

(3) Kontrol görevlisi, Bakanlık adına bu Kanun hükümleri doğrultusunda resmi kontrolleri yapmak, kontrol sonucuna göre, her türlü etkiden ve çıkar ilişkisinden uzak, tarafsız, objektif ve bağımsız olarak karar almak zorundadır. Kontrol görevlisi, bu Kanunla kendisine verilen yetkiler çerçevesinde, bu Kanunda öngörülen idari yaptırımları uygulamaya yetkilidir. Kontrol görevlisi, bu Kanun kapsamındaki her yere kontrol amacıyla girebilir ve numune alabilir. Alman numuneler için herhangi bir bedel ödenmez. İlgililer resmi kontroller sırasında gerekli olan her türlü yardım ve kolaylığı sağlamakla yükümlüdür. (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

(4) İlgililer, resmi kontrol ve denetim sonuçlan hakkında, tebligat yapıldığı tarihten itibaren yedi gün içerisinde Bakanlığa itiraz etme hakkına sahiptir. Ürünün kalan raf ömrü yedi günden az olan gıdalar, mikrobiyolojik incelemeler ve ürün miktarının şahit numunenin analizinin yapılabilmesi için yetersiz olduğu durumlarda analiz sonucuna itiraz edilemez. İtirazdan kaynaklanan masraflar ilgililer tarafından karşılanır. (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

(5) Bu Kanun kapsamında öngörülen gıda kontrolü ile ilgili düzenlemeler, gıda ile temas eden madde ve malzemeler ile bu işle iştigal eden işyerleri için de uygulanır. (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

(6) Bakanlık, uygun gördüğü hallerde yapılan kontroller sonucunda sahip olduğu bilgileri, kamuoyunun bilgisine sunabilir. Ancak, iç hukuk ve uluslararası hukuk ile güvence altına alınan, gizli soruşturma ve sürmekte olan adli ve idari işlemler, kişisel bilgiler, meslek sırlan, gizli müzakereler, uluslararası ilişkiler ve ulusal savunma ile ilgili bilgiler kamuoyuna sunulamaz. (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

(7) Veteriner ve bitki sağlık sertifikalan ile Bakanlıkça belirlenen diğer sertifikalara ilişkin esaslar, iş ve işlemler ile sertifika modelleri Bakanlıkça belirlenir. (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

(8) Bakanlık, kesimhanelerde, kesim öncesi ve sonrası muayeneler ile et parçalama işlemi yapılan yerlerde muayeneleri ve diğer resmi kontrolleri yapmak üzere, resmi veteriner hekim veya yetkilendirilmiş veteriner hekim görevlendirir. (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

(9) Bakanlık, yıllık ve çok yıllık ulusal kontrol planlarını hazırlar, belirlenen canlı hayvan ve hayvansal ürünler ile diğer ürünlerde, katkı, kalıntı, bulaşan veya istenmeyen maddeler için izleme programları uygular ve her yılın sonunda kontrollere ilişkin yıllık rapor düzenler. (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

(10) Bakanlık, bu Kanun kapsamındaki kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler hariç olmak üzere, uygun göreceği görev ve yetkiler için kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri, birlikler, kooperatifler, vakıf ve üniversiteler ile işbirliği yapabilir. Bunlardan, Bakanlıkça belirlenen şartlara sahip olanlara, bu görev ve yetkilerin tamamı veya bir kısmı tamamen veya kısmen devredebilir veya hizmet alımı yolu ile yerine getirebilir. Bakanlık, devir yaptığı kuruluşları denetler. Bakanlıkça yapılan denetim sonucunda devredilen görev ve yetkilerin yürütülmesinde yetersizlik veya eksikliğin tespiti halinde Bakanlık devri iptal eder veya eksikliklerin kısa bir süre içinde giderilmesini talep edebilir. Bakanlık, eksikliklerin giderilmemesi durumunda devredilen görev ve yetkileri iptal eder. Bu fıkranın uygulanmasından doğan tüm masraflar sorumlular tarafından üstlenilir. (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

(11) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir. (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

Resmi kontrol sonucu uygun olmayan canlı hayvan ve ürünler (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 32 - (1) Bakanlık, resmi kontrol sonucu, mevzuat şartlarını taşımadığı, insan, hayvan veya bitki sağlığı açısından tehlike oluşturduğu tespit edilen canlı hayvan ve ürünlerle ilgili aşağıdaki önlemlerden bir ya da bir kaçını uygulayabilir:

a) Canlı hayvan ve ürünün piyasaya arzı, taşınması, ülkeye girişi ve çıkışının kısıtlanması veya yasaklanması.

b) Canlı hayvan ve ürün piyasaya arz edilmiş ise, satışının durdurulması, bunların sahibi veya işletmecisi tarafından piyasadan toplanması.

c) Piyasaya arz amacı dışında değerlendirilmesi mümkün olan canlı hayvan ve ürünlerin, Bakanlık ve diğer ilgili kurumların kontrolünde değerlendirilmesine izin verilmesi.

ç) Piyasaya arz amacı dışında değerlendirilmesi mümkün olmayan canlı hayvan ve ürünlerin, Bakanlığın gözetiminde sahipleri veya işletmecisi tarafından itlaf ve imha edilmesi.

(2) Resmi kontrol sonucu, mevzuat bakımından düzeltilebilecek bir eksiklik tespit edilen ancak, gıda ve yem güvenilirliği ile insan, hayvan ve bitki sağlığı açısından herhangi bir tehlike oluşturmayan ürünlerin, mevzuata uygun hale getirilmesi koşuluyla piyasaya arzına izin verilebilir.

(3) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkanlacak yönetmelik ile belirlenir.

Laboratuvarlar

MADDE 33 - (1) Bu Kanun kapsamındaki kontrollerle ilgili analizleri veya hastalık ve zararlı organizma teşhisi yapmak üzere faaliyet gösterecek gerçek ve tüzel kişilere ait laboratuvarlar için Bakanlıktan onay alınması zorunludur. Bu laboratuvarlar yapacakları analizler için de ayrıca onay almak zorundadır. Onay verilebilmesi için, laboratuvarlar aşağıda belirtilen asgari hususları sağlamalıdır:

a) Laboratuvar, imar mevzuatına uygun ve insanların ikametgahına mahsus olmayan binalarda kurulur. Faaliyet konusu insanlar için tehlike oluşturmayan laboratuvarlar için bu şart aranmaz.

b) Laboratuvar binası, idari ve hizmet bölümlerinden oluşur. Hizmet bölümünde numune kabul, tartım, kimyasal maddeler ve numuneler için uygun depo bölümleri ile çalışma konularına göre, fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik analiz gibi bölümler yer alır.

c) Laboratuvarlarda, analiz ve teşhislerle ilgili alet, ekipman, teknik altyapı ve uygun personel bulundurulur. Bakanlık, laboratuvarda çalışacak personel ile ilgili ilave eğitim şartı arayabilir.

ç) Laboratuvarlar, faaliyetlerinden sorumlu, konu ile ilgili en az lisans düzeyinde eğitim almış sorumlu bir idari personel çalıştırmak zorundadır.

(2) Laboratuvarlar faaliyetleri ile ilgili olarak Bakanlıkça denetlenir.

(3) Resmi kontrollerle ilgili numunelerin analizleri, Bakanlık laboratuvarlarında veya Bakanlık tarafından onay verilen diğer laboratuvarlarda yapılır. Bu laboratuvarlarda yapılamayan analizler için ya da teyit amacıyla yurt içindeki veya yurt dışındaki laboratuvarlarda analizlerin yaptırılması hususunda Bakanlık yetkilidir.

(4) Laboratuvarlar, onay almadıkları analizler için ya da analiz yapmadan rapor düzenleyemezler.

(5) Laboratuvarlar, birinci fıkranın, (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen personel değişikliklerini, yeni bölüm ilavesini veya faaliyetine son vermesi durumunu Bakanlığa bildirmek, Bakanlıkça istenen kayıtları tutmak ve istenildiğinde sunmak zorundadır.

(6) Bakanlık, analiz metotlarını belirlemek, laboratuvarlar arasında metot birlikteliğini sağlamak, itiraz ile ilgili teşhis ve analizleri yapmak ve benzeri faaliyetleri yürütmek üzere ulusal referans laboratuvarları kurar veya belirler.

(7) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

İKİNCİ BÖLÜM: İthalat ve İhracatta Resmi Kontroller, Gümrükler ve Sınır Kontrol Noktaları

İthalat ve ihracatta resmi kontroller, gümrükler ve sınır kontrol noktaları (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 34 - (1) Bakanlık bu Kanun kapsamına giren ürün ve canlı hayvanlar ile ilgili ithalat ve ülkeye giriş koşulları ile kontrol esaslarını belirler. Ülkeye girişi yapılacak ürün ve canlı hayvanlar bu Kanun hükümlerine uygun olmalıdır. Bakanlık, canlı hayvan ve ürünlerin ülkeye girişinde bu Kanun hükümlerine uygun olup olmadığı ile ilgili resmi kontrolleri yürütür. Bu Kanuna uygun olmayanların ülkeye girişine izin verilmez.

(2) İthalatçı veya maldan sorumlu yetkili temsilcisi, ülkeye giriş yapacak canlı hayvan ve hayvansal ürünler ile ilgili Bakanlığa ön bildirimde bulunmak zorundadır. Bakanlık bunların dışında kalan ürünler için de risk esasına göre ön bildirim zorunluluğu getirebilir.

(3) Gümrük ve serbest bölge müdürlüklerince, Bakanlığın izni olmaksızın canlı hayvan ve hayvansal ürünler ile bitki ve bitkisel ürünlerin ülkeye, serbest bölgelere girişine veya buralarda herhangi bir işleme tabi tutulmasına izin verilmez. Bakanlık gümrük depolarına ve serbest bölgelere canlı hayvan ve ürünlerin girişi, çıkışı ve depolanmasında insan, bitki ve hayvan sağlığının korunmasına yönelik ilave tedbirler getirebilir. Hayvansal olmayan ürünlerle ilgili karantina tedbirlerine ilişkin bilinen veya yeni ortaya çıkan riskli durumlarda, Bakanlığın bildirimi üzerine, ilgili gümrük ve serbest bölge müdürlükleri bu malların ülkeye ve serbest bölgelere girişine izin vermez. Bakanlık, ülkeye giriş yapacak canlı hayvan ve ürünlerle ilgili insan, bitki ve hayvan sağlığı yönünden herhangi bir risk görmesi durumunda, karantina, girişi veya piyasaya arzını engelleme gibi gerekli güvenlik önlemlerini almaya ve yaptırımları uygulamaya yetkilidir.

(4) Bakanlık, bu Kanun kapsamında ülkeye giriş yapacak ve kontrole tabi tutulacak canlı hayvan ve ürünlerle ilgili bilgileri hazırlar ve Gümrük Müsteşarlığına bildirir. Gümrük Müsteşarlığı, Türkiye Gümrük Bölgesine gelen ürünlere ilişkin bilgileri Bakanlığa iletir ve her kurum kendi görev alanlarına giren konularda eşgüdüm ve işbirliği halinde bu Kanun kapsamındaki canlı hayvan ve ürünlerin ülkeye giriş ve çıkış işlemlerinin yapılmasını sağlar.

(5) Bakanlık, resmi kontrol sonucu ülkeye girişi uygun olmayan canlı hayvan, ürün ve diğer maddeleri alıkoyar. Bunlara, sahibinin bilgisi dahilinde, karantina altına alma, geri gönderme, özel işleme tabi tutma, esas kullanım amacı dışında başka bir amaçla kullanılmasına izin verme veya itlaf ve imha önlemlerinden bir veya birkaçını uygular veya uygulatır. Bu önlemler, insan, bitki ve hayvan sağlığı ile çevre için doğrudan ya da dolaylı herhangi bir olumsuz etkiye sebep olmayacak şekilde uygulanır. Bu iş ve işlemler için yapılacak tüm masraflar sahibi tarafından karşılanır. İmha ve itlaf halinde Bakanlıkça herhangi bir tazminat ödenmez.

(6) Canlı hayvan ve ürünlerin ihracatında yapılan resmi kontrollerde, alıcı ülkenin farklı bir talebinin olmaması halinde, bu Kanun hükümleri dikkate alınır. Sağlık için tehlike oluşturanlar hariç, bu Kanun hükümlerine uygun olmayan ürünler, alıcı ülkenin mevzuatına uygun olması ya da alıcı ülkeye ürünle ilgili açıklamalar yapılması ve alıcı ülkenin kabul etmesi durumunda ihraç edilebilir. İhracatçı, Bakanlığın alacağı her türlü tedbire uymakla yükümlüdür.

(7) Ülkemizin taraf olduğu ikili veya çok taraflı uluslararası anlaşmaların varlığı halinde, ithalatta ve ihracatta söz konusu anlaşma hükümleri geçerli olur.

(8) İhraç edilen ancak çeşitli nedenlerle geri dönen canlı hayvan ve ürünler, geri dönme sebebi de dikkate alınarak, geri dönen canlı hayvan ve ürünün, ihraç edilenle aynı olduğuna ilişkin tespit yapıldıktan sonra, Bakanlıkça resmi kontrole tabi tutulur. Kontrol sonucu mevzuata uygun olan canlı hayvan ve ürünlerin girişine izin verilir. Uygun olmayan canlı hayvan ve ürünler için aşağıdaki tedbirlerden biri uygulanır:

a) Yeniden ihraç edilir.

b) Karantina altına alınır.

c) Özel işleme tabi tutulur.

ç) Esas kullanım amacı dışında başka bir kullanım amaçlı girişine izin verilir.

d) İtlaf ve imha edilir.

(9) Bakanlık, canlı hayvan, hayvansal ürünler ile bitki, bitkisel ürün ve ahşap ambalaj malzemelerinin ülkeye giriş yapacağı sınır kontrol noktaları kurar. Takip ile ilgili bilgi sistemini oluşturur ve işletir. Ülkeye girişi yapılacak diğer ürünler ile ilgili gümrük giriş kapılarını Gümrük Müsteşarlığı ile birlikte belirler.

(10) Bakanlık, ihraç edilecek canlı hayvan ve ürünlerin gümrük çıkış kapılarım Gümrük Müsteşarlığı ile birlikte belirler.

(11) Ev ve süs hayvanlarının ticari olmayan hareketleri ile yolcu beraberi ürünler ile ilgili hususlar Bakanlıkça belirlenir.

(12) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: Resmi Kontrollerin, Veteriner ve Bitki Sağlığı Hizmetlerinin Finansmanı ve Harcamalar

Resmi kontrollerin, veteriner ve bitki sağlığı hizmetlerinin finansmanı ve harcamalar (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 35 - (1) Bakanlık, bu Kanun kapsamında yürütülen faaliyetler ve yapılan resmi kontrollerin karşılığı olarak ücret alabilir. Hangi faaliyetlerden ve resmi kontrollerden ne miktarda ücret alınacağı her yıl Aralık ayında Bakanlıkça belirlenir.

(2) Bu Kanun kapsamında elde edilecek gelirlerden 21/12/1967 tarihli ve 969 sayılı Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Merkez ve Taşra Kuruluşlarına Döner Sermaye Verilmesi Hakkında Kanun ile ilgili olan faaliyet gelirleri, döner sermaye bütçelerine gelir olarak kaydedilir ve bu gelirler öncelikli olarak bu Kanun kapsamındaki faaliyetlerin yürütülmesinde kullanılır. Diğer gelirler genel bütçeye gelir kaydedilir.

(3) Salgın ve bulaşıcı hayvan hastalıkları ile zararlı organizmaların kontrolü veya eradikasyonu, ulusal veya bölgesel düzeyde uygulanacak mücadele projelerinin hazırlatılması ve uygulanması, mücadelesi, kontrolü, denetimi ve bu amaçlarla alet, malzeme, aşı, ilaç ve benzerlerinin alımı ile acil durumlardaki ihtiyaçlar için döner sermaye bütçelerinden gerekli harcamaları yaptırmaya veya bu amaçlarla bir işletmeden diğer işletmeye borç veya karşılıksız olmak üzere kaynak aktarmaya Tarım ve Köyişleri Bakanı yetkilidir.

(4) Bakanlık bütçesine, döner sermaye faaliyetleri dışında, bu Kanun kapsamındaki görevlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli ödenek konulur.

(5) Bu Kanun kapsamında Bakanlık tarafından gümrüklerde kontrolü zorunlu olan canlı hayvan ve ürünler ile yurt içi hayvan şevklerinde yapılan kontrollerin mesai saatleri dışında veya resmi tatillerde yapılması halinde, bu kontrolleri gerçekleştiren personele, ayda 6000 gösterge rakamını geçmemek üzere görev yaptıkları her gün için 400 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpılması sonucu bulunacak tutarı geçmemek üzere, döner sermaye bütçesinden fazla çalışma ücreti ödenir.

(6) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Maliye Bakanlığının görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

SEKİZİNCİ KISIM: Cezai Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM: Cezai Hükümler, Cezaların Uygulanması, Tahsili ve İtirazlar

Hayvan sağlığı, hayvan refahı ve zootekni ile ilgili yaptırımlar (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 36 - (1) Hayvan sağlığı, hayvan refahı ve zootekni ile ilgili yaptırımlar aşağıda belirtilmiştir:

a) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre hastalıkların yayılmasının önlenmesi amacıyla Bakanlık tarafından alınan tedbirlere uymayanlara beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

b) 4 üncü maddenin dördüncü fıkrasına göre Bakanlıkça getirilen yasaklama ve kısıtlamalara uymayanlara beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

c) 4 üncü maddenin altıncı fıkrasında belirtilen, bulaşıcı hayvan hastalığını ya da sebebi belli olmayan hayvan ölümlerini Bakanlığa bildirmeyen hayvan sahipleri ve bakıcıları ile muayene eden veteriner hekimlere beşyüz Türk Lirası idari para cezası verilir.

ç) 4 üncü maddenin yedinci fıkrasında belirtilen gerçek veya tüzel kişilerden, Bakanlık tarafından istenen kayıtları tutmayanlara beşyüz Türk Lirası idari para cezası verilir, kontrollerde gerekli kolaylığı göstermeyenlere beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

d) 6 ncı maddede belirtilen işlemlerle ilgili olarak alınan tedbirlere uymayan hayvancılık işletmelerine bin Türk Lirası, diğerlerine beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

e) 7 nci madde gereği Bakanlıkça belirlenen esaslara uygun olarak hayvanlarını tanımlatmayan, işletmelerini ve hayvanlarını kayıt altına aldırmayan, gerekli bildirimlerde bulunmayan, kayıt tutmayan hayvan sahiplerine beşyüz Türk Lirası idari para cezası verilir. Hayvanların tanımlanmasında kullanılan malzemelerde veya kayıtlarında tahrifat yapanlara fiil suç oluşturmadığı takdirde beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Tanımlanmamış ve belgesiz hayvan kesimi yapan yerlere onbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

f) 8 inci madde gereği canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin şevklerinde Bakanlıkça belirlenen belgeleri bulundurmayan canlı hayvan ve hayvansal ürün sahiplerine sığır cinsi hayvanlar için hayvan başına üçyüz Türk Lirası, koyun ve keçi türü hayvanlar için hayvan başına elli Türk Lirası, diğer hayvan türleri ve hayvansal ürünler için araç başına bin Türk Lirası, ayrıca nakil vasıtası sahiplerine bin Türk Lirası, Bakanlıkça izin verilen yerler dışında hayvan satışı yapanlara bin Türk Lirası idari para cezası verilir. Tanımlattırılmamış sığır cinsi hayvanlar ile koyun ve keçilerin nakil sırasında yakalanması halinde tüm masrafları sahibi tarafından karşılanarak en yakın kesimhanede kestirilir ve sahibine teslim edilir.

g) 9 uncu maddenin; birinci fıkrasında yer alan hükümlere aykırı hareket edenlere hayvan başına yüz Türk Lirası, dördüncü fıkrası gereği Bakanlıkça belirlenen barınma yerlerine ilişkin esaslara aykırı hareket edenlere hayvan başına yüz Türk Lirası, nakillerle ilgili esaslara aykırı hareket edenlere bin Türk Lirası, kesim öncesi ve kesim sırasındaki esaslara aykırı hareket edenlere ikibin Türk Lirası idari para cezası, Bakanlıktan onaylı kesim yerleri dışında kesim yapanlara beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

ğ) 10 uncu maddenin üçüncü fıkrası gereğince Bakanlıktan izin almadan faaliyette bulunanlara onbin Türk Lirası idari para cezası verilir; bunların faaliyeti durdurulur ve ürünlerin üreme amaçlı kullanımına izin verilmez.

h) 10 uncu maddenin sekizinci fıkrası gereği Bakanlıkça belirlenen esaslara aykırı olarak sahte belge düzenleyenlere, sunanlara veya belgede tahrifat yaparak ilgilileri yanıltanlara hayvan başına sığırlar için beşbin Türk Lirası, atlar için yüzbin Türk Lirası, koyun, keçi ve diğer hayvanlar için beşyüz Türk Lirası idari para cezası verilir, belgeleri iptal edilir ve bunlar hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunulur.

ı) 10 uncu maddenin onikinci, onüçüncü ve ondördüncü fıkraları hükümlerine aykırı hareket edenler ile soy kütüğüne kayıtlı damızlıkların, saikan Arap ve İngiliz atlannın ölmeleri halinde pedigrilerini belirlenen süreler içerisinde geri vermeyen veya sahip ve don değişikliğini bildirmeyen ve pedigrisine işletmeyen hayvan sahiplerine beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Söz konusu hayvanların soy kütüğünden kaydı silinir ve pedigrileri iptal edilerek geri alınır.

i) 11 inci madde gereğince Bakanlıktan onay almadan faaliyette bulunanlara beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir ve bunlar faaliyetten men edilir. İstenen kayıtlan tutmayanlara bin Türk Lirası idari para cezası verilir.

Veteriner sağlık ürünleri ile ilgili yaptırımlar (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 37 - (1) Veteriner sağlık ürünleri ile ilgili yaptırımlar aşağıda belirtilmiştir:

a) Onaylı olmayan yerlerde veteriner tıbbi ürünü üretimi yapan gerçek ve tüzel kişilere otuzbin Türk Lirası idari para cezası verilir ve faaliyetten men edilir. Ürünler masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılır ve imha edilmek üzere mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

b) Veteriner tıbbi ürünle ilgili onay alınmadan veteriner tıbbi ürünü ithal eden ve üretenlere otuzbin Türk Lirası, satan ve bulunduranlara yirmibin Türk Lirası idari para cezası verilir. Veteriner tıbbi ürünlerini kaçak olarak ülkeye soktuğu tespit edilenler hakkında, 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümlerine göre işlem yapılmak üzere savcılığa suç duyurusunda bulunulur. Ürünler masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılır ve imha edilmek üzere mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir. Onaylı yerlerde onaylı olmayan veteriner tıbbi ürünlerinin üretilmesi durumunda ayrıca üretim yerinin onayı bir yıl süre ile askıya alınır. Üretilen ürün veteriner biyolojik ürün ise üretim yerinin onayı iptal edilir.

c) Gıda değeri bulunan hayvanlara uygulanması yasaklanan veya bu yönde uyarılar taşıyan maddeleri ihtiva eden veteriner tıbbi ürünlerini, gıda değeri bulunan hayvanlara uygulayanlara beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Yasaklı maddeler ve yasaklı maddelerin uygulandığı hayvanlardan elde edilen ürünler hakkında mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

ç) Veteriner biyolojik ürünlerden kullanımı belirli tür, yaş, hayvan, bölge veya kullanıcılar ile kısıtlanmış olanları, kısıtlamaları dışında uygulayanlara, hayvan başına; sığır cinsi hayvanlar için ikiyüz Türk Lirası, tek tırnaklılar için bin Türk Lirası, koyun ve keçiler için elli Türk Lirası, kanatlılar için beş Türk Lirası, kedi ve köpekler için yüz Türk Lirası, diğer hayvan türleri için işletme başına beşbin Türk Lirası idari para cezası uygulanır.

d) Bakanlıktan onaylı veteriner sağlık ürünlerinin analizleri sonucunda, onaya esas dosyasındaki formül veya spesifikasyona uymadığının tespit edilmesi halinde, yirmibin Türk Lirası idari para cezası verilir. Hatalı ürünlerin ilgili serileri onay sahibi tarafından piyasadan toplatılır ve imha edilmek üzere mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir. Ürünün piyasadan toplatılmaması halinde, ürün sahibine ayrıca beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

e) Onaylı veteriner sağlık ürünlerinden birini taklit etmek suretiyle sahtesini üreterek piyasaya arz edenler bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ve bin gün adli para cezası ile cezalandırılır. Bakanlıktan onaylı üretim yerlerinde, taklit veteriner sağlık ürünlerini üreten yerlerin onayı bir yıl süreyle askıya alınır, üretilen ürün taklit veteriner biyolojik ürün ise üretim yerinin onayı iptal edilir.

f) 12 nci maddenin onyedinci fıkrasına göre Bakanlıkça belirlenen düzenlemelere aykırı hareket edenlere beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir. İzinsiz olduğu belirlenen ürünler masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılır ve imha edilmek üzere mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

g) 13 üncü maddede belirtilen satış yerleri dışında veteriner tıbbi ürünlerin satışını yapan yer sahiplerine onbin Türk Lirası idari para cezası verilir; ürünlere el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

ğ) 13 üncü maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen psikotropik ve narkotik veteriner tıbbi ürünleri ile ilgili hükümlere aykırı hareket edenlere beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir; ürünlere el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

h) 13 üncü maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen hükümlere aykırı hareket edenlere onbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Fiilin, ticari reklam ve ilan yoluyla gerçekleşmesi halinde 23/2/1995 tarihli ve 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 16 ncı maddesine aykırı hareket edenler hakkındaki ceza hükümleri uygulanır.

ı) Veteriner tıbbi ürünlerini satmak üzere onaylı satış yerlerinin, onaya esas dosya bilgilerine ve ilgili mevzuata uymadığının tespiti halinde, işyeri sahipleri ve sorumluları ürün güvenilirliğine ilişkin risk oluşturmayan durumlarda ikaz edilir ve düzeltilmesi için süre verilir. Risk oluşturması ve ikaz edilen hususların düzeltilmemesi halinde satış yerinin onayı bir aydan bir yıla kadar askıya alınır.

i) Veteriner tıbbi ürünleri ile ilgili Bakanlıkça istenen kayıtları tutmayan, veteriner tıbbi ürünlerinin toptan ve perakende satışı ile ilgili esaslara uymayan onay sahibine, üretim yerlerine ve toptan satış depolarına yirmibin Türk Lirası, perakende satış yerlerine beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

j) 13 üncü maddede belirtilen yerlerde, ambalajı açılmış, bozuk veya son kullanma tarihi geçmiş veteriner sağlık ürünleri bulunduran ve satan kişilere bin Türk Lirası idari para cezası verilir.

Bitki sağlığı ile ilgili yaptırımlar (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 38 - (1) Bitki sağlığı ile ilgili yaptırımlar aşağıda belirtilmiştir:

a) 15 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde zararlı organizmaların yayılmasının önlenmesi amacıyla Bakanlık tarafından alınan tedbirlere uymayanlara üçbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

b) 15 inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen zararlı organizmalarla yapılacak mücadeleyi Bakanlıkça belirlenen esaslara göre yapmayanlara üçbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

c) 15 inci maddenin beşinci fıkrasında bildirimi istenen zararlı organizma salgınını bildirmeyenlere bin Türk Lirası idari para cezası verilir.

ç) 15 inci maddenin altıncı fıkrasında Bakanlıkça belirlenen yasaklama ve kısıtlamalara ve korunmuş bölgelerle ilgili getirilen esaslara uymayanlara beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

d) 15 inci maddenin sekizinci fıkrasında belirtilen zararlı organizma mücadelesinde kullanılacak faydalı organizmaları Bakanlıkça belirlenen esaslara uyulmadan üretenlere, ithalatını yapanlara, piyasaya arz edenlere beşbin Türk Lirası, kullananlara ise bin Türk Lirası idari para cezası verilir.

e) 15 inci maddenin dokuzuncu fıkrasında belirtilen Bakanlıkça belirlenen ahşap ambalaj malzemelerini onay almadan üretenlerin faaliyeti durdurulur ve yirmibin Türk Lirası idari para cezası verilir. Onaylı olduğu halde Bakanlıkça belirlenen esaslara aykırı üretim yapanlara birinci defa onbin Türk Lirası, bir yıl içerisinde aynı fiilin tekrarı halinde yirmibin Türk Lirası idari para cezası verilir, ahşap ambalaj malzemelerinin onay şartlarını kaybeden tesislere altı ayı aşmamak üzere süre verilir, bu süre zarfında üretim askıya alınır, verilen süre sonunda olumsuzlukların giderilmemesi durumunda onayı iptal edilir.

f) 15 inci maddenin onuncu fıkrasında belirtilen üretim materyallerine ilişkin onay almadan üretim yapanların faaliyetine son verilir ve yirmibin Türk Lirası idari para cezası verilir, ürüne el konulur ve mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir. Onaylı olup da Bakanlıkça belirlenmiş esaslara aykırı hareket edenlere onbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

g) 15 inci maddenin onbirinci fıkrasında belirtilen yerlerde Bakanlıkça mücadelesi istenen zararlı organizmalarla ilgili mücadeleyi yapmayanlara bin Türk Lirası idari para cezası verilir, yapmayanlar adına gerekli mücadele Bakanlık tarafından yapılır veya yaptırılır. Mücadele masrafının iki katı tutarın sorumlular tarafından ödenmesi için bir aylık ödeme süresi verilir.

ğ) 15 inci maddenin onikinci fıkrasına aykırı olarak Bakanlıktan onay almadan faaliyette bulunanlara beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Onay alıp da Bakanlıkça belirlenen esaslara aykırı hareket edenlere ikibin Türk Lirası idari para cezası verilir.

h) 17 nci maddenin birinci fıkrasına göre kayıtlarını yaptırmayanlara üçbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Kayıtlı olduğu halde Bakanlıkça belirlenen esaslara aykırı hareket edenlere ikibin Türk Lirası idari para cezası verilir. Bakanlıkça belirlenen kayıt şartlarının kaybedildiğinin tespiti halinde kayıt iptal edilir.

ı) 17 nci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen Bakanlıkça belirlenen bitki ve bitkisel ürün ve diğer maddeleri, bitki pasaportu olmaksızın şevkini yapanlara, ikibin Türk Lirası idari para cezası verilir. Bitki pasaportuyla ilgili konulmuş esaslara uymayanlara üçbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

Bitki koruma ürünleri ile ilgili yaptırımlar (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 39 - (1) Bitki koruma ürünleri ile ilgili yaptırımlar aşağıda belirtilmiştir:

a) Onaylı olmayan yerlerde bitki koruma ürünü üretimi yapan gerçek ve tüzel kişilere otuzbin Türk Lirası, zirai mücadele alet ve makineleri üretimi yapan gerçek ve tüzel kişilere beşbin Türk lirası idari para cezası verilir ve bunlar faaliyetten men edilir. Ürünler masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılır ve imha edilmek üzere mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

b) Bitki koruma ürünleriyle ilgili onay alınmadan bitki koruma ürünü ithal eden ve üretenlere otuzbin Türk Lirası, satan ve bulunduranlara yirmibin Türk Lirası, zirai mücadele alet ve makinelerini üretenlere beşbin Türk Lirası, satan ve bulunduranlara üçbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Bitki koruma ürünleri ile zirai mücadele alet ve makinelerini kaçak olarak ülkeye soktuğu tespit edilenler hakkında, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümlerine göre işlem yapılmak üzere savcılığa suç duyurusunda bulunulur. Ürünler masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılır ve bitki koruma ürünlerinin imha edilmek üzere mülkiyetinin kamuya geçirilmesine, zirai mücadele alet ve makinalarının ise mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir. Onaylı yerlerde onaylı olmayan bitki koruma ürünlerinin veya zirai mücadele alet ve makinelerinin üretilmesi durumunda ayrıca üretim yerinin onayı bir yıl süre ile askıya alınır.

c) Zararlı organizma mücadelesinde uygulanması yasaklanan veya bu yönde uyarılar taşıyan maddeleri ihtiva eden bitki koruma ürünlerini, piyasaya arz edilmek üzere üretilen bitki ve bitkisel ürünlere uygulayanlara dörtyüz gün adli para cezası verilir, uygulayıcı, zirai mücadele hizmetini onaylı olarak yapıyor ise ceza iki katı uygulanır. Ürünlerin imha edilmek üzere mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

ç) Bakanlıktan onaylı bitki koruma ürünlerinin analizleri sonucunda, onaya esas dosyasındaki formülüne ve spesifıkasyonuna uymadığının tespit edilmesi halinde, bitki koruma ürünleri için yirmibin Türk Lirası idari para cezası verilir. Bakanlıktan onaylı zirai mücadele alet ve makinelerinin test ve denemeleri sonucunda onaya esas spesifıkasyonlarma uymadığının tespit edilmesi halinde ikibin Türk Lirası idari para cezası verilir. Hatalı ürünlerin ilgili serileri onay sahibi tarafından piyasadan toplatılır ve imha edilmek üzere mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir. Ürünün piyasadan toplatılmaması halinde, ürün sahibine ayrıca beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

d) Onaylı bitki koruma ürünlerinden ve zirai mücadele alet ve makinelerinden birini taklit etmek suretiyle sahtesini üreterek piyasaya arz edenler bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ve bin gün adli para cezası ile cezalandırılır.

e) Zararlı organizma mücadelesinde kullanılacak alet ve makineler ile bitki koruma ürünü dışında kalan diğer ürünlerin onayı, üretimi, ithalatı, etiketlenmesi, piyasaya arzı, kullanımı ve kontrolüne ilişkin esaslara aykırı hareket edenlere beşbin Türk lirası idari para cezası verilir.

f) 19 uncu maddenin birinci fıkrasında belirtilen satış yerleri dışında bitki koruma ürünlerinin satışını yapan yer sahiplerine onbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Ürünlere el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

g) Bitki koruma ürünleri ile ilgili Bakanlıkça istenen kayıtları tutmayan, bitki koruma ürünlerinin toptan ve perakende satışı ile ilgili esaslara uymayan onay sahibine, üretim yerlerine ve toptan satış depolarına yirmibin Türk Lirası, perakende satış yerlerine beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

ğ) 19 uncu maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen hükümlere aykırı hareket edenlere onbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Fiilin, ticari reklam ve ilan yoluyla gerçekleşmesi halinde 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 16 ncı maddesine aykırı hareket edenler hakkındaki ceza hükümleri uygulanır.

h) Bitki koruma ürünlerini satmaya onaylı satış yerlerinin, onaya esas dosya bilgilerine ve ilgili mevzuata uymadığının tespiti halinde, işyeri sahipleri ve sorumluları ürün güvenilirliğine ilişkin risk oluşturmayan durumlarda ikaz edilir ve düzeltilmesi için süre verilir. Risk oluşturması ve ikaz edilen hususların düzeltilmemesi halinde satış yerinin onayı bir aydan bir yıla kadar askıya alınır.

ı) Bakanlıkça reçeteli olarak satılması istenen bitki koruma ürünlerini reçetesiz olarak alıp uygulayanlara bin Türk Lirası, reçetesiz olarak satanlara ve Bakanlıkça istenen kayıtları tutmayanlara beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

i) Bakanlıkça kullanımı yasaklanan bitki koruma ürünlerini reçeteye yazanlara bin Türk Lirası idari para cezası verilir.

j) Bitki koruma ürünlerini etiket bilgilerine uygun şekilde kullanmayanlara bin Türk Lirası idari para cezası verilir.

k) Bitki koruma ürünlerinin artık ve ambalajlarını Bakanlıkça belirlenen esaslara göre imha etmeyenlere bin Türk Lirası idari para cezası verilir.

Gıda ve yem ile ilgili yaptırımlar (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 40 - (1) Gıda ve yem ile ilgili yaptırımlar aşağıda belirtilmiştir:

a) İnsan tüketimine uygun olmayan gıdalar, masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılır ve mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir. Bu ürünleri üreten veya piyasaya arz edenler hakkında kamunun sağlığına karşı suçlar kapsamında Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulur.

b) Hayvan sağlığı için tehlike oluşturan ve tüketime uygun olmayan yemler, masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılır ve mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir. Bu ürünleri üreten veya piyasaya arz edenlere beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

c) 21 inci maddenin üçüncü fıkrası gereğince Bakanlık tarafından belirlenen esaslara aykırı hareket edenlere beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Ürünlere el konarak mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

ç) 21 inci maddenin dördüncü fıkrasına yönelik Bakanlıkça belirlenen düzenlemelere aykırı hareket edenlere beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Ürünler masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılır ve mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

d) 21 inci maddenin beşinci fıkrasına aykırı hareket edenlere onbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Ürünlerin, insan sağlığı için risk oluşturması durumunda ürünler masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılır ve mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir. Aykırılık sadece etiket bilgilerinden kaynaklanıyor ise idari para cezası beşbin Türk Lirası olarak uygulanır.

e) 21 inci maddenin altıncı fıkrası gereği Bakanlıkça belirlenen kısıtlama veya yasaklamalara aykırı hareket edenlere onbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

f) 22 nci maddenin ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

g) 22 nci maddenin üçüncü fıkrası gereği tutulması zorunlu kayıtları tutmayanlar ve Bakanlığa bildirimi zorunlu olan bilgileri vermeyenler hakkında beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

ğ) 22 nci maddenin dördüncü fıkrasına aykırı hareket edenlere onbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Ürünlere el konarak mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

h) 22 nci maddenin altıncı fıkrası gereği işbirliği yapmayanlara üçbin Türk Lirası idari para cezası ve Bakanlığın aldığı önlemlerin uygulanması sırasında engelleme yapanlara beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

ı) 22 nci maddenin yedinci fıkrasında belirtilen personeli çalıştırmayanlara üçbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

i) 24 üncü maddenin birinci fıkrasında Bakanlık tarafından istenen bilgileri vermeyenlere ikibin Türk Lirası idari para cezası verilir.

j) 24 üncü maddenin ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere ikibin Türk Lirası idari para cezası verilir. Fiilin aynı üründe bir yıl içerisinde tekrarı halinde ceza onbin Türk Lirası olarak uygulanır. Etiket bilgileri mevzuata uygun hale getirilinceye kadar ürünlerin satışına izin verilmez.

k) 24 üncü maddenin üçüncü fıkrasına aykırı hareket eden üretim yerlerine onbin Türk Lirası, perakende işyerlerine bin Türk Lirası idari para cezası verilir. Fiilin, ticari reklam, ilan veya etiket yoluyla gerçekleşmesi halinde 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. Etiketteki beyan bilgileri ile içeriğinin ve analitik değerlerinin uymaması halinde beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

1) 24 üncü maddenin dördüncü fıkrasına aykırı olarak taklit ve tağşiş yapanlara onbin Türk Lirası idari para cezası verilir, taklit ve tağşiş edilmiş ürünlere el konulur ve mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

m) 25 inci maddenin ikinci fıkrası gereği alman hızlı uyarı bildirimine istinaden Bakanlık tarafından uygulamaya konulan tedbirlere uymayanlara beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Hızlı uyarıya konu olan ürün veya bu üründen elde edilen ürün mevcut ve bitki, hayvan ve insan sağlığı açısından risk teşkil ediyorsa, ürünlere el konulur ve mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir. Piyasaya dağıtımı yapılmış ise sahibi tarafından piyasadan toplatılır. Ürünün piyasadan toplatılmaması halinde ürün sahibine beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

n) 25 inci maddenin üçüncü ve dördüncü fıkralarında belirtilen acil durumlar ve kriz yönetimi sırasında Bakanlık tarafından alman tedbirlere uymayanlara beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

o) 26 ncı maddenin beşinci fıkrası gereği Bakanlık tarafından getirilen ihtiyati tedbirlere uymayanlara beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

ö) 27 nci maddenin birinci fıkrasında belirtilen ürünlerle ilgili hükümlere aykırı hareket eden işyerlerine onbin Türk Lirası idari para cezası verilir, Bakanlıkça veya Sağlık Bakanlığınca belirlenen şartları yerine getirinceye kadar işyerleri faaliyetten men edilir.

p) 28 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen ürünlerle ilgili hükümlere aykırı hareket eden işyerlerine onbin Türk Lirası idari para cezası verilir; ürünlere el konulur ve mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

Hijyen ve resmi kontroller ile ilgili yaptırımlar (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 41 - (1) Hijyen ve resmi kontroller ile ilgili yaptırımlar aşağıda belirtilmiştir:

a) 29 uncu maddenin ikinci fıkrası gereğince Bakanlık tarafından belirlenen hijyen esaslarına aykırı hareket eden birincil üretim yapanlara bin Türk Lirası, perakende işyerlerine ikibin Türk Lirası, diğer işyerlerine beşbin Türk Lirası idari para cezası, üçüncü fıkrasında belirtilen esaslara uymayan yem ve gıda işletmecilerine ikibin Türk Lirası idari para cezası verilir.

b) 30 uncu maddenin birinci fıkrası gereği Bakanlıktan onay alması gereken işletmelerden, onay almadan üretim yapanlara onbin Türk Lirası, depo ve satış yerlerine beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu işletmelerin faaliyetleri durdurularak ürünlerine el konulur ve mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

c) 30 uncu maddenin birinci fıkrası gereği kayıt yaptırmayan üretim yerlerine ikibin Türk Lirası, perakende işyerlerine bin Türk Lirası idari para cezası verilir.

ç) 31 inci maddenin üçüncü fıkrasına aykırı olarak kontrollerde gerekli kolaylığı göstermeyenlere fiil suç oluşturmadığı takdirde beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

d) Resmi kontrol sonucu bozulduğu, kokuştuğu, ambalajı ürüne zarar verecek şekilde hasar gördüğü, son tüketim tarihi geçtiği tespit edilen ürünlerin piyasada bulunması, satışa veya tüketime sunulması halinde işyeri sahiplerine bin Türk Lirası idari para cezası verilir. Ürünlere el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

e) Yapılan resmi kontroller sırasında, işyerinin tamamının veya bir bölümünün insan sağlığı ve gıda güvenilirliği, hayvan sağlığı ve yem güvenilirliği açısından tehlike oluşturması ve acil tedbirleri gerektirmesi durumunda, üretimin tamamı veya tehlike oluşturan bölümünün faaliyetleri durdurulur. Üretim yerlerine beşbin Türk Lirası, perakende işyerlerine bin Türk Lirası idari para cezası verilir. Bunların, eksikliklerini giderinceye kadar faaliyetine izin verilmez. İnsan sağlığı ve gıda güvenilirliği, hayvan sağlığı ve yem güvenilirliği açısından tehlike oluşturmayan ve acil tedbirleri gerektirmeyen diğer durumlarda, görülen uygunsuzlukların giderilmesi için altı ayı aşmamak üzere süre verilir. Verilen süre sonunda uygunsuzlukların giderilmemesi durumunda, üretimin tamamı veya uygunsuzluğun olduğu bölümünün faaliyetleri durdurulur, üretim yerlerine beşbin Türk Lirası, perakende işyerlerine bin Türk Lirası idari para cezası verilir.

f) 31 inci maddenin onuncu fıkrasına istinaden görev verilen kurum ve kuruluşların Bakanlıkça verilen görevi yürütememesi veya belirlenen şartlara aykırı biçimde kullanıldığının tespiti halinde verilen görev yetkisi iptal edilir.

g) 33 üncü madde gereği Bakanlıktan onay almadan faaliyette bulunan laboratuvarlar faaliyetten men edilir ve sahiplerine onbeşbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Analiz yapmadan analiz raporu düzenleyen laboratuvar sahiplerine onbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Fiillerin bir yıl içinde tekrarı halinde ceza iki kat olarak uygulanır.

ğ) 33 üncü maddenin beşinci fıkrası gereği Bakanlıkça istenilen kayıtları tutmayan ve süresi içerisinde sunmayanlar ile bildirimi istenilen değişiklikleri süresi içinde bildirmeyenlere beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

h) Bakanlıktan kuruluş ve faaliyet onayı alan laboratuvarların resmi kontrolleri sırasında mevzuata uygunsuzluk tespit edilmesi durumunda, bu uygunsuzluğun giderilmesi için üç ayı aşmamak üzere süre verilir. Verilen süre sonunda uygunsuzluğun giderilmemesi halinde beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir ve uygunsuzluk giderilinceye kadar uygunsuzlukla ilgili faaliyetten men edilir.

ı) 34 üncü maddede ithalatla ilgili Bakanlık tarafından belirlenen esaslara aykırı olarak, kaçak getirilen canlı hayvan ve ürün sahipleri hakkında 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümlerine göre işlem yapılmak üzere savcılığa suç duyurusunda bulunulur. Canlı hayvan ve ürünlere el konulur, mülkiyeti kamuya geçirilir. Kaçak olarak yurda girdiği tespit edilen canlı sığır cinsi hayvanlar ile koyun ve keçiler en yakın kesimhanede kestirilerek mülkiyeti kamuya geçirilir. Kaçak getirilen canlı hayvan ve ürünler piyasaya dağıtılmışsa sahibi tarafından toplanır; ürünü piyasadan toplamaması halinde toplamama cezası olarak sahiplerine beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

i) 44 üncü maddenin beşinci ve altıncı fıkralarında belirtilen istisnalar kapsamında yurda girişine izin verilen canlı hayvan ve ürünleri ticari olarak piyasaya arz edenler beşbin Türk Lirası idari para cezası ile cezalandırılır, canlı hayvan ve ürünler piyasadan toplatılarak el konulur ve mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.

Cezaların uygulanması, tahsili ve itirazlar (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 42 - (1) Bakanlık tarafından istenen resmi evrakta tahrifat veya sahtecilik yaparak Bakanlığı yanılttığı tespit edilenlerin işlemleri durdurulur ve savcılığa suç duyurusunda bulunulur.

(2) Bu Kanunda belirtilen idari yaptırımları uygulamaya, il tarım müdürü yetkilidir. İl tarım müdürü bu yetkisini ilçe tarım müdürlerine yazılı olarak devredebilir. Ancak, resmi kontroller sırasında, insan sağlığı, gıda ve yem güvenilirliği, bitki ve hayvan sağlığı açısından tehlike oluşturması ve acil tedbirleri gerektirmesi durumunda, idari para cezaları hariç olmak üzere diğer idari yaptırımları uygulamaya kontrol görevlisi de yetkilidir. Verilen idari para cezaları otuz gün içinde ödenir.

(3) İtlaf ve imha işlemleri, tüm masrafları sahibi tarafından karşılanmak üzere Bakanlık gözetiminde gerçekleştirilir. Malların sahipsiz yakalanması durumunda masraflar Bakanlık bütçesinden karşılanır.

(4) Sahipleri tarafından piyasadan toplatılması gereken canlı hayvan ve ürünlerin sahibi veya sorumlusu tarafından toplatılmaması durumunda Bakanlık tarafından toplatılır, toplatma masrafının iki katı tutarın sorumlular tarafından ödenmesi için bir aylık ödeme süresi verilir.

(5) Bu Kanunda verilen süreler içinde ödenmeyen tutarlar ile belirlenen idari para cezaları, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edilir.

(EKLENMİŞ FIKRA RGT: 18.01.2014 RG NO: 28886 KANUN NO: 6514/54)

(6) 27 nci madde uyarınca Sağlık Bakanlığının denetim alanındaki sular bakımından bu Kanunda belirtilen idari yaptırımları uygulamaya halk sağlığı müdürü yetkilidir. Bu sularla ilgili iş ve işlemler Türkiye Halk Sağlığı Kurumunca yapılır.

DOKUZUNCU KISIM: Çeşitli Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM: Komisyonlar ve İlgili Kuruluşlarla İşbirliği, İstisnai Uygulamalar ve Yetki

Komisyonlar ve ilgili kuruluşlarla işbirliği (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 43 - (1) Bakanlık, bu Kanun kapsamındaki konularla ilgili komisyonlar veya komiteler kurabilir.

(2) Bakanlık, bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak, ilgili kurum ve kuruluşlar ile diğer bakanlıklarla işbirliği yapar.

(3) İçişleri Bakanlığı hayvan hastalıkları ve bitki hastalık ve zararlıları ile mücadelede, Çevre ve Orman Bakanlığı tarım alanlarına zarar veren yabani hayvanlar ile hayvan hastalıklarına karşı yapılacak mücadelede yaban hayatını ilgilendiren hususlarda Bakanlığa yardımcı olur.

(4) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

İstisnai uygulamalar (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 44 - (1) Birincil ürünlerin, çiftlikte kesilmiş kümes hayvanlarının ve tavşangillerin taze etlerinin, av hayvanları veya av hayvanlarının etlerinin, üretici veya avcı tarafından Bakanlıkça belirlenen küçük miktarlarının doğrudan son tüketiciye ya da son tüketiciye doğrudan satışını yapan yerel perakendecilere arzı ile ilgili olarak Bakanlıkça istisnai uygulamalar getirilebilir.

(2) Bakanlık, hijyen kurallarını da dikkate alarak, gıdanın üretimi, işlenmesi veya dağıtımına ilişkin, geleneksel yöntemlerin kullanımına izin verebilir; coğrafi kısıtları bulunan bölgelerdeki gıda işletmelerinin ihtiyaçlarının çözümüne yönelik istisnai uygulamalar getirebilir.

(3) Bakanlık, tesisler ile ilgili inşaatın tasarım ve donanımına ilişkin istisnai uygulamalar yapabilir.

(4) Bakanlık, kurbanlık hayvanlar ve köylerdeki kişisel ihtiyaçlar için kesimlere ve kesim yerlerine ilişkin istisnai uygulamalar getirebilir.

(5) Bakanlık, hayvan ve bitki sağlığı ile ilgili karantina hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ticareti amaçlanmayan canlı hayvan ve ürünlerin ülkeye girişinde istisnai uygulamalar yapabilir.

(6) Bakanlık, karantina hükümleri saklı kalmak kaydıyla, zararlı organizma, faydalı organizma, bitki, bitkisel ürün ve bitki koruma ürünlerinin bilimsel ve deneme amaçlı ülkeye girişine istisnai uygulamalar getirebilir.

(7) Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir.

Yetki (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 45 - (1) Bu Kanun kapsamındaki faaliyetleri yürütmeye, resmi kontrolleri yapmaya, ilgili taraflara görev ve sorumluluk vermeye, koordinasyon sağlamaya Bakanlık yetkilidir.

(2) Bu Kanun kapsamındaki konularla ilgili uluslararası temas ve işbirliğini gerektiren hususlarda Bakanlık yetkilidir.

(3) Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde veteriner hizmetleri ile gıda, denetim ve kontrol faaliyetleri bu Kanun çerçevesinde Bakanlıkla işbirliği içerisinde Türk Silahlı Kuvvetlerinin ilgili birimleri tarafından yapılır.

İKİNCİ BÖLÜM: Değiştirilen, Yürürlükten Kaldırılan ve Uygulanmayacak Hükümler

Değiştirilen hükümler

MADDE 46 - (1) 14/3/2007 tarihli ve 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunun;

a) 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde yer alan "net hasılatı ile" ibaresi "net hasılatı ile at ıslahı faaliyetlerine ilişkin gelirleri hariç olmak üzere," şeklinde değiştirilmiştir. (GEÇER. TAR.: 01.04.2010)

b) 5 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "elde ettikleri hasılat ve" ibaresi "elde ettikleri hasılat ve at ıslahı faaliyetlerine ilişkin gelirler hariç olmak üzere," şeklinde değiştirilmiş ve fıkranın sonuna aşağıdaki cümle eklenmiş, maddeye aşağıdaki fıkra ilave edilmiştir. (GEÇER. TAR.: 01.04.2010)

"At ıslahı faaliyetlerine ilişkin giderler yatırım ve işletme giderlerine dahil edilmez."

"(5) At ıslahı faaliyetlerine ilişkin gelirler, Bakanlık ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca müştereken belirlenir."

c) Geçici 4 üncü maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki geçici madde eklenmiştir. (GEÇER. TAR.: 01.04.2010)

"GEÇİCİ MADDE 5 - (1) İlgili kurum ve kuruluşlardan 6132 sayılı Kanun uyarınca şans oyunları tertip edenler için 31/3/2007 tarihi itibarıyla defter ve belgelerinde yer alan borç asıllarıyla ilgili olarak uygulanmak üzere, 5 inci maddede düzenlenen yatırım ve işletme giderleri üst sınırı; takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla hasılat ve her ne ad altında olursa olsun elde edilen diğer gelirler toplamına aynı maddeye göre belirlenen oranın uygulanması suretiyle, kamu payının ilgili olduğu dönemde bir önceki takvim yılının aynı dönemine göre hasılat ve her ne ad altında olursa olsun elde edilen diğer gelirler toplamında artış meydana gelmiş ise, bir önceki yılın aynı döneminde elde edilen hasılat ve her ne ad altında olursa olsun elde edilen diğer gelirler toplamına 5 inci maddeye göre belirlenen oranın uygulanması suretiyle bulunan tutar ile hasılat ve her ne ad altında olursa olsun elde edilen diğer gelirler toplamında bir önceki takvim yılının aynı dönemine göre meydana gelen artış tutarının % 29'unun toplanması suretiyle bulunur. Kamu payının ilgili olduğu dönemde yatırım ve işletme giderlerinin bu suretle bulunan tutardan daha düşük gerçekleşmesi halinde, bu maddeye göre belirlenen üst sınıra ulaşıncaya kadar, 31/3/2007 tarihi itibarıyla ilgili kurum ve kuruluşun defter ve belgelerinde yer alan borç asıllarına ilişkin ödemeleri, hesaplanan kamu payından mahsup edilebilir. Bu suretle mahsup edilecek tutar, belirtilen tarihteki borç toplamını geçemez."

(2) 10/7/1953 tarihli ve 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanunun;

a) 5 inci maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiş ve aynı maddenin ikinci fıkrasında yer alan "nizamname" ibaresi "yönetmelik" şeklinde değiştirilmiştir. "Tarım ve Köyişleri Bakanlığına tahsis edilmiş bulunan araziler, at yarışı düzenleme yetkisi devredilen kurum, kuruluş veya özel hukuk tüzel kişisine bedelsiz olarak kullandırılabilir."

b) 8 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"MADDE 8 - Yarışların şartlarına, tertip, icra ve inzibatına, hipodrom ve yarış yerlerinin tanzim ve idaresine, yarış programları, ikramiyeler veya müşterek bahislere dair teknik, idari, mali ve inzibati hususlara, Yüksek Komiserler Kurulunun teşekkül sureti, görev ve yetkilerine, görevlendirilecek 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi personel ile 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamındaki personel ve diğer personele yarış gelirlerinden karşılanmak şartıyla, 16 yaşından büyükler için tespit edilen aylık brüt asgari ücretin dört katını geçmemek üzere yapılacak aylık net ödemeler ile harcırahlara, Jokey Kaza ve Yardım Sandığı kurulması ile yardım sandığına üye olabilecekler, yardım sandığına at binme ücretinin % 10'unu geçmemek üzere kesinti yapılması, sandığın diğer gelirlerinin tespiti, sandık gelirlerinin harcanması ile bu gelirlerin, 5 inci madde uyarınca yetkilendirilen ilgili kurum veya kuruluşa borç olarak verilmesine veya ek 1 inci madde hükmü uyarınca oluşturulan hesaba aktarılmasına, disiplin cezalarının hangi hallerde hangi merciler tarafından verileceğine, yarışların ve yetki verilmiş dernek, belediye ve il özel idarelerinin murakabe ve teftiş tarzı ile doping muayenelerine ait usuller, bu Kanun ve uluslararası yarış esasları ile memleket ihtiyaçları ve işin icaplarına göre Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir."

c) Geçici 2 nci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

"GEÇİCİ MADDE 3- 8 inci maddede belirtilen yönetmelikler, bu maddenin yayımı

tarihinden itibaren en geç bir yıl içinde yürürlüğe konulur. Anılan yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar, bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulmuş olan tüzüklerin 8 inci maddeye aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur."

(3) 9/3/1954 tarihli ve 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanunun 27 nci maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"7. Büyük Kongreye iştirak etmek üzere, oda başkanları tabii delege kabul edilerek ilgili oda azalarından; üye sayısı (150)'ye kadar olanlardan (4), üye sayısı (151 - 300) arasında olanlardan (5), üye sayısı (301 - 600) arasında olanlardan (6), üye sayısı (601 - 1000) arasında olanlardan (8), ayrıca (1000)'den fazla üyesi olan odalardan (8) delegeye ek olarak her (500) üye için (1) delege ve aynı sayıda yedek seçmek."

Yürürlükten kaldırılan hükümler (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 47 - (1) 27/5/2004 tarihli ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır.

(2) 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 84 üncü maddesinde ve 22/2/2005 tarihli ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 70 inci maddesinde yer alan "27.05.2004 tarihli ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkındaki Kanun" ibareleri madde metninden çıkarılmıştır.

(3) 8/5/1986 tarihli ve 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır.

(4) 15/5/1957 tarihli ve 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır.

(5) 29/5/1973 tarihli ve 1734 sayılı Yem Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır.

(6) 28/2/2001 tarihli ve 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır.

(7) 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanununun 23 üncü maddesinin son fıkrası ile 36 nci maddesinin (h) bendinin son paragrafı yürürlükten kaldırılmıştır.

(8) 14/5/1928 tarihli ve 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanununun ek 2 nci ve ek 3 üncü maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.

(9) 24/6/2004 tarihli ve 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun 23 üncü maddesi yürürlükten kaldırılmıştır.

(10) 9/3/1954 tarihli ve 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimler Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanunun 11 inci maddesinin ikinci fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

Uygulanmayacak hükümler ve atıflar (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 48 - (1) 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununda, 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununda ve 5393 sayılı Belediye Kanununda bu Kanun hükümlerine aykırılık bulunması durumunda bu Kanun hükümleri uygulanır.

(2) 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (c), (d), (j) ve (t) bentleri, 5393 sayılı Belediye Kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) ve (1) bentleri, ikinci fıkrası ile 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (g) bentlerinde belirtilen izin veya ruhsatlar, gıda ve gıda ile temas eden madde ve malzemeler ile ilgili işyerlerinin teknik ve hijyenik koşulları ile gıda güvenilirliği ve kalitesi konularını kapsamaz.

(3) Mevzuatta bu Kanun ile yürürlükten kaldırılan kanunlara yapılan atıflar bu Kanunun ilgili hükümlerine yapılmış sayılır.

Geçiş hükümleri

GEÇİCİ MADDE 1 - (1) Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler ile uygulamaya ilişkin usul ve esaslar bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren en geç onsekiz ay içinde yürürlüğe konulur. Söz konusu usul ve esaslar ile çıkarılacak yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkındaki Kanun, 1734 sayılı Yem Kanunu, 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu, 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu ve 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanununa dayanılarak çıkartılan yönetmelik ve diğer mevzuatın, bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur. (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

(2) Halen faaliyet gösteren işletme ve işyerleri bu Kanun ile getirilen yeni yükümlülüklere, ilgili yönetmeliklerde belirtilen süre içerisinde uyum sağlamak zorundadır. (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

(3) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl süreyle bu Kanunla Bakanlığa verilen görevlerin yerine getirilmesinde, sağlık hizmetleri ve yardımcı sağlık hizmetleri sınıfı ile teknik hizmetler sınıfında uygun unvan ve derece bulunmaması halinde, 13/12/1983 tarihli ve 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 9 uncu maddesinin son fıkrası dikkate alınmaksızın boş kadrolarda unvan ve derece değişikliği yapmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

(4) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce, süresi içinde soy kütüğüne kayıt için sahibi tarafından müracaat edilemeyen atlar, bir defaya mahsus olmak üzere, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içerisinde müracaat edilmesi, DNA testi ile ana-baba doğrulaması yapılması, lüzum görüldüğünde Bakanlıkça görevlendirilen uzman heyetçe morfolojik yönden muayene edilmesi ve her bir at için beşbin Türk Lirası idari para cezasının yatırılması kaydıyla Bakanlıkça belirlenen diğer belgeleri de göz önünde bulundurularak soy kütüğüne kaydedilir.

Mevcut ıslah amaçlı hayvan yetiştirici birliklerinin uyumu

GEÇİCİ MADDE 2 - (EKLENMİŞ MADDE RGT: 17.02.2015 RG NO: 29270 KANUN NO: 6589/9) (GEÇER. TAR.: 07.11.2014)

(1) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte kurulu bulunan ıslah amaçlı hayvan yetiştirici birlikleri ile merkez birlikleri, faaliyetlerine devam eder. Ancak bu birlikler ve merkez birlikleri, ana sözleşmelerini Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenen usul ve esaslara uygun hâle getirmek zorundadırlar. Birlikler dokuz ay içinde, merkez birlikleri ise on iki ay içinde ana sözleşmelerini yönetmelikle uyumlu hâle getirmedikleri takdirde kendiliğinden dağılmış sayılırlar.

Yürürlük (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 49 - (1) Bu Kanunun;

a) 46 nci maddesinin birinci fıkrası, 1/4/2010 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde,

b) 31 inci maddesinin birinci fıkrası, 33 üncü maddesi, 46 nci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları ile geçici 1 inci maddesinin dördüncü fıkrası yayımı tarihinde,

c) Diğer hükümleri yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra, yürürlüğe girer.

Yürütme (YÜR. TAR.: 14.12.2010)

MADDE 50 - (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Güncellenecek.

Kurum: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Kabul Tarihi: 13.08.2010

RGT: 13.08.2010 RG NO: 27671

BİRİNCİ BÖLÜM: Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin amacı, bilimsel ve teknolojik gelişmeler çerçevesinde, modern biyoteknoloji kullanılarak elde edilen genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar ve ürünlerinden kaynaklanabilecek risklerin engellenmesi, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması için;

a) Gıda ve yem amaçlı genetik yapısı değiştirilmiş organizma ve ürünleri ile ilgili başvuru, değerlendirme, karar, ithalat, işleme, ihracat, etiketleme, izleme, piyasaya sürme, denetim ve kontrole,

b) Genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar ile ilgili araştırma, geliştirme ve deneysel amaçlarla yapılacak faaliyetlerin, harici çevre ile temasını önleyecek şekilde, kontrollü şartlar altında, sınırlandırılmış belirli bir alanda denemelerinin yapılmasına,

c) Genetik yapısı değiştirilmiş mikroorganizmalar ve ürünleri ile ilgili araştırma, geliştirme, başvuru, değerlendirme, karar, ithalat, ihracat, işleme, etiketleme, piyasaya sürme, izleme, denetim, kontrol ve kapalı alan faaliyetlerine

dair usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 - (1) Bu Yönetmelik;

a) Gıda ve yem amaçlı genetik yapısı değiştirilmiş organizma ve ürünleri ile ilgili başvuru, değerlendirme, karar, işleme, ambalajlama, etiketleme, muhafaza, depolama, taşıma, piyasaya sürme, ithalat, ihracat, transit geçiş, izleme, denetim ve kontrole,

b) İthal edilecek veya yurt içinde geliştirilen GDO ve ürünlerinin araştırma, geliştirme ve kontrollü şartlar altında deneme çalışmalarına,

c) GDM’ler ile ilgili başvuru, değerlendirme, karar, ithalat, ihracat, işleme, etiketleme, piyasaya sürme, izleme, denetim ve kontrol faaliyetleri ile kapalı alan faaliyetlerinin yürütüleceği laboratuvar, tesis gibi kapalı alan koşullarına

dair hükümleri kapsar.

Dayanak

MADDE 3 - (1) Bu Yönetmelik; 18/3/2010 tarihli ve 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 - (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Açık alan: Tüm toprak ve su habitatlarını,

b) Araştırma enstitüsü: Bakanlıklara bağlı olarak araştırma ve geliştirme faaliyeti yürüten enstitüleri,

c) Araştırmaya yetkili kuruluş: Araştırma enstitülerini, Bakanlıkların araştırma yapmakla görevlendirilmiş kuruluşlarını, üniversitelere ve TÜBİTAK’a bağlı araştırma yapan kuruluşlar ile Bakanlıkça yetkilendirilmiş özel sektör araştırma kuruluşlarını,

ç) Ayırt edici kimlik: Her bir GDO için taşıdığı her bir genin kodunu da içeren nümerik ve alfa nümerik bir kodlama sistemini,

d) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,

e) Basitleştirilmiş işlem: GDO ve ürünlerinden kaynaklanabilecek herhangi bir riskin olmadığı, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe herhangi bir zararın bulunmadığı yönünde mevcut bilgiye ve daha önce yapılmış olan risk değerlendirmesine dayanan basitleştirilmiş karar alma sürecini,

f) Başvuru sahibi: İlk ithalattan önce başvuruyu yapan gen sahibi veya ithalatçıyı,

g) Biyogüvenlik: İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliği korumak için GDO ve ürünleri ile ilgili faaliyetlerin güvenli bir şekilde yapılmasını,

ğ) Biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması: GDO ve ürünleri ile ilgili bilimsel, teknik ve uygulamaya ilişkin bilgi ve belgelerin ulusal ve uluslararası seviyede alışverişinin kolaylaştırılması ile kamuoyunun bilgilendirilmesi ve karar sürecine katılımı amacıyla oluşturulacak bilgi alışverişi sistemini,

h) Çevresel risk değerlendirme: GDO ve ürünlerinin, deneysel amaçlı serbest bırakılmaları, kapalı kullanım veya piyasaya sürülmelerinin neden olabileceği, doğrudan veya dolaylı, derhal veya gecikmeli fark etmeksizin çevre üzerinde sebep olabileceği risklerin, Ek II ve Ek III’te istenenler ile ilave olarak Kurul tarafından istenebilecek bilgi ve belgelere göre risk değerlendirmesi kapsamında yürütülen değerlendirmeyi,

ı) Değerlendirme: GDO’larla ilgili her bir başvuru için karar oluşturmada dikkate alınmak üzere, bilimsel esaslara göre Komiteler tarafından yapılacak risk değerlendirmesi ve sosyo-ekonomik değerlendirme ile ihtiyaç hâlinde etik değerlendirme ve Kurulca istenecek diğer değerlendirmeleri,

i) Deneme: GDO’ların sahip olduğu ileri sürülen özelliklerin ve bunların çevre üzerine olası etkilerinin kontrollü şartlarda test edilmesi için yapılan çalışmayı,

j) Deneysel amaçlı serbest bırakma: GDO ile ilgili deneysel amaçlarla yapılacak faaliyetlerin, harici çevre ile temasını önleyecek şekilde, kontrollü şartlar altında, sınırlandırılmış belirli bir alanda yürütülmesini,

k) Eşik değer: Onaylanmış genler için, Kurulun görüşleri doğrultusunda Bakanlıkça belirlenen, ürünün GDO’lu olarak etiketlenmesini gerektiren alt limiti,

l) Etik değerlendirme: GDO ve ürünlerinin çevreye serbest bırakılması ve kullanılmasının tüketiciler, kullanıcılar ve çiftçilerin etik değerleri üzerinde muhtemel etkilerini ve sonuçlarını belirlemek üzere yapılan değerlendirmeyi,

m) GDO ve ürünleri: GDO, GDM, kısmen veya tamamen GDO’lardan elde edilen, GDO içeren veya GDO’lardan oluşan ürünleri,

n) GDO’lardan elde edilen ürünler: Kısmen veya tamamen GDO’lardan elde edilmekle birlikte GDO içermeyen veya GDO’dan oluşmayan ürünleri,

o) GDO’suz eşdeğer ürün: Genetik değiştirme teknolojisi uygulanmamış ve hiçbir şekilde GDO içermeyen eşdeğer gıda veya yemi,

ö) Genetik yapısı değiştirilmiş mikroorganizma (GDM): Genetik yapısı doğal rekombinasyonlar dışında kalan yol veya süreçlerle değiştirilmiş olan mikroorganizmaları,

p) Genetik yapısı değiştirilmiş organizma (GDO): Modern biyoteknolojik yöntemler kullanılmak suretiyle gen aktarılarak elde edilmiş, insan dışındaki bitki, hayvan ve mikroorganizma dâhil canlı organizmayı,

r) İhracat: Bir malın, yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkarılmasını veyahut Dış Ticaret Müsteşarlığınca ihracat olarak kabul edilecek sair çıkış ve işlemleri,

s) İlgililer: GDO ve ürünleri ile ilgili olarak araştırma, geliştirme, işleme, piyasaya sürme, izleme, kullanma, ithalat, ihracat, nakil, taşıma, saklama, paketleme, etiketleme, depolama gibi faaliyetlerde bulunanları,

ş) İşleme: GDO ve ürünlerinin, gıda ve yem amaçlı kullanılmasını sağlamak için yapılan ve ürünün ilk hâlini önemli ölçüde değiştiren herhangi bir faaliyeti,

t) İthalat: Yurt dışında üretilmiş malların bedelli veya bedelsiz alınarak serbest dolaşıma giriş rejimi prosedürlerine tabi tutulması,

u) İzin: Araştırmaya yetkili kuruluşlarca araştırma ve geliştirme amaçlı ithal edilecek GDO ve ürünleri için Bakanlık tarafından verilen ithal müsaadesini,

ü) İzleme: GDO ve ürünlerinden kaynaklanabilecek herhangi bir riskin olmadığı ve insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe herhangi bir zararının bulunmadığı tespit edilmiş, piyasaya sürülen bir GDO ve ürününün işleme ve dağıtım zinciri boyunca her aşamada takibi ve her türlü gözlem, kontrol ve denetimi,

v) İzlenebilirlik: GDO ve ürünlerinin üretim ve dağıtım zinciri boyunca her aşamada geriye dönük takibini, belirlenmesini ve tanımlanmasını,

y) Kanun: 18/3/2010 tarihli ve 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanununu,

z) Kapalı alan: İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitlilik üzerinde genetik yapısı değiştirilmiş mikroorganizmalardan veya ürünlerinden kaynaklanabilecek olumsuz etkilerin biyolojik, kimyasal ve fiziksel engellerle tamamen önlendiği kontrollü laboratuvarlar ve üretim tesislerini,

aa) Kapalı alanda kullanım: İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitlilik üzerinde genetik yapısı değiştirilmiş mikroorganizmalardan veya ürünlerinden kaynaklanabilecek olumsuz etkilerin biyolojik, kimyasal ve fiziksel engellerle tamamen önlenerek kontrol edilen laboratuvar ve tesislerdeki araştırma, geliştirme, eğitim ve üretim faaliyetlerini,

bb) Karar: GDO veya ürünlerine ilişkin yapılan bir başvuru hakkında bilimsel esaslara göre yapılan risk değerlendirmesi ve sosyo-ekonomik değerlendirme sonuçlarına göre Kurul tarafından verilen kararı,

cc) Kaza: GDO ve ürünleri kullanım ve nakilleri sırasında çevre ve insan sağlığı üzerinde uzun veya kısa vadede zarara neden olacak şekilde istenmeyen kaçış süreçlerini,

çç) Komite: Bilimsel değerlendirmeleri yapmak üzere Kurul tarafından oluşturulan komiteleri,

dd) Kurul: Biyogüvenlik Kurulunu,

ee) Mikroorganizma (MO): Çoğalma ve genetik materyal aktarabilme yeteneğine sahip, virüsler, viroidler, kültürü yapılan bitki ve hayvan hücrelerinin de dâhil olduğu hücresel veya hücresel olmayan mikrobiyolojik yapıları,

ff) Muamele: İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğin korunması için alınacak tedbirler göz önünde bulundurularak ambalajlama, paketleme, etiketleme, nakil ve depolama gibi GDO üzerinde gerçekleştirilen herhangi bir işlemi,

gg) Onay: GDO veya ürünlerine ilişkin yapılan bir başvuru hakkında bilimsel esaslara göre yapılan risk değerlendirmesi ve sosyo-ekonomik değerlendirme ile gerekli hâllerde yapılacak etik değerlendirme sonuçlarına göre Kurul tarafından verilen olumlu kararı,

ğğ) Piyasaya sürme: Bu Yönetmelik kapsamındaki her türlü ürünün bedelli veya bedelsiz olarak piyasaya arzını,

hh) Risk değerlendirme: GDO ve ürünlerinin, genetik değişiklikten dolayı, insan, hayvan ve bitki sağlığı, biyolojik çeşitlilik ve çevre üzerinde sebep olabileceği risklerin ve risk kaynağının test, analiz, deneme gibi bilimsel yöntemlerle tanımlanması, niteliklerinin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve risk unsurlarının belirlenmesini kapsayan dört aşamalı süreci,

ıı) Risk iletişimi: Risk analizi sürecinde risk değerlendiricileri, risk yöneticileri ve diğer ilgili tarafların, tehlike, risk, riskle ilgili faktörler ve riskin algılanmasına ilişkin bilgi ve görüşler ile risk değerlendirmesi bulguları ve risk yönetimi kararlarının açıklamalarını da kapsayan bilgi ve düşüncelerin paylaşımını,

ii) Risk yönetimi: GDO ve ürünlerinin, risk değerlendirmesi ve yasal faktörler göz önünde tutularak ilgili taraflarla istişare ile izin verilen amaç ve kurallar dâhilinde kullanılmasını ve muamelesini sağlamak amacıyla alınan önlemleri, uygun olabilecek kontrol önlemlerine ilişkin alternatiflerin değerlendirilmesi, tercih edilmesi ve uygulanması sürecini,

jj) Sosyo-ekonomik değerlendirme: Başvuru hakkında karar verilmeden önce değerlendirilmek üzere, GDO ve ürünlerinin çevreye serbest bırakılması ve kullanılması sürecinde biyolojik çeşitlilik ve kullanıcıları ile çiftçiler üzerindeki etkilerinden kaynaklanacak sosyo-ekonomik bedelleri belirlemek üzere bilimsel esaslara dayanarak yapılan tüm çalışmaları,

kk) TAGEM: Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğünü,

ll) Transit Geçiş: Serbest dolaşımda bulunmayan ürünlerin Türkiye Gümrük Bölgesi üzerinden geçerek yabancı bir ülkeden yabancı bir ülkeye, yabancı bir ülkeden Türkiye’ye, Türkiye’den yabancı bir ülkeye, bir iç gümrükten diğer bir iç gümrüğe sevkini,

mm) TÜBİTAK: Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunu

(EKLENMİŞ BENT RGT: 29.05.2014 RG NO: 29014)

nn) GDO Bulaşanı: Genetik modifikasyon teknolojisi uygulanan veya uygulanmayan bir üründe, birincil üretim aşaması dahil üretim, imalat, işleme, hazırlama, işleme tabi tutma, ambalajlama, paketleme, nakliye veya muhafaza sırasında ya da çevresel faktörler ile teknik olarak engellenemeyen, önlenemeyen veya tesadüfi olarak bulaşan GDO’ ları,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM: Genel Hükümler ve Yasaklar

Genel hükümler

MADDE 5 - (1) Bakanlık; insan, hayvan, bitki sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması amacıyla bu Yönetmelik kapsamına giren ürünler hakkında tamamen veya kısmen toplatma, mülkiyetin kamuya geçirilmesi, ürünün mahrecine iadesi, faaliyetin geçici olarak durdurulması, ürünün imhası, piyasaya arzı, ticareti ve işlenmesinin yasaklanması gibi ihtiyati tedbirler dâhil her türlü tedbiri almaya ve düzenlemeyi yapmaya yetkilidir.

(2) Başvurular, başvuru dokümanları, bilimsel değerlendirme raporları ve kararlar biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması aracılığıyla kamuoyuna duyurulur.

(3) Araştırma ve geliştirme amacıyla ithal edilmek istenen GDO ve ürünleri dışında bu Yönetmelik kapsamındaki ürünler için gümrük idarelerince GDO'ya ilişkin ek bir belge aranmaz.

(4) GDO ve ürünlerinin araştırmaya yetkili kuruluşlarda sağlanması gereken standart ve koşullar ile izleme, denetim ve kontrol amaçlı analizleri yapacak laboratuvarlarda aranacak koşullar Kurul tarafından belirlenir.

Yasaklar

MADDE 6 - (1) Bu Yönetmelik kapsamına giren ürünler ile ilgili olarak;

a) GDO ve ürünlerinin onay alınmaksızın piyasaya sürülmesi,

b) GDO ve ürünlerinin, Kurul kararlarına aykırı olarak kullanılması veya kullandırılması,

c) Genetiği değiştirilmiş bitki ve hayvanların üretimi,

ç) GDO ve ürünlerinin Kurul tarafından piyasaya sürme kapsamında belirlenen amaç ve alan dışında kullanımı,

d) GDO ve ürünlerinin bebek mamaları ve bebek formülleri, devam mamaları ve devam formülleri ile bebek ve küçük çocuk ek besinlerinde kullanılması,

(EKLENMİŞ BENT RGT: 22.02.2012 RG NO: 28212)

e) GDO ve ürünlerinin, insan ve hayvanların tedavisinde kullanılan antibiyotiklere direnç genleri içermesi halinde, bu ürünlerdeki direnç genlerine yönelik bilimsel araştırma sonuçlarının insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe zararlı olmadığı Risk Değerlendirme Komitesi raporu ve Kurul kararı ile tespit edilmedikçe bu ürünlerin ithal edilmesi ve piyasaya sürülmesi,

yasaktır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: Araştırma ve Geliştirme

Araştırma ve geliştirme

MADDE 7 - (1) Yurt içinde yapılacak GDO ile ilgili araştırma ve geliştirme çalışmaları için başvuru şartı aranmaz. Ancak araştırma ve geliştirme amaçlı yapılacak faaliyetin konusu ve sonucu hakkında Bakanlığa bilgi verilmesi zorunludur.

(2) Araştırma, geliştirme ve eğitim amaçlı ithal edilecek GDO ve ürünleri için Bakanlıktan izin alınır.

a) İzin için Ek-1’deki başvuru formu ile TAGEM’e müracaat edilir.

b) TAGEM izin işlemlerini on beş gün içinde tamamlar ve ithalat işlemlerini tamamlanması için izin belgesini gümrük idaresine sunulmak üzere ilgilisine verir. İthalat işlemleri, alınan izinde belirtilen şartlara uygun olarak gerçekleştirilir.

c) İthal edilecek materyalin miktarı TAGEM tarafından belirlenir.

ç) İthalatına izin verilen GDO ve ürünleriyle ilgili yurt içinde yürütülen araştırma ve geliştirme faaliyetinin tamamlanmasını takip eden üç ay içinde sonuçtan Bakanlığa bilgi verilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: Başvuru, Deneysel Amaçlı Serbest Bırakma, GDM’nin Kapalı Alanda Kullanımı, Değerlendirme ve Karar, Basitleştirilmiş İşlem ve Gizli Bilgi

Başvuru

MADDE 8 - (1) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan GDO ve ürünlerinin ilk ithalatından önce, içerdiği her bir GDO için gen sahibi veya ithalatçı, yurt içinde geliştirilen GDO ve ürünü için ise GDO’yu geliştiren veya gen sahibi gerçek ve tüzel kişiler tarafından TAGEM’e başvuru yapılır. Başvurularda, başvurunun içeriğine ilişkin bilgiler ile GDO’nun ne amaçla kullanılacağı belirtilir. GDO için birden fazla amaçla kullanım başvurusu yapılabilir. Birden fazla amaçla kullanım için başvuru yapıldığında, her bir amaç için ayrı başvuru yapılmış sayılır.

(2) Piyasaya sürülmek üzere yapılacak başvurularda;

a) Ayırt edici kimlik bilgileri,

b) Kullanım amacı ve kısıtlamalarla ilgili talep ve bu talebi destekleyen bilgi ve belgeler,

c) GDO ve ürünlerinin geliştirildiği ülkede kullanım ve üretim koşullarını açıklayan bilgi ve belgeler,

ç) Risk yönetimi ile ilgili bilgi ve belgeler,

d) Başvuru yapılan GDO ve ürünlerinin taşıma, muhafaza ve nakil koşulları,

e) GDO ve ürünlerinin geliştirildiği ülkede çevreye serbest bırakılmasına, tüketim amacıyla piyasaya sürülmesine izin verildiğine, verilen iznin devam ettiğine, üretimine ve tüketimine devam edildiğine ve Bakanlıkça belirlenen süreyle piyasada yer aldığına dair talep edilen belge,

f) Başvurulacak organizmanın özelliğine göre EK-2 III A ve III B kısımları veya EK-3 II Ç ve II D kısımlarında belirtilen bilgiler hariç,

g) Kurul tarafından ilan edilecek diğer bilgi ve belgeler,

sunulur.

(3) Yurt içinde geliştirilen GDO ve ürünlerinin başvurusu için ikinci fıkranın (c) ve (e) bentleri dışındaki diğer bilgi ve belgeler sunulur.

(4) Alınan başvurular TAGEM tarafından Kurula iletilir.

(5) Kurul, başvuruyu en geç doksan gün içerisinde değerlendirerek sonucunu TAGEM’e gönderir. TAGEM başvurudan itibaren on beş gün içerisinde başvuru sahibine sonucu bildirir. Ek bilgi ve belge temini için geçen süre, doksan günlük sürenin hesaplanmasında dikkate alınmaz.

(6) Kurul, yapılan başvuruları biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması aracılığıyla duyurur.

(7) Kurul, gerek gördüğü durumlarda başvuruya ait ek bilgi ve belgeler isteyebilir.

(8) Kurul tarafından başvuru ile ilgili ilave bilgi ve belge istenmesi hâlinde bilgi ve belgelerin Kurul tarafından belirlenen süre içinde temin edilmemesi durumunda işlem sonlandırılır ve dosya başvuru sahibine iade edilir.

(9) Başvurular GDO ve ürünlerinin;

a) İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliği tehdit etmesi,

b) Üretici ve tüketicinin tercih hakkının ortadan kaldırılması,

c) Çevrenin ekolojik dengesinin ve ekosistemin bozulmasına neden olması,

ç) GDO ve ürünlerinin çevreye yayılma riskinin olması,

d) Biyolojik çeşitliliğin devamlılığını tehlikeye düşürmesi,

e) Başvuru sahibinin biyogüvenliğin sağlanmasına yönelik tedbirleri uygulamak için yeterli teknik donanıma sahip olmadığının anlaşıldığı,

durumlarda reddedilir.

(10) Başvuruların değerlendirme işlemleri ile ilgili masraflar başvuru sahibi tarafından Bakanlıkça belirlenen hesaba yatırılır.

Deneysel amaçlı serbest bırakma

MADDE 9 - (1) Deneysel amaçlı serbest bırakma başvurusu için 8 inci maddenin ikinci fıkrasının (a), (b), (c), (ç), (d), (e) ve (g) bentlerinde belirtilenlere ilave olarak,

a) Bitkiler dışındaki genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar için EK-2’deki,

b) Genetik yapısı değiştirilmiş bitkiler için EK-3’teki

bilgiler sunulur.

(2) Deneysel amaçlı serbest bırakma kapsamında yürütülecek açık alan, sera ve laboratuvar koşulları ve çalışmalar süresince alınacak tedbirler ile uyulacak kurallar Kurul tarafından belirlenir.

(3) Deneysel amaçlı serbest bırakma kapsamında ithal edilecek GDO ve ürünleri ile yapılacak denemeler sonucu elde edilecek GDO ve ürünleri ticarete konu edilemez.

(4) Deneysel amaçlı serbest bırakma kapsamındaki denemeler Bakanlık tarafından görevlendirilen araştırma enstitüleri tarafından yürütülür. Bu kapsamda, araştırma enstitüleri, ihtiyaç olması hâlinde, Bakanlıktan izin almak kaydı ile üniversiteler ve TÜBİTAK ile işbirliği yapabilir.

(5) Denemeler ile ilgili usul ve esaslar Kurul tarafından belirlenir.

GDM’nin kapalı alanda kullanımı

MADDE 10 - (1) GDM’nin kapalı alanda kullanım başvurusu için 8 inci maddenin ikinci fıkrasının (a), (b), (c), (ç), (d), (e) ve (g) bentlerinde belirtilenlere ilave olarak,

a) Devir veya kullandırmaya müsaade edilip edilmeyeceği, müsaade edilmesi durumunda uyulması öngörülen şartların,

b) Başvurulacak organizmanın özelliğine göre EK-2 III A ve III B kısımları hariç bilgi ve belgelerin

sunulması zorunludur.

(2) GDM’nin kapalı alanda kontrollü koşullarda araştırma, geliştirme ve endüstriyel faaliyetlerin yürütüleceği kapalı alanların standartları, koşulları ve uyulacak kurallar;

a) Uluslararası kural ve standartlar,

b) Mikroorganizmaların risk sınıflandırması,

c) Kapalı alanın ve bu alanda GDM ile yürütülecek faaliyetin tasarım ve işleyişindeki düzenlemenin biyogüvenlik riskleri oluşturmayacak önlemler bakımından yeterliliği,

ç) GDM ile yürütülen kapalı alan faaliyeti sırasında oluşacak kazaların yaratabileceği biyogüvenlik risklerini engelleyecek önlemler,

d) GDM ile faaliyet gösterecek ilgililerin yerine getirmesi gereken uluslararası uyumlu kapalı alan standartları

ile ilgili hususlar dikkate alınarak Kurul tarafından belirlenir.

Değerlendirme ve karar

MADDE 11 - (1) Karar alma süresi, 8 inci maddenin beşinci fıkrasına göre TAGEM tarafından başvuru sahibine yapılacak bildirimden sonra başlar ve bu süre iki yüz yetmiş günü geçemez. Ek bilgi veya belge talebi nedeniyle geçen süre, karar alma süresinin hesabında dikkate alınmaz.

(2) Her bir başvuru için, çevresel risk değerlendirmeyi de içeren risk değerlendirmesi, sosyo-ekonomik değerlendirme ve Kurul tarafından gerekli görüldüğü hâllerde etik değerlendirme yapılır. GDO ve ürünleri ile ilgili yapılan başvurular hakkında risk değerlendirme komitesi, sosyo-ekonomik değerlendirme komitesi ile etik komite tarafından hazırlanan raporlar Kurula iletilir.

(3) Risk değerlendirme komitesi, sosyo-ekonomik değerlendirme komitesi ile etik komite tarafından raporların hazırlanmasında göz önünde bulundurulacak hususlar ile uyulacak usul ve esaslar Kurul tarafından belirlenir.

(4) Kurul ve komiteler tarafından risk değerlendirmede kullanılmak üzere talep edilen her türlü bilgi ve belgeler ile laboratuvar, sera ve tarla testlerini içeren alan denemeleri, gıda analizleri, toksisite ve alerji testleri yanında gerekli görülen diğer testlerin sonuçlarının başvuru sahibi tarafından temin edilmesi zorunludur.

(5) Başvurusu yapılan GDO ve ürünleri için risk değerlendirme komitesi ile sosyo-ekonomik değerlendirme komitesi raporlarının sonuçlarına dayanarak risk yönetimi esasları Kurul tarafından belirlenir. Risk yönetim planının hazırlanması ve uygulanmasından başvuru sahibi sorumludur.

(6) GDO’larla ilgili gıda ve yem analizleri, toksisite ve alerji testleri ile ilgili usul ve esaslar Kurul tarafından belirlenir.

(7) Deneysel amaçlı serbest bırakılması amaçlanan GDO’nun çevresel risk değerlendirmeyi de içeren risk değerlendirmesine dair usul ve esaslar, Kurul tarafından;

a) GDO’ların uzun vadede insan ve hayvan sağlığı ve çevrenin unsurları olan flora, fauna, toprak verimliliği, toprak organik madde yapısı ile gıda ve yem zinciri ve biyolojik çeşitlik üzerindeki kümülatif etkileri ile antibiyotik direnç genleri ile ilgili analiz sonuçları,

b) GDO’nun değiştirilen özelliğinin ve GDO’nun kullanımının, muhtemel riskler bakımından GDO’suz eşdeğer ürün ile aynı şartlar altında mukayese edilmesi sonucu elde edilen veriler,

c) Bilimsel esaslara göre ve şeffaf bir şekilde mevcut bilimsel ve teknik verilerin değerlendirilmesi ile elde edilen risk değerlendirme sonucu,

ç) Her bir başvurunun risk değerlendirmesinde, GDO’ların türüne, amaçlanan kullanımlarına ve potansiyel salınacağı çevreye bağlı olarak gösterebileceği muhtemel değişikliklerin, ihtiyaç duyulacak diğer bilgilerin değerlendirilme sonucu,

d) İnsan ve hayvan sağlığı ile çevre üzerindeki GDO ve GDO’nun kullanımından dolayı etkilerine ilişkin yeni bilgilerin ortaya çıkması durumunda, riskin değişip değişmediğinin ve risk yönetim planında değişiklik yapmaya gerek olup olmadığı ya da risk değerlendirmesinin yeniden yapılması yönündeki bulgular

dikkate alınarak belirlenir.

(8) Risk değerlendirme komitesi, sosyo-ekonomik değerlendirme komitesi ile etik komite tarafından hazırlanan raporlar Kurul tarafından, biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması vasıtasıyla kamuoyuna duyurulur.

(9) Kamuoyundan görüş alma ile ilgili usul ve esaslar Kurul tarafından belirlenir. Kurul, kamuoyu görüşlerini de dikkate alarak nihai kararını oluşturur.

(10) Kararda;

a) Kararın geçerlilik süresi,

b) İthalatta uygulanacak işlemler,

c) Kullanım amacı,

ç) Risk yönetimi ve piyasa denetimi için gerekli veriler,

d) İzleme koşulları,

e) Belgeleme ve etiketleme koşulları,

f) Ambalajlama, taşıma, muhafaza ve nakil kuralları,

g) İşleme, atık ve artık arıtım ve imha koşulları,

ğ) Güvenlik ve acil durum tedbirleri,

h) İzleme ile ilgili raporlamanın nasıl yapılacağı

ile ilgili hususlar yer alır.

(11) Kurul olumlu kararını toplantı tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde gerekçeleri, varsa karşı oy gerekçeleri ve imzaları ile birlikte tekemmül ettirir ve Bakanlığa sunar. Kurul kararları Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girer.

(12) Kararın olumsuz olması durumunda, karar Bakanlıkça başvuru sahibine yazılı olarak bildirilir. Başvuru sahibi, olumsuz kararın değiştirilmesine sebep olabilecek yeni bilgilere sahip olması hâlinde, altmış gün içerisinde Bakanlığa başvurarak bu kararın gözden geçirilmesini isteyebilir. Bu durumda Kurul sunulan yeni bilgileri dikkate alarak atmış gün içinde kararı gözden geçirir ve sonuçlarını başvuru sahibine bildirilmek üzere Bakanlığa iletir.

(13) Başvuru sahibi, geçerlilik süresi dolmadan en az bir yıl önce Bakanlığa müracaat ederek uzatma talep edebilir. Bu talep kurul tarafından değerlendirilir ve sonucu başvuru sahibine bildirilmek üzere Bakanlığa gönderilir. Sonucun bir yıllık süre içerisinde başvuru sahibine bildirilmemesi durumunda, izin süresi karar verilinceye kadar uzar.

(14) Başvuruya ilişkin karar, takip eden ithalatlar için de geçerlidir. Ancak, ithalatın gerçekleştirilebilmesi için ilgili diğer mevzuat hükümleri de yerine getirilir.

(15) Her bir GDO’ya ilişkin Kurul tarafından verilen ayırt edici kimlik Bakanlıkça kayıt altına alınır. Kayıt altına alınan GDO’ya ilişkin belgeler başvuru sahibi ve Bakanlık tarafından yirmi yıl süreyle saklanır.

Basitleştirilmiş işlem

MADDE 12 - (1) GDO ve ürünlerinden kaynaklanabilecek herhangi bir riski olmayan ve insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe herhangi bir zararının bulunmadığı yönünde mevcut bilgiye ve daha önce yapılmış olan çevresel risk değerlendirmeyi de içeren risk değerlendirmesine dayanan başvurular için, sosyo-ekonomik değerlendirme sonuçları da dikkate alınarak Kurul tarafından basitleştirilmiş işlem uygulanmasına karar verilebilir.

(2) Basitleştirilmiş işleme başvuru için TAGEM’e müracaat edilir. Alınan başvuru TAGEM tarafından Kurula iletilir. Kurul başvurunun kabul edilip edilmeyeceği ile ilgili işlemleri başvuruyu takip eden ilk toplantısında görüşür.

(3) Basitleştirilmiş işleme başvurunun kabul edilmesi için;

a) GDO ve ürünlerinin geliştirildiği veya tescil edildiği ülkede çevreye serbest bırakılmasına, tüketim amacıyla piyasaya sürülmesine müsaade edildiğine dair resmi belgelerin sunulması,

b) Verilen iznin devam ettiğine, piyasada yer aldığına, üretimine ve tüketimine devam edildiğine dair resmi belgelerin sunulması,

c) Gen kaynağı ile transfer edilen canlı organizmanın taksonomisi ve biyolojisinin biliniyor olması,

ç) GDO’nun insan, hayvan, çevre sağlığı ve biyolojik çeşitliliğe olabilecek etkileri hakkında yeterli bilgi bulunması,

d) GDO’nun diğer canlı organizmalarla ilişkisi ile ilgili olarak kullanılabilecek daha önce yapılmış risk değerlendirmelerinden elde edilen olumsuz bir etki olmadığına dair bilginin mevcut olması,

e) Transfer edilen genetik materyalin tanımlanması ve transfer edildiği canlı organizma içinde belirlenmesi için detaylı yöntem ve verilerin bulunması,

f) Daha önce yapılmış risk değerlendirmesi ve varsa sosyo-ekonomik ve etik değerlendirme sonuçlarının sunulması,

g) Kurul tarafından belirlenecek bilgi ve belgelerin sunulması

zorunludur.

(4) Başvurunun kabul edilmesi hâlinde Kurul, alınan dosyayı değerlendirilmek üzere Komiteye gönderir.

(5) Komite, Kurul tarafından belirlenen sürede değerlendirmesini yapar ve raporunu Kurula sunar. Kurul, takip eden ilk toplantıda kararını verir ve sonucu on beş gün içinde Bakanlığa bildirir.

(6) Kararın olumlu olması hâlinde, Bakanlık alınan kararı, en geç on beş gün içinde Resmi Gazete’de yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderir.

(7) Olumsuz karara yeni bilgi ve belgelerle itiraz edilmesi hâlinde; Kurul, ilk toplantısında itirazı görüşür. İtiraz ile ilgili olarak yapılacak işlemleri ve işlemlerin tamamlanacağı süreyi belirler ve sonucu başvuru sahibine bildirilmek üzere Bakanlığa iletir. Bakanlık sonucu en geç on beş gün içinde başvuru sahibine bildirir.

(8) Basitleştirilmiş işlem için yapılan başvuru ve değerlendirme ile ilgili hususlar Kurul tarafından belirlenir.

Gizli bilgi

MADDE 13 - (1) Başvuru sahibi gizli tutulmasını istediği bilgilere ilişkin talebini yazılı olarak bildirir. Bakanlık bu talebin karşılanmasına karar vermeden önce başvuru sahibi ile gizlilik talebi hakkında bilgi alışverişinde bulunur. Bakanlık bu görüşmenin ardından taleple ilgili gerekli tedbirleri alır ve başvuru sahibine bildirir.

(2) Başvurularla ilgili;

a) Başvuru sahibinin veya ithalatçının adı ve adresi,

b) GDO ve ürünlerinin kullanım amacı, sahip olduğu özellikler, ayırt edici kimlik bilgileri, bilinen ve bilimsel isimleri, transfer edilen genin alındığı organizma, alıcı ve verici organizmanın orijin ülkesi, transfer yönteminin genel tanımı,

c) Acil durumlarda uygulanacak olan yöntem ile planlar,

ç) Risk değerlendirmesinin özeti

gizli bilgi olarak değerlendirilemez.

BEŞİNCİ BÖLÜM: İthalat, İhracat ve Transit Geçiş

İthalat

MADDE 14 - (1) Kurul tarafından gerekli değerlendirmeler yapılarak gıda ve yem olarak piyasaya sürülmesi uygun görülen GDO ve ürünlerinin ithalatında aşağıdaki hususlar dikkate alınır:

a) İthalatçı firmadan, ithal edilecek GDO ve ürünlerinin miktarı ve içerdiği gen çeşidi ile ilgili orijin ülke veya yüklendiği ülke yetkili otoriteleri tarafından düzenlenmiş belge veya uluslararası akredite bir laboratuvardan alınmış analiz raporu istenir.

b) Bakanlık, denetim ve kontrol amaçlı analizler yapar.

c) Denetim ve kontrol sonucu uygun görülen ürünlerin ithaline müsaade edilir.

ç) Bakanlıkça GDO’lu olarak ithaline müsaade edilen ürünlerin, firma ve GDO bazında kayıtları tutulur.

(2) İthalat aşamasında Bakanlıkça yapılan kontroller sonucunda onaysız GDO veya Kanun kapsamında Kurul veya Bakanlıkça öngörülen diğer koşullara uygun olmayan onaylı GDO tespit edilen ürünlerin ithaline müsaade edilmez.

(3) Bedelsiz olarak ithal edilerek halkın tüketimine sunulacak ürünler bu Yönetmelik kapsamında değerlendirilir.

(4) GDO ve ürünlerinin gümrük giriş kapıları Gümrük Müsteşarlığının görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.

(5) Deneysel amaçlı serbest bırakma kapsamında kullanılacak GDO’ların ithalatı, kararda belirtilen esaslara göre gerçekleştirilir.

(6) Gıda ve yem haricindeki GDO ve ürünlerinin ithalatı, Kurul kararı doğrultusunda ilgili Bakanlık, kurum ve kuruluşlar ile işbirliği yapılarak gerçekleştirilir.

(7) GDO’lardan elde edilen ürünler ile GDO’lardan elde edilmiş bileşen içeren ürünlerin ithalatında bu ürünlerin elde edildiği GDO’nun onaylanmış olması şartı aranır.

İhracat

MADDE 15 - (1) İhracatta alıcı ülkenin talebi doğrultusunda işlem yapılır.

(2) Bakanlıkça GDO’lu olarak ihracatına müsaade edilen ürünlerin, firma ve GDO bazında kayıtları tutulur.

(3) GDO ve ürünlerinin gümrük çıkış kapıları Gümrük Müsteşarlığının görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.

Transit geçiş

MADDE 16 - (1) GDO ve ürünlerinin transit geçişinde her bir geçiş için Bakanlıktan izin alınır.

(2) Transit geçişlerde, ürün miktarı, menşei, içerdiği GDO çeşidi, nakil vasıtası, alınan tedbirler, çıkış gümrüğü bilgileri ile ilgili doküman ve kimlik kontrolü Bakanlıkça yapılır.

(3) Transit geçişlerde, GDO ve ürünlerinin çevreye bulaşmasını önleyecek şekilde gerekli tedbirlerin alınıp alınmadığı ve nakil vasıtalarının mühürlü olup olmadığı Bakanlıkça kontrol edilerek kayıtları tutulur.

(4) Transit geçişler, Bakanlık tarafından verilen yazılı izinde belirtilen koşullara ve 4458 sayılı Gümrük Kanununa uygun olarak gerçekleştirilir.

ALTINCI BÖLÜM: GDO ve Ürünlerinin İşlenmesi, Depolanması, Etiketlenmesi, İzlenmesi, İzlenebilirliği, Denetim ve Kontrolü ile Numune Alma ve Analiz

İşleme ve depolama

MADDE 17 - (1) GDO ve ürünleri farklı hatlarda işlenir ve depolanır. Bunun mümkün olamayacağı durumlarda ilgililer tarafından GDO ve ürünlerinden oluşabilecek bulaşmayı önlemek amacıyla işleme hattında ve depolarda gerekli temizlik yapılır ve kayıt altına alınır.

(2) GDM üretimi Kurul tarafından belirlenen kapalı alan koşul ve standartlarında risk sınıflandırmaları dikkate alınarak üretilir ve depolanır.

(3) İlgililer, GDO ve ürünlerinden kaynaklanabilecek riskleri engellemek, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilirliğin sağlanması amacıyla Kurul tarafından belirlenen işleme, atık, artık, arıtım ve imha koşullarının uygulandığını denetim ve kontrol sırasında Bakanlığa ibraz etmek zorundadır.

(4) GDO ve ürünlerinin yurt içinde işlenmesi, muameleye tabi tutulması hâlinde gıda ve yem işletmecisi GDO ve ürünleri ile ilgili;

a) Dağıtım ve satışını takip etmek için kimden, ne miktarda temin ettiği ile ilgili belgeleri,

b) Ürünlerin kullanım amacına dair belgeleri,

c) Satın alınan, işlenen, mübadele konusu yapılan her bir ürün ve parti için EK-4’te yer alan GDO ve Ürünleri Kayıt Formunu

saklar ve gerektiğinde Bakanlığa ibraz eder.

Gıdaların etiketlenmesi

MADDE 18 - (1) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan gıdaların Bakanlık tarafından belirlenen eşik değerin üzerinde; onaylanmış GDO’dan elde edilmiş olması veya onaylanmış GDO’dan elde edilmiş bileşen içermesi veya GDO içermesi veya GDO’dan oluşması durumunda Türk Gıda Kodeksinde yer alan gerekliliklere ilave olarak;

a) Etiketinde bileşen listesinin bulunması zorunlu olmayan gıdalar için “genetik yapısı değiştirilmiştir” veya “genetik yapısı değiştirilmiş ……… dan üretilmiştir” ibaresi etiket üzerinde açıkça görülecek şekilde belirtilir.

b) Gıdanın birden fazla bileşen içermesi durumunda; “genetik yapısı değiştirilmiş …..” veya “genetik yapısı değiştirilmiş ……… dan üretilmiştir” ibareleri bileşen listesinde parantez içinde ve söz konusu bileşenden hemen sonra gelecek şekilde aynı punto büyüklüğünde yer alır.

c) Bileşen listesinde grup adı ile belirtilen bileşen bulunan gıdalarda “genetik yapısı değiştirilmiş ……… içerir” veya “ genetik yapısı değiştirilmiş ……. dan üretilmiş ……. içerir.” ibareleri grup adından hemen sonra gelecek şekilde parantez içinde aynı punto büyüklüğünde yer alır.

ç) Bu Yönetmelik kapsamındaki dökme gıdaların etiketleri, tüketicinin görebileceği yerlerde bulundurulur veya gıda maddesi ile birlikte tüketiciye sunulur.

d) Bu Yönetmelik kapsamındaki gıdaların GDO’suz eşdeğer gıdalardan; bileşimi, beslenme etkileri veya beslenme değeri, kullanım amacı açısından farklılık gösterdiği durumlarda, bu hususların etiket üzerinde belirtilmesi, besin bileşeninde farklılık gösteren söz konusu gıdalarda, beslenme açısından etiketleme yapılması zorunludur.

e) Bu Yönetmelik kapsamındaki gıdaların GDO’suz eşdeğer gıdalardan farklı olması durumunda, tüketilmesi sonucunda sağlık riski oluşturabilecek tüketici gruplarına ait uyarılar etiket üzerinde belirtilir.

f) Bu Yönetmelik kapsamındaki gıdaların GDO’suz eşdeğerinin olmaması durumunda, söz konusu gıdanın doğası ve özelliklerine ait bilgiler Türk Gıda Kodeksinde belirtilen hükümlere uygun olarak etiket üzerinde belirtilir.

g) GDO’suz eşdeğer gıdaların etiketlerinde GDO içermediğini, GDO’dan oluşmadığını, GDO’dan elde edilmediğini ifade eden beyanlar yer alabilir.

Yemlerin etiketlenmesi

MADDE 19 - (1) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan yemlerin, Bakanlık tarafından belirlenen eşik değerin üzerinde; GDO içermesi veya GDO’lardan oluşması veya onaylanmış GDO’lardan elde edilmiş olması hâlinde, 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununda yer alan etiket gerekliliklerine ilave olarak; her bir yem aşağıdaki şekilde etiketlenir.

a) GDO içeren veya GDO’lardan oluşan yemin özel adının yanında parantez içinde “genetik yapısı değiştirilmiş ………” ibaresi bulunur. Bu ibare yem bileşen listesi altında dip not olarak da yer alabilir. Bu durumda yazı karakter büyüklüğü listede belirtilen ürünlerin karakter büyüklüğünden az olamaz.

b) GDO’dan elde edilen yemin adının yanında parantez içinde “genetik yapısı değiştirilmiş ……… den elde edilmiştir” ibaresi yer alır. Bu ibare yem bileşen listesi altında dip not olarak da yer alabilir. Bu durumda yazı karakter büyüklüğü listede belirtilen ürünlerin karakter büyüklüğünden az olamaz.

c) Bu Yönetmelik kapsamındaki dökme yemlerin beraberinde, etiket bilgilerini içeren belge bulundurulur.

ç) Bu Yönetmelik kapsamındaki yemlerin GDO’suz eşdeğerinden farklı olması hâlinde bileşimi, besleme özellikleri, kullanım amacı, belirli hayvan türü ya da kategorisi için yapılan sağlık ile ilgili uyarılar etiket üzerinde bulundurulur.

d) Bu Yönetmelik kapsamındaki yemlerin GDO’suz eşdeğeri yoksa, o yemin yapısı ve karakteristikleri ile ilgili bilgiler etiket üzerinde bulundurulur.

e) GDO’suz eşdeğer yemlerin etiketlerinde GDO içermediğini, GDO’dan oluşmadığını, GDO’dan elde edilmediğini ifade eden beyanlar yer alabilir.

Gıda ve yem dışında diğer ürünlerin etiketlenmesi

MADDE 20 - (1) Gıda ve yem maddeleri dışındaki diğer ürünler ilgili mevzuat hükümlerine ilave olarak Kurul kararında belirtilen şartlara göre etiketlenir.

İzleme ve izlenebilirlik

MADDE 21 - (1) İlgililer; 18 inci, 19 uncu ve 20 nci maddelere göre etiketledikleri GDO ve ürünleri ile GDO’lardan elde edilen ürünlerin son tüketiciye ulaşıncaya kadar izlenebilirliğini sağlamak için EK- 4’deki formu bulundurmak ve forma ilişkin kayıt sistemine sahip olmak zorundadır.

(2) GDO ve ürünleri ile ilgili olarak Kurulun karar belgesinde belirtilen koşullara uyulup uyulmadığı Bakanlık tarafından izlenir. Bakanlık izleme sonuçlarına göre Biyogüvenlik Kanunu hükümleri ile birlikte Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu hükümlerine göre işlem yapar.

(3) İzlenebilirliğin sağlanması amacıyla, GDO ve ürünlerinin ithalatı ve serbest dolaşımında, Bakanlığa beyanda bulunulur, gerekli kayıtlar tutulur ve etiketleme kurallarına uyulur.

(4) İlgililer, ithalat aşamasından başlayarak işleme, depolama, piyasaya sürme aşamalarında kullanılan irsaliyeli fatura veya sevk irsaliyesi gibi belgelerde mübadele konusu yapılan GDO ve ürünlerinin GDO çeşidini ve ürün miktarını belirtmek zorundadır.

(5) İlgililer, bu Yönetmelik kapsamındaki izleme ve izlenebilirliğin sağlanmasında müteselsilen sorumludur. İzlenebilirliğin sağlanamadığı aşamadaki ilgili taraflar sorumlu tutulur.

Denetim ve kontrol

MADDE 22 - (1) GDO ve ürünleri ile GDO’lardan elde edilen ürünlerin denetim ve kontrolleri bu Yönetmelik hükümleri ile birlikte Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununa göre Bakanlıkça yapılır.

(2) GDO ve ürünlerinin piyasaya sürülmesinden sonra, Kurul kararında belirtilen koşullara uyulup uyulmadığı Bakanlık tarafından kontrol edilir ve denetlenir.

(3) Kararda belirtilen koşulların ihlali veya GDO ve ürünleri ile ilgili olarak herhangi bir riskin ortaya çıkabileceği yönünde yeni bilimsel bilgilerin ortaya çıkması durumunda, karar Kurul tarafından iptal edilebilir. Kurul kararı iptal edilen GDO ve ürünleri ilgililer tarafından toplatılır. Kurul kararı ile insan, hayvan, bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe olumsuz etkisi olduğu tespit edilenler derhal imha edilir, herhangi bir olumsuz etkisi tespit edilmeyenlerin ise mülkiyeti kamuya geçirilir. Bu fıkra uyarınca Bakanlıkça alınacak tedbirlerle ilgili yapılan masraflar ve diğer giderler, kusur ve sorumlulukları dikkate alınarak ilgililerden tahsil edilir.

(4) Bu Yönetmelik kapsamına giren GDO ve ürünleri ile GDO’lardan elde edilen ürünlere yönelik olarak yapılan denetim ve kontrol ile ilgili kayıtlar Bakanlıkça tutulur.

Numune alma, analiz ve değerlendirme

MADDE 23 - (1) GDO ve ürünleri ile GDO’lardan elde edilen ürünlerden Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununa göre numune alınır ve analizi yapılır.

(2) Analiz işlemleri, Bakanlık tarafından belirlenen laboratuvarlar tarafından gerçekleştirilir.

(EKLENMİŞ FIKRA RGT: 29.05.2014 RG NO: 29014)

(3) Bakanlık ulusal ve uluslararası düzenlemeleri dikkate alarak numune alma, analiz ve değerlendirme yöntemleri belirler.

(EKLENMİŞ FIKRA RGT: 29.05.2014 RG NO: 29014)

(4) Analiz sonucunda üründe % 0,9 ve altında GDO tespit edilmesi halinde bu durum GDO bulaşanı olarak değerlendirilir.

(EKLENMİŞ FIKRA RGT: 29.05.2014 RG NO: 29014)

(5) GDO bulaşanı olan ürünlerde bulaşan olarak tespit edilen genlerin Biyogüvenlik Kurulu tarafından onaylanmış olması durumunda ürünler onay amacına uygun olarak kullanılabilir.

YEDİNCİ BÖLÜM: Çeşitli ve Son Hükümler

Yürürlükten kaldırılan yönetmelik

MADDE 24 - (1) 26/10/2009 tarihli ve 27388 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gıda ve Yem Amaçlı Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerinin İthalatı, İşlenmesi, İhracatı, Kontrol ve Denetimine Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

Devam eden işlemler

GEÇİCİ MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte sonuçlanmamış GDO başvurularına ilişkin işlemler, başvuru tarihinde ilgili olduğu mevzuata göre sonuçlandırılır.

Geçiş hükümleri

GEÇİCİ MADDE 2 - (1) Bu Yönetmelikte, Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununa atıf yapılan hükümler için, 5996 sayılı Kanun yürürlüğe girinceye kadar 27/5/2004 tarihli ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun ile 29/5/1973 tarihli ve 1734 sayılı Yem Kanunu hükümleri uygulanır.

Yürürlük

MADDE 25 - (1) Bu Yönetmelik 26/9/2010 tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 26 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Tarım ve Köyişleri Bakanı yürütür.

NOT: EKLERİ İÇİN RESMİ GAZETEYE BAKINIZ

Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programı

Kurum: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı

Kabul Tarihi: 13.08.2010

RGT: 13.08.2010

RG NO: 27671

BİRİNCİ BÖLÜM: Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç ve kapsam

MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin amacı, Biyogüvenlik Kurulu, uzmanlar listesi ve Komitelerin oluşumu, çalışmaları ile görev ve yetkilerine dair usul ve esasları belirlemektir.

(2) Bu Yönetmelik, Biyogüvenlik Kurulu, uzmanlar listesi ve Komitelerin oluşumu, çalışma usul ve esasları ile görev ve yetkilerine dair hükümleri kapsar.

Dayanak

MADDE 2 - (1) Bu Yönetmelik, 18/3/2010 tarihli ve 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 3 - (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Bakan: Tarım ve Köyişleri Bakanını,

b) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,

c) Biyogüvenlik: İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliği korumak için GDO ve ürünleri ile ilgili faaliyetlerin güvenli bir şekilde yapılmasını,

ç) Biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması: GDO ve ürünleri ile ilgili bilimsel, teknik ve uygulamaya ilişkin bilgi ve belgelerin ulusal ve uluslararası seviyede alışverişinin kolaylaştırılması ile kamuoyunun bilgilendirilmesi ve karar sürecine katılımı amacıyla oluşturulacak bilgi alışverişi sistemini,

d) Biyolojik çeşitlilik: Ekosistem de dâhil olmak üzere, türler arası ve tür içi farklılıkları,

e) Canlı organizma: Mikroorganizma, steril organizma, virüs, virion ve viroidler de dâhil olmak üzere genetik materyali çoğaltabilen ya da aktarabilen herhangi bir biyolojik varlığı,

f) Değerlendirme: GDO ve ürünleri ile ilgili her bir başvuru için karar oluşturmada dikkate alınmak üzere, bilimsel esaslara göre Komiteler tarafından yapılacak risk değerlendirmesi ve sosyo-ekonomik değerlendirme ile ihtiyaç hâlinde etik değerlendirme ve Kurulca istenecek diğer değerlendirmeleri,

g) Etik değerlendirme: Başvuru hakkında karar verilmeden önce değerlendirilmek üzere, GDO ve ürünlerinin çevreye serbest bırakılması ve kullanılması sürecinde tüketiciler, kullanıcılar ve çiftçilerin etik değerleri ile olabilecek etkileşimleri belirlemek üzere yapılan çalışmaları,

ğ) GDO ve ürünleri: GDO, GDM, kısmen veya tamamen GDO’lardan elde edilen, GDO içeren veya GDO’lardan oluşan ürünleri,

h) Genetik yapısı değiştirilmiş mikroorganizma (GDM): Genetik yapısı doğal rekombinasyonlar dışında kalan yol veya süreçlerle değiştirilmiş olan mikroorganizmaları,

ı) Genetik yapısı değiştirilmiş organizma (GDO): Modern biyoteknolojik yöntemler kullanılmak suretiyle gen aktarılarak elde edilmiş, insan dışındaki bitki, hayvan ve mikroorganizma dâhil canlı organizmayı,

i) İlgililer: GDO ve ürünleri ile ilgili olarak araştırma, geliştirme, işleme, piyasaya sürme, izleme, kullanma, ithalat, ihracat, nakil, taşıma, saklama, paketleme, etiketleme, depolama gibi faaliyetlerde bulunanları,

j) İthalat: Yurt dışında üretilmiş malların bedelli veya bedelsiz alınarak serbest dolaşıma giriş rejimi prosedürlerine tabi tutulmasını,

k) Kapalı alanda kullanım: İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitlilik üzerinde genetiği değiştirilmiş organizmalardan kaynaklanabilecek olumsuz etkilerin biyolojik, kimyasal ve fiziksel engellerle tamamen önlenerek kontrol edilen laboratuvar ve tesislerdeki işlemlerini,

l) Kanun: 18/3/2010 tarihli ve 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanunu,

m) Karar: GDO veya ürünlerine ilişkin yapılan bir başvuru hakkında bilimsel esaslara göre yapılan risk değerlendirmesi ve sosyo-ekonomik değerlendirme sonuçlarına göre Kurul tarafından verilen kararı,

n) Komite: Bilimsel değerlendirmeleri yapmak üzere Kurul tarafından oluşturulan komiteleri,

o) Kullanım: GDO ve ürünlerinin gıda, yem, işleme ve diğer amaçlarla piyasaya sürülmesi, pazarlanması ve tüketimi dâhil tüm işlemleri,

ö) Kurul: Biyogüvenlik Kurulunu,

p) Modern biyoteknoloji: Geleneksel ıslah ve seleksiyonda kullanılan teknikler dışında, doğal fizyolojik üreme engelini aşarak, rekombinant deoksiribonükleik asidin (rDNA) ve nükleik asidin hücrelere ya da organallere doğrudan aktarılmasını sağlayan in vitro nükleik asit tekniklerinin ya da taksonomik olarak sınıflandırılmış familyanın dışında, farklı tür ve sınıflar arasında hücre füzyonu tekniklerinin uygulanmasını,

r) Protokol: 17/6/2003 tarihli ve 4898 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan ve 17/7/2003 tarihli ve 2003/5937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanan Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesinin Biyogüvenlik Kartagena Protokolünü,

s) Risk değerlendirme: GDO ve ürünlerinin, genetik değişiklikten dolayı, insan, hayvan ve bitki sağlığı, biyolojik çeşitlilik ve çevre üzerinde sebep olabileceği risklerin ve risk kaynağının test, analiz, deneme gibi bilimsel yöntemlerle tanımlanması, niteliklerinin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve risk unsurlarının belirlenmesini kapsayan dört aşamalı süreci,

ş) Risk yönetimi: GDO ve ürünlerinin, risk değerlendirmesi ve yasal faktörler göz önünde tutularak ilgili taraflarla istişare ile izin verilen amaç ve kurallar dâhilinde kullanılmasını ve muamelesini sağlamak amacıyla alınan önlemleri, uygun olabilecek kontrol önlemlerine ilişkin alternatiflerin değerlendirilmesi, tercih edilmesi ve uygulanması sürecini,

t) Sosyo-ekonomik değerlendirme: Başvuru hakkında karar verilmeden önce değerlendirilmek üzere, GDO ve ürünlerinin çevreye serbest bırakılması, kullanılması sürecinde biyolojik çeşitlilik ve kullanıcıları ile çiftçiler üzerindeki etkilerinden kaynaklanacak sosyo-ekonomik bedelleri belirlemek üzere bilimsel esaslara dayanarak yapılan tüm çalışmaları,

u) TAGEM: Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğünü,

ü) TÜBİTAK: Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunu,

v) Uzmanlar listesi: İçinden Komitelerin seçileceği ve Kanun kapsamındaki konularla ilgili bilimsel yeterliliğe sahip kişilerden oluşan listeyi

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM: Genel Hükümler, Kurul, Uzmanlar Listesi ve Komiteler

Genel hükümler

MADDE 4 - (1) GDO ve ürünlerinin gıda, yem ve işleme amacıyla piyasaya sürülmesi ile GDO ve ürünlerinin deneysel amaçlı serbest bırakılmasına ve GDM’lerin kapalı alanda kullanımına ilişkin başvuruların değerlendirilmesi ve bu Yönetmelikte belirtilen diğer görevlerin yürütülmesi için;

a) Biyogüvenlik Kurulu,

b) Uzmanlar listesi,

c) Komiteler

oluşturulur.

(2) Kurul ve Komiteler görevlerini yaparken bağımsızdır. Hiçbir organ, makam, merci ve kişi Kurula ve Komiteye emir ve talimat veremez.

(3) Kurul, yapılan her bir başvuru için ayrı bir komite oluşturur ve bu komiteler her bir değerlendirmeyi ayrı yapar.

(4) Kurul ve Komitelerin sekretarya hizmetlerini TAGEM yürütür.

(5) Kanun kapsamındaki duyurular, kamuoyunun GDO ve ürünleri ile ilgili bilgilendirilmesi ve karar alma sürecine katılımı biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması aracılığıyla yapılır.

(6) Biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması TAGEM tarafından yürütülür.

(7) Kurulun ve Komitelerin çalışmaları süresince ihtiyaç duyacakları bilgi ve belge talepleri Bakanlık aracılığıyla karşılanır.

(8) Başvuruda verilen bilgilerin yeterli görülmemesi durumunda Kurul, başvuru sahibinden yeniden deney, test, analiz ve araştırma yapılmasını talep edebilir. Kurulun değerlendirme için talep ettiği çalışmaların masrafları başvuru sahibi tarafından karşılanmak kaydı ile uluslararası akredite kuruluşlara, Bakanlıkça belirlenmiş üniversitelere veya TAGEM aracılığıyla Bakanlık veya diğer Bakanlıklara bağlı araştırma enstitülerine yaptırılır ve sonuçları Kurula bildirilir.

(9) Kanun kapsamında yapılacak başvurular, değerlendirme ve karar süreçlerindeki iş ve işlemler ile talep edilecek bilgi, belge ve raporların ücretleri Kurulun önerisi ile Bakanlık tarafından belirlenerek her yılın Ocak ayında ilan edilir.

(10) Başvuru sahipleri risk değerlendirme ve sosyo-ekonomik değerlendirme ile ilgili masrafları Bakanlıkça belirlenecek hesaba yatırır.

(11) Başvuru sahibince gizli tutulması istenen bilgiler TAGEM tarafından Kurula bildirilir. Kurul kamu sağlığının korunması amacıyla açıklanması gereken bilgiler dışında, gizli tutulması isteğiyle kendisine gelen bilgileri üçüncü taraflara ifşa edemez.

(12) Kurul üyeleri ve uzmanlar listesinde yer alanlar her yıl bağımsız ve tarafsızlıklarını beyan eden genel bir taahhütnameyi Bakanlığa verir.

(13) Kurul ve Komite üyelerinin Kanun ve Kanuna dayanarak çıkartılan yönetmeliklerle belirlenen hükümlere aykırı davranışları ile ilgili işlemler Bakanlık tarafından yürütülür.

Kurulun oluşturulması

MADDE 5 - (1) Kurul Bakanlıkça dört, Çevre ve Orman Bakanlığınca iki, Sağlık Bakanlığınca bir, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca bir ve Dış Ticaret Müsteşarlığınca bir üye olmak üzere Kanun kapsamına giren konularda en az beş yıllık tecrübeye sahip olanlardan ilgili Bakanlar tarafından belirlenen toplam dokuz üyeden oluşur.

(2) Bakanlıkça seçilecek üyelerden biri üniversitelerden, diğeri de meslek örgütleri tarafından gösterilen adaylar arasından seçilir.

(3) Kurul Başkanı Bakan tarafından belirlenir.

(4) Kurul Başkanı ve üyelerinin görev süreleri, göreve başladıkları tarihten itibaren 3 yıldır ve en fazla iki dönem için görevlendirilebilir. Görevi biten üye, yeni üye başlayıncaya kadar görevine devam eder. Boşalan Kurul Başkanlığı ve üyeliklerine en geç bir ay içerisinde ilgili Bakanlar tarafından yeni görevlendirme yapılır.

(5) Kurul üyesi olacakların,

a) En az lisans düzeyinde yükseköğrenim görmüş olmaları,

b) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinin (A) bendinin (1), (4), (5), (6) ve (7) numaralı alt bentlerinde belirtilen şartları taşımaları,

c) Kanun kapsamına giren konularda en az beş yıllık tecrübeye sahip olması

zorunludur.

(6) Kurulun oluşturulması ile ilgili işlemler Bakanlık tarafından yürütülür.

Kurulun çalışma esasları

MADDE 6 - (1) Kurul Başkanın daveti üzerine gündemli olarak toplanır.

(2) Kurul Başkanı, yokluğunda yerine vekalet edecek üyeyi, Kurulun ilk toplantısında belirler ve bu durum tutanağa geçirilir. Kurul Başkanı ve vekalet edecek üyenin bulunmadığı durumlarda ise Kurul Başkanı üyelerden birini toplantıdan önce yazılı olarak görevlendirir.

(3) Kurul toplantıları ile ilgili kayıtların tutulması, muhafazası, tutanakların tutulması ve kayıtların takip edilmesi için üyelerden birisi raportör olarak, birisi de raportörün yokluğunda bu görevi yürütmek üzere 3 yıllık süre için seçilir.

a) Her bir toplantının gündemi Kurul üyelerinin görüşü alınarak, Kurul Başkanı tarafından hazırlanır ve toplantıdan en az bir hafta önce TAGEM aracılığıyla Kurul üyelerine bildirilir.

b) Gündemin bildirilmesinden sonra gündemde değişiklik yapılamaz. Ancak, Kurul toplantısının açılışında, Kurul üyelerinin en az beşinin yazılı başvurusu ile gündeme yeni madde ilave edilebilir.

c) Toplantı yer ve tarihi Kurul Başkanı tarafından belirlenir ve gündemle birlikte üyelere bildirilir.

ç) Gündemde yer alan maddelerin görüşülmesi tamamlanmadığı sürece toplantı sona ermiş sayılmaz.

d) Toplantıya sekiz saatten çok ara verilmesi durumunda, bu durum tutanakla tespit edilir, toplantının hangi tarihte tekrar başlayacağı belirlenir. Tutanak Kurul Başkanı ve raportör tarafından imza altına alınır.

e) Kurula ait her türlü evrak Kurulun sekretarya görevini yürütecek olan TAGEM tarafından muhafaza edilir.

(4) Kurul en az yedi üyenin hazır bulunması ile toplanır. Kurul, üyelerden en az beşinin aynı yöndeki oyuyla karar alır. Kurul kararı tutanakla tespit edilir ve imza altına alınır.

(5) Geçerli mazereti olmaksızın bir takvim yılında toplam üç toplantıya katılmayan üye, bu durumun Kurul kararı ile tespit edilmesi koşuluyla, üyelikten çekilmiş sayılır.

(6) Toplantıya katılmasına rağmen karşı oy kullanmadığı hâlde Kurul kararlarını süresi içinde imzalamayan veya karşı oy kullandığı hâlde, karşı oy gerekçesini süresi içinde yazmayan Kurul üyeleri, yazılı olarak ikaz edilir. Bu durumun bir takvim yılı içinde toplam üç defa tekrar etmesi hâlinde, ikaz edilen üye çekilmiş sayılır. Bu durumun, üyenin katılmadığı üçüncü toplantıda Kurul tarafından tespit edilip karara bağlanarak Bakanlığa bildirilmesi zorunludur.

(7) Kurul üyeleri, eşleri, evlatlıkları ve üçüncü derece dâhil kan ve kayın hısımlarıyla ilgili konularda müzakere ve oylamaya katılamaz.

(8) Kurul Başkanı, Kurulun çalışmaları hakkında hazırlayacağı raporlarla 6 ayda bir TAGEM aracılığıyla Bakanlığa bilgi verir.

(9) Kurulun çalışmaları ile ilgili olarak çıkartılacak yönetmelik, tebliğ, talimat ve genelgeler ile bunlarda yapılacak değişikliklerle ilgili önerileri TAGEM aracılığıyla Bakanlığa bildirilir.

(10) Kurul ile ilgili her türlü açıklama Kurul Başkanı veya Kurul Başkanı tarafından yazılı olarak görevlendirilecek bir üye tarafından yapılır.

(11) Kurul, Komite Başkanını toplantılarda oy hakkı olmadan bulunmak üzere davet edebilir.

Kurulun görev ve yetkileri

MADDE 7 - (1) Kurulun görev ve yetkileri şunlardır:

a) Üniversitelerde ve TÜBİTAK’ta görevli öğretim üyeleri veya uzmanlar ile Kurul tarafından belirlenen alanlarda çalışanlardan, biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması aracılığıyla müracaat edenler arasından yapılacak değerlendirme ile uzmanlar listesini oluşturmak ve görev tanımlarını yapmak,

b) Her bir başvuru için, uzmanlar listesindeki kişilerden, değerlendirmeler için komiteleri oluşturmak, üyelerini seçmek ve görev tanımlarını yapmak,

c) Komitelerin belirlenen süreler içinde görevini tamamlamasını sağlamak,

ç) Değerlendirmeler için uyulacak esasları uzmanlar listesi üyeleri ve Komitelerden görüş alarak belirlemek,

d) Alınan başvurunun kabul edilmesi halinde yapılacak işlemleri, işlemlerin başlangıç tarihini ve başvuru ile ilgili diğer değerlendirmelerini, ek bilgi veya belge talebi nedeniyle geçen süre hariç, doksan gün içerisinde Bakanlığa bildirmek,

e) Değerlendirme raporlarını ve Komite kararlarını dikkate alarak Kurul kararlarını oluşturmak,

f) İzleme raporlarına dayanarak kararın kısmen veya tamamen iptali ile yasaklama, toplatma, imha ve benzeri yaptırımlara ilişkin kararları Bakanlığa sunmak,

g) Komitelerin görüşlerini de alarak, eşik değerin belirlenmesi için Bakanlığa görüş bildirmek,

ğ) GDO ve ürünleri ile bunlara ilişkin her türlü faaliyet sürecinde meydana gelebilecek kaza durumunda, çevre, biyolojik çeşitlilik, tarımsal üretim ve insan sağlığı üzerinde olabilecek zararların önlenmesine yönelik acil eylem planlarının hazırlanmasına esas teşkil edecek raporları Komitelere hazırlatmak ve Bakanlığa öneride bulunmak,

h) GDO ve ürünleri konusunda yetkilendirilecek özel sektör araştırma kuruluşları ile genetik yapısı değiştirilmiş mikroorganizmaların kapalı alanda kullanımı konusunda faaliyet yürütecek ilgililerin uymaları gereken şartlarla ilgili olarak Bakanlığa öneride bulunmak.

(2) Kurul adına kamuoyuna açıklama yapmaya Kurul Başkanı veya Kurul Başkanınca görevlendirilen üye yetkilidir.

Kurul kararları

MADDE 8 - (1) Kurul, her bir başvuru için ayrı karar alır. Kurulun aldığı bir karar başka bir başvuru için emsal teşkil etmez.

(2) Kurulun karar alma süresi, her bir başvuru için 7 nci maddenin birinci fıkrasının (d) bendine göre aldığı kararın Bakanlık tarafından başvuru sahibine bildirilmesinden sonra başlar ve iki yüz yetmiş günü geçemez. Bu sürenin hesaplanmasında ek bilgi ve belge istenmesi ve temini için geçen süre, Bakanlığa bildirim ve kararın Resmi Gazete’de yayımlanması süreci hesaba katılmaz. Başvuru sahibinden yeniden deney, test, analiz ve araştırma yapılması istenildiğinde bunların yaptırılması ve sonuçlarının alınması, bilimsel yayınlar ve yapılmış araştırmaların sonuçları, Kurul tarafından belirlenecek diğer bilgiler ek bilgi kapsamında değerlendirilir.

(3) Kurul kararını, her bir başvuru için hazırlanan değerlendirme raporlarını ve Komite kararları ile kamuoyundan gelecek görüşleri de dikkate alarak oluşturur.

(4) Kurul, Komitenin kararına uymak zorunda değildir. Kurul, Komite kararına uymaması durumunda bu durumu gerekçeli olarak açıklar.

(5) Kurul, kararın olumlu olması hâlinde en son toplantı tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde gerekçeleri, varsa karşı oy gerekçeleri ve imzaları ile birlikte tekemmül ettirir ve Bakanlığa bildirir. Bakanlık en geç on beş gün içinde kararı yayımlanmak üzere Resmi Gazeteye gönderir.

(6) Kurul, kararın olumsuz olması durumunda, başvuru sahibine yazılı olarak bildirilmek üzere, otuz gün içerisinde gerekçeleri ile birlikte Bakanlığa iletir. Bakanlık olumsuz kararı en geç on beş gün içinde başvuru sahibine bildirir.

(7) Başvuru sahibi, olumsuz kararın değiştirilmesi için altmış gün içinde yeni bilgi ve belgeler sunarak itiraz edebilir.

(8) Kurul, olumsuz kararın değiştirilmesi için yapılan başvurularla ilgili kararı, Komitelere danışarak, altmış gün içinde verir ve sonuçlarını başvuru sahibine bildirilmek üzere Bakanlığa iletir.

(9) Kurul, kararda belirtilen koşulların ihlali veya GDO ve ürünleriyle ilgili olarak herhangi bir riskin ortaya çıkabileceği yönünde yeni bilimsel bilgilerin ortaya çıkması durumunda, kararı iptal edebilir.

Uzmanlar listesi

MADDE 9 - (1) Uzmanlar listesine seçilen üyelerin görevleri 4 üncü maddenin onikinci fıkrasında belirtilen hususlara uydukları sürece devam eder.

(2) Uzmanlar listesinde yer alan bir üye, görevlendirildiği Komitenin görevi sona ermeden mücbir sebepler haricinde ayrılamaz veya görevine son verilemez.

(3) Bu Yönetmelikle belirlenen kurallara aykırı hareket edenlerin görev süreleri Kurul tarafından sona erdirilir ve görev süresi sona erdirilen uzmanlar bir daha uzmanlar listesine alınmaz.

(4) Kurul, uzmanlar listesine seçilen üyeleri, Kanun kapsamındaki uygulamaların yerine getirilmesi için uzmanlık konularını dikkate alarak Komite çalışmaları dışındaki faaliyetlerde de görevlendirebilir.

(5) Kurul tarafından görevlendirildiği hâlde, görevi mazeretsiz olarak iki defa kabul etmeyen veya süresi içinde yerine getirmeyen üyenin görevine son verilir ve tekrar uzmanlar listesine alınmaz.

Komitelerin oluşturulması, çalışma usul ve esasları, görev ve yetkileri

MADDE 10 - (1) Her bir başvuruyu bilimsel olarak değerlendirmek üzere Kurul tarafından uzmanlar listesinden seçilecek on bir kişilik komiteler oluşturulur. Komitelere görevlendirilen üyelere, görevlendirildikleri ve görevlerinin başlama ve bitiş süreleri yazı ile bildirilir.

(2) Komitenin görev süresi Kurulca verilen görevin tamamlanması ile sona erer.

(3) Komite ilk toplantısında bir başkan ve iki raportör seçer. Başkanın yokluğunda yerine vekalet etmek üzere bir üyeyi tayin eder.

(4) Komitenin her bir toplantısının gündemi bir önceki toplantıda belirlenir. Gündemde yapılacak değişiklikler ya da ilaveler Başkan tarafından en az bir hafta önce Komite üyelerine bildirilir. Gündemin bildirilmesinden sonra gündemde değişiklik ancak Komite toplantısının başlangıcında üyelerden en az altısının aynı yöndeki oyuyla yapılabilir. Gündemde yer alan maddelerin görüşülmesi tamamlanmadığı sürece toplantı sona ermiş sayılmaz.

(5) Komite en az dokuz üyenin hazır bulunması ile toplanır. Komite, üyelerden en az altısının aynı yöndeki oyuyla karar alır. Komite kararı tutanakla tespit edilir ve imza altına alınır.

(6) Davet edildiği hâlde, bir başvuru ile ilgili en fazla iki toplantıya mazeretsiz katılmayan üyenin komite üyeliği düşer. Kurul tarafından en geç bir ay içerisinde yeni bir üye belirlenir.

(7) Toplantıya katılmasına rağmen karşı oy kullanmadığı hâlde Komite kararlarını imzalamayan veya karşı oy kullandığı hâlde, karşı oy gerekçesini 15 gün içinde yazmayan Komite üyeleri, yazılı olarak ikaz edilir. Bu durumun, iki defa üst üste veya Komitenin görev süresi içinde toplam üç defa tekrar etmesi hâlinde, ikaz edilen üye çekilmiş sayılır. Bu durum, Komite başkanı ve raportörler tarafından tespit edilip Kurula en geç 15 gün içinde bildirilir. Boşalan üyeliğe en geç bir ay içerisinde bir üye görevlendirilir.

(8) Komitelerin görev ve yetkileri şunlardır:

a) Kanun kapsamında yapılan başvurularda bilimsel değerlendirmeler için sağlanan bilgilerin yeterliliğini belirlemek.

b) İhtiyaç duyulması hâlinde başvuru ile ilgili ilave olarak istenebilecek test, deney, deneme, analiz gibi işlemleri belirleyerek çalışmanın yaptırılmasını, sonuçlarının bildirilmesini ve gerekli hâllerde ek bilgi gönderilmesini Kuruldan talep etmek ve bunların bilimsel değerlendirmesini yapmak.

c) Kurul tarafından belirlenen esaslar doğrultusunda, her başvuru için ayrı olmak üzere bilimsel değerlendirmeleri yapmak, raporlarını hazırlamak ve Komite kararı ile birlikte Kurula bildirmek.

ç) Kurul tarafından iletilen bilimsel değerlendirmeye ilişkin kamuoyu görüşlerini değerlendirmek ve sonuçlarını Kurula bildirmek.

d) Karar sonrasında ortaya çıkan veya elde edilen her türlü yeni veri ve bilgiyi değerlendirerek bilimsel görüş oluşturmak.

e) İhtiyaç duyduğu bilgi ve belgelerin temini ile araştırma, deneme, kontrol ve denetlemelerin yapılarak veya yaptırılarak sonuçlarının bildirilmesini Kuruldan talep etmek.

f) Kurul tarafından gizli tutulması istenen bilgilerin korunması için gerekli tedbirleri almak.

g) Kurul tarafından verilecek diğer görevleri yerine getirmek.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: Geçici ve Son Hükümler

Masrafların belirlenmesi

GEÇİCİ MADDE 1 - (1) Bu Yönetmelikte belirtilen risk değerlendirmesi ve sosyo-ekonomik değerlendirme ile ilgili masraflar Kurulun ilk toplantısında, yalnızca 2010 yılı için geçerli olmak üzere belirlenerek Bakanlık tarafından duyurulur.

Yürürlük

MADDE 11 - (1) Bu Yönetmelik 26/9/2010 tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 12 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Tarım ve Köyişleri Bakanı yürütür.

Kurum: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Kabul Tarihi: 17.12.2011

RGT: 17.12.2011 RG NO: 28145

BİRİNCİ BÖLÜM: Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin amacı; insan ve hayvanlara yönelik doğrudan veya çevre aracılığıyla oluşabilecek risklerin önlenmesine, bertaraf edilmesine veya kabul edilebilir seviyelere indirilmesine, gıda ve yemin etiketlenmesi ile tüketicileri bilgilendirmeye yönelik diğer bilgi şekilleri de dâhil olmak üzere tüketici menfaatlerinin korunmasına ve haksız rekabetin önlenmesi ile gıda ve yemin resmi kontrollerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 - (1) Bu Yönetmelik; resmi kontroller, izlenebilirlik, hızlı uyarı sistemi, acil durumlar, ihtiyati tedbirler, kriz yönetimi, kamuoyunun bilgilendirilmesi, resmi sertifikasyon, yıllık ve çok yıllık ulusal kontrol planları, sorumluluklar ve itirazlara ilişkin usul ve esasları kapsar.

(2) Bu Yönetmelik, tarımsal ürünlerin ortak piyasa düzenlemelerine ilişkin kurallara uygunluğun doğrulanması için uygulanan resmi kontrolleri kapsamaz.

Dayanak

MADDE 3 - (1) Bu Yönetmelik; 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 31 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 - (1) 5996 sayılı Kanunun 3 üncü maddesindeki tanımlara ilave olarak bu maddenin ikinci fıkrasında yer alan tanımlar geçerlidir.

(2) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,

b) Belge kontrolü: Sevkiyata ilişkin Kanunun gerektirdiği belgelerin incelenmesini,

c) Eşdeğer: Aynı hedefleri karşılamaya yetkin olan farklı sistemler veya tedbirleri,

ç) Eşdeğerlik: Farklı sistemlerin veya tedbirlerin aynı hedefleri karşılayabilirliğini,

d) Fiziksel kontrol: Gıda ve yemde, taşıma, paketleme, etiketleme, sıcaklık kontrolü, laboratuvar analiz ve testleri için numune almayı da içerebilen ve Kanuna uygunluğunun doğrulanması için gerekli olan diğer herhangi bir kontrolü,

e) Kanun: 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununu,

f) Kimlik kontrolü: Sevkiyata ilişkin sertifikaların veya diğer belgelerin ürünün etiketi ve içeriği ile örtüşüp örtüşmediğinin görsel olarak kontrolünü,

g) Kontrol planı: Bakanlık tarafından hazırlanan resmi kontrollerin yapısı ve düzenlenmesi ile ilgili genel bilgi içeren planı,

ğ) Muayene ve analiz raporu: Resmi prosedür ile gönderilen numunelerin laboratuvarca yapılan analizleri sonucu düzenlenen, analiz sonuçları ile numunenin mevzuata uygunluğu ile ilgili yapılan değerlendirmeyi gösteren raporu,

h) Resmi sertifikasyon: Bakanlıkça uygunlukla ilgili olarak düzenlenen, yazılı, elektronik veya eşdeğer bir güvenceyi sağlayan prosedürü,

ı) Uygunsuzluk: Kanun hükümlerine uyumsuz olma durumunu,

i) Yetki devri veya hizmet alımı yapılan kuruluş: Bakanlığın belirli kontrol görevlerini devretmiş olduğu veya hizmet alımı yaptığı bağımsız kurum/kuruluşu,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM: Resmi Kontrollere İlişkin Genel Hükümler

Resmi kontrollere ilişkin genel hükümler

MADDE 5 - (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki gıda ve yem işletmelerinin resmi kontrolleri, Kanunun ekinde yer alan Ek-2 sayılı listeye uygun olarak kontrol görevlisi tarafından gerçekleştirilir. Resmi kontrollerde, kontrol görevlisine yardımcı olmak üzere ilgili meslek alanlarında eğitim alan tekniker, teknisyenler ve yardımcı sağlık personeli de görevlendirilebilir.

(2) Kontrol görevlisi;

a) Kanun hükümleri doğrultusunda resmi kontrolleri yapmak, kontrol sonucuna göre her türlü etkiden ve çıkar ilişkisinden uzak, tarafsız, objektif ve bağımsız olarak karar alır.

b) Kanunla kendisine verilen yetkiler çerçevesinde idari yaptırımları uygulamaya yetkilidir.

c) Kanun kapsamındaki her yere kontrol amacıyla girebilir ve numune alabilir.

ç) Resmi kontroller sırasında yalnızca mevzuata uygunsuzluğun tespiti ve adli mercilere delil olarak sunmak amacıyla fotoğraf ve/veya video çekimi yapabilir.

(3) Resmi kontroller, düzenli olarak, risk esasına göre ve uygun sıklıkta aşağıdaki hususlar dikkate alınarak bu Yönetmeliğin amaçları doğrultusunda gerçekleştirilir.

a) Gıda veya yem güvenilirliğini, hayvan sağlığı veya hayvan refahını etkileyebilecek;

1) Hayvanlardan,

2) Gıda veya yemin doğrudan kendisinden,

3) Gıda veya yem işletmesinden,

4) Gıda veya yemin kullanımından veya herhangi bir işlemden, madde ve malzemeden veya faaliyetten veya işlemeden,

kaynaklanabilecek riskler.

b) Gıda veya yem işletmecilerinin Kanunla belirlenen kurallar ile hayvan sağlığı ve refahı kurallarını uygulayıp uygulamadığını gösteren geçmiş kayıtları,

c) Gıda veya yem işletmecilerinin uygulamakta oldukları kontrollerin güvenilirliği,

ç) Uygunsuzluğu gösterebilecek herhangi bir bilgi.

(4) Resmi kontroller, tetkik gibi ön bildirimin gerekli olduğu durumlar hariç, gıda veya yem işletmecisine haber verilmeksizin gerçekleştirilir. Resmi kontroller, özel bir amaca yönelik olarak da yürütülebilir.

(5) Resmi kontroller; gıda veya yemin, hayvan ve hayvansal ürünlerin üretimi, işlenmesi ve dağıtımının herhangi bir aşamasında ve/veya tüm aşamalarında yürütülür. Resmi kontroller, bu Yönetmeliğin amacı gereği, gıda ve yem işletmelerinde, gıda ve yemin kullanımında, gıda ve yemin depolanmasında, gıda ve yeme uygulanacak işlemde, maddede, malzemede, nakliye dâhil olmak üzere her türlü uygulamada veya faaliyette ve canlı hayvanlarda gerekli olan kontrolleri içerir.

(6) Resmi kontroller; ihracat, giriş ve yurtiçi denetimlerde aynı hassasiyetle uygulanır.

(7) Bu Yönetmelik kapsamında öngörülen resmi kontrol ile ilgili düzenlemeler, gıda ile temas eden madde ve malzemeler ile bu işle iştigal eden işyerleri için de uygulanır.

(8) Bakanlık;

a) Canlı hayvan, gıda ve yemde, üretim, işleme ve dağıtımın tüm aşamalarında ve yemin kullanımında yürütülen resmi kontrollerin etkinliğini ve uyumunu sağlar. Bu Yönetmeliğin amaçlarını sağlamak üzere iç tetkikler veya gerektiğinde dış tetkiklerden elde edilen bulgular doğrultusunda uygun önlemleri alır. Bu tetkikler şeffaf olarak yürütülür ve bağımsız incelemeye tabidir.

b) Resmi kontrolleri yürütmekle yükümlü personelin herhangi bir çıkar ilişkisi içinde olmaması için gerekli tedbirleri alır.

c) Resmi kontrollerin etkin ve verimli olarak yürütülebilmesi amacıyla, yeterli sayıda nitelikli ve deneyimli personeli, muayene ve analiz için ise yeterli kapasitede laboratuvarı temin eder ya da bunlara erişimi sağlar.

ç) Resmi kontrollerin kontrol görevlilerince etkin ve verimli olarak yürütülmesini sağlayacak şekilde, düzenli bakım ve onarımı yapılmış, uygun ve yeterli ekipman ve donanımı temin eder.

d) Acil durumlarda uygulamak üzere, acil eylem planlarını hazır bulundurur.

e) Resmi kontrollerin her aşamasında tarafsızlığı, kaliteyi ve tutarlılığı sağlar. Resmi kontrollerin yürütülmesinde yetkilendirilen her kurum bu fıkrada belirlenen kriterlere tamamen uymak zorundadır.

f) Resmi kontrollerin yürütülmesinde birden fazla biriminin yetkili olması durumunda, farklı birimleri arasında etkin ve yeterli koordinasyon ve işbirliğini sağlar.

(9) Gıda ve yem işletmecisi bu Yönetmelik kapsamında denetlenir. Gıda ve yem işletmecisi bu görevin yerine getirilmesi sırasında kontrol görevlisine yardımcı olur.

(10) Bakanlık, farklı kurum ya da kurumlara resmi kontrolleri yürütme yetkisini devretmesi halinde, uygun olduğu durumlarda çevre ve sağlığın korunması alanı da dâhil olmak üzere, yerel seviyede tüm yetkili kurumlar arasında etkin ve yeterli koordinasyonu sağlar.

(11) Bakanlık, yıllık kontrol planı hazırlar, uygular ve her yılın sonunda kontrollere ilişkin yıllık rapor düzenler.

(12) Bakanlık, Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü vasıtasıyla gerektiğinde bu Yönetmelik kapsamında yürütülen iş ve işlemleri tetkik etmeye, gıda ve yem işletmelerini denetlemeye yetkilidir.

Resmi kontrollere ilişkin belirli görevlerin devredilmesi

MADDE 6 - (1) Bakanlık, Kanun kapsamındaki kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler hariç olmak üzere gıda ve yemin resmi kontrollerine ilişkin görevlerinin tamamını veya bir kısmını kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri, birlikler, kooperatifler, vakıf ve üniversitelere tamamen veya kısmen aşağıdaki koşullar kapsamında devredebilir veya hizmet alımı yolu ile yerine getirebilir. Ancak ithalat ve ihracatın resmi kontrolleri ile tüm yasal yaptırımlar bu kapsamın dışındadır.

a) Yetki devri veya hizmet alımı yapılan kuruluşun,

1) Kendisine devredilen görevleri yürütmek için gerekli olan uzmanlık, ekipman, donanım ve altyapıya sahip olduğunu,

2) İşi yürütmek için yeterli sayıda uygun nitelikli ve tecrübeli personeli olduğunu,

3) Kendisine devredilen yetkilerin gerçekleştirilmesi ile ilgili olarak tarafsız olduğu ve herhangi bir çıkar çatışmasının bulunmadığını,

4) Yetki Devri veya Hizmet Alımı Yapılan Kuruluşların İşleyişi ile İlgili Genel Kriterler TS EN ISO/IEC 17020 standardına ve/veya özel bir standarda uygun olarak çalıştığına ve buna göre akredite olduğunu,

5) Laboratuvarların, Gıda Kontrol Laboratuvarlarının Kuruluş, Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esaslarının Belirlenmesine Dair Yönetmelikte yer alan hükümlere uygun faaliyet gösterdiğini,

6) Kendisine devredilen görevleri Kanunun Ek-2’sinde yer alan meslek mensupları vasıtasıyla yerine getirdiğini,

kanıtlaması gerekir.

b) Yetki devri veya hizmet alımı yapılan kuruluş, gerçekleştirdiği kontrollerin sonuçlarını aylık olarak Bakanlık il/ilçe müdürlüğüne bildirir. Ancak kontrollerin sonuçları, uygunsuzluk durumunu ya da uygunsuzluk ihtimalini gösteriyorsa yetki devri veya hizmet alımı yapılan kuruluş, Bakanlık il/ilçe müdürlüğünü derhal bilgilendirir. Yapılan değerlendirme sonucunda Bakanlık il/ilçe müdürlüğü Kanun kapsamında işlem uygular.

c) Bakanlık il/ilçe müdürlüğü, yetki devri veya hizmet alımı yapılan kuruluş tarafından denetim yapılan işletmeyi ayrıca denetleyebilir.

ç) Yetki devri veya hizmet alımı yapılan kuruluş ile yetki devri yapan Bakanlık arasında etkin ve yeterli koordinasyon Bakanlıkça sağlanır.

(2) Bakanlık, yetki devri veya hizmet alımı yaptığı kuruluşların denetimini veya tetkikini yapar. Yapılan denetim veya tetkik sonucunda bu kuruluşların devredilen görevleri gereği gibi yürütemedikleri görüldüğünde, yetki devri veya hizmet alımı Bakanlıkça iptal edilir veya verilen süre içerisinde eksiklikler giderilinceye kadar askıya alınır. Bu süre altı ayı geçemez. Bakanlıkça verilen süre sonunda, eksikliklerin giderilmemesi durumunda yetki devri veya hizmet alımı iptal edilir. Bu fıkranın uygulanmasından doğan tüm masraflar yetki devri veya hizmet alımı yapılan kuruluş tarafından karşılanır.

Kontrol görevlisi

MADDE 7 - (1) Bakanlık, resmi kontrolleri yürüten tüm kontrol görevlilerinin;

a) Yetkili olduğu alan kapsamında görevlerini yeterli ve etkili yapmalarını ve resmi kontrolleri düzgün yürütmelerini sağlamak üzere uygun eğitimi almalarını temin eder. Bu eğitim, EK-1’in A bölümünde yer alan uygun konuları kapsar. Eğitim sonunda personele, kontrol görevlisi kimlik kartı düzenlenir ve Kanunun ekinde yer alan Ek-2’ye göre görevlendirilmesini sağlar.

b) Yetki alanları ile ilgili bilgilerini güncel tutmalarını ve gerektiğinde düzenli olarak ilave eğitimler almalarını sağlar.

Şeffaflık ve gizlilik

MADDE 8 - (1) Bakanlık resmi kontrollerle ilgili faaliyetlerin üst düzeyde şeffaflık ile yürütülmesini temin eder. Bakanlık, Kanunun 31 inci maddesinin altıncı fıkrasında yer alan hükümler gözetilmek suretiyle,

a) Aşağıdaki bilgileri, Bakanlık resmi internet sitesinde duyurmak suretiyle kamuoyunun bilgisine sunar:

1) Onaylı ve kayıtlı işletmeler,

2) Onayı askıya alınan işletmeler,

3) Onayı iptal edilen işletmeler,

4) Bakanlıkça faaliyeti durdurulan kayıtlı işletmeler,

5) Laboratuvar sonucuyla taklit veya tağşiş yapıldığı kesinleşen gıda ve yemi üreten/ithal eden firmanın adı, ürün adı, markası, parti ve/veya seri numarası,

6) Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye düşürecek şekilde bozulmuş, değiştirilmiş gıdaları üreten ve/veya satan firmanın adı, ürün adı, markası, parti ve/veya seri numarası.

b) Kanunun 26 ncı maddesinin dördüncü fıkrasındaki bilgileri mümkün olan en kısa sürede kamuoyuna duyurur.

(2) Bakanlık, yürütülen resmi kontroller sonucunda ilgili mevzuata uygun faaliyet gösterdiğini tespit ettiği işyerlerine, gıda güvenilirliğini teşvik edici uygulamalarda bulunabilir ve bu bilgileri kamuoyu ile paylaşabilir. Bu uygulamalara ilişkin usul ve esaslar bu Yönetmelik kapsamında Bakanlıkça belirlenir.

Kontrol ve doğrulama prosedürleri

MADDE 9 - (1) Bakanlık, resmi kontrolleri yazılı prosedürlere uygun olarak yürütür. Bu prosedürler, EK-1’in B bölümünde yer alanlar da dâhil olmak üzere kontrol görevlisi için gerekli bilgileri ve talimatları içerir.

(2) Gıda ve yem işletmecisi denetim sırasında kontrol görevlisine yardımcı olmak, işletmenin ve tutulan kayıtların tamamına erişimlerini sağlamakla yükümlüdür. Denetimlerde gerekli kolaylığı göstermeyenler tutanak ile tespit edilir, denetim gerektiğinde kolluk kuvvetlerinin katılımı ile tekrarlanır ve ilgililer hakkında Kanun uyarınca gerekli yasal işlem uygulanır.

(3) Bakanlık, yürütülen resmi kontrollerin etkinliğinin sağlanması, gerektiğinde düzeltilmesi ve birinci fıkrada belirtilen prosedürlerin uygun şekilde güncellenmesi için gerekli çalışmaları yapar ve uygular.

Raporlar

MADDE 10 - (1) Bakanlık, yürütülen resmi kontrollere ilişkin rapor düzenler.

(2) Raporun içeriğinde; resmi kontrolün amacı, uygulanan kontrol metotları, resmi kontrolün sonuçları ve işletmecinin sorumluluk alanına giren konularda yapılması gerekenler yer alır.

(3) Bakanlık raporun bir nüshasını işletmeciye verir.

Kontrol faaliyetleri, metotlar ve teknikler

MADDE 11 - (1) Resmi kontrollere ilişkin görevler, genel olarak denetim, gözetim, tetkik, izleme, takip, doğrulama, numune alma ve analiz gibi uygun kontrol metotları ve teknikleri kullanılarak yürütülür.

(2) Gıda ve yem ile ilgili resmi kontroller birinci fıkrada belirtilen hususların yanı sıra aşağıdaki faaliyetleri de içerir:

a) Gıda ve yem işletmecisinin yürütmekte olduğu bir iç kontrol sistemi ve bunların sonuçlarının incelenmesi,

b) Aşağıda belirtilen hususlar ile ilgili denetimlerin yapılması,

1) Gıda ve yemin yanı sıra, birincil üreticilerin tesisleri, gıda ve yem işletmesi ve bunların çevresi, tesisleri, idari ve sosyal binaları, ekipmanı, donanımı ve makineleri, gıda ve yemin nakliyesi,

2) Hammaddeler, bileşenler, işlem yardımcıları ile gıda ve yemin hazırlanması ve üretiminde kullanılan diğer maddeler,

3) Yarı mamul ürünler,

4) Gıda ile temas eden madde ve malzemeler,

5) Temizlik ve bakım ürünleri ve uygulamaları ile zararlılarla mücadele ürünleri,

6) Etiketleme, sunum ve reklam.

c) Gıda ve yem işletmelerindeki hijyen koşullarının kontrolü,

ç) İlgili mevzuata uygun olarak hazırlanan kılavuzlar göz önünde bulundurularak, iyi üretimuygulamaları, iyi hijyen uygulamaları, iyi tarım uygulamaları ve tehlike analizi ve kritik kontrol noktalarına ilişkin prosedürlerin değerlendirilmesi,

d) Kanuna uygunluğun değerlendirilmesi için gerekli olan yazılı doküman ve diğer kayıtların incelenmesi,

e) Gıda ve yem işletmecisi ve çalışanları ile yapılan görüşmeler,

f) Gıda ve yem işletmelerindeki ölçüm araçlarına ait kayıtların incelenmesi,

g) Gıda ve yem işletmecisi tarafından alınan ölçümlerin doğrulanması için Bakanlığın kendi ölçüm araçları ile yürüttüğü kontroller,

ğ) Bu Yönetmeliğin amaçlarında belirtilen hususları sağlamak üzere gerekli olan diğer faaliyetler.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: Numune Alma, Analiz Metotları, İtiraz ve Laboratuvarlar

Numune alma, analiz metotları ve itiraz

MADDE 12 - (1) Resmi kontroller kapsamında yürütülen numune alma işlemi; gıda ve gıda ile temas eden madde ve malzeme için, Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği, yem için ise, Yemlerin Resmi Kontrolü İçin Numune Alma ve Analiz Metotlarına Dair Yönetmelik; analiz metotları ise Gıda Kontrol Laboratuvarlarının Kuruluş, Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esaslarının Belirlenmesine Dair Yönetmelik hükümlerine göre yapılır. Ancak, bu Yönetmeliklerde hüküm bulunmaması halinde sırasıyla Türk Standartları Enstitüsü veya Avrupa Standardizasyon Komitesi tarafından kabul edilen standartlar göz önünde bulundurulur veya numune alma işlemi, amaçlanan hedefe uygun olarak Bakanlıkça hazırlanan numune alma prosedürüne göre yürütülür. Analizleri yapılmak üzere alınacak numuneler için herhangi bir bedel ödenmez.

(2) Resmi kontrollerde özel mevzuatı olan ürün veya uygulamalar hariç olmak üzere, numune alımı ve itiraz aşağıda belirlenen esaslar çerçevesinde yapılır:

a) Kalan raf ömrü yedi günden az olan gıdalar, mikrobiyolojik incelemeler, ürün miktarının şahit numunenin analizinin yapılabilmesi için yetersiz olduğu durumlarda bir takım numune alınır. Bakanlıkça belirlenen laboratuvarda muayene ve analizi yaptırılır. Kanun gereği, bu durumlarda analiz sonucuna itiraz edilemez.

b) Bu fıkranın (a) bendinde sayılan durumlar dışında, kontrol görevlisi tarafından iki takım numune alınır. Birinci takım numunenin muayene ve analizi, Bakanlıkça belirlenen laboratuvarda yapılır. İkinci takım olan şahit numune, Bakanlık il/ilçe müdürlüğünde muhafaza edilir. Ancak işletmecinin talep etmesi halinde üçüncü takım numune gıda işletmecisine bırakılır. Gıda işletmecisi, birinci takım numuneye ait muayene ve analiz raporu sonucuna, tebliğ edildiği tarihten itibaren en geç yedi gün içerisinde Bakanlık il/ilçe müdürlüğüne itiraz edebilir. Şahit numunenin muayene ve analizi Bakanlıkça belirlenen laboratuvarda yaptırılır.

c) Bu fıkranın (a) ve (b) bentlerinde sayılan durumlar dışında, kontrol görevlisi tarafından tebligatın yapılacağı tarihte gıdanın son tüketim tarihine bağlı olarak, şahit numunenin analize alınmasının mümkün olmayacağının değerlendirilmesi durumunda aşağıdaki prosedür uygulanır:

1) Kontrol görevlisince iki takım numune alınır. İşletmecinin talep etmesi halinde üçüncü takım numune gıda işletmecisine bırakılır. Alınan numuneler, Bakanlıkça belirlenmiş laboratuvara gönderilir. Bir takım numune analize alınır, diğer takım numune ise şahit numune olarak analizin yapıldığı laboratuvarda uygun şartlarda muhafaza edilir. Analiz sonucunun olumsuz çıkması durumunda, analiz sonucu laboratuvar tarafından gıda işletmecisine tebliğ edilir. Analiz sonucu, ayrıca Bakanlık il/ilçe müdürlüğüne de bildirilir. Gıda işletmecisi ürünün son tüketim tarihi geçmeden itiraz hakkını kullanıp kullanmayacağını eş zamanlı olarak analizi yapan laboratuvara ve il müdürlüğüne yazılı olarak bildirir. İtiraz durumunda, şahit numunenin analizi ilk analizin yapıldığı laboratuvarda veya Bakanlıkça uygun görülen başka bir laboratuvarda yaptırılır.

ç) Yem işletmelerinde yapılan resmi kontrollerde mikrobiyolojik incelemeler, ürün miktarının şahit numunenin analizinin yapılabilmesi için yetersiz olduğu durumlar dışında, üç takım numune alınır. Birinci takım numunenin muayene ve analizi Bakanlıkça belirlenen laboratuvarda yapılır. İkinci takım olan şahit numune Bakanlık il/ilçe müdürlüğünde muhafaza edilir. Üçüncü takım numune ise işletmeciye bırakılır. İlgililer, birinci takım numuneye ait muayene ve analiz raporu sonucuna tebliğ edildiği tarihten itibaren en geç yedi gün içerisinde Bakanlık il/ilçe müdürlüğüne itiraz edebilir. Şahit numunenin muayene ve analizi Bakanlıkça belirlenen laboratuvarda yaptırılır.

(3) İlgili mevzuat gereği şahit numunenin paçal numuneden ayrılması gerektiği durumlarda, analiz ve şahit numunelerin analizi ve muhafazası aynı laboratuvarda yaptırılır.

(4) Şahit numuneye ait muayene ve analiz rapor sonucu kesin olup verilecek karara esastır.

(5) Resmi kontroller sırasında alınan numuneler, hukuki ve analitik geçerliliğini garanti edecek şekilde taşınır ve etiketlenir.

(6) Resmi kontrol sırasında, gıda ve yemin fiziksel muayene sonucu tüketime uygun olmadığının belirlenmesi veya gıda ve yem vasfını kaybetmiş olması halinde bu durum tutanakla tespit edilir, bu ürünlerden muayene ve analiz için numune alınmaz ve analizi yaptırılmaz, doğrudan yasal işlem uygulanır.

(7) Muayene ve analiz sonucunun değerlendirilmesi, gıda için varsa ölçüm belirsizliği, yem için tolerans değerleri, yem için tolerans değeri bulunmadığı durumlarda varsa ölçüm belirsizliği dikkate alınarak analizi yapan laboratuvar tarafından yapılır. Analiz sonucu ve yapılan değerlendirme, muayene ve analiz raporunda belirtilerek, laboratuvar tarafından bekletilmeden il/ilçe müdürlüklerine ulaştırılır. Sağlığı tehdit eden riskten şüphelenilmesi halinde numuneler öncelikli olarak analiz edilir, sonuçlar mümkün olan en kısa zamanda il/ilçe müdürlüklerine bildirilir.

(8) Kontrol görevlisi, muayene ve analiz raporu ile birlikte denetim sonunda düzenlediği raporu, mevcut mevzuat dâhilinde özellikle taklit, tağşiş ve sağlığa zararlı hususları da içerecek şekilde nihai olarak değerlendirerek işlem tesis eder. Uygunsuzluk durumunda Kanun gereğince işletmeci veya yasal temsilcisi hakkında gerekli yasal işlemi uygular. Denetim sonucu hakkında işletmeciyi bilgilendirir.

(9) Numuneye ait muayene ve analiz sonuçlarının olumlu olması halinde, sonuç raporunun kendilerine bildirilme tarihinden itibaren son tüketim tarihi ile sınırlı olmak koşulu ile en geç yedi gün içerisinde, işyeri sahibi veya yetkilisi tarafından numune hazırlama yöntemine bağlı olarak numune geri alınabilir. Süresi içinde geri alınmayan numune ile ilgili olarak işyeri herhangi bir hak talebinde bulunamaz.

Laboratuvarlar

MADDE 13 - (1) Bakanlık, resmi kontroller sırasında alınan numunelerin analizlerini yürütebilecek olan laboratuvarları belirler. Bakanlık, gerek gördüğü analizler için konularında akredite ulusal veya uluslararası laboratuvarlara numune göndermek suretiyle hizmet alabilir.

(2) Bakanlık resmi kontrollere ilişkin numune gönderimi için TS EN ISO/IEC 17011 standardına göre öncelikli olarak ulusal yetkilendirilmiş bir kuruluş veya kapsamının yetersizliğinde ise uluslararası yetkilendirilmiş bir kuruluş tarafından, uluslararası kabul görmüş EN ISO/IEC 17025 veya destekleyici alt referanslar ile teknik kriterlere göre değerlendirilmiş ve yeterliliği onaylanmış akredite laboratuvarlara öncelik tanıyabilir ve numune gönderme planını buna göre hazırlar. Bakanlık belirlemiş olduğu laboratuvarların akreditasyon şartlarının devam etmemesi durumunda numune gönderimini yeniden planlar.

(3) Laboratuvarların akreditasyonunun değerlendirilmesi tek bir analiz veya analiz grubu için olabilir.

(4) Bakanlıkça, bu Yönetmelik çerçevesinde yer alan konularda ulusal referans laboratuvarı olarak Ulusal Gıda Referans Laboratuvar Müdürlüğü görevlendirilmiştir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: Kriz Yönetimi ve İhtiyati Tedbirler

Gıda ve yem için acil durum planları ve ihtiyati tedbirler

MADDE 14 - (1) Kriz yönetimi planının uygulanması amacıyla, gıda ve yemin doğrudan veya çevreden, insan ve hayvanlar için ciddi bir risk teşkil ettiğinin tespit edilmesi durumunda, gecikmeksizin uygulanacak olan önlemleri belirleyen, uygulamaya yönelik acil durum planları Bakanlıkça hazırlanır.

(2) Acil durum planlarında aşağıdaki hususlar yer alır:

a) İlgili taraflar ile bu tarafların yetki ve sorumlulukları,

b) İlgili taraflar arasında acil bilgi paylaşımını sağlayacak iletişim kanalları ve prosedürleri.

(3) Bakanlık, organizasyonundaki değişiklikleri ve tatbikatlardan elde edilen deneyimleri dikkate alarak gerektiğinde acil durum planlarını gözden geçirir.

(4) Gerekli hallerde acil durum planlarının uygulanmasına ilişkin tedbirler oluşturulur. Bu tedbirler, kriz yönetimi planı ile uyumlu olmalıdır. Ayrıca acil durum planlarının oluşturulması ve işletilmesine ilişkin, ilgili tarafların görevleri ve sorumlulukları da bu tedbirlerle belirlenir.

(5) Elde edilen bilgilerin değerlendirilmesi sonucunda, herhangi bir gıda veya yemin insan ve hayvan sağlığı üzerinde zararlı bir etkisinin olması ihtimali belirmesine rağmen, bilimsel belirsizliklerin devam etmesi durumunda, kapsamlı bir risk değerlendirmesine imkân sağlayacak daha fazla bilimsel veri elde edilinceye kadar, Bakanlık, geçici olarak üretimin durdurulması, piyasaya arz ve tüketimin engellenmesi, ürünlerin toplatılması ve benzeri ihtiyati tedbirleri alabilir. İlgililerin, Bakanlığın belirlediği tedbirlere uyması zorunludur. Bu ihtiyati tedbirlerin uygulanması sonucu Bakanlığa herhangi bir sorumluluk yüklenemez, Bakanlıktan herhangi bir tazminat talep edilemez. İhtiyati tedbirlerle ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.

BEŞİNCİ BÖLÜM: Gıda ve Yemin Ülkeye Girişinde Resmi Kontrollere Dair Genel Hükümler

Hayvansal gıda ve yemin resmi kontrolleri

MADDE 15 - (1) Bakanlık, Ürünlerin Ülkeye Girişinde Veteriner Kontrollerinin Düzenlenmesine Dair Yönetmelik hükümlerine ilave olarak, gerekli gördüğünde, 8 inci bölümde belirtilenler de dâhil olmak üzere Kanun hükümlerine uygunluğun doğrulanması için resmi kontrolleri yürütür.

(2) Gümrük prosedürlerinden transit rejimi, gümrük antrepo rejimi, dâhilde işleme rejimi, gümrük kontrolü altında işleme rejimi, geçici ithalat rejimine tabi ürünlerde veya serbest bölgelerde veya gümrük antrepolarında muamele edilecek ürünlerde yapılan resmi kontrollerin sonuçlarının olumlu olması, gıda ve yem işletmecisinin, gıda ve yemin serbest dolaşım için bırakıldığı andan itibaren Kanuna uygun olmasını sağlamak sorumluluğunu ortadan kaldırmaz ve ilgili gıda ve yem üzerinde sonradan resmi kontrollerin yapılmasına engel teşkil etmez.

Hayvansal olmayan gıda ve yemin resmi kontrolleri

MADDE 16 - (1) Bakanlık, Ürünlerin Ülkeye Girişinde Veteriner Kontrollerinin Düzenlenmesine Dair Yönetmelik kapsamına girmeyen hayvansal olmayan gıda ve yemin ülkeye girişinde resmi kontrolleri düzenli olarak yürütür. Resmi kontroller, Kanun hükümlerine uygunluğun denetlenmesi amacıyla, Bakanlıkça, 32 ve 33 üncü maddelere uygun olarak hazırlanan çok yıllık kontrol planları temelinde ve risk esasına dayalı olarak yürütülür.

(2) Resmi kontroller, ürünlerin ülkeye giriş noktası, serbest dolaşım için bırakılacağı nokta, antrepo, ürünleri ithal eden gıda veya yem işletmecisinin tesisleri veya gıda ve yem zincirinin diğer aşamalarında yürütülür.

(3) Resmi kontroller aşağıda belirtilen ürünlerde de uygulanabilir:

a) Gümrük prosedürlerinden transit rejimi, gümrük antrepo rejimi, dâhilde işleme rejimi, gümrük kontrolü altında işleme rejimi, geçici ithalat rejimine tabi ürünler,

b) Serbest bölgelere veya gümrük antrepolarına girecek ürünler.

(4) Üçüncü fıkrada belirtilen resmi kontrollerin sonuçlarının olumlu olması, gıda ve yem işletmecisinin, gıda ve yemin serbest dolaşım için bırakıldığı andan itibaren Kanuna uygun olmasını sağlamak sorumluluğunu ortadan kaldırmaz ve ilgili gıda ve yem üzerinde daha sonraki resmi kontrollerin gerçekleştirilmesini engellemez.

(5) Bilinen veya muhtemel riskler dikkate alınarak, ülkeye giriş noktasında resmi kontrole tabi tutulacak hayvansal olmayan gıda ve yemin listesi, yapılacak resmi kontrollerin sıklığı ve içeriği Bakanlıkça belirlenir ve güncellenir.

Hayvansal olmayan gıda ve yemde yürütülen kontrol çeşitleri

MADDE 17 - (1) 16 ncı maddede belirtilen resmi kontroller sistematik bir belge kontrolünü, rastgele kimlik kontrolünü ve uygun görüldüğünde fiziksel kontrolü içerir.

(2) Aşağıda belirtilen hususlara bağlı olarak fiziksel kontrol sıklığı belirlenir:

a) Farklı tipteki gıda ve yemin taşıdığı riskler,

b) İhracatçı ülkenin, menşe işletmenin ve ürünü ithal ve ihraç eden gıda ve yem işletmecisinin ürün ile ilgili şartlara uygunluğu ile ilgili geçmişi,

c) Ürünü ithal eden gıda veya yem işletmecisinin yürüttüğü kontroller,

ç) Menşe ülkenin yetkili makamı tarafından verilen garanti.

(3) Bakanlık ve ilgili kurum ve kuruluşlar, fiziksel kontrollerin uygun koşullarda yürütülmesini temin eder, incelemelerin uygun bir şekilde yürütülmesine, risk yönetimi esasına göre belirlenen sayıda numune alınmasına ve gıda ve yemin hijyenik olarak muhafazasına imkan verecek ortamı sağlar. Bakanlık, numunelerin hem yasal hem de analitik geçerliliklerini muhafaza etmesini, kullanılan donanım ve yöntemin ilgili mevzuatla belirlenen sınır değerlerinin ölçülebilmesine uygun olmasını sağlar.

Giriş noktaları ve ön bildirim

MADDE 18 - (1) Bakanlık, 16 ncı maddenin beşinci fıkrasında belirtilen listede yer alan gıda ve yemin resmi kontrollerinin yürütülmesi için;

a) Farklı tipteki gıda ve yem için uygun kontrol donanımına sahip olan giriş noktalarını belirler.

b) Sevkiyatlardan sorumlu gıda ve yem işletmecisinin, sevkiyatların varışı ve yapısı ile ilgili olarak en az üç iş günü öncesinde ön bildirimde bulunmasını ister.

Şüphe durumunda alınacak önlemler

MADDE 19 - (1) Uygunsuzluğa dair bir şüphenin olması durumunda veya sevkiyatın kimlik veya asıl varış yeri veya sevkiyatı garanti eden belgelerle örtüşmesi ile ilgili tereddüt olması durumunda, Bakanlık şüpheyi veya tereddüdü gidermek amacıyla resmi kontroller yürütür. Bakanlık, söz konusu resmi kontrollerin sonuçları alınana kadar ilgili sevkiyatı alıkoyar.

Gıda ve yemin resmi kontrollerini takiben alınacak önlemler

MADDE 20 - (1) Bakanlık, Kanun hükümlerine uygun olmayan gıda ve yemi alıkoyar, sevkiyattan sorumlu gıda ve yem işletmecisine bilgi verir ve söz konusu gıda ve yem için aşağıdaki önlemleri alır:

a) Gıda veya yemin imhasına, 21 inci maddeye uygun olarak özel işleme tabi tutulmasına, 22 nci maddeye uygun olarak geri gönderilmesine karar verebilir veya gıda ve yemin amaçlanan kullanımı dışında başka amaçlar için kullanımı gibi diğer uygun tedbirleri alabilir.

b) Söz konusu gıda veya yem piyasaya sunulmuş ise, bu fıkranın (a) bendinde söz edilen önlemlerden birini uygulamadan önce gıda veya yemin takibini yapar ve gerekli ise tüketiciye veya kullanıcıya ürünün iadesi için çağrıda bulunmak dâhil piyasadan toplatılmasına karar verir.

c) Bu fıkranın (a) ve (b) bentlerinde söz edilen önlemlerden birinin uygulanması sırasında veya uygulanıncaya kadar olan sürede gıda veya yemin doğrudan ya da çevre kanalıyla insan veya hayvan sağlığı için herhangi bir olumsuz etkiye neden olmadığını doğrular.

(2) 15 ve 16 ncı maddelere göre yapılan resmi kontrollerin sonucunda, gıda ve yemin insan veya hayvan sağlığı için zararlı olduğunun veya güvenilir olmadığının belirlenmesi durumunda, Bakanlık, imhasına kadar veya insan ve hayvan sağlığının korunması için diğer uygun tedbirleri alana kadar söz konusu sevkiyatı alıkoyar.

(3) 16 ncı maddenin beşinci fıkrasına uygun olarak kontrol sıklıkları belirlenen hayvansal olmayan gıda veya yemin resmi kontrol için beyan edilmemesi veya 18 inci maddede belirtilen özel şartlara uygun olarak hareket edilmemesi durumunda, Bakanlık, söz konusu gıda veya yemin gecikme olmadan toplatılmasına, alıkoyulmasına ve daha sonra imha edilmesine veya 22 nci maddeye uygun olarak geri gönderilmesine karar verir.

(4) Bakanlık, gıda ve yemin girişine izin verilmediğine dair kararı, sevkiyatın varış yerine ilişkin bilgi ile birlikte gümrük idaresine bildirir.

(5) Sevkiyattan sorumlu gıda ve yem işletmecisi veya yasal temsilcisi resmi kontrolleri takiben sevkiyat hakkında alınan önlemler ile ilgili karara itiraz hakkına sahiptir. Bakanlık;

a) Hangi önlemin alınacağı kararını verirken, uygunsuzluğun niteliği ve uygunsuzluğa ilişkin gıda ve yem işletmecisinin geçmiş kayıtlarını dikkate alır. Alınan önleme ilişkin kararı, gerekçeleri ile birlikte ilgili işletmeciye yazılı olarak bildirir.

b) Bu karara karşı itiraz hakkı, uygulanacak usul ve zaman kısıtlamalarına ilişkin bilgileri ilgili işletmeciye verir.

Özel işleme tabi tutma

MADDE 21 - (1) Özel işleme tabi tutma aşağıdaki hususları içerir:

a) İlgili mevzuattaki özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, gıda veya yemin Kanun veya geri gönderileceği ülkenin şartları ile uyumlu hale getirilmesi için, seyreltme hariç, uygun olması durumunda dekontaminasyon dâhil, işlenmesi veya işleme tabi tutulması,

b) Hayvan veya insan tüketimi dışında kullanılması için uygun olan diğer yöntemlerle işlenmesi.

(2) Bakanlık, işletmede gerçekleştirilen özel işleme tabi tutma işleminin kendi kontrolü altında ve ilgili mevzuata uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlar.

Sevkiyatların geri gönderilmesi

MADDE 22 - (1) Bakanlık, sadece aşağıdaki koşulların sağlanması durumunda sevkiyatların geri gönderilmesine izin verebilir:

a) Sevkiyattan sorumlu gıda veya yem işletmecisi ile varış yeri hakkında anlaşmaya varılmışsa,

b) Gıda veya yem işletmecisi, söz konusu gıda veya yemin piyasaya sunulmasını engelleyen neden ve koşullar hakkında, menşe ülkenin veya farklı olması durumunda varış ülkesinin yetkili makamlarını öncelikli olarak bilgilendirmişse,

c) Varış ülkesinin menşe ülkeden farklı olması durumunda, varış ülkesinin yetkili makamı sevkiyatın kabul edilmesi hususunda hazırlıklı olduğunu Bakanlığa bildirmişse.

(2) Resmi kontrol sonuçları geri gönderme işlemine engel teşkil etmiyorsa yasal bir girişimde bulunulmaması durumunda, Bakanlığın sevkiyatın varış yerini belirleme gününden sonra en geç altmış gün içinde geri gönderme işlemi geçekleştirilir. Altmış günlük sürenin bitiminden sonra geri gönderme işlemi gerçekleştirilmemiş ise gecikme uygun bir sebeple gerekçelendirilmedikçe ürün imha edilir.

(3) Sevkiyatların geri gönderilmesine veya reddedilme sebeplerinin onaylanmasına kadar olan süre içerisinde Bakanlık sevkiyatları alıkoyar.

(4) Bakanlık, sevkiyatların geri gönderilmesi veya reddedilmesi kararını gümrük idaresine ve Kanunun 25 inci maddesine uygun olarak Bakanlığın ilgili diğer birimlerine bildirir.

Masraflar

MADDE 23 - (1) 19, 20, 21 ve 22 nci maddelerde söz edilen faaliyetlerin Bakanlıkça uygulanmasından doğan masraflar, sevkiyattan sorumlu gıda veya yem işletmecisi veya yasal temsilcisi tarafından karşılanır.

(2) Ülkeye girişte ve ihracatta alınan numunelere ait tüm masraflar sevkiyattan veya ithalattan sorumlu kişi veya yasal temsilcileri tarafından karşılanır.

İhracatçı ülke tarafından gerçekleştirilen ihracat öncesi kontrollerin onaylanması

MADDE 24 - (1) Bakanlık, ihraç edilecek ürünler için ihracatçı ülke tarafından gerçekleştirilen ihracat öncesi kontrollerin yeterliliğini onaylayabilir. Söz konusu onay ihracatçı ülkeden menşeini alan gıda veya yem için uygulanabilir ve bir veya daha fazla ürün için verilebilir.

(2) Onayın verilmesini takiben gıda ve yem için gerçekleştirilen ithalat kontrollerinin sıklığı azaltılabilir. Bununla birlikte, Bakanlık, ihracat öncesi kontrollerin etkili olduklarının tespit edilmesi amacıyla birinci fıkrada belirtilen onaya uygun olarak ithal edilen gıda ve yemin resmi kontrollerini yürütür.

(3) Onay, sadece aşağıdaki koşulların karşılanması durumunda verilebilir:

a) Bakanlıkça yapılan tetkikin, ithal edilen gıda veya yemin Kanun şartlarını veya en az eşdeğer şartları karşıladığını göstermesi,

b) İhracatçı ülke tarafından ihracat öncesi gerçekleştirilen kontrollerin Kanun ile belirlenen belge, kimlik ve fiziksel kontrollerin yerini alacak veya azaltacak etkinlikte ve yeterlilikte olduğunun değerlendirilmesi.

(4) Birinci fıkraya göre verilen onayda, ihracat öncesi kontrollerin gerçekleştirilmesinden sorumlu olan ülkenin yetkili makamı ve eğer belirli görevler ile ilgili yetki devri yapılmış ise yetki devri yapılan kontrol kuruluşu belirtilir. Söz konusu yetki devri ancak, 6 ncı maddede belirtilen kriterlerin veya eşdeğer koşulların karşılanması durumunda onaylanabilir.

(5) Onayda belirtilen ihracatçı ülkenin yetkili makamı veya kontrol kuruluşu Bakanlıkla irtibattan sorumludur.

(6) İhracatçı ülkenin yetkili makamı veya kontrol kuruluşu her sevkiyatın resmi olarak sertifikalandırılmasını temin eder. Birinci fıkrada belirtilen onayda söz konusu sertifikalar ile ilgili olarak örnek bir model belirlenir.

(7) İkinci fıkraya göre ithalatta gerçekleştirilen resmi kontroller neticesinde uygunsuzluk tespit edilirse gıda veya yem işletmecisine bildirir, kontrol edilen sevkiyatın sayısı arttırılır ve gerekli olması durumunda, durumun düzgün ve analitik bir şekilde incelenebilmesine imkân tanımak için uygun depolama koşulları altında uygun sayıda numune saklanır.

(8) Önemli sayıdaki sevkiyatta, ihracatçı ülkenin yetkili makamının veya kontrol kuruluşunun vermiş olduğu sertifikalardaki bilgi ile sevkiyatın uyuşmaması halinde, ikinci fıkrada belirtilen azaltılmış sıklıktaki kontroller uygulanmaz.

Gümrük hizmetleri

MADDE 25 - (1) Bu bölümde belirtilen resmi kontrollerin yürütülmesinde Bakanlık ve gümrük idareleri işbirliği yapar.

(2) Gümrük idarelerince veya ilgili olduğunda serbest bölge müdürlüklerince, Bakanlığın onayı olmadan hayvansal gıda ve yem ile 16 ncı maddenin beşinci fıkrasında belirtilen gıda ve yemin girişine veya serbest bölgelerde veya gümrük antrepolarında muamelesine izin verilmez.

(3) Numune alınması durumunda, Bakanlık, gümrük idarelerini ve ilgili işletmecileri bilgilendirir ve sevkiyatın izlenebilirliğinin temin edilmesi şartıyla, numunelerin analiz sonuçlarının gelmesinden önce ürünlerin serbest bırakılıp bırakılmayacağını da bildirir. Serbest dolaşıma bırakılması durumunda, Bakanlık ve gümrük idareleri ilgili mevzuatta ortaya konulan şartlara uygun olarak birlikte çalışır.

Uygulama tedbirleri

MADDE 26 - (1) Bakanlık, gıda ve yemin ülkeye girişinde yürütülecek olan resmi kontrollerde aşağıdaki konulara ilişkin usul ve esasları belirler:

a) Gümrük prosedürlerinden transit rejimine, gümrük antrepo rejimine, dâhilde işleme rejimine, gümrük kontrolü altında işleme rejimine veya geçici ithalat rejimine tabi tutulan, serbest bölgelerde veya gümrük antrepolarında depolanan gıda ve yem,

b) Uluslararası taşınan yolcu ve mürettebat için tedarik edilen gıda,

c) Gümrük mevzuatı kapsamında posta yolu ile gelen gıda ve yem,

ç) Uluslararası yolculuk esnasında ev ve süs hayvanları veya atların tüketeceği yem, yolcu ve mürettebat beraberinde taşınan gıda,

d) 20 nci madde kapsamında Bakanlık tarafından alınan kararların tutarlılığını sağlamak amacıyla kriterler,

e) Numune alındığında sevkiyatlara eşlik etmesi gereken belgeler.

İstisnai uygulamalar

MADDE 27 - (1) Bakanlık, hayvan ve bitki sağlığı ile ilgili karantina hükümleri saklı kalmak şartıyla ticari amaçla kullanılmayacak olan,

a) Yabancı devlet başkanları ile beraberindekiler tarafından, bulundukları süre içinde kullanılmak veya tüketilmek üzere getirilen,

b) Diplomatik veya konsüler temsilciliklere ait,

c) Bilimsel amaçlar, sergiler, sportif ve kültürel faaliyetler için getirilen,

ç) Olağanüstü hallerde hibe olarak gönderilen,

d) Numune olarak gelen,

gıda ve yemin ülkeye girişinde istisnai uygulamalar yapabilir.

ALTINCI BÖLÜM: Resmi Sertifikasyon, İhraç Edildikten Sonra Geri Dönen Gıda ve Yem, Hızlı Uyarı Sistemi ile Gıda ve Yem İşletmelerinin Kayıt Altına Alınmaları/Onaylanmaları

Resmi sertifikasyon

MADDE 28 - (1) Gıda ve yemin resmi sertifikasyonuna ilişkin şartlar ile resmi sertifikasyona ilişkin diğer şartlar, uygun olduğu takdirde tek bir model sertifika altında birleştirilebilir.

(2) Resmi sertifikasyonun gerekli olduğu durumlarda, sertifikanın sevkiyata ait olması ve sertifikadaki bilgilerin eksiksiz ve doğru olması gerekir.

İhraç edildikten sonra geri dönen gıda ve yem

MADDE 29 - (1) Ürünlerin Ülkeye Girişinde Veteriner Kontrollerinin Düzenlenmesine Dair Yönetmelik hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ihraç edilen ancak çeşitli nedenlerle geri dönen gıda ve yem geri dönme sebebi de dikkate alınarak, ihraç edilen gıda ve yemle aynı olduğuna dair ayniyat tespiti yapıldıktan sonra Bakanlıkça resmi kontrole tabi tutulur. Kontrol sonucu ilgili mevzuata uygun olan gıda ve yemin girişine izin verilir. Uygun olmayan gıda ve yem için aşağıdaki tedbirlerden biri uygulanır:

a) Sağlık için tehlike oluşturanlar hariç, Kanun hükümlerine uygun olmayan ürünler, alıcı ülkenin mevzuatına uygun olması ya da alıcı ülkeye ürünle ilgili açıklamalar yapılması ve alıcı ülkenin kabul etmesi durumunda yeniden ihraç edilebilir. İhracatçı, Bakanlığın alacağı her türlü tedbire uymakla yükümlüdür.

b) 21 inci maddeye uygun olarak özel işleme tabi tutma uygulanabilir.

c) İlgili mevzuatında belirtilen şartları karşılaması halinde, ürün özelliği ve kullanım amacı dikkate alınarak ürünün ilk kullanım amacı dışında başka bir kullanım amaçlı girişine izin verilebilir. Bu durumda gıdanın gıda olarak yemin yem olarak kullanım amaçlı girişine izin verilmez.

ç) Bu fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen şekilde değerlendirilmesi mümkün olmayan ürünler, Bakanlık gözetiminde işletmeci tarafından imha edilir.

Hızlı uyarı sistemi

MADDE 30 - (1) İnsan, hayvan ve bitki sağlığını korumak, gıda ve yem güvenilirliğini sağlamak üzere, doğrudan veya dolaylı bir riskin bildirimine ilişkin hızlı uyarı sistemi Bakanlık tarafından kurulur.

(2) Bakanlık, hayvan ve bitki sağlığı, gıda ve yem ile ilgili doğrudan veya dolaylı risk bulunduğuna ilişkin bir bildirim aldığında, gerekli tedbirleri alır veya alınmasını sağlar. Gıda ve yem işletmecisi Bakanlık tarafından alınan tedbirleri ve verilen kararları uygulamak zorundadır.

(3) Bakanlık, üretilen, işlenen, ithal veya ihraç edilen, satışı veya dağıtımı yapılan ürünler ile ilgili, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre için ciddi bir riskin belirmesi ve mevcut tedbirlerin yetersiz kalması durumunda, söz konusu ürünün piyasaya arzı, kullanımı ve ülkeye girişini kısıtlayıcı ve yasaklayıcı her türlü idari tedbiri almaya ve uygulamaya yetkilidir. Gıda ve yem işletmecisi bu idari tedbirlere uymakla yükümlüdür.

(4) Hızlı uyarı sisteminin ulusal temas noktası Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, il temas noktası ise il müdürlüğüdür. Gelen bildirimler, ulusal temas noktasınca incelendikten sonra ilgili il temas noktasına bilgi akış sistemi ile iletilir. İl temas noktası, gelen bildirimlere ilişkin yapılan işlemleri, Bakanlıkça belirlenen prosedür kapsamında ulusal temas noktasına bildirir.

(5) Hızlı uyarı sisteminin işleyişi, ulusal temas noktası ve il temas noktaları, bilgi akış sistemi ve alınan tedbirlerin uygulanması ile ilgili prosedürler Bakanlıkça belirlenir.

Gıda ve yem işletmelerinin kayıt ve onayı

MADDE 31 - (1) Bakanlık,

a) Gıda veya yem işletmecisinin onay için başvurusunu takiben yerinde,

b) Gıda veya yem işletmelerinin kayıt ve onay işlemini takiben,

resmi kontrolleri yürütür.

YEDİNCİ BÖLÜM: Kontrol Planları ve Yıllık Rapor

Çok yıllık ulusal kontrol planları

MADDE 32 - (1) Bakanlık, üretim, işleme ve dağıtımın tüm aşamalarında gıda ve yem işletmecisinin Kanunda belirtilen ilgili şartları karşıladığının doğrulanması, izlenmesi, hayvan sağlığı ve hayvan refahı kuralları ile Kanunun etkin bir şekilde uygulanmasının temin edilmesi için çok yıllık ulusal kontrol planı hazırlar ve planları gelişmeler ışığında düzenli olarak günceller.

Çok yıllık ulusal kontrol planlarının hazırlanmasına yönelik ilkeler

MADDE 33 - (1) Çok yıllık ulusal kontrol planı, gıda ve yem, hayvan sağlığı ve hayvan refahı kontrol sistemlerinin organizasyonu, yapısı ile ilgili özellikle aşağıdaki genel bilgileri içerir:

a) Planın stratejik amaçları, öncelikli kontrollerin belirlenmesi ve bu amaçları gerçekleştirmeye yönelik kaynakların tahsisi,

b) İlgili faaliyetlerde riskin sınıflandırılması,

c) Bakanlık merkez ve taşra teşkilatının görevleri ve kullanılabilir kaynakları,

ç) İşletmelerde yapılan resmi kontroller dâhil, ulusal ve yerel düzeyde resmi kontrollerin genel yönetimi ve organizasyonu,

d) Farklı sektörlere uygulanan kontrol sistemleri ile bu sektörlerde resmi kontrollerden sorumlu farklı birimler arasındaki koordinasyonu,

e) Kurulması durumunda, kontrol kuruluşlarına görev devrini,

f) 5 inci maddenin sekizinci fıkrasının uygulama kriterlerine uyumun sağlanması için metotları,

g) 7 nci maddede belirtilen resmi kontrolleri gerçekleştiren kontrol görevlisinin eğitimini,

ğ) 9 ve 10 uncu maddelerde belirtilen kontrol ve doğrulama prosedürleri ve raporlar konularındaki yazılı prosedürleri,

h) Hayvan veya gıda kaynaklı acil hastalık durumlarında acil durum planlarının organizasyonu ve uygulanması, gıda ve yem kontaminasyon vakaları ve diğer insan sağlığı riskleri,

ı) İşbirliği ve karşılıklı yardımlaşmanın organizasyonu.

(2) Çok yıllık ulusal kontrol planları uygulama sırasında aşağıdaki hususlar dikkate alınarak güncellenebilir:

a) Yeni mevzuat,

b) Yeni hastalıkların ya da diğer sağlık risklerinin ortaya çıkması,

c) Bakanlığın yapısında, idaresinde veya işleyişinde önemli değişikliklerin olması,

ç) Resmi kontrollerin sonuçları,

d) Avrupa Birliğinin ülkemizde gerçekleştirdiği kontrollerin sonuçları,

e) Bilimsel bulgular,

f) Diğer bir ülke tarafından gerçekleştirilen tetkiklerin sonuçları.

Yıllık rapor

MADDE 34 - (1) Çok yıllık ulusal kontrol planlarının uygulanmaya başlamasından bir yıl sonra ve takip eden her yılda, Bakanlık aşağıdaki bilgileri içeren bir rapor hazırlar:

a) 33 üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen hususlar çerçevesinde çok yıllık ulusal kontrol planlarında yapılan değişiklik,

b) Çok yıllık ulusal kontrol planı çerçevesinde yürütülen kontrol ve tetkiklerin bir önceki yıla ait sonuçları,

c) Tespit edilen uygunsuzluk vakaları ve sayısı,

ç) Çok yıllık ulusal kontrol planlarının etkili bir şekilde uygulanmasını sağlamak amacıyla, ceza yaptırımları ve sonuçları dâhil olmak üzere gerçekleştirilen faaliyetler.

(2) Bakanlık, takip eden yılın ilk altı ayı içerisinde bir önceki yılın raporunu hazırlar ve yayınlar.

SEKİZİNCİ BÖLÜM: İthalat Koşulları ve Eşdeğerlik

İhracatçı ülkelerde yapılacak kontroller

MADDE 35 - (1) Bakanlık, 36 ncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen bilgilere dayanarak ihracatçı ülke mevzuat ve sisteminin Kanuna uygun veya en az eşdeğer olduğunu doğrulamak amacıyla, ihracatçı ülkelerde resmi kontroller yürütebilir. Söz konusu resmi kontroller özellikle aşağıdaki hususlar ile ilgili olmalıdır:

a) İhracatçı ülke mevzuatı,

b) İhracatçı ülke yetkili makamlarının organizasyonu, gücü ve bağımsızlığı, tabi oldukları denetim ve yürürlükte olan mevzuatı etkin bir şekilde yürütme yetkileri,

c) Resmi kontrollerin yürütülmesinde görevli personelin eğitimi,

ç) Teşhis imkânları dâhil, yetkili makamların kullanımına açık olan kaynaklar,

d) Önceliklere dayanan yazılı kontrol prosedürleri ve kontrol sistemlerinin varlığı ve işleyişi,

e) Uygulanabilir olduğunda hayvan sağlığı, zoonozlar ve bitki sağlığına ilişkin durum, hayvan ve bitki hastalıkları salgınlarında ilgili uluslararası kuruluşlara bildirimde bulunmaya ilişkin prosedürler,

f) Hayvanların, bitkilerin ve bunların ürünlerinin ithalatında gerçekleştirilen resmi kontrollerin kapsamı ve işleyişi,

g) Kanuna uygunluk veya en az eşdeğer olduğuna ilişkin olarak ihracatçı ülkenin vereceği garanti.

(2) Bakanlık, ihracatçı ülkedeki kontrolleri hızlandırmak ve etkinliğini arttırmak amacıyla kontrollerden önce, ihracatçı ülkeden 36 ncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen bilgileri ve gerektiğinde denetim sonuçlarına ilişkin yazılı kayıtları talep edebilir.

(3) İhracatçı ülkedeki Bakanlık kontrollerinin sıklığı aşağıdaki hususlar temel alınarak belirlenir:

a) Ülkemize ihraç edilen ürünlerin risk değerlendirmesi,

b) Kanun hükümleri,

c) İhracatçı ülkeden gerçekleştirilen ithalatın hacmi ve yapısı,

ç) Bakanlığın ihracatçı ülkede daha önce yürütmüş olduğu kontrollerin sonuçları,

d) Bakanlığın yürütmüş olduğu ithalat kontrollerinin ve diğer kontrollerin neticeleri,

e) Avrupa Gıda Güvenilirliği Kurumu (EFSA) veya benzer kuruluşlardan edinilen bilgiler,

f) Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Kodeks Alimentarius Komisyonu ve Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (OIE) gibi uluslararası seviyede tanınmış olan kuruluşlardan ve diğer kaynaklardan edinilen bilgiler,

g) Ortaya çıkan hastalığa ilişkin bulgular ile ihracatçı ülkeden ithal edilen canlı hayvan, canlı bitki veya gıda veya yemin sağlık riskleriyle sonuçlanabilecek diğer durumlar,

ğ) İhracatçı ülkede acil durumların araştırılması veya bu acil durumlara karşı harekete geçilmesi ihtiyacı.

(4) İhracatçı ülkedeki kontrol sırasında, insan veya hayvan sağlığı ile ilgili ciddi bir risk tespit edilecek olursa, Bakanlık, gecikmeksizin 5996 sayılı Kanunun 25 inci maddesine uygun olarak gerekli olan acil önlemleri alır.

(5) Bakanlık, yürüttüğü kontrole ilişkin bulguları rapor eder, gerektiğinde raporda tavsiyelere yer verir ve raporların halka açık olmasını temin eder.

Genel ithalat koşulları

MADDE 36 - (1) Bakanlık, ülkemize ihracat yapmak isteyen ülkelerden, sağlık kontrol sistemlerinin genel organizasyonu ve idaresine ilişkin aşağıdaki hususlarda doğru ve güncel bilgileri talep eder:

a) Kendi ülkelerinde kabul edilen veya teklif edilen her türlü sağlık veya bitki sağlığı ile ilgili mevzuat,

b) Kendi ülkelerinde yürütülmekte olan her türlü kontrol ve denetim sistemleri, üretim ve karantina uygulamaları, pestisit toleransları ve gıda ve yem katkı maddeleri ile ilgili onay işlemleri,

c) Risk değerlendirme prosedürleri, sağlık ve bitki sağlığının korunmasında dikkate alınan unsurlar,

ç) Gerekli olması durumunda, Bakanlık tarafından ihracatçı ülkede gerçekleştirilen kontroller sonucunda verilen tavsiyelerin takibi ile ilgili yürütülen çalışmalar.

(2) Birinci fıkrada belirtilen bilgiler talep edilirken, ürün özellikleri ve ihracatçı ülkenin koşulları göz önünde bulundurulur. Bu bilgiler, en az ülkemize ihraç edilmek istenen ürüne ilişkin bilgileri kapsar.

(3) Birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen bilgiler ayrıca aşağıdaki hususları da içerebilir:

a) İhraç edilmesi amaçlanan ürün için gerçekleştirilen ulusal kontrollerin sonuçları,

b) Özellikle ülkemizin gerekliliklerini veya tavsiyelerini karşılayabilmek amacıyla ilgili kontrol sistemlerinin yapısında ve işleyişinde gerçekleştirilen önemli değişiklikler.

(4) İhracatçı ülkenin yukarıda yer alan bilgileri temin etmemesi veya bilgilerin yeterli olmaması durumunda, ilgili ülke ile istişare edildikten sonra her bir durum için ayrı ayrı ve geçici olmak üzere özel ithalat koşulları belirlenebilir.

Özel ithalat koşulları

MADDE 37 - (1) İthal edilecek ürünlere ilişkin koşullar ve ayrıntılı prosedürler, Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerine İlişkin Özel Kuralları Belirleyen Yönetmelik ve ilgili diğer mevzuatta yer almaması durumunda, gerekli görülürse Bakanlıkça hazırlanır.

(2) Birinci fıkradaki koşullar ve esaslar aşağıdaki hususları içerir:

a) Ürünlerin ithal edilebileceği ülkeler listesinin oluşturulması,

b) Sevkiyatlara eşlik edecek model sertifikaların oluşturulması,

c) Ürünün veya hayvanın türüne ve bunlarla ilişkili olası risklere bağlı olarak hazırlanacak özel ithalat koşulları.

(3) Ürünlerin ithal edilebileceği ülkeler, ancak yetkili makamlarının Kanuna ve hayvan sağlığı kurallarına uygunluğu veya eşdeğerliği ile ilgili uygun garantileri vermesi durumunda, ikinci fıkranın (a) bendinde belirtilen listeye dâhil edilir.

(4) Listeler hazırlanırken ya da güncellenirken aşağıdaki hususlar dikkate alınır:

a) İhracatçı ülkenin ilgili sektöre ilişkin mevzuatı,

b) İhracatçı ülkenin yetkili makamının yapısı ve organizasyonu, kontrol hizmetleri, kendilerine verilen yetkiler ve ilgili mevzuatın uygulanmasına ilişkin sağlanabilecek garantiler,

c) Yeterli resmi kontrollerin varlığı,

ç) Canlı hayvan, gıda ve yemde tehlikelerin bulunması durumunda ihracatçı ülke tarafından sağlanan bilginin düzenliliği ve hızlılığı,

d) İhracatçı ülke tarafından aşağıdaki hususlara ilişkin olarak Bakanlığa verilen garantiler:

1) Gıda veya yem ithal edilebilecek işletmelere uygulanan koşulların Kanuna uygun veya en az eşdeğer olması,

2) Uygun işletmelere ilişkin hazırlanan ve güncellenen bir liste,

3) İşletmelere ait listenin ve güncellenmiş halinin gecikme olmadan bildirilmesi,

4) İşletmelerin ihracatçı ülke yetkili makamları tarafından düzenli ve etkili bir şekilde kontrol ediliyor olması,

5) İkinci fıkranın (c) bendinde belirtilen özel ithalat koşulları kabul edilirken, ilgili ihracatçı ülke tarafından sağlanan bilgiler ve gerekli olması durumunda Bakanlık tarafından ihracatçı ülkede gerçekleştirilen kontrollerin sonuçları dikkate alınır. Özel ithalat koşulları tek bir ürün için ya da ürün grubu için oluşturulur. Bu koşullar, bir ihracatçı ülke, bir ihracatçı ülkenin bölgeleri veya ihracatçı ülke grubu için uygulanabilir.

Eşdeğerlik

MADDE 38 - (1) Eşdeğerlik uygulanmasının veya yeterli tetkikin gerçekleştirilmesinin ardından, ihracatçı ülkenin tarafsız kanıt sağlaması durumunda, ihracatçı ülkelerde veya ihracatçı ülke bölgelerinde uygulanan önlemlerin ülkemiz uygulamalarına eşdeğer garantiler sağladığının tanınması ile ilgili bir karar alınabilir.

(2) Birinci fıkrada belirtilen karar, söz konusu ihracatçı ülke veya ihracatçı ülke bölgesinden gerçekleştirilecek ithalatı düzenleyen koşulları da belirler. Bu koşullar aşağıdaki hususları içerir:

a) Ürünlere eşlik etmesi gereken sertifikaların yapısı ve içeriği,

b) İthalatta uygulanacak özel şartlar,

c) Gerekli olması durumunda, ithalatına izin verilen bölgelerin veya işletmelerin listesinin hazırlanması ve güncellenmesi ile ilgili kurallar.

(3) Birinci fıkrada belirtilen karar, bu kararın alınması sırasında oluşturulan eşdeğerliğin tanınmasına ilişkin koşullardan herhangi birinin artık karşılanmaması durumunda gecikme olmadan yürürlükten kaldırılır.

DOKUZUNCU BÖLÜM: İzlenebilirlik ve Sorumluluklar

İzlenebilirlik

MADDE 39 - (1) Gıda ve yem işletmecisi izlenebilirliği sağlamak amacıyla,

a) Üretim, işleme ve dağıtımın tüm aşamalarında, sorumluluğundaki gıda veya yemin, gıda veya yeme ilave edilecek her türlü maddenin ve gıdanın elde edildiği hayvanın takibinin yapılabilmesi için bir sistem oluşturmak ve talep halinde bu bilgileri Bakanlığa sunmak,

b) Piyasaya arz edilecek gıda ve yemde izlemeyi sağlamaya yönelik olarak, izlenebilirliği sağlayan her türlü belgeyi ürünün raf ömrünün bitiminden itibaren üç ay süreyle muhafaza etmek,

c) Piyasaya arz edilecek gıda ve yemde izlemeyi sağlamaya yönelik olarak, gıda ve yem mevzuatına uygun olmak koşulu ile partinin tanımlanmasını sağlayan bir işaret veya numara ve diğer bilgileri içerecek şekilde etiketlemek,

ç) Yılda en az bir kez izlenebilirlik sistemini gözden geçirerek, sistemin sağlıklı çalıştığını kontrol etmek ve kayıt altına almak,

zorundadır.

Sorumluluklar

MADDE 40 - (1) Gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme ve yem ile ilgili faaliyet gösteren işletmeci, kendi faaliyet alanının her aşamasında Kanunda belirtilen şartları sağlamakla yükümlüdür.

(2) Gıda ve yem işletmecisi ürettiği, işlediği, ithal ettiği, satışını veya dağıtımını yaptığı bir ürününün, gıda ve yem güvenilirliği şartlarına uymadığını değerlendirmesi veya buna ilişkin makul gerekçelerinin olması durumunda, söz konusu ürünü kendi kontrolünden çıktığı aşamadan başlamak üzere, toplanması için gerekli işlemleri derhal başlatmak ve konu ile ilgili Bakanlık il/ilçe müdürlüğünü bilgilendirmek zorundadır. Gıda ve yem işletmecisi, ürünün toplanması gerektiğinde, toplanma nedeni hakkında tüketiciyi veya kullanıcıyı doğru ve etkin olarak bilgilendirmek ve gerekli hâllerde, insan ve hayvan sağlığını korumaya yönelik alınacak tedbirlerin yeterli olmaması durumunda, tüketiciye veya kullanıcıya ürünün iadesi için çağrıda bulunmak zorundadır.

(3) Gıda ve yem işletmecisi, faaliyeti ile ilgili aşağıda istenen kayıtları güncel tutmak, istendiğinde Bakanlığa sunmak zorundadır.

a) İşletme onayı veya kaydına ilişkin belgeleri,

b) Tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları ilkelerine dayanan gıda ve yem güvenilirliği sistemlerine ilişkin uyguladığı prosedürler ve güncel kayıtları,

c) Cihaz kalibrasyon kayıtları,

ç) Cihaz ölçüm kayıtları,

d) Partinin tanımlanmasını sağlayan bir işaret veya numara ve diğer bilgileri içerecek şekilde alım ve satış ile ilgili kayıtları,

e) Gıda ve yemde izlenebilirlik kayıtları,

f) Haşere ve kemirgenlerle mücadele kayıtları,

g) Hammadde, üretimde kullanılan yardımcı maddeler, ara ürüne ve/veya son ürüne ilişkin analiz kayıtları,

ğ) İşin nevine göre konuyla ilgili lisans eğitimi almış zorunlu personelin çalıştırıldığına dair kayıtları.

(4) Gıda ve yem işletmecisi, ürünle ilgili riskin önlenmesi, azaltılması veya ortadan kaldırılmasından sorumlu olup bu gibi tedbirlerin alınmasında Bakanlıkla işbirliği yapar. İlgililer, Bakanlıkça alınan önlemlerin uygulanması sırasında hiçbir şekilde engelleme yapamaz.

(5) Gıda ve yem işletmecisi, üretim, hazırlama ve satışta, Bakanlıktan kayıtlı veya onaylı işletmelerin ürünlerini ve ürünün onaya tabi olması durumunda onaylı ürünleri kullanmak zorundadır.

(6) Kamu-özel kurum ve kuruluşları ile mahallinde üreterek toplu tüketime sunan işyerleri ve yemek fabrikaları, ürettiği yemek partisinin her çeşidinden alınan bir örneği yetmiş iki saat uygun koşullarda saklamakla yükümlüdür.

ONUNCU BÖLÜM: Resmi Kontrollerin Finansmanı

Resmi kontrollerin finansmanı

MADDE 41 - (1) Gıda zehirlenmelerinde ya da zehirlenme şüphesi bulunan durumlarda zehirlenmeye neden olabilecek gıda ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerden alınan numunelere ait her türlü muayene ve analiz ücretleri dahil tüm masraflar ilgili faaliyetten sorumlu gerçek veya tüzel kişilerce ödenir.

(2) Bir uygunsuzluğun tespiti, Bakanlığın normal kontrol faaliyetlerini aşan resmi kontrolleri gerektiriyorsa, ek kontrollerden doğan masraflar, ürünlerin sahibi olan veya ek kontroller yürütülürken ürünleri elinde bulunduran gerçek veya tüzel kişiler tarafından ödenir. Normal kontrol faaliyetleri; Bakanlığın çok yıllık ulusal kontrol planı ile belirlenenler dahil olmak üzere, Kanun kapsamında gerekli görülen rutin kontrol faaliyetleridir. Normal kontrol faaliyetlerini aşan faaliyetler ise sorunun kapsamının tespiti için veya düzeltici faaliyetlerin yürütüldüğünün onaylanması için gerekli olan çalışmalardır; bu amaçla bir uygunsuzluğu tespit etmek veya kanıtlamak için yürütülmesi gereken numune alma ve analiz dahil diğer kontrolleri de kapsamaktadır.

(3) İtiraz durumunda, şahit numunenin analizi de dahil olmak üzere tüm masraflar gerçek veya tüzel kişiler tarafından karşılanır.

(4) Resmi kontrollerin hangi faaliyetlerinden ne miktarda ücret alınacağı, 28/12/2006 tarihli ve 26390 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tarım ve Köyişleri Döner Sermaye İşletmeleri Uygulama Yönetmeliğine göre belirlenir.

ONBİRİNCİ BÖLÜM: Çeşitli ve Son Hükümler

Yürürlükten kaldırılan yönetmelikler

MADDE 42 - (1) 9/6/1998 tarihli ve 23367 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Yönetmelik ile 26/9/2008 tarihli ve 27009 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gıda Güvenliği ve Kalitesinin Denetimi ve Kontrolüne Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

Geçiş hükümleri

GEÇİCİ MADDE 1 - (1) 27/5/2004 tarihli ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun ve 29/5/1973 tarihli ve 1734 sayılı Yem Kanununa göre; gıda, gıda ile temas eden madde ve malzeme ile yemin resmi kontrollerinde görev yapan personel, resmi kontrol görevlerine 5996 sayılı Kanunun Ek-2’sinde belirtilen şekilde devam eder.

Yürürlük

MADDE 43 - (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 44 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.

Kurum: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Kabul Tarihi: 18.07.2013 RGT: 18.07.2013 RG NO: 28711

BİRİNCİ BÖLÜM: Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç ve kapsam

MADDE 1 - (1) Bu Yönetmelik; insan sağlığının, hayvan sağlığı ve refahının, çevrenin, kullanıcı ve tüketicilerin yem katkı maddeleri ile ilgili çıkarlarının en üst düzeyde korunmasını sağlamak için, piyasaya sürülecek ve kullanılacak olan yem katkı maddelerinin onaylanmasına ilişkin usul ve esaslar ile yem katkı maddeleri ve premikslerin denetimi ve etiketlenmesine dair kuralları belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.

(2) Bu Yönetmelik, işleme yardımcılarını ve yem katkı maddesi olarak kullanılan koksidiyostatlar ve histomonostatlar dışındaki veteriner sağlık ürünlerini kapsamaz.

Dayanak

MADDE 2 - (1) Bu Yönetmelik;

a) 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 21, 22, 24, 25, 26 ve 43 üncü maddelerine dayanılarak,

b) Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 22/9/2003 tarihli ve 1831/2003 (EC) sayılı Hayvan Beslemede Kullanılan Yem Katkı Maddelerine İlişkin Tüzüğüne,

c) Avrupa Komisyonunun 8/10/2010 tarihli ve 892/2010 (EC) sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi’nin 1831/2003 (EC) sayılı Tüzüğü Kapsamındaki Yem Katkı Maddelerine İlişkin Belirli Ürünlerin Durumu Hakkındaki Tüzüğüne paralel olarak,

hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 3 - (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;

a) Antibiyotik: Mikroorganizmalardan elde edilen ya da mikroorganizmalar kullanılarak üretilen, diğer mikroorganizmaları yok eden ya da çoğalmalarını önleyen antimikrobiyalleri,

b) Antimikrobiyal: Bakteri, virüs veya mantar gibi mikroorganizmaları ya da özellikle protozoa gibi parazitleri yok etmek ya da çoğalmalarını önlemek amacıyla sentetik ya da doğal yollarla üretilen maddeleri,

c) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,

ç) Günlük rasyon: Belirli tür, yaş ve verimdeki bir hayvanın günlük gereksinimlerini karşılamak için ihtiyaç duyduğu, % 12 nem içeriği üzerinden hesaplanan toplam yem miktarını,

d) İşleme yardımcıları: Tek başına yem olarak tüketilmeyen, yemlerin ya da yem maddelerinin işlenmesi sırasında teknolojik amaçla kullanılan, teknik olarak önlenemeyen kalıntıları bırakma ihtimali olan ancak bu kalıntıların hayvan sağlığı, insan sağlığı veya çevre üzerinde olumsuz etkileri olmayan ve nihai ürün üzerinde herhangi bir teknolojik etki göstermeyen maddeleri,

e) İzlenebilirlik: Üretim, işleme ve dağıtımın tüm aşamaları boyunca bitkisel ürünlerin, gıda ve yemin, gıdanın elde edildiği hayvanın veya bitkinin, gıda ve yemde bulunması amaçlanan veya beklenen bir maddenin izinin sürülebilmesini ve takip edilebilmesini,

f) Karma yem: Hayvanların ağızdan beslenmesi için tam veya tamamlayıcı yem şeklinde yem katkı maddelerini içeren veya içermeyen en az iki yem maddesinin karışımını,

g) Koksidiyostatlar ve histomonostatlar: Protozoaları yok etmek ya da çoğalmalarını önlemek amacıyla kullanılan maddeleri,

ğ) Maksimum kalıntı düzeyi (MRL): Hayvan beslenmesinde bir katkı maddesinin kullanımı sonucu bir gıdanın içinde ya da üzerinde bulunmasına yasal olarak izin verilen veya kabul edilebilir olarak tanımlanan maksimum kalıntı konsantrasyonunu,

h) Mikroorganizma: Koloni oluşturan mikroorganizmaları,

ı) Piyasaya arz: Bu Yönetmelik kapsamındaki yem katkı maddelerinin, bedelli veya bedelsiz piyasaya sunulmasını,

i) Piyasaya ilk sunum: Bir yem katkı maddesinin üretiminin ardından piyasaya ilk kez sunumunu, ilk kez ithalatını ya da bir yem katkı maddesinin piyasada yer almadan bir yeme katılması halinde o yemin piyasaya ilk sunumunu,

j) Premiks: Hayvanlara doğrudan yedirilmesi amaçlanmayan, yem katkı maddelerinin karışımı ya da bir veya birden fazla yem katkı maddesinin taşıyıcı olarak kullanılan bir yem maddesi veya suyla karışımını,

k) Tam yem: Bileşimi bakımından günlük rasyon için yeterli olan yem karışımını,

l) Tamamlayıcı yem: Bileşimi itibariyle belirli maddeler bakımından zengin içeriğe sahip, başka bir yemle birlikte kullanıldığında günlük rasyon için yeterli olan karma yemi,

m) Yem: Hayvanların ağız yoluyla beslenmesi amacıyla kullanılan işlenmiş, kısmen işlenmiş veya işlenmemiş yem katkı maddeleri dahil her tür madde veya ürünü,

n) Yem maddeleri: Hayvanların besin maddesi ihtiyaçlarını karşılayan, doğal, taze, korunmuş halde olan bitkisel veya hayvansal kökenli ürünler ile bunlardan endüstriyel işleme sonucu elde edilen ürünler ve hayvanların ağızdan beslenmesi amacıyla, premikslerde taşıyıcı olarak ya da karma yemlerin hazırlanmasında doğrudan ya da işlenerek kullanılan, yem katkı maddesi içeren ya da içermeyen organik veya inorganik maddeleri,

o) Yem işletmecisi: Kendi işletmesindeki hayvanlar için yemlerin üretimi, işlenmesi ve depolanması dâhil, kâr amaçlı olsun veya olmasın kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek veya tüzel kişiler tarafından yemin üretimi, ithalatı, ihracatı, işlenmesi, depolanması, nakliyesi ve pazarlanması ile ilgili kontrolü altında yürütülen faaliyetlerin mevzuat hükümlerine uygunluğundan sorumlu olan gerçek veya tüzel kişiyi,

ö) Yem katkı maddesi: 5 inci maddenin altıncı fıkrasında belirtilen fonksiyonlardan bir ya da bir kaçını yerine getirmek amacıyla yemlere veya içme sularına katılan, yem maddeleri ve premiksler dışındaki maddeleri, mikroorganizmaları veya preparatları,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM: Yem Katkı Maddelerinin Piyasaya Arzı, İşlenmesi, Kullanımı, Onayı, Kategorileri, Komisyonlar ve Denetim

Piyasaya arz, işleme ve kullanım

MADDE 4 - (1) Yem katkı maddelerinin piyasaya arzı, işlenmesi ve kullanılabilmesi için;

a) Bu Yönetmelikte belirtilen hükümlere göre onaylanması,

b) Ek-4’de belirtilen genel kullanım şartları dahil bu Yönetmelikte belirtilen şartları karşılaması,

c) Bu Yönetmelikte belirtilen etiketleme kurallarına uygun olması,

gerekir. Bu şartları karşılamayan yem katkı maddesi piyasaya arz edilemez, işlenemez veya kullanılamaz.

(2) Bakanlıkça onaylı olmayan yem katkı maddelerinin bilimsel amaçlı çalışmalarda kullanılması için Bakanlıktan izin alınır. Bakanlık, antibiyotikler dışında onaylı olmayan yem katkı maddelerinin bilimsel çalışmalarda kullanılmalarına belirli şartlarda ve gerekli incelemelerin yapılmasından sonra izin verebilir. Bakanlık gerektiğinde verdiği izinle ilgili denetimleri yapar. Bilimsel amaçlı denemede kullanılan hayvanlar insan sağlığı, hayvan sağlığı ve çevre üzerine zararlı etkilerinin olmaması halinde gıda üretimi amacıyla kullanılabilir.

(3) Yem katkı maddelerinin onayını kendi adına alanlar, onların vârisleri veya yetkilendirdiği kişilerin dışındaki gerçek veya tüzel kişiler, 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen kategorilere giren yem katkı maddeleri ile genetiği değiştirilmiş organizmalardan (GDO) üretilen, bu organizmalardan meydana gelen ya da bu organizmaları içeren ürünlerle ilgili mevzuat kapsamındaki yem katkı maddelerinin piyasaya ilk arzını gerçekleştiremez.

(4) Yem katkı karışımlarının son kullanıcıya doğrudan satışına her bir yem katkı maddesinin onayında istenen kriterlere uygun olması şartıyla izin verilir.

(5) Onaylanmış yem katkı maddelerinden oluşan karışımların ayrıca bir onaya tabi tutulmasına gerek yoktur.

(6) Gerekli görüldüğü durumlarda, bilimsel gelişmeler ya da teknolojik ilerlemeler sonucunda Ek-4’te yer alan genel şartlar yeniden düzenlenir.

Onay şartları

MADDE 5 - (1) Bir yem katkı maddesinin onayı ya da onaylı bir yem katkı maddesinin farklı bir kullanımı için onay başvurusu, 7 nci maddeye göre yapılır.

(2) Bu Yönetmelik hükümleri ya da 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 26 ncı maddesinde belirtilen acil durum tedbirleri dışında bir yem katkı maddesine onay verilemez, verilen onay yenilenemez, onayda değişiklik yapılamaz, askıya alınamaz ya da iptal edilemez.

(3) Onay için başvuru sahibi ya da vekili ülke sınırları içinde ikamet etmelidir.

(4) Başvuru sahibi tarafından, yem katkı maddesinin kullanımı ile ilgili 7 nci maddede yer alan başvuru ile ilgili gereklilikler yerine getirilmedikçe ve bu maddenin beşinci fıkrasında belirtilen şartların tamamı ile altıncı fıkrasında belirtilen özelliklerden en az birisi karşılanmadıkça yem katkı maddesi onaylanmaz.

(5) Yem katkı maddeleri;

a) İnsan sağlığı, hayvan sağlığı veya çevre üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olmamalıdır,

b) Kullanıcıyı yanıltıcı şekilde sunulmamalıdır,

c) Hayvansal ürünlerin belirli özelliklerini bozarak tüketiciye zarar vermemeli ya da bu özellikler ile ilgili olarak tüketiciyi yanıltıcı olmamalıdır.

(6) Yem katkı maddeleri aşağıdaki özelliklerden en az birini taşımalıdır;

a) Yemlerin özelliklerini olumlu yönde etkilemelidir,

b) Hayvansal ürünlerin özelliklerini olumlu yönde etkilemelidir,

c) Süs balığı ve kuşlarının renklerini olumlu yönde etkilemelidir,

ç) Hayvanların besin maddesi ihtiyaçlarını karşılamalıdır,

d) Hayvansal üretimin çevresel sonuçlarını olumlu yönde etkilemelidir,

e) Özellikle sindirim sistemindeki florayı veya yemlerin sindirimini etkileyerek hayvansal üretimi, performansı veya hayvan refahını olumlu yönde etkilemelidir,

f) Koksidiyostatik veya histomonostatik etkisi olmalıdır.

(7) Koksidiyostatlar veya histomonostatlar dışında, antibiyotikler yem katkı maddesi olarak onaylanmaz.

(8) 18/3/2010 tarihli ve 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanunu ile 13/8/2010 tarihli ve 27671 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerine Dair Yönetmelik hükümleri ve yem mevzuatında geçen yasaklama ve kısıtlamalara ilişkin hükümler saklı kalmak koşuluyla, Avrupa Birliğince yapılan güncellemeler ve onaylanan yem katkı maddeleri, bu Yönetmelik kapsamında onaylı kabul edilir.

Yem katkı maddeleri kategorileri

MADDE 6 - (1) Bir yem katkı maddesi, fonksiyonlarına ve özelliklerine göre 7, 8 ve 9 uncu maddelerde belirtilen prosedüre uygun bir şekilde aşağıda yer alan kategorilerden bir veya birkaçı içinde yer alır.

a) Teknolojik yem katkı maddeleri: Teknolojik bir amaçla yeme katılan katkı maddeleridir.

b) Duyusal yem katkı maddeleri: Yeme katıldığında, yemin organoleptik özelliklerini ya da hayvansal gıdaların görsel özelliklerini geliştiren veya değiştiren maddelerdir.

c) Besinsel yem katkı maddeleri: Bu Yönetmeliğin Ek-1 üçüncü maddesinde yer alan katkı maddeleridir.

ç) Zooteknik yem katkı maddeleri: Sağlıklı hayvanların performansını ya da çevreyi olumlu yönde etkileyen katkı maddeleridir.

d) Koksidiyostatik ve histomonostatik yem katkı maddeleri.

(2) Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen kategorilerdeki yem katkı maddeleri, 7 ve 8 inci maddelerde belirtilen prosedürlere ve sahip oldukları fonksiyonlara göre Ek-1’de belirtilen bir ya da birden fazla fonksiyonel grupta yer alır.

(3) Teknolojik ilerlemelere ya da bilimsel gelişmelere göre gerekli görüldüğü durumlarda, yem katkı maddeleri için yeni kategoriler ve fonksiyonel gruplar oluşturulabilir.

Onay başvurusu

MADDE 7 - (1)Yem katkı maddelerinin onay işlemleri için başvurular Bakanlığa yapılır.

(2) Başvuru sırasında, başvuru sahibi aşağıda belirtilen bilgi ve belgeleri Bakanlığa sunmalıdır.

a) Başvuru sahibinin adı ve adresi,

b) Yem katkı maddesinin tanımlanması, 6 ncı maddede belirtilen kategorilere ve fonksiyonel gruplara göre sınıflandırılması, katkı maddesinin özellikleri, varsa saflık kriteri,

c) Yem katkı maddesinin üretimi, işleme metodu ve kullanım amacı, kullanım amacına göre yemdeki katkı maddesinin analiz metodu ve gerekli olduğunda katkı maddesinin veya metabolitlerinin gıdalardaki kalıntı düzeylerinin belirlenmesinde kullanılan analiz metodu,

ç) Yem katkı maddesinin, bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinin beşinci ve altıncı fıkralarında belirtilen kriterleri karşıladığını gösteren, yapılmış çalışmalar ile ilgili belgelerin ve materyalin bir kopyası,

d) Yem katkı maddesini piyasaya sürme şartları, etiketleme gereklilikleri, kullanım ve muamele için bilinen uyumsuzluklar da dahil olmak üzere özel şartlar, tamamlayıcı yemde kullanım düzeyleri, katkı maddesinin verileceği hayvan türü ve kategorisi,

e) Yem katkı maddesinin analizi için alınan numunelerin başvuru sahibi tarafından, Referans Laboratuvarına gönderildiğine dair yazılı bir belge,

f) 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (a) veya (b) bentlerinde belirtilen kategorilere dahil olmayan yem katkı maddeleri ve GDO’dan oluşan, GDO içeren ya da GDO’dan üretilen yem katkı maddelerinin piyasaya arzından sonra izlenebilirliklerinin sağlanması için başvuru sahibince sunulacak izlenebilirlik planı,

g) Bu fıkranın (a)’dan (f) ye kadar yer alan tüm bentlerinde belirtilen bilgilerin bir özeti,

ğ) GDO’lu ürünlerin piyasaya arzına ilişkin mevzuat kapsamındaki katkı maddeleri için, ilgili mevzuatla uyumlu olarak verilen onayın detayları.

(3) Bakanlık gerekli gördüğü takdirde başvuruların hazırlanışı ve sunumu ile ilgili bu maddenin uygulanmasına yönelik kuralları belirler.

(4) Başvuru Bakanlıkça değerlendirildikten sonra bu maddenin uygulanmasına yönelik ilave kurallar konulabilir. Bu kurallar gerekli durumda gıda amaçlı yetiştirilen hayvanlarda kullanılan yem katkı maddeleri ile özellikle pet hayvanlar olmak üzere diğer hayvanlarda kullanılan yem katkı maddeleri arasında gereklilikler yönünden farklılıklar gösterebilir. Uygulama kuralları gıdalarda kullanımına izin verilen katkı maddelerinin onaylanması için basitleştirilmiş prosedürlere imkan veren hükümleri içermelidir.

(5) 6 ncı maddenin birinci fıkrasında yer alan katkı maddelerinin onay prosedürüne ilişkin olarak gerektiğinde Bakanlık tarafından kılavuz hazırlanır. Bakanlık, başvuru sahibini bilgilendirmek amacıyla, başvuru dosyasının hazırlanması ve sunumu ile ilgili hususları belirler.

Bakanlığın kararı

MADDE 8 - (1) Bakanlık, yasal başvurunun teslim alınmasının ardından altı ay içerisinde kararını başvuru sahibine bildirir. Ancak Bakanlık tarafından bu süre içerisinde ek bilgi ve belge talep edilmesi halinde geçen süre altı aylık sürenin hesaplanmasında dikkate alınmaz.

(2) Gerekli durumlarda, başvuru sahibiyle görüşülmesinin ardından, Bakanlık tarafından belirlenen bir süre zarfında, başvuru sahibinden başvuruyu tamamlayıcı detayların eklenmesi talep edilebilir.

(3) Bakanlık, görüşünü oluşturmak için;

a) Başvuru sahibinin ibraz ettiği doküman ve detayların 7 nci maddede yer alan hususlara uyumlu olduğunu doğrulamalı ve yem katkı maddesinin 5 inci maddede belirtilen şartlara uygunluğunu tespit etmek amacıyla bir değerlendirme yapmalıdır,

b) Referans laboratuvarının raporunu değerlendirmelidir.

(4) Bakanlığın yem katkı maddesinin onayına karar verdiği durumlarda, alınan karar aşağıdaki hususları içermelidir;

a) Başvuru sahibinin adı ve adresi,

b) 6 ncı maddede belirtilen kategoriler ve fonksiyonel gruplar dikkate alınarak katkı maddesinin adlandırılması, varsa saflık kriteri ve analiz metodu da dahil olmak üzere katkı maddesinin teknik özelliği,

c) Değerlendirmenin sonucuna bağlı olarak, katkı maddesinin kullanılacağı hayvan türleri ve hayvan türü kategorileri de dahil olmak üzere işleme, pazara sunum sonrası izleme gereklilikleri ve kullanım ile ilgili özel koşullar ve kısıtlamalar,

ç) Bu fıkranın (c) bendinde belirtilen özel koşullar ve kısıtlamalar sonucu, yem katkı maddesinin etiketlenmesinde özel ek gereklilikler,

d) Bakanlığın maksimum kalıntı düzeylerinin (MRL)’nin tüketicinin korunması açısından belirlenmesine gerek duymadığı ya da MRL’nin 4/5/2012 tarihli ve 28282 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Hayvansal Gıdalarda Bulunabilecek Farmakolojik Aktif Maddelerin Sınıflandırılması ve Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliğinde belirlenmiş olduğu durumlar dışında, hayvansal kökenli gıdalarda MRL’nin belirlenmesine dair plan.

(5) Bakanlık yem katkı maddesinin değerlendirme sonuçlarını ve kararında etkili olan nedenleri içeren raporu hazırlar.

(6) Bakanlık 17 nci maddenin ikinci fıkrasına göre gizli kalması gereken bilgilerin çıkarılmasının ardından kararını kamuoyunun bilgisine sunabilir.

(7) GDO’lu yem katkı maddelerinin onay başvurusu, Biyogüvenlik Kanunu ve Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerine Dair Yönetmelik hükümleri uyarınca alınmış karar ve izinleri içermelidir.

(8) Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (ç) ve (d) bentlerinde yer alan kategorilerdeki yem katkı maddelerinin onay başvurusunda beyan edilen, onay sahibinin adı ve katkı maddesine ait tanımlayıcı numara yer almalıdır.

(9) Katkı maddesinin verildiği hayvanlardan elde edilen gıdalarda katkı kalıntı düzeylerinin insan sağlığına olumsuz bir etkisinin olması durumunda, bu Yönetmelik kapsamında verilen onay, aktif bileşen ya da onun metabolitlerinin hayvansal kökenli gıdalarda bıraktığı MRL’yi de içermelidir. Aktif bileşenler ile ilgili MRL’nin belirlendiği durumda, bu MRL’ler aynı zamanda aktif maddenin yem katkı maddesi olarak kullanılmasından kaynaklanan kalıntılar ya da metabolitler için de geçerli olur.

(10) Bu Yönetmelik uyarınca verilen ve AB yem katkı maddeleri kayıt listesinde yer almayan süreli olarak onaylanacak yem katkı maddeleri on yıl süreyle onaylanır ve 13 üncü maddeye göre bu maddelerin onayı yenilenir. Onaylanmış yem katkı maddesi 16 ncı madde uyarınca kayıt altına alınmalıdır. Her bir kayıtta onay durumu ve bu maddenin dördüncü, yedinci ve sekizinci fıkralarında belirtilen hususlar yer almalıdır.

(11) Onayın verilmesi, yem işletmecisinin yem katkı maddesi ile ilgili cezai ve hukuki sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.

Onay komisyonu

MADDE 9 - (1) Yem katkı maddelerinin onayı için Bakanlığa yapılan başvurular Yem Katkı Maddeleri Onay Komisyonu tarafından incelenir. Gerektiği hallerde; 24/12/2011 tarihli ve 28152 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Risk Değerlendirme Komite ve Komisyonlarının Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik kapsamında oluşturulan yem komisyonunun risk değerlendirme ile ilgili görüşleri alınır. Onay Komisyonu gerek gördüğünde ilgili kurum ve kuruluşlardan ilave görüşler alabilir. Yem katkı maddeleri onay komisyonu yaptığı incelemelerden sonra onay başvurusunu karara bağlar.

(2) Yem katkı maddeleri onay komisyonu, ilgili genel müdür yardımcısı, ilgili daire başkanı ve Bakanlıkta görevli konularında uzman kişilerden Bakanlık Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğünce oluşturulur.

(3) Komisyon en az üçte iki çoğunlukla toplanır ve salt çoğunlukla karar alır. Komisyonda alınan kararlar tutanağa bağlanır ve üyelerce imzalanır. Aksi görüşler tutanakta belirtilir.

Mevcut ürünlerin durumu

MADDE 10 - (1) Bu Yönetmelik yürürlüğe girmeden önce Bakanlıkça onaylanmış olan yem katkı maddeleri ve premiksler bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren iki yıl süreyle piyasada bulunabilir. Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce onaylı olduğu halde, bu Yönetmelik kapsamında onaylı olmayan yem katkı maddelerinin yeniden onaylanması için bu ürünleri piyasaya ilk kez arz edecek kişilerin Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren bir yıl içerisinde Bakanlığa başvuruda bulunması gerekir. Bakanlık yem katkı maddeleri kayıt listesinde bulunmayan yem katkı maddelerini onayladığında bu yem katkı maddelerini 16 ncı maddede belirtilen kayıt listesine ekler. Bu listede eğer varsa yem katkı maddesinin onay süresinin sona erdiği tarih yer alır.

Denetim

MADDE 11 - (1) Bir yem katkı maddesinin bu Yönetmeliğe göre onaylanmasının ardından, bu katkı maddesini ya da içeriğinde bu katkı maddesinin kullanıldığı bir yemi kullanan veya piyasaya arz eden kişi ya da ilgili diğer taraflar; yem katkı maddesinin piyasaya arzı, kullanımı ve muhafazası ile ilgili düzenlenmiş olan koşul veya sınırlamalara uymalıdır.

(2) Yem katkı maddeleri-premikslerin denetim ve kontrol işlemleri Bakanlık tarafından yürütülür.

(3) İzleme ile ilgili gerekliliklerin olduğu durumlarda, onay sahibi izlemenin gerçekleştirilmesini sağlar ve Bakanlığa onay ile uyumlu izleme raporunu sunar.

Onayın tadili, askıya alınması ve feshi

MADDE 12 - (1) Bakanlık gerekli gördüğünde ya da bir talep üzerine verilen bir onayın bu Yönetmelik kapsamında belirlenen koşullara uygunluğunun devam edip etmediğiyle ilgili yeniden bir değerlendirme yapabilir. Yapılan değerlendirme sonucu onay verilen bir katkı maddesinin onayında bir değişiklik yapılabilir veya onayı askıya alma ya da onayın iptali gibi tedbirler alınabilir.

(2) Onay sahibi onay ile ilgili değişiklik teklifini ve bunu destekleyen verileri Bakanlığa sunarsa Bakanlık bunu değerlendirerek kararını verir ve bu kararı başvuru sahibine bildirir.

(3) Gerekli görüldüğü durumlarda onaylı yem katkı maddeleri ile ilgili kayıt listesi değiştirilir.

(4) Bu süreçte 7 nci maddenin birinci ve ikinci fıkraları ile 8 inci madde hükümleri uygulanır.

Onayın yenilenmesi

MADDE 13 - (1) Bu Yönetmeliğin 16 ncı maddesindeki kullanımına izin verilen yem katkı maddeleri kayıt listesinde yer alan yem katkı maddelerinin onayları, listede belirtilen süre sonuna kadar geçerlidir. Bu listede olmayan ve süreli olarak onaylanacak yem katkı maddeleri için verilecek onaylar on yıllık sürelerde yenilenecek şekilde verilir. AB yem katkı maddeleri kayıt listesinde yer almayan ancak Bakanlıkça onaylanan yem katkı maddeleri için, onay süresinin dolmasına en az bir yıl kala Bakanlığa onay yenileme başvurusu yapılır. Bu sürenin bitimine kadar başvurusu yapılmayan yem katkı maddeleri onay süresi dolduğunda kayıt listesinden çıkarılır. Onayın özel olarak belirli bir firmanın adına yapılmadığı durumlarda yem katkı maddesinin ilk kez piyasaya arzını yapan kişi ya da ilgili diğer taraflar Bakanlığa başvuruda bulunabilir ve bu durumda bu kişiler başvuru sahibi olarak değerlendirilirler. Onayın özel olarak belirli bir firmanın adına yapılması durumunda, onay sahibi ya da vârisleri Bakanlığa başvuruda bulunabilir ve bu durumda bu kişiler başvuru sahibi olarak değerlendirilirler.

(2) Başvuru sırasında, başvuru sahibi aşağıda belirtilen bilgi ve belgeleri Bakanlığa gönderir:

a) Yem katkı maddesinin piyasaya ilk arzı için alınan onayın bir kopyası,

b) İzleme gereklilikleri onaya dahil edilmişse piyasaya ilk arz sonrası ürüne ait izleme sonuçlarını içeren bir rapor,

c) Yem katkı maddesinin kullanım güvenliği ve yem katkı maddesinin insanlara, hayvanlara ve çevreye karşı riskleriyle ilgili elde edilen diğer yeni bilgiler,

ç) Varsa, orijinal onay şartlarını değiştiren veya bunlara ilave edilen teklif ve bununla beraber, gelecekte izlemeye ilişkin şartlar.

(3) Onayın yenilenmesi için yapılan başvurularda 7 nci maddenin birinci, ikinci, dördüncü ve beşinci fıkraları ile 8 inci maddede belirtilen hususlar aynı şekilde uygulanır.

(4) Başvuru sahibinin kontrolü dışında gelişen sebeplerden dolayı onayın bitiş tarihinden önce yenilenmesiyle ilgili herhangi bir karar alınmaması halinde, Bakanlık bir karara varıncaya kadar ürünün onay süresi kendiliğinden uzar. Onayın uzamasına ilişkin bilgiler 16 ncı maddeye göre yem katkı kayıt listesi aracılığıyla kamuoyunun bilgisine sunulur.

Acil onay

MADDE 14 - (1) Hayvan refahının korunmasını sağlamak için acil bir onayın gerekli olduğu özel durumlarda, Bakanlık, bir yem katkı maddesinin kullanımına geçici olarak, en fazla beş yıl için onay verebilir. Bu tür özel durumlarda onay şartları geçerli olmak koşuluyla durumun aciliyeti göz önünde bulundurularak yem katkı maddeleri onay komisyonunun belirleyeceği süre içinde onay işlemleri yürütülür.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: Etiketleme ve Ambalajlama

Yem katkı maddelerinin ve premikslerin etiketlenmesi ve ambalajlanması

MADDE 15 - (1) Bir yem katkı maddesi ya da premiks, ülke sınırları içerisinde faaliyet gösteren üretici, paketleyici, ithalatçı, satıcı ya da dağıtıcının sorumluluğunda, ambalajı ya da kabı üzerinde aşağıdaki bilgiler açık, kolay okunabilen, kalıcı şekilde ve Türkçe olarak etiketlenmediği sürece piyasaya arz edilemez;

a) Onay sırasında fonksiyonel grubun adına göre yem katkı maddesine verilen özel ad,

b) Etiketlemeden sorumlu işletme ya da kişilerin adı, ticari unvanı, adresi,

c) Katı veya toz yem katkı maddeleri ile premiksler için net ağırlık, sıvı yem katkı maddeleri ve premiksler için net ağırlık veya net hacim,

ç) 27/12/2011 tarihli ve 28155 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yem Hijyeni Yönetmeliğine göre yem katkı maddesi üreten veya piyasaya sunan işletmeye verilmiş olan onay numarası veya kayıt numarası,

d) Kullanma talimatı, kullanımla ilgili güvenlik tavsiyeleri ve yem katkı maddesi ya da premiksin kullanılacağı hayvan türleri ve kategorileri ve onayda yer alan özel koşullar,

e) Tanımlayıcı kimlik numarası,

f) Parti numarası ve üretim tarihi.

(2) Premiksin bileşiminde yer alan her bir katkı maddesi için bu maddenin birinci fıkrasının (b), (ç), (d) ve (f) bentlerinde belirtilen bilgilerin etikette bulunması gerekli değildir.

(3) Aromatik bileşikler için, tek tek yem katkı maddesi listesi yerine “aromatik bileşikler karışımı” ifadesi kullanılabilir. Bu durum, yem ve içme suyunda kullanıldığında miktar sınırına tabi olan aromatik bileşikler için geçerli değildir.

(4) Bu maddenin birinci fıkrasında yer alan bilgilere ek olarak, Ek-3’te etiketleme şartları belirtilen bir fonksiyonel gruba dahil olan yem katkı maddesinin ya da bu yem katkı maddelerinden oluşan premikslerin ambalajı ya da kabı üzerinde Ek-3’teki bilgiler belirgin, açıkça okunabilir ve silinmeyecek şekilde bulunmalıdır.

(5) Premikslerin kullanılması durumunda, ‘PREMİKS’ kelimesi (büyük harfle yazılmış şekilde) etiket üzerinde açıkça görülebilir biçimde yer almalı ve taşıyıcı madde belirtilmelidir. Eğer taşıyıcı olarak su kullanılıyorsa premiksin rutubet içeriği belirtilmelidir. Premiks üzerinde minimum depolama ömrü ve en uygun depolama koşulları belirtilir, ayrıca içeriğinde yer alan her bir katkı maddesinin minimum depolama ömrünün belirtilmesine gerek yoktur.

(6) Yem katkı maddeleri ve premiksler ambalajları açıldığı zaman tekrar kapatılamayan ve yeniden kullanılamayan kapalı paket veya kapalı kaplarda piyasaya arz edilir.

(7) Bakanlık, bilimsel gelişmeler ve teknolojik ilerlemeler göz önüne alınarak Ek-3’te değişiklikler yapar.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: Çeşitli ve Son Hükümler

Yem katkı maddeleri kayıt listesi

MADDE 16 - (1) Bakanlıkça kullanımına izin verilen yem katkı maddeleri kayıt listesi oluşturulur ve değişiklik olduğunda bu liste güncellenir. Kayıt listesi Bakanlığın resmi internet sitesinde yayımlanır.

Gizlilik

MADDE 17 - (1) Başvuru sahibi, bu Yönetmelik uyarınca ibraz edilen bilgilerden bazılarının bildiriminin rekabetçi pozisyonuna açık şekilde zarar verebileceği sebebiyle gizli tutulması isteğini belirtebilir. Bu gibi durumlarda, haklı gerekçelerin sunulması gerekir.

(2) Bakanlık, başvuru sahibinin yazılı görüşünü alarak, bu maddenin üçüncü fıkrasında yer alan bilgiler haricinde hangi bilgilerin gizli tutulacağına karar verir ve kararını başvuru sahibine bildirir.

(3) Aşağıda belirtilen bilgiler gizli olarak değerlendirilemez;

a) Yem katkı maddesinin adı ve bileşimi ve mikroorganizma ihtiva etmesi durumunda üretim suşunun belirtilmesi,

b) Yem katkı maddesinin fiziko-kimyasal ve biyolojik özellikleri,

c) Yem katkı maddesinin insan ve hayvan sağlığı ile çevre üzerine etkileriyle ilgili çalışma sonuçları,

ç) Yem katkı maddesinin hayvansal ürünlerin özellikleri ve bu ürünlerin besin değerlerine olan etkileriyle ilgili çalışma sonuçları,

d) Yem katkı maddesinin tespit ve tanımlama metotları ve uygulanabilmesi durumunda, izleme gereklilikleri ve izleme sonuçlarının özeti.

(4) Bu maddenin ikinci fıkrasındaki hükümler saklı kalmak koşuluyla, başvuru sahibinin başvurusunu geri çekmesi durumunda, Bakanlık araştırma ve geliştirmeyle ilgili bilgiler de dahil olmak üzere ticari ve endüstriyel bilgilerin gizliliğine riayet etmelidir.

Verilerin korunması

MADDE 18 - (1) Başvuru sahibi, kendisinden önceki başvuru sahibiyle anlaşma sağlamadığı sürece, 7 nci madde uyarınca başvuru dosyasında bulunması gerekli olan bilimsel veriler ve diğer bilgiler onay tarihinden itibaren on yıl boyunca başka bir başvuru sahibinin yararına kullanılamaz.

(2) Yaygın türlerde kullanımı onaylanan yem katkı maddeleri için verilen on yıllık veri saklama süresi aynı katkı maddesinin yaygın olmayan türler için onaylanmasında on yıldan sonra yaygın olmayan her bir tür için bir yıl uzatılır.

(3) Omurgalılar üzerinde toksikolojik testlerin tekrarlanmaması amacıyla başvuru sahibi ile kendisinden önceki başvuru sahibi, bilgilerin kullanımının paylaşılması konusunda anlaşmaya varabilir. Ancak bilginin paylaşımıyla ilgili bu tür bir mutabakata varılamaması halinde, Bakanlık yem komisyonu omurgalılar üzerinde toksikolojik testlerin tekrarından kaçınmak amacıyla gerekli değerlendirmeyi yapar ve bu değerlendirmeler dikkate alınarak yem katkı onay komisyonu bu konuya ilişkin nihai kararını verir. Bu durumda Bakanlık ilgili tarafların çıkarları arasında uygun dengeyi sağlamalıdır.

(4) On yıllık sürenin sona ermesi itibarıyla, başvuru dosyasının içerdiği bilimsel veri ve bilgilere dayanarak yapılan değerlendirmenin tüm ya da bazı bulguları, Bakanlık tarafından bir başka başvuru sahibinin yararlanması amacıyla kullanılabilir.

Referans laboratuvarları

MADDE 19 - (1) Yem katkı maddelerinin analiz işlemlerini yürütecek referans laboratuvarları Bakanlıkça belirlenir. Referans laboratuvarlarının yem katkı maddeleri ile ilgili görev ve sorumlulukları Ek-2’de belirtilmiştir.

(2) Onay için başvuru yapan kişiler referans laboratuvarlarında yaptıracakları analizler için ücret ödemek zorundadır. Analiz ücretleri Bakanlıkça belirlenir.

Cezai hükümler

MADDE 20 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerine uymayanlar hakkında 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun ilgili maddelerinde belirtilen cezalar uygulanır.

Geçiş hükümleri

GEÇİCİ MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden önce onaylanmış olan yem katkı maddeleri ve premiksler, bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren iki yıl süreyle piyasada bulunabilir.

(2) Yem işletmeleri bu Yönetmeliğin yayımlanmasından önce ilgili yem mevzuatına uygun olarak bulundurdukları mevcut etiketleri bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden sonra bir yıl süreyle kullanabilirler. Bu etiketlerin kullanıldığı yem katkı maddeleri ve premiksler bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren iki yıl süreyle piyasada bulunabilir.

Yürürlük

MADDE 21 - (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinden altı ay sonra yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 22 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.

EKLER

Ek-1

YEM KATKI MADDESİ FONKSİYONEL GRUPLARI

(1) “Teknolojik yem katkı maddeleri” kategorisi, aşağıda yer alan fonksiyonel grupları kapsamaktadır:

a) Koruyucular: Mikroorganizmaların ya da metabolitlerinin sebep olduğu bozulmaya karşı yemi koruyan maddeler ya da mikroorganizmalar,

b) Antioksidanlar: Oksidasyonun neden olduğu bozulmaya karşı yem maddelerini ve yemleri koruyarak bunların raf ömrünü uzatan maddeler,

c) Emülgatörler: Yemlerin içeriğinde bulunan iki ya da daha fazla birbirine karışmayan fazdan homojen bir karışım oluşturan ya da bu homojen karışımı muhafaza eden maddeler,

ç) Stabilizatörler: Yem maddelerinin fiziko-kimyasal durumunun muhafaza edilmesini sağlayan maddeler,

d) Kıvam artırıcılar: Yem maddelerinin viskozitesini artıran maddeler,

e) Jelleştirici ajanlar: Jel oluşumu aracılığıyla yemlere kıvam veren maddeler,

f) Bağlayıcılar: Yem maddesi partiküllerinin bağlanma eğilimini artıran maddeler,

g) Radyonükleit kontaminasyonunun kontrolü için kullanılan maddeler: Radyonükleitlerin emilimini baskılayan ya da atılımlarını artıran maddeler,

ğ) Topaklaşmayı önleyici maddeler: Yem maddesi partiküllerinin birbirine bağlanma eğilimini azaltan maddeler,

h) Asitlik düzenleyiciler: Yem maddelerinin pH değerini düzenleyen maddeler,

ı) Silaj katkı maddeleri: Silaj oluşumunu iyileştirmek amacıyla yeme katılmak için hazırlanan enzim ve mikroorganizmaları da kapsayan maddeler,

i) Denatüran maddeler: İşlenmiş yem maddelerinin üretiminde kullanıldıklarında belirli gıda veya yem maddelerinin kaynağının belirlenmesini sağlayan maddeler,

j) Yemin mikotoksin bulaşıklığını azaltan maddeler: Mikotoksinlerin emilimini baskılayan ya da azaltan, atılımını artıran ya da etki şeklini değiştiren maddeler.

(2) “Duyusal yem katkı maddeleri” kategorisi, aşağıda yer alan fonksiyonel grupları kapsamaktadır:

a) Renklendiriciler;

1) Yem maddelerine renk veren ya da rengi düzenleyen maddeler,

2) Hayvanların beslenmesinde kullanıldığında, hayvansal gıdalara renk veren maddeler,

3) Süs balıkları ve kuşlarının renklerini olumlu yönde etkileyen maddeler,

b) Aromatik maddeler: Yem maddelerine katıldığında yemin kokusunu ve lezzetini artıran maddeler.

(3) “Besinsel yem katkı maddeleri” kategorisi, aşağıda yer alan fonksiyonel grupları kapsamaktadır:

a)Vitaminler, provitaminler ve kimyasal özellikleri tanımlanmış benzer etkiyi gösteren maddeler,

b) İz element bileşikleri,

c) Amino asitler, bunların tuzları ve analogları,

ç) Üre ve türevleri.

(4) “Zooteknik yem katkı maddeleri” kategorisi, aşağıda yer alan fonksiyonel grupları kapsamaktadır:

a) Sindirim artırıcılar: Hayvan beslenmesinde kullanıldığında hedef yem maddelerine etki ederek yemin sindirimini artıran maddeler,

b) Bağırsak flora düzenleyicileri: Hayvan beslenmesinde kullanıldığında bağırsak florası üzerinde olumlu etkisi olan mikroorganizmalar veya kimyasal özellikleri tanımlanmış diğer maddeler,

c) Çevreyi olumlu etkileyen yem katkı maddeleri,

ç) Diğer zooteknik katkı maddeleri.

(5) ‘‘Koksidiyostatlar ve histomonostatlar’’ kategorisi.

Ek-2

REFERANS LABORATUVARININ GÖREV VE SORUMLULUKLARI

(1) Yem katkı maddeleri için onay başvurularında referans laboratuvarı başlıca şu konulardan sorumludur:

a) Referans numunelerin kabulü, hazırlanması, depolanması ve korunması,

b) Tespit yönteminin test edilmesi ve değerlendirilmesi ya da doğrulanması,

c) Tespit yönteminin test edilmesi ve değerlendirilmesi ya da doğrulanması amacıyla, yem katkı maddesini piyasaya arz etmek için onay başvurusunu yapan kişi tarafından sağlanan verilerin değerlendirilmesi,

ç) Bakanlığa değerlendirme raporlarının sunulması.

Ek-3

BELİRLİ YEM KATKI MADDELERİ VE PREMİKSLER İÇİN ÖZEL ETİKETLEME ŞARTLARI

(1) Zooteknik katkı maddeleri, koksidiyostatlar ve histomonostatlar;

a) Garanti edilen son kullanma tarihi ya da üretim tarihinden itibaren raf ömrü,

b) Kullanım tarifnamesi,

c) Ürünün konsantrasyonu.

(2) Enzimler; yukarıda belirtilenlere ek olarak;

a) Verilen onayla uyumlu olarak, enzim aktivitelerine göre aktif bileşen ya da bileşenlerin özel isimleri,

b) Uluslararası Biyokimya Birliği kimlik numarası,

c) Konsantrasyon yerine, aktivite değeri (her gram ya da mililitredeki aktivite birimi).

(3) Mikroorganizmalar;

a) Garanti edilen son kullanma tarihi ya da üretim tarihinden itibaren raf ömrü,

b) Kullanım tarifnamesi,

c) Suş kimlik numarası,

ç) Gramda koloni oluşturan ünite sayısı.

(4) Besinsel katkı maddeleri;

a) Aktif madde miktarı,

b) Belirtilen miktar için garanti edilen son kullanma tarihi ya da üretim tarihinden itibaren raf ömrü.

(5) Aromatik maddeler dışında kalan teknolojik ve duyusal katkı maddeleri;

a) Aktif madde miktarı.

(6) Aromatik katkı maddeleri;

a) Premikslere katılma miktarı.

Ek-4

GENEL KULLANIM ŞARTLARI

(1) Bu Yönetmelik ile yemlerde kullanımına izin verilen yem katkı maddelerinin maksimum miktarlarının aşılmaması için, katkı maddeleri yemlere katılırken, belirli yem maddelerinin içinde doğal olarak bulunan katkı maddeleri miktarları da hesaplanmalıdır.

(2) Yem katkı maddelerinin arzu edilen etkileri sağlaması için, bileşenleri arasında fiziko-kimyasal ve biyolojik uyumluluk bulunan premiks ve yem maddelerine karıştırılmasına izin verilir.

(3) Belirli oranlarda seyreltilmiş olarak tam yemlere ilave edilen ‘takviye edici yemler’ deki katkı maddeleri miktarları bu Yönetmelikte belirtilen tam yemlerdeki maksimum miktarları aşmamalıdır.

(4) Silaj katkı maddesi içeren premikslerde etiket üzerinde ‘PREMİKS’ ibaresi ardından ‘‘SİLAJ KATKI MADDESİ İÇERİR’’ ibaresi açık şekilde eklenmelidir.

Kurum: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Kabul Tarihi: 27.12.2011 RGT: 27.12.2011 RG NO: 28155

BİRİNCİ BÖLÜM: Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin amacı; yem hijyeni ile ilgili genel kuralları, yem işletmelerinin kayıt ve onayı ile yemlerin izlenebilirliğinin sağlanması için gerekli şartları belirlemek ve bu konularla ilgili düzenlemeleri yapmaktır.

Kapsam

MADDE 2 - (1) Bu Yönetmelik,

a) Yem işletmecilerinin birincil üretim dâhil birincil üretimden itibaren, yemlerin piyasaya arzını da kapsayan tüm aşamalardaki faaliyetlerini,

b) Gıda amaçlı hayvanların beslenmesini,

c) Yemlerin ithalat ve ihracatı ile ilgili hususları,

kapsar.

(2) Bu Yönetmelik,

a) Kişisel tüketim amacıyla beslenen gıda amaçlı hayvanlar ile gıda amaçlı olmayan hayvanların beslenmesi için kişisel amaçlı yem üretimini ve yemleri,

b) Kişisel tüketim için gıda amaçlı hayvanların beslenmesini,

c) Gıda amaçlı olmayan hayvanların beslenmesini,

ç) Birincil üretim yapan üreticilerin yerel üreticilere veya yetiştiricilere çiftliklerinde kullanılmak üzere yapılan küçük miktarlardaki yem arzını,

d) Birincil üretim yapan üreticilerin doğrudan nihai tüketiciye veya doğrudan nihai tüketiciye ulaştırılmak üzere perakende satış yerlerine küçük miktarlardaki yem arzını,

e) Ev ve süs hayvanları yemlerinin perakende satışlarını,

kapsamaz.

Dayanak

MADDE 3 - (1) Bu Yönetmelik,

a) 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 21, 22, 24, 25, 29 ve 30 uncu maddelerine dayanılarak,

b) Avrupa Birliğinin 12/1/2005 tarihli ve 183/2005 sayılı Yem Hijyeni ile ilgili Tüzüğüne paralel olarak,

hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 - (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;

a) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,

b) Birincil yem üretimi: Özellikle ürün yetiştirme, hasat, süt sağımı, kesim öncesi hayvan yetiştiriciliği veya balıkçılıkta hasat, toplama ya da yakalama sonrası basit fiziksel işlemler dışında herhangi bir işleme tabi tutulmadan elde edilen ürünler dâhil olmak üzere tarımsal ürünlerin üretimini,

c) İşletme: Yem işi alanında faaliyet gösteren bir kuruluşu,

ç) Kanun: 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununu,

d) Yem: Hayvanların ağız yoluyla beslenmesi amacıyla kullanılan işlenmiş, kısmen işlenmiş veya işlenmemiş, yem katkı maddeleri dâhil her tür madde veya ürünü,

e) Yem hijyeni: Yemin kullanım amacı göz önünde bulundurularak tehlikelerin kontrol altına alınması ve yemin hayvan tüketimine uygunluğunun sağlanması için gerekli önlem ve koşulları,

f) Yem işletmecisi: Kendi sorumluluğu altında yürütülen yem işinin bu Yönetmelik hükümlerine uygunluğunun sağlanmasından yasal olarak sorumlu olan gerçek veya tüzel kişiyi,

g) Yem katkı maddesi: Yem katkı maddeleri mevzuatında belirtilen fonksiyonlardan bir veya birkaçına sahip, yeme veya suya katılan, yem maddesi ve premiksler dışındaki maddeler, mikroorganizmalar veya preparatları,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM: Yükümlülükler

Genel yükümlülükler

MADDE 5 - (1) Yem işletmecisi üretim, işleme ve dağıtımın tüm aşamalarında kendi kontrolü altında yürütülen faaliyetlerin yem mevzuatı ile ilgili hükümlere ve bu Yönetmelikte belirtilen hijyen şartlarına ve iyi üretim uygulamalarına uygunluğunu sağlamakla yükümlüdür.

(2) Gıda amaçlı hayvanların beslenmesinde hayvan yetiştiricileri; yemlerin, hayvanların ve hayvansal ürünlerin biyolojik, kimyasal ve fiziksel bulaşma risklerini kabul edilebilir en düşük düzeyde tutmak için gerekli tedbirleri almak ve uygulamakla yükümlüdürler.

Özel yükümlülükler

MADDE 6 - (1) Yem işletmecileri, yemlerin birincil üretimi ve bu yemlerin üretim yerlerinde taşınması, depolanması, muamele edilmesi veya üretim yerlerinden bir işletmeye taşınması veya kendi hayvanları için silaj katkı maddesi dışında hiçbir katkı ya da premiks kullanmadan yemlerin karıştırılması gibi faaliyetlerde bulunuyorsa yaptıkları işlerle ilgili Ek-1’de belirtilen şartlara uymakla yükümlüdür.

(2) Kendi hayvanları için silaj katkısından başka yem katkı maddeleri ya da premiks kullanarak yem karışımı yapanlar dâhil birinci fıkrada belirtilen faaliyetler dışında faaliyet gösteren yem işletmecileri, yaptıkları işlerle ilgili Ek-2’de belirtilen şartlara uymakla yükümlüdür.

(3) Yem işletmecisi, Bakanlıkça belirlenen mikrobiyolojik kriterlere uymak ve hedeflenen kriterleri karşılamak için gerekli tedbirleri almak ve uygulamakla yükümlüdür.

(4) Yem işletmecileri, 14 üncü maddede belirtilen kılavuzları, bu Yönetmelikteki yükümlülüklerini yerine getirmede yardımcı olarak kullanabilirler.

(5) Gıda amaçlı hayvan besleyen yetiştiriciler Ek-3’te belirtilen şartlara uymakla yükümlüdür.

(6) Yem işletmecileri ve hayvan yetiştiricileri kullanacakları yemleri bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak onaylı veya kayıtlı işletmelerden temin etmekle yükümlüdürler. Çiftçi kayıt sisteminde veya Bakanlığın başka bir sisteminde kayıtlı olan birincil üretim yapan çiftçiler bu Yönetmelik kapsamında da kayıtlı kabul edilir.

Tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları sistemi

MADDE 7 - (1) 6 ncı maddenin birinci fıkrasında belirtilenler dışında faaliyet gösteren yem işletmecileri tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları ilkelerine dayalı yazılı bir prosedürü oluşturmak, uygulamak ve sürdürmek zorundadırlar.

(2) Tehlike analizi ve kritik kontrol noktalarına ilişkin ilkeler aşağıdadır:

a) Önlenmesi, yok edilmesi ya da kabul edilebilir düzeye çekilmesi gereken tehlikelerin belirlenmesi,

b) Bir tehlikeyi önlemek, yok etmek ya da kabul edilebilir düzeye çekebilmek için kontrol edilmesi gereken yerlerdeki kritik kontrol noktalarının belirlenmesi,

c) Belirlenmiş tehlikeleri önlemek, yok etmek ya da azaltmak için kritik kontrol noktalarında kabul edilebilir kritik limitler oluşturulması,

ç) Kritik kontrol noktalarında etkili izleme prosedürlerinin oluşturulması ve uygulanması,

d) Yapılan izleme bir kritik kontrol noktasının kontrol altında olmadığını gösterdiğinde, düzeltici faaliyet prosedürlerinin oluşturulması ve uygulanması,

e) (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen tedbirlerin eksiksiz olduğu ve etkin bir şekilde çalıştığını doğrulamak için prosedürlerin oluşturulması ve bu doğrulama prosedürlerinin düzenli olarak uygulanması,

f) Yem işletmesinin yapısı ve büyüklüğüne göre, (a), (b), (c), (ç), (d) ve (e) bentlerinde belirtilen tedbirlerin etkin olarak uygulandığını gösteren gerekli dokümanların ve kayıtların oluşturulması.

(3) Bir ürünün kendisinde, üretim sisteminde ya da üretim, işleme, depolama ve dağıtımın herhangi bir aşamasında bir değişiklik yapıldığında, yem işletmecisi prosedürü gözden geçirir ve gerekli değişiklikleri yapar.

(4) Yem işletmecileri, birinci fıkrada belirtilen tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları uygulamaları hakkında hazırlanan kılavuzların yanında bu sistemin bir parçası olarak 14 üncü maddeye göre geliştirilmiş iyi uygulama kılavuzlarını da kullanabilir.

(5) Bakanlık, küçük işletmeler dâhil, bu maddede belirtilen uygulamaları kolaylaştırıcı tedbirler getirebilir ve uygulamalar yapabilir.

Tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları sistemi ile ilgili dokümanlar

MADDE 8 - (1) Yem işletmecileri, 7 nci maddede belirtilen hükümlere uyulduğunu, belgeleri ile birlikte istendiğinde Bakanlığa sunar ve uygulanan prosedürleri açıklayan dokümanları güncel tutar.

(2) Bakanlık, birinci fıkrada belirtilen gerekliliklerin yerine getirildiğini yem işletmesinin yapısı ve büyüklüğünü de göz önünde bulundurarak değerlendirir.

(3) Bakanlık, bu maddenin uygulanması ile ilgili gerekli düzenlemeler yapabilir.

Resmi kontroller, bildirim ve işletmelerin kayıt altına alınması

MADDE 9 - (1) Yem işletmecisi, kendi sorumluluğu altındaki faaliyetlerin bu Yönetmelik ve yem ile ilgili diğer mevzuata uygunluğunun sağlanmasında ve resmi kontroller ile ilgili hususlarda Bakanlıkla işbirliği yapar.

(2) Yem işletmecileri, kendi kontrolleri altında yemlerin üretimi, işlenmesi, depolanması, dağıtımı ile ilgili faaliyetleri sürdüren işletmelerinin kayıt altına alınması için Ek-4’te yer alan başvuru formunu doldurarak Bakanlığa bildirimde bulunur. Kayda tabi yem işletmeleri Ek-5’te belirtilmiştir. Kayda tabi olan yem işletmelerinin Bakanlığa kaydının yaptırılması zorunludur. Kayıt yaptırmayan işletmeler faaliyetlerini sürdüremez. Yem işletmecileri, kontrolleri altındaki işletmeler ile ilgili bilgileri güncel tutar. Faaliyetlerinde önemli bir değişiklik olması veya işletmenin kapanması durumunda, bu durumu Bakanlığa bildirir.

(3) Bakanlık yem işletmeleri için bir kayıt sistemi oluşturur.

(DEĞİŞİK FIKRA RGT: 05.01.2013 RG NO: 28519) (KOD 1)

(4) İşletmelere verilen işletme kayıt belgeleri, diğer kamu kurum veya kuruluşlardan ilgili mevzuat gereği izin veya ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz.

Yem işletmelerinin onayı

MADDE 10 - (1) Aşağıda belirtilen konularda faaliyet gösteren yem işletmecileri, faaliyete geçmeden önce Bakanlıktan onay alır. Onaya tabi yem işletmeleri Bakanlıktan onay almadan faaliyet gösteremez.

a) Ek-6 birinci bölümünde belirtilen, yem katkı maddeleri ve/veya biyoproteinleri üreten ve/veya piyasaya sunan işletmeler,

b) Ek-6 ikinci bölümünde belirtilen, yem katkı maddelerinden premiks üreten ve/veya piyasaya sunan işletmeler,

c) Ek-6 üçüncü bölümünde belirtilen yem katkı maddelerini ya da bu katkıları içeren premiksleri kullanarak piyasaya sunmak üzere karma yem imal eden ya da kendi hayvanlarının ihtiyacı için karma yem üreten işletmeler.

(2) Yem işletmelerinin onayı için;

a) Başvuru formu,

b) (MÜLGA BENT RGT: 05.01.2013 RG NO: 28519) (KOD 1)

c) (MÜLGA BENT RGT: 05.01.2013 RG NO: 28519) (KOD 1)

ç) İş akış diyagramı,

gereklidir.

(3) Bakanlık, müracaatı yapılan yem işletmesini yerinde inceleyerek bu Yönetmelikte belirtilen ilgili şartların karşılanması halinde işletmeye onay verir.

(4) Bakanlıkça yerinde yapılan incelemede, işletmede yem üretimi için gerekli altyapı ve ekipmanın tamamlanmış olmasına rağmen yem güvenilirliğini olumsuz etkilemeyecek bazı tali eksikliklerin tespit edilmesi durumunda, işletmeye şartlı olarak geçici onay verilebilir. Şartlı verilen onay süresi altı aydan fazla olamaz. İşletmenin tam onay alabilmesi için mevzuatta belirlenen tüm gereklilikleri yerine getirmesi gerekir.

(5) Ürünleri tesislerinde bulundurmadan sadece ticaretini yapan işletmeler üçüncü fıkrada belirtilen yerinde incelemeden muaf tutulur. Bu tür işletmeler piyasaya sundukları yemlerin bu Yönetmelikte belirtilen şartlara uygun olduğunu belirtmek için Ek-7’de yer alan form ile Bakanlığa taahhütte bulunur.

(EKLENMİŞ FIKRA RGT: 05.01.2013 RG NO: 28519)

(6) Veteriner tıbbi ürünlerin perakende satışı için izin alan veteriner muayenehaneleri, poliklinikleri ve hayvan hastaneleri, yem katkı maddesi ve/veya premiks satmaları durumunda bu Yönetmelikte aranan hijyen gerekliliklerini sağlamak koşulu ile onaylı yem işletmesi olarak kabul edilir.

(EKLENMİŞ FIKRA RGT: 05.01.2013 RG NO: 28519)

(7) İşletmelere verilen işletme onay belgeleri, diğer kamu kurum veya kuruluşlardan ilgili mevzuat gereği izin veya ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz.

İşletmenin kayıt ya da onayında değişiklik

MADDE 11 - (1) Bir işletmenin faaliyetleri ile ilgili kapasitesini geliştirmesi ya da yeni bir faaliyete geçmesi durumunda, bu değişikliği gerçekleştirdiğini Bakanlığa bildirmesi ve belgelendirmesi halinde, Bakanlık işletmenin kayıt ya da onayında bu değişikliği yapar.

Kayıt veya onayın askıya alınması ve iptali

MADDE 12 - (1) Bakanlık, bir yem işletmesinde yapılan denetim sonucunda, ikinci fıkrada belirtilen onay iptalini gerektiren eksikliklerden başka, yem üretimini ve güvenilirliğini olumsuz etkileyecek düzeyde eksiklik bulduğunda bu işletmenin eksiklik bulunan bir veya daha fazla veya tüm faaliyetleri ile ilgili kayıt veya onayı geçici olarak askıya alır. Askıya alma süresi eksikliklerin tamamının giderilmesine kadar devam eder. Eksikliklerin bir yıl içerisinde karşılanmaması halinde kayıt veya onay iptal edilir.

(2) Bakanlık bir işletmede aşağıda belirtilen hususların tespiti halinde, o işletmenin bir veya birden fazla veya tüm faaliyeti ile ilgili kayıt veya onayını iptal eder.

a) İşletmenin bir ya da birden fazla faaliyetine son vermesi,

b) İşletmenin faaliyetlerini sürdürmesi için gerekli şartları bir yıl içerisinde karşılayamaması,

c) İşletmenin güvenilir yem üretimi bakımından ciddi eksikliklerinin olması ve sık sık üretimini durdurması ve gelecekte üretimine devam etmesi için yeterli güvencenin bulunmaması.

Kayıtlı ve onaylı yem işletmeleri listesi

MADDE 13 - (1) Bakanlık kayıt altına aldığı her bir işletme ve faaliyeti için bir kayıt listesi oluşturur. Kayda tabi yem işletmeleri Ek-8’de belirlenen formata göre kayıt numarası verilerek listeye kaydedilir.

(2) Onaylı yem işletmeleri Ek-9’un ikinci bölümünde belirlenen formata göre ayırıcı bir kimlik numarası verilerek birinci bölümünde belirtilen şekilde listeye kaydedilir.

(3) Bakanlık yem işletmeleri ile ilgili kayıt listelerini, askıya alma, iptal ve değişiklik durumlarına göre güncel tutar.

(4) Bakanlık kayda ve onaya tabi yem işletmeleri ile ilgili listeleri kamunun erişimine sunar.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: İyi Uygulama Kılavuzları

İyi uygulama kılavuzlarının hazırlanması

MADDE 14 - (1) Tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları sistemi ilkelerinin uygulanması ve yem sektöründe iyi uygulamalara yönelik kılavuzların hazırlanması, yaygınlaştırılması ve kullanımı için Bakanlık gerekli katkıları yapar.

(2) Hazırlanan bu kılavuzlar yem işletmecileri tarafından isteğe bağlı olarak kullanılır.

(3) İyi uygulama kılavuzları yem sektörü tarafından aşağıdaki hususlar dikkate alınarak hazırlanır ve yaygınlaştırılır.

a) Kılavuzlar hazırlanırken Bakanlık ve kullanıcı grupları gibi ilgili tüm paydaşların görüşleri alınır.

b) Kodeks Alimentariusun bu konudaki düzenlemeleri dikkate alınır.

c) Yemlerin birincil üretimlerinde Ek-1’de belirtilen gereklilikler dikkate alınır.

(4) Bakanlık, iyi uygulama kılavuzlarının üçüncü fıkraya göre hazırlanması, içerik yönünden sektörde uygulanabilirliği ve 5, 6 ve 7 nci maddelerde belirtilen hükümlere uygunluğunun sağlanması hususunda gerekli değerlendirmeleri yapar.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: İthalat ve İhracat

İthalat

MADDE 15 - (1) İthalatı yapılacak yemler; Kanun, bu Yönetmelik ve yem ile ilgili diğer mevzuatta belirlenen şartları taşır.

(2) İkili anlaşmalarda anlaşma hükümleri uygulanır.

(3) Bakanlık, ithalatta yemlerle ilgili model sertifikalar oluşturabilir.

İhracat

MADDE 16 - (1) Gıda amaçlı olmayan hayvanlar için üretilen yemler dâhil yemlerin ihracatında; Kanun, bu Yönetmelik ve yem ile ilgili diğer mevzuatta belirlenen hükümler uygulanır.

BEŞİNCİ BÖLÜM: Çeşitli ve Son Hükümler

Geçiş hükümleri

GEÇİCİ MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin yayımından önce Bakanlıktan ruhsat almış olan yem işletmeleri, 1/1/2014 tarihine kadar bu Yönetmelik hükümlerini yerine getirerek kayıt veya onay işlemlerini yaptırırlar.

(2) Bu Yönetmeliğin yayım tarihinden önce onay ya da kayda tabi olmadan faaliyette bulunan ancak bu Yönetmeliğe göre onay ya da kayıt altına alınması gereken işletmeler, 1/1/2014 tarihine kadar bu Yönetmelik hükümlerini yerine getirerek kayıt veya onay işlemlerini yaptırırlar.

(3) Bakanlık, işletmeler ile ilgili verilerin toplandığı mevcut bir sistemi göz önünde bulundurarak, işletme sahiplerinden bu Yönetmelik hükümlerini yerine getireceğini taahhüt eden sadece ilave bazı bilgi ve belgeler sağlamasını isteyebilir.

Eklerde değişiklik

MADDE 17 - (1) Bakanlık ekler ile ilgili değişikliklerde aşağıdaki hususları dikkate alır.

a) İyi uygulama kurallarındaki gelişmeler,

b) Tehlike analizleri ve kritik kontrol noktaları sisteminin uygulanmasından elde edilen tecrübeler,

c) Bilimsel ve teknolojik gelişmeler,

ç) Risk değerlendirme sonucu yapılan bilimsel tavsiyeler,

d) Yem güvenilirliği hedefleri,

e) Özel işlemler ile ilgili hususlardaki gelişmeler.

İstisna

MADDE 18 - (1) Bakanlık gerekli hallerde Ek-1, Ek-2 ve Ek-3’te, bu Yönetmelikte belirtilen amaçlara ulaşmayı etkilememek koşulu ile özel nedenlerden dolayı istisnai uygulamalar yapabilir.

Hızlı uyarı sistemi

MADDE 19 - (1) Gıda amaçlı olmayan hayvanlar için üretilen yemler dâhil herhangi bir yemde, insan veya hayvan sağlığı ya da çevre ile ilgili ciddi risklerin belirlenmesi durumunda Kanun kapsamında hızlı uyarı sistemi uygulanır.

İdari yaptırımlar

MADDE 20 - (1) Bu Yönetmelikte belirlenen hükümlere uyulmaması halinde Kanunun ilgili maddelerinde belirtilen cezalar uygulanır.

Yürürlük

MADDE 21 - (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 22 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.

NOT: EKLERİ İÇİN RESMİ GAZETEYE BAKINIZ

Kurum: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Kabul Tarihi: 27.12.2011 RGT: 27.12.2011 RG NO: 28155

BİRİNCİ BÖLÜM: Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin amacı; 5996 sayılı Kanunda genel prensipleri belirtilen yem güvenilirliğini en yüksek düzeyde sağlamak, hayvan sağlığı ve halk sağlığını korumak, kullanıcı ve tüketicilerin yeterince bilgilendirilmesini sağlamak ve yemlerin piyasaya arzı ve kullanımı ile ilgili şartları düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2 - (1) Bu Yönetmelik; ilaçlı yemler, yemlerde istenmeyen maddeler, yem katkı maddeleri, insanlar tarafından tüketimi amaçlanmayan hayvansal yan ürünler, genetiği değiştirilmiş yemler, organik ürünler, nakledilebilir süngerimsi beyin hastalığı ile ilgili getirilen özel düzenlemelerdeki hükümler saklı kalmak şartıyla, gıda amaçlı yetiştirilen hayvanlar ile gıda amaçlı olmayan hayvanlar için yemlerin piyasaya arzı ve kullanımı, etiketlenmesi, paketlenmesi ve sunumu ile ilgili hususları kapsar.

(2) Bu Yönetmelik, hayvanlar tarafından doğrudan veya dolaylı alınan suyu kapsamaz. Ancak suya ilave edilmek üzere hazırlanan yemi kapsar.

Dayanak

MADDE 3 - (1) Bu Yönetmelik,

a) 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 21, 22 ve 24 üncü maddelerine dayanılarak,

b) Avrupa Birliğinin 13/7/2009 tarihli ve 767/2009 saylı Yemlerin Piyasaya Arzı ve Kullanımına İlişkin Tüzüğüne paralel olarak,

hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 - (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;

a) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,

b) Bulaşık yem: Kabul edilebilir düzeylerin üzerinde istenmeyen maddeleri içeren yemi,

c) En kısa depolama ömrü: Uygun depolama koşulları altında, yemin etiketlenmesinden sorumlu kişi tarafından yem ile ilgili beyan edilen özelliklerin korunduğunun garanti edildiği süreyi,

ç) Etiket: Yemin ambalajı veya kabına eklenen veya üzerine iliştirilen künyeyi, sembolü, resmi, yazıyı, baskıyı, deseni, işareti, kabartmayı veya diğer tanımlayıcı nesneyi,

d) Etiketleme: Reklam amacı dâhil, yemle birlikte bulunan ve yemi tanımlayan ifadeler, özellikler, ticari işaretler, marka adı, resim veya sembol gibi bilgilerin yeme ait paket, kap, etiket, doküman, halka, kuşak veya internet gibi araçlarla bildirimi,

e) Ev ve süs hayvanı: İnsanlar tarafından beslenen, yetiştirilen veya bakılan ancak, insan tüketimi için kullanılmayan hayvanı,

f) Gıda amaçlı hayvan: İnsan tüketimi için kullanılan, gıda üretimi amacıyla beslenen, yetiştirilen veya bakılan hayvanı,

g) Gıda amaçlı olmayan hayvan: İnsanlar tarafından beslenen, yetiştirilen veya bakılan ancak insan tüketimi için kullanılmayan kürk hayvanları, ev ve süs hayvanları, laboratuvarlar, hayvanat bahçeleri ve sirklerde barındırılan hayvanı,

ğ) Günlük rasyon: Belli tür, yaş ve verimdeki bir hayvanın tüm besin madde ihtiyaçlarını karşılamak için ihtiyaç duyduğu, % 12 nem içeriği üzerinden hesaplanan günlük toplam yem miktarını,

h) Hayvanları ağızdan besleme: Hayvanların besin madde ihtiyaçlarının karşılanması ve/veya sağlıklı, normal bir hayvanın üretkenliğinin sürdürülmesi amacıyla yemin ağız yoluyla hayvana verilmesini,

ı) İşleme yardımcıları: Tek başına yem olarak tüketilmeyen, yemlerin ya da yem maddelerinin işlenmesi sırasında teknolojik amaçla kullanılan, teknik olarak önlenemeyen kalıntıları bırakma ihtimali olan ancak bu kalıntıların hayvan, insan veya çevre üzerinde olumsuz etkileri olmayan ve nihai ürün üzerinde herhangi bir teknolojik etki göstermeyen maddeleri,

i) İşletme: Yem işi alanında faaliyet gösteren kuruluşu,

j) Karma yem: Hayvanların ağızdan beslenmesi için tam veya tamamlayıcı yem şeklinde, yem katkı maddelerini içeren veya içermeyen, en az iki yem maddesinin karışımını,

k) Kürk hayvanı: Kürkü için beslenen, yetiştirilen, bakılan, insan tüketimi için kullanılmayan hayvanı,

l) Mineral yem: En az % 40 ham kül içeren tamamlayıcı yemi,

m) Özel besleme amacı: Sindirim, emilim veya metabolizma işlemleri geçici veya geri dönülmez bir şekilde bozulmuş ya da bozulma ihtimali olan ve bu nedenle kendi durumlarına uygun yemler verilmek suretiyle özel besin ihtiyaçlarının karşılanmasını,

n) Özel besleme amacı taşıyan yem: Kendi özel bileşimi veya üretim metoduyla özel besleme amacını karşılayabilen, ilaçlı yemleri kapsamayan ve diğer yemlerden farklı olan yemi,

o) Parti veya seri: Orijin, çeşit, ambalaj şekli, paketleyici, sevkiyatçı, etiketleme gibi sahip olunan ortak özellikleri bakımından ayırt edilebilir miktardaki bir yemi, bir üretim prosesinde ise üniform üretim parametreleri kullanılarak bir işletmedeki bir ünite üretim miktarını ya da seri üretim halinde ve birlikte depolandığında ünitelerin sayısını,

ö) Piyasaya arz: Bu Yönetmelik kapsamındaki yemlerin, bedelli veya bedelsiz piyasaya sunulmasını,

p) Premiks: Hayvanlara doğrudan yedirilmeyen, yem katkı maddelerinin karışımı ya da bir veya birden fazla yem katkı maddesinin taşıyıcı olarak kullanılan bir yem maddesi veya suyla karışımını,

r) Sunum: Yemin şekli, görünümü, ambalajı, kullanılan ambalaj materyalleri ile tanıtımı ve sergilenmesini,

s) Süt ikame yemi: Kolostrum sonrası, tamamlayıcı veya ikame olarak, buzağı, kuzu, oğlak gibi genç hayvanların beslenmesi için kuru formda veya seyreltilmek suretiyle sıvı formda verilen karma yemi,

ş) Tam yem: Bileşimi bakımından günlük rasyon için yeterli olan yem karışımını,

t) Tamamlayıcı yem: Bileşimi itibariyle belirli maddeler bakımından zengin içeriğe sahip, başka bir yemle birlikte kullanıldığında günlük rasyon için yeterli olan karma yemi,

u) Taşıyıcı: Bir yem katkı maddesini teknolojik fonksiyonunu değiştirmeden veya teknolojik etkisini azaltmadan çözmek, seyreltmek, yaymak veya bunların dışında o katkı maddesini fiziksel olarak değiştirmek ya da taşınmasını, uygulanmasını kolaylaştırmak amacıyla kullanılan maddeyi,

ü) Yem: Hayvanların ağız yoluyla beslenmesi amacıyla kullanılan işlenmiş, kısmen işlenmiş veya işlenmemiş yem katkı maddeleri dâhil her türlü madde veya ürünü,

v) Yem işi: Kâr amaçlı olsun veya olmasın, kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek veya tüzel kişiler tarafından kendi hayvanlarını beslemek üzere üretim, işleme ve depolama yapan üreticiler dâhil yemin üretimi, imalatı, işlenmesi, depolanması, nakliyesi veya pazarlanması ile ilgili faaliyeti,

y) Yem işletmecisi: Kendi sorumluluğu altında yürütülen yem işinin bu Yönetmelik hükümlerine uygunluğunun sağlanmasından yasal olarak sorumlu olan gerçek veya tüzel kişiyi,

z) Yem katkı maddesi: Yem katkı maddeleri için tanımlanan fonksiyonlardan bir veya birkaçına sahip, yeme veya suya katılan, yem maddesi ve premiksler dışındaki maddeler, mikroorganizmalar veya preparatları,

aa) Yem maddeleri: Hayvanların besin maddesi ihtiyaçlarını karşılayan, doğal, taze, korunmuş halde olan bitkisel veya hayvansal orijinli ürünler ve bunlardan endüstriyel işleme sonucu elde edilen ürünler ile hayvanların ağızdan beslenmesi amacıyla, premikslerde taşıyıcı olarak ya da karma yemlerin hazırlanmasında doğrudan ya da işlenerek kullanılan, yem katkı maddesi içeren ya da içermeyen organik veya inorganik maddeleri,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM: Genel Hükümler

Yem güvenilirliği ve piyasaya arz

MADDE 5 - (1) Yem, güvenilir ise ve hayvan refahı ve çevre üzerinde doğrudan olumsuz bir etkisi yoksa piyasaya arz edilebilir ve kullanılabilir. Güvenilir olmayan yem piyasaya sürülemez.

(2) Yem işletmecisi;

a) Piyasaya arz ettiği yemin güvenilir, tanımlanan veya beyan edilen özelliklerine ve amacına uygun, bozulmamış ve ticari olarak uygun kalitede olmasını,

b) Mevzuata uygun olarak etiketlenmesini, paketlenmesini ve piyasaya arzını,

sağlamakla yükümlüdür.

(3) Yem, Ek-1’de belirtilen teknik şartlara uygun olmalıdır.

(4) Onayı zorunlu olan yemler, Bakanlıktan onay alınmadan üretilemez, ithalatı yapılamaz ve piyasaya arz edilemez. Yem katkı maddeleri ile özel besleme amaçlı yemler; onay alınması zorunlu yemlerdir.

Yem işletmecilerinin sorumlulukları ve yükümlülükleri

MADDE 6 - (1) Yem işletmecileri, yemlerin izlenebilirliği, piyasadan geri çekme ve hijyen ile ilgili yem mevzuatında belirtilen kurallara uymak ve kontrolleri altındaki üretim, işleme ve dağıtımın her aşamasında mevzuata uygunluğu sağlamakla yükümlüdürler.

(2) Yemi etiketleyen yem işletmecisi, karma yemde kullanılan yem maddelerinin isimlerini, tam olarak ağırlık oranları dâhil etiketleme bilgilerini, pazara sunulan yemin iddia edilen özelliklerinin veya içeriklerinin doğruluğunun tespiti için Bakanlık tarafından istenen her türlü bilgiyi sağlamakla yükümlüdür.

(3) İnsan veya hayvan sağlığı veya çevreye ilişkin herhangi bir acil durum ortaya çıkması durumunda, üretici ve alıcıların ilgili kanuni hakları korunarak, Bakanlık uygun gördüğü takdirde ve alıcının talebi halinde, imzalı teminat karşılığında ikinci fıkrada belirtilen bazı bilgileri alıcıya sağlayabilir.

Kısıtlama ve yasaklar

MADDE 7 - (1) Hayvan besleme amacıyla piyasaya arz edilen yemler, kullanımı yasaklanan maddeleri içeremez, kısıtlanan maddeleri ise ancak belirlenen sınırlarda içerebilir. Yasaklı maddeler ve kısıtlanan maddeler Ek-2’de belirtilmiştir. Acil önlem alınması gereken durumlarda Ek-2’de yapılacak değişiklik prosedürü tamamlanıncaya kadar, ihtiyati tedbir olarak Bakanlık, bazı yem maddelerinin kullanımını geçici olarak yasaklayabilir veya kısıtlayabilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: Belirli Özellikteki Yemlerin Piyasaya Arzı

Yem çeşitlerinin özellikleri ve yem katkı maddesi içerikleri

MADDE 8 - (1) Bakanlık, yem maddeleri, yem katkı maddeleri, veteriner ilaçları ve bunun gibi diğer başka ürünler arasındaki ayrımı netleştirmek amacıyla yemler ile ilgili ayırt edici özellikleri belirleyebilir.

(2) Bakanlık, gerekli hallerde, yem mevzuatında tanımlanmayan yeni bir ürünle ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde, söz konusu ürünün yem olup olmayacağına, değerlendirme yaparak karar verebilir.

(3) Yem maddeleri ve tamamlayıcı yemlerdeki yem katkı maddelerinin düzeyi, yem katkı maddelerinin onaylanması ile ilgili mevzuattaki kullanım koşulları saklı kalmak kaydıyla, tam yemlerde belirlenen maksimum miktarların yüz katını aşamaz. Koksidiyostatlar ve histomonostatlar ise tam yemlerde belirlenen miktarların beş katını aşmaz.

(4) 9 uncu maddede belirtilen özel besleme amaçlı yem yapımında kullanılacak yem maddeleri ve tamamlayıcı yemlerdeki katkı maddesinin düzeyi, üçüncü fıkrada belirtilen tam yemlerde belirlenen maksimum miktarın yüz katını aşabilir. Bu tür yemler ile ilgili olarak;

a) Kullanım şartları ayrıca belirtilir.

b) Yem Hijyeni Yönetmeliğinin Ek-6 ikinci bölümünde yer alan yem katkı maddelerini kullanarak üretim yapan işletmeler, Bakanlıktan onay alırlar.

Özel besleme amaçlı yemlerin piyasaya arzı

MADDE 9 - (1) Özel besleme amaçlı yemler, ancak özel besleme amaçlı yemler için hedeflenen amaçları ve gerekli besinsel özellikleri karşılıyor ise piyasaya arz edilebilir.

(2) Özel besleme amaçlı yemler, kullanım amaçlarıyla ilgili en az bir özel kullanım amacına sahip olmalıdır. Bakanlık, özel besleme amaçlı yemlerin kullanım amacını geri çekebilir, kullanım amacıyla ilgili özel koşullar ilave edebilir, kaldırabilir veya değiştirebilir. Özel besleme amaçlı yemler ile ilgili Bakanlıkça kullanım amaçları listesi oluşturularak Bakanlık internet sitesinde yayımlanır. Bu liste yapılan değişikliklerle güncellenir.

(3) Özel besleme amaçlı yemler için gerçek veya tüzel kişi tarafından Bakanlığa başvuruda bulunulur. Başvurunun değerlendirilebilmesi için, söz konusu yemin özel bir yapıda olduğunu, arzu edilen özel besleme amacını karşıladığını, insan ve hayvan sağlığına, çevreye ve hayvan refahına olumsuz bir etkisinin olmadığını gösteren bilgi ve dokümanlar Bakanlığa sunulur.

(4) Bakanlık, mevcut bilimsel ve teknolojik bilgilere dayanarak özel besleme amaçlı yemler ile ilgili başvuruyu değerlendirir ve birinci ve ikinci fıkralardaki şartları sağlaması durumunda o yemi özel besleme amaçlı yem olarak onaylar. Uygun bulunmayan dosyalar gerekçeli bir yazı ile iade edilir. Bakanlık özel besleme amaçlı yemlerle ilgili yapılan başvuruları altı ay içerisinde değerlendirerek karara bağlar. Değerlendirme sırasında talep edilebilecek bilgi, belge, araştırma ve analizler için geçen süre, bu süreye dâhil edilmez.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: Etiketleme, Sunum ve Paketleme

Etiketleme ve sunum

MADDE 10 - (1) Yemin etiketlenmesi ve sunumu, kullanıcıyı yanıltıcı veya aldatıcı şekilde olamaz. Etiketleme ve sunumda;

a) Yemin özelliğine veya kullanım amacına göre, özellikle yapısı, işleme veya üretim metodu, niteliği, bileşimi, içeriği, miktarı, dayanıklılığı, yemin amaçlandığı hayvan türleri veya kategorileri göz önüne alınır.

b) Yemde olmadığı halde birtakım etkiler veya özellikler varmış gibi veya benzer yemler ile aynı özelliklere sahip olduğu halde, diğerlerinden farklı özelliklere sahipmiş gibi gösterilemez.

c) Etiketleme, yem kataloğunda belirlenen kriterlere ve etiketleme ile ilgili kurallara uygun olmalıdır.

ç) Türkiye’de piyasaya arz edilecek yemlerde Türkçe etiket bilgileri yer alır.

(2) Yem maddeleri ve karma yemlerin dökme, açık ambalaj veya kaplarda piyasaya arz edilmesi halinde, beraberinde bu Yönetmelikte istenen tüm zorunlu etiket bilgilerini içeren bir belge bulundurulur.

(3) Yemlerin iletişim araçları ile uzaktan satışı halinde, tüketicilerin korunması amacıyla satış öncesinde, parti ya da seri numarası, en kısa depolama ömrü, net ağırlığı ve etiketlemeden sorumlu yem işletmecisinin isim ve adresi dışında etikette bulunması zorunlu bilgiler iletişim araçlarında gösterilir. Diğer bilgiler yemin teslim zamanına kadar alıcıya ulaştırılmalıdır.

(4) Etiketleme, bu maddede belirtilen kurallara ilave olarak Ek-3’te belirtilen etiketleme kurallarına göre yapılır.

(5) Resmi kontroller sırasında, bir yem maddesinin veya karma yemin etiket bilgilerinde belirtilen besin maddesi bileşen değerleri ile resmi kontrol için yapılan analiz sonucu bulunan değerler arasındaki farklılığın değerlendirilmesinde kullanılacak tolerans değerleri Ek-4’te verilmiştir.

Etiketleme ile ilgili sorumluluk

MADDE 11 - (1) Yemi etiketleyen yem işletmecisi, yemin etiket bilgilerinden ve doğruluğundan sorumludur.

(2) Yemi ilk pazarlayan veya kendi adına ya da şirket adına pazarlayan yem işletmecisi etiketlemeden sorumludur.

(3) Yem işletmecisinin kontrolü altındaki faaliyetlerinde yaptığı değişiklik, yemin etiket bilgilerinde değişikliği gerektiriyor ise yem işletmecisi etiketlemenin bu Yönetmeliğe uygun olarak yapılmasını sağlar.

(4) Yemin etiketlenmesinde doğrudan bir sorumluluğu bulunmayan, dağıtım veya perakende faaliyetlerini yürüten yem işletmecisi, yemlerin etiketleme kurallarına göre etiketlenip etiketlenmediğine dikkat eder, etiketleme kurallarına uygun olmayan yemleri piyasaya sunamaz.

(5) Yem işletmecisi, zorunlu etiketleme bilgilerinin yemin son kullanıcısına kadar yem zinciri boyunca iletilmesinin sağlanması hususunda kendi kontrolü altındaki faaliyetlerden sorumludur.

Etiketlerde yemlerle ilgili özel iddialar

MADDE 12 - (1) Yem maddelerinin ve karma yemlerin etiketinde ve sunumunda, yemdeki bir maddenin varlığı ya da yokluğuna, belirli besinsel özelliklerine, işleme veya belirli bir fonksiyona yönelik olarak dikkat çekici özel iddialarda bulunulabilir. Bu iddiaların yapılabilmesi için aşağıdaki şartlar karşılanmalıdır:

a) İddia edilen husus, gerçek, Bakanlıkça doğrulanabilir ve yem kullanıcısı tarafından anlaşılabilir olmalıdır.

b) Bakanlığın talebi halinde, iddianın bilimsel olarak kanıtlanması ya kamunun erişimine açık bilimsel delillere dayalı referanslar ile ya da belgelenmiş şirket araştırması yoluyla sağlanır. İddia edilen hususların kanıtlanması ile ilgili bilimsel dayanak, yemin piyasaya arzından önce sağlanmış olmalıdır. İddia edilen hususun yeterince kanıtlanamadığı sonucuna varılırsa, bu gibi iddiaya ait etiketlemenin 10 uncu maddede belirtilen etiketleme kurallarına göre, yanıltıcı olduğu kabul edilir. Bakanlık bilimsel dayanak konusunda şüpheye düşerse, gerekli inceleme ve araştırmaları yaparak veya yaptırarak karar verir. Bu tür yemleri satın alanlar iddia edilen hususun doğruluğu hakkındaki şüphelerini Bakanlığa bildirme hakkına sahiptir.

(2) Birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerindeki şartlar karşılanmak koşuluyla, üçüncü fıkranın (a) bendinde belirtilen hususlarla ilgili iddialar dışında, hayvanlarda fizyolojik durumların korunması, desteklenmesi veya optimum beslenme ile ilgili iddialarda bulunulabilir.

(3) Yem maddelerinin ve karma yemlerin etiketlerinde veya sunumunda aşağıdaki iddialar yer alamaz:

a) Yem katkı maddeleri mevzuatına göre onaylanmış koksidiyostatlar, histomonostatlar haricinde, bir hastalığı önleyici ya da tedavi edici yönündeki iddialar. Ancak patalojik semptomların tedavisi hariç besin dengesizliklerinin karşılanmasına dair iddialar bunun dışındadır.

b) 9 uncu maddede belirtilen özel besleme amaçlı yemler ile ilgili iddialar.

(4) Birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen hususlar ile ilgili özel hükümler, 24 üncü maddede belirtilen iyi etiketleme uygulama kılavuzları içerisinde yer alabilir.

Etiket bilgilerinin sunumu

MADDE 13 - (1) Zorunlu etiket bilgileri, tüm ambalaj ya da kabın üzerinde veya bunlara iliştirilmiş etiket üzerinde ya da dökme yemlerin beraberindeki belgelerde belirgin olarak yer almalıdır. Etiket bilgileri açık, görünecek şekilde, okunaklı ve silinmeyecek şekilde olmalıdır.

(2) Zorunlu etiket bilgileri, kolaylıkla ayırt edilebilmeli ve başka bilgiler ile anlaşılması zorlaştırılmamalıdır. Etiket bilgilerinin sunulmasında kullanılan renk, yazı karakteri ve büyüklükleri, uyarıcı açıklamaların gerekli olduğu haller dışında, bazı bilgileri örtecek şekilde ya da önemliymiş gibi gösterecek şekilde olmamalıdır.

(3) Birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen hususlar ile ilgili özel hükümler ile isteğe bağlı etiketlemede sunum ile ilgili özel hükümler 24 üncü maddede belirtilen iyi etiketleme uygulama kılavuzları içerisinde yer alabilir.

Zorunlu genel etiketleme kuralları

MADDE 14 - (1) Etiketinde aşağıdaki bilgilerin belirtilmediği bir yem maddesi ya da karma yem piyasaya arz edilemez:

a) Yemin tipi: Yem maddesi, tam yem veya tamamlayıcı yem gibi,

b) Yem işletmecisinin adı ya da şirket adı ve adresi,

c) Onaylı yem işletmelerinin onay numarası,

ç) Parti ya da seri numarası,

d) Katı ürünler için birim kütle miktarı, sıvı ürünler için ise birim kütle veya hacim miktarı,

e) Yem katkı maddelerinin onaylanması ile ilgili mevzuatta belirtilen etiketleme kuralları saklı kalmakla beraber, yem katkı maddesi ilave edilmesi halinde Ek-6 veya Ek-7’nin birinci bölümünde belirtilen hususlara göre yem katkı maddelerinin listesi,

f) Nem miktarı; Ek-1’in altı numaralı maddesinde belirtilen şekilde.

Yem maddeleri için zorunlu özel etiketleme kuralları

MADDE 15 - (1) Yem maddelerinin etiketlenmesinde 14 üncü maddede belirtilen şartlara ilaveten, aşağıdaki hususlar da belirtilir:

a) Yem maddesinin ismi; 23 üncü maddedeki yem maddeleri kataloğuna göre isimlendirilmesi halinde katalogda belirtilen kriterlere uygun olur.

b) Ek-5’teki listede belirtilen yem kategorilerine karşılık gelen zorunlu bildirimler bulunur veya bunların yerine, 23 üncü maddede belirtilen yem maddeleri kataloğundaki yem maddelerine karşılık gelen özel bildirimler belirtilir.

(2) Yem maddelerine, yem katkı maddeleri katılması halinde, birinci fıkrada belirtilen hususlara ilave olarak, aşağıdaki hususlar da etiketlerde yer alır:

a) Söz konusu yem katkı maddelerinin, tüm hayvan türleri için değil, bazı türler için kullanımının amaçlanması ya da bazı türler için maksimum limitlerde kullanılmasına izin verilmesi halinde, yem maddelerinin kullanılacağı hayvan türleri, kategorileri ve limitleri,

b) Yem maddelerinin uygun kullanımı için Ek-3’ün üç numaralı maddesinde yem maddeleri ile ilgili belirtilen bilgiler,

c) Yem maddelerine ilave edilen teknolojik katkı maddeleri haricindeki yem katkı maddeleri için en kısa depolama ömrü.

Karma yemler için zorunlu özel etiketleme kuralları

MADDE 16 - (1) Karma yemlerin etiketlenmesinde 14 üncü maddede belirtilen şartlara ilaveten, aşağıdaki hususlar da belirtilir:

a) Karma yemlerin kullanılacağı hayvan türü veya kategorisi,

b) Yemin kullanım amacı ve uygun kullanımına ilişkin açıklamalar, Ek-3’ün üç numaralı maddesinde belirtilen hususlara uygun olmalıdır.

c) Üreticinin başkası adına üretim yapması ve etiketlemeden sorumlu yem işletmecisi olmadığı durumlarda aşağıdaki hususlar etikette belirtilir:

1) Yemi üreten yem işletmecisinin adı veya ticari adı ve adresi,

2) Yemi üreten yem işletmesinin onay numarası ya da kayıt numarası.

ç) En kısa depolama ömrü, aşağıdaki şekilde belirtilir:

1) Yapısal özelliklerinden dolayı kolay bozulabilen yemlerde kesin bir tarih “…. tarihinden önce kullanılmalıdır.’’ ifadesi yer alır.

2) Diğer karma yemlerde belirli bir ay belirtilerek ‘‘en uygun …den önce kullanılmalıdır.’’ ifadesi yer alır.

3) Etiket üzerinde üretim tarihi gösteriliyor ise, en kısa depolama ömrü, üretim tarihinden itibaren gün veya ay zaman periyodu olarak belirtilir.

d) Karma yemi oluşturan yem maddelerinin isimleri bileşiminin belirtildiği kısımda, karma yemdeki nem içeriği üzerinden hesaplanmış ağırlıklarına göre, büyükten küçüğe doğru listelenir. Bu liste yüzde miktarları üzerinden de verilebilir. Bunlardan başka, karma yemlerin bileşimleri ile ilgili olarak;

1) Bir yem maddesi, dikkat çekecek şekilde kelimelerle, grafikle veya resimle gösterilebilir. Bu şekillerde gösterilmesi halinde, o yem maddesinin ağırlık itibariyle yüzdesi ve ismi de belirtilir,

2) Eğer karma yemi oluşturan yem maddeleri ağırlıkları itibariyle yüzde olarak belirtilmemişse, etiketlemeden sorumlu yem işletmecisi, alıcının talebi üzerine yemin bileşimini oluşturan yem maddeleri ile ilgili bilgileri yüzde olarak, +/ - % 15’lik değer aralığı içerisinde alıcıya sağlar.

3) Kürk hayvanları haricindeki gıda amaçlı olmayan hayvanlar için hazırlanan karma yemlerin bileşiminde, yem maddelerinin ismi yerine, yem maddelerinin ait olduğu yem kategorisinin ismi de belirtilebilir.

e) Karma yemler için Ek-6 veya Ek-7’nin ikinci bölümünde yer alan bildirimi zorunlu bilgiler etikette belirtilir.

(2) Kürk hayvanlarının haricindeki gıda amaçlı olmayan hayvan yemlerinin etiketlerinde belirtilebilen yem kategorileri Ek-9’da belirtilmiştir.

(3) İnsan veya hayvan sağlığı veya çevreye ilişkin herhangi bir acil durum ortaya çıkması durumunda, üretici ve alıcıların ilgili kanuni hakları korunarak, Bakanlık, uygun gördüğü takdirde, alıcının talebi halinde, imzalı teminat karşılığında karma yemin bileşimi ve özellikleri ile ilgili bilgileri alıcıya sağlayabilir.

Özel besleme amaçlı yemler için zorunlu ilave etiketleme kuralları

MADDE 17 - (1) Özel besleme amaçlı yemlerin etiketlenmesinde, 14, 15 ve 16 ncı maddelerde yer alan zorunlu etiketleme kurallarına ilave olarak aşağıdaki hususlar da belirtilir:

a) Özel besleme amaçlı yemlerde, 14 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen yem tipinin yanına ‘‘diyetetik’’ ifadesi,

b) 9 uncu maddede belirtilen kullanım amaçları ile ilgili bilgiler,

c) Yemi kullanmadan önce veya kullanım süresini uzatmadan önce, veteriner hekim veya hayvan besleme uzmanına danışılmasına dair not,

yazılır.

Ev ve süs hayvanı yemleri için zorunlu ilave etiketleme kuralları

MADDE 18 - (1) Ev ve süs hayvan yemi satın alanların, zorunlu etiket bilgilerinin yanında, yeme ilave edilen yem katkı maddeleri ve kategorilerine göre yem maddeleri hakkında da ilave bilgi edinebilmeleri amacıyla ev ve süs hayvanı yemi etiketi üzerinde irtibat kurulabilecek bir telefon numarası belirtilir.

Kullanımı uygun olmayan ancak, işlemden geçirilmek suretiyle kullanılabilir hale getirilmesi mümkün olabilen yemler için zorunlu ilave etiketleme kuralları

MADDE 19 - (1) İstenmeyen maddeler ile bulaşmış ve yem mevzuatına uygun olmayan yemlerin etiketlerinde 14, 15, 16 ve 17 nci maddelerde yer alan zorunlu etiketleme kurallarına ilave olarak, Ek-8’deki özel hususlar da belirtilir.

Etiketleme ile ilgili istisnalar

MADDE 20 - (1) Yem alıcısının, 14 üncü maddenin birinci fıkrasının (c), (ç), (d) ve (f) bentleri ile 15 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen etiket bilgilerine gerek olmadığına dair yazılı talebi halinde, bu alıcıya ait yemlerin etiketlerinde bu bilgilerin belirtilme zorunluluğu yoktur. Her sipariş birkaç sevkiyattan oluşabilir.

(2) Paketli yemlerde, 14 üncü maddenin birinci fıkrasının (c), (ç) ve (d) bentleri ve 15 inci maddenin ikinci fıkrasının (c) bendi veya 16 ncı maddenin birinci fıkrasının (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen bilgiler, ambalaj üzerinde de belirtilebilir. Bu bilgilerin ambalajın neresinde yer aldığı belirtilir.

(3) Kendi hayvanları için kullanmak üzere doğrudan yetiştiricilere yapılan satışlarda, koruyucular ve silaj katkı maddeleri dışında yem katkı maddeleri içermeyen yem maddelerinin satışında, yem hijyeni ile ilgili hükümler saklı kalmak kaydıyla 14 üncü maddenin birinci fıkrasının (c), (ç), (d) ve (f) bentleri ile 15 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen bilgilerin bulunması zorunlu değildir.

(4) Bitki danelerinin, tohumlarının ve meyvelerinin bütün halde karışımları için, 16 ncı maddenin birinci fıkrasının (e) bendinde belirtilen zorunlu bildirimler gerekli değildir.

(5) Karma yemin en fazla üç yem maddesinden oluşması ve kullanılan bu yem maddelerinin açıkça tanımlanması halinde, 16 ncı maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde belirtilen bilgiler gerekli değildir.

(6) Son kullanıcıya dökme halde 20 kg’ı aşmayan miktarlarda satılan yem maddeleri veya karma yemler için, 14, 15 ve 16 ncı maddelerde belirtilen bilgiler zorunlu olmayıp, istenmesi halinde, satış noktasında not olarak alıcının bilgisine sunulabilir. Bu durumlarda, 14 üncü maddenin birinci fıkrası (a) bendinde ve 15 inci maddenin birinci fıkrası veya 16 ncı maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer alan bilgilerin bulunduğu not, istenmesi halinde alıcıya teslimatta veya fatura ile birlikte sunulur.

(7) Paket halinde ambalaj içerisinde satılan toplam ağırlığı 10 kg’ı aşmayan ev ve süs hayvanı yemleri için, 14 üncü maddenin birinci fıkrasının (b), (c), (e) ve (f) bentleri ve 16 ncı maddenin birinci fıkrasının (b), (c), (d) ve (e) bentlerinde belirtilen bilgiler, her bir paket yerine, paketlerin taşındığı ambalajın dış kısmında da yer alabilir.

(8) Bakanlık, deney amaçlı olduğu etiketinde açıkça belirtilmesi şartıyla, bilimsel veya deneysel amaçlı kullanılacak hayvan yemleri ile ilgili istisnai hükümler uygulayabilir.

İsteğe bağlı etiketleme

MADDE 21 - (1) Bu Yönetmelikte belirtilen genel hükümlere uygun olmak şartı ile karma yem ve yem maddelerinin etiketlerinde, zorunlu etiketleme kurallarına ilave olarak, isteğe bağlı bazı bilgilere de etikette yer verilebilir.

(2) İsteğe bağlı etiketleme ile ilgili ayrıntılı hususlar, 24 üncü maddede belirtilen iyi etiketleme uygulama kılavuzları içerisinde yer alabilir.

Paketleme

MADDE 22 - (1) Yem maddeleri ve karma yemler kapalı paketlerde veya ambalajlarda pazarlanabilir. Kapalı paket veya ambalaj açıldığında bozulacağından, bu paket veya ambalajlar tekrar kullanılamaz.

(2) Aşağıda belirtilen yemler, birinci fıkradan istisna olarak dökme halde, açık paket ve ambalajlarda piyasaya sürülebilir:

a) Yem maddeleri,

b) Tahıl ve meyvelerin bütün halde karıştırılarak elde edildiği karma yemler,

c) Karma yem üreticileri arasındaki teslimatlar,

ç) Karma yem üreticisinden doğrudan yetiştiricilere yapılan teslimatlar,

d) Karma yem üreticilerinden paketleme firmalarına yapılan teslimatlar,

e) Son kullanıcıya, ağırlığı 50 kg’ı aşmayan miktarlarda yapılan satışlarda kapalı paketten veya ambalajdan alınan karma yemler,

f) Blok yemler veya yalama taşları.

BEŞİNCİ BÖLÜM: Yem Maddeleri Kataloğu ve İyi Etiketleme Uygulama Kılavuzları

Yem maddeleri kataloğu

MADDE 23 - (1) Bakanlık, ürün özellikleri hakkında bilgi oluşturmak ve bilgi alış verişini kolaylaştırmak, yem maddeleri ve karma yemlerin etiketlendirilmesinde ve yem sektöründe kullanılmak üzere yem maddeleri kataloğu hazırlar ve Bakanlığın internet sitesinde yayımlar. Bu katalog ihtiyaca göre ilgili sektör paydaşları ile birlikte görüşülerek değiştirilebilir ve güncellenebilir. Bir yem maddesi katalogda tanımlanırken en az aşağıdaki bilgiler belirtilmelidir:

a) İsmi,

b) Ayırt edici kimlik numarası,

c) Yem maddesinin üretim işlemi ve ürün özellikleri ile ilgili açıklama,

ç) 15 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen zorunlu bildirim yerine geçen bilgiler,

d) Katalogda belirtilen terimler sözlüğüne uygun, üretim işlemleri ve teknik açıklamaların yer aldığı bilgiler.

(2) Katalogda yapılacak değişiklik ve güncellemeler, sektörün ihtiyaçları ve görüşleri doğrultusunda bilimsel ve teknolojik gelişmeler göz önünde bulundurularak yapılır.

(3) Yem maddeleri kataloğu ile ilgili bu madde hükümleri, 5 inci maddede belirtilen yem güvenilirliği ile ilgili hükümler saklı kalmak kaydıyla uygulanır.

(4) Yem maddeleri kataloğunun kullanımı yem sektöründe isteğe bağlıdır. Ancak, katalogda yer alan isimlerin kullanılması durumunda yem maddeleri, katalogda o isimle belirtilen özelliklere uygun olmalıdır.

(5) Katalogda yer almayan bir yem maddesini ilk defa piyasaya arz edecek olanlar, Bakanlığa bildirimde bulunur ve bununla ilgili izni alırlar. Bakanlıktan izin alınmadan bu yem maddeleri piyasaya arz edilemez. Bu yem maddeleri ile ilgili yem sektörü de bilgilendirilir, bildirimler ile ilgili internet ortamında bir kayıt sistemi oluşturulur ve sistem düzenli olarak güncellenir.

İyi etiketleme uygulama kılavuzları

MADDE 24 - (1) Yemlerde etiketlemenin uygun ve doğru yapılmasını sağlamak amacıyla, biri gıda amaçlı hayvan yemleri, diğeri ev ve süs hayvanları yemleri için olmak üzere, ilgili sektör paydaşları tarafından iyi etiketleme uygulama kılavuzları oluşturulur. Belirlenen bu iyi etiketleme uygulama kılavuzları Bakanlığın incelemesinden sonra onayı alınarak kullanılır. Bakanlık, iyi etiketleme uygulama kılavuzlarının geliştirilmesini ve sektörde uygulanmasını teşvik eder.

(2) İyi etiketleme kılavuzları; genel etiketleme kurallarını karşılaması yanısıra, 12, 13 ve 21 inci maddelerde belirtilen hükümleri de kapsayacak şekilde iyi etiketleme uygulanmasının geliştirilmesine yönelik olmalıdır.

(3) İyi etiketleme kılavuzları, yem sektörü tarafından isteğe bağlı olarak kullanılır.

(4) İlgili sektör paydaşlarının talebi ve görüşleri doğrultusunda bilimsel ve teknolojik gelişmelere göre iyi etiketleme kılavuzlarında değişiklik yapılabilir.

ALTINCI BÖLÜM: Çeşitli ve Son Hükümler

İdari yaptırımlar

MADDE 25 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerine uymayanlar hakkında 5996 sayılı Kanunun ilgili maddelerine göre işlem yapılır.

Geçiş hükümleri

GEÇİCİ MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihden önce piyasaya sunulmuş olan yemler, bu Yönetmeliğin yayımından itibaren bir yıl süre ile piyasada bulunabilir.

(2) Yem işletmeleri, bu Yönetmeliğin yayımından önce ilgili yem mevzuatına uygun olarak bulundurdukları mevcut etiketleri altı ay süreyle kullanabilirler. Bu etiketlerin kullanıldığı yemler, bu Yönetmeliğin yayımından itibaren bir yıl süre ile piyasada bulunabilir.

Yürürlük

MADDE 26 - (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 27 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.

NOT: EKLERİ İÇİN RESMİ GAZETEYE BAKINIZ

Kurum: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Kabul Tarihi: 27.12.2011 RGT: 27.12.2011RG NO: 28155

Amaç ve kapsam

MADDE 1 - (1) Bu Yönetmeliğin amacı;

a) Yemlerin resmi kontrolünde mikroorganizmalar hariç yemin bileşiminin, katkı maddelerinin ve istenmeyen maddelerin tespiti için numune almayı,

b) Numunelerin analiz için hazırlanması ve sonuçların açıklanmasını,

c) Yemlerin resmi kontrolünde uygulanacak analiz metotlarını,

ç) Yemlerin resmi kontrolünde hayvansal kökenli bileşenlerin tespitinde kullanılacak analiz metotlarını,

d) Kanatlı karma yemlerinin enerji değerinin hesaplanmasını,

e) Kullanımı yasaklanan yem katkı maddelerinin yasal olmayan bir şekilde bulunmasının kontrolünde kullanılacak analiz metotlarını,

belirlemektir.

Dayanak

MADDE 2 - (1) Bu Yönetmelik;

a) 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 31 inci maddesine dayanılarak,

b) Avrupa Birliğinin 27/1/2009 tarihli ve 152/2009 sayılı Yemin Resmi Kontrolü İçin Numune Alma ve Analiz Metotlarına İlişkin Tüzüğüne paralel olarak,

hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 3 - (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Ayırıcı: Birincil numune, azaltılmış numune ve laboratuvar numunelerinin hazırlanması sırasında numuneyi yaklaşık eşit parçalara ayırmak için kullanılan aletleri,

b) Azaltılmış numune: Paçal numuneden azaltma yöntemiyle elde edilen ve paçal numuneyi temsil eden numuneyi,

c) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,

ç) Birincil numune: Numune alınan partinin bir noktasından alınan miktarı,

d) El aletleri: El ile numune alınırken kullanılan kürek, numune alma sondası ve benzeri aletleri,

e) Laboratuvar numunesi: Homojenize edilen paçal numuneden veya azaltılmış numuneden alınan numuneyi,

f) Mekanik aletler: Hareket halindeki yemlerden numune alınırken kullanılan aleti,

g) Numune alan personel: Bakanlık tarafından resmi kontrol yetkisi verilen kişiyi,

ğ) Numune alınan parti: Özelliği itibarıyla bir örnek ve bir birim oluşturan yemi,

h) Numune alma alet ve cihazları: Numune alınan yemde bulaşmaya sebep olmayacak materyallerden yapılmış, Bakanlık tarafından kullanımı uygun görülen alet ve cihazları,

ı) Numune alma sondası: Uzun yarıkları ya da bölmeleri olan numune alınan partinin ve yemin partikül büyüklüğüne uygun, değişik boyutlardaki numune alma aletini,

i) Paçal numune: Numune alınan partiden alınan birincil numunelerin birleştirilmesi ve homojen olarak karıştırılması ile elde edilen numuneyi,

ifade eder.

Numune alımıyla ilgili genel hükümler

MADDE 4 - (1) Katı yemlerden numune alınırken el aletleri, mekanik aletler ve ayırıcılar kullanılır.

(2) Numune alınacak partinin özelliğine ve büyüklüğüne göre, alınması gereken numune sayıları ve miktarları Ek-1’de belirtilmiştir.

(3) Numune alma alet ve cihazları, numune hazırlanacak yüzeyler ve numune kaplarının temiz ve kuru olması gerekir. Yemin özelliğinin değişmemesi ve olası bulaşmanın engellenmesi amacıyla, numuneler, mümkün olan en kısa zamanda alınır ve hazırlanır ve bunun için gerekli tedbirler alınır.

Birincil numunelerin alınması

MADDE 5 - (1) Yem içerisinde homojen dağılım gösteren maddelerin veya ürünlerin kontrolü için alınacak birincil numuneler, numune alınan partiden rastgele ve yaklaşık eşit miktarlarda alınır.

a) Dökme yemlerde numune alınan parti, tahmini ve göz kararı olarak yaklaşık eşit parçalara bölünür ve her bir parçadan olmak üzere Ek-1’in A.2 satırında belirtildiği gibi, gerekli birincil numune sayısı kadar rastgele numune alınır. Gerektiğinde numune alma işlemi yükleme veya boşaltma esnasında da yapılabilir.

b) Paketlenmiş yemlerde, Ek-1’in A.2 satırında belirtilen sayıda gerekli paketler seçildikten sonra, her bir paketin içeriğinin bir kısmı numune olarak kürek ve benzeri el aletleri kullanılarak alınır. Gerektiğinde, paketler ayrı ayrı boşaltıldıktan sonra da numune alınabilir. Şayet alınan numunenin içerisinde kalıplaşmış parçalar varsa bunlar parçalanır ve karıştırılır.

c) Homojenize veya homojenize edilebilir sıvı veya yarı sıvı yemlerde, Ek-1’in A.2 satırında belirtilen kap sayısı dikkate alınır. Gerekli ise içerik homojenize edilir, her bir kaptan gerekli miktar numune alınır. İçerik boşaltılırken de numune alınabilir.

ç) Homojenize edilemeyen sıvı veya yarı sıvı yemlerde, Ek-1’in A.2 satırında belirtilen kap sayısı dikkate alınarak, farklı seviyelerden numuneler alınır. Numuneler içerik boşaltılırken de alınabilir, ancak baştaki ilk kısımları atılarak alınır. Her durumda, alınan numunenin toplam hacmi 10 litreden az olamaz.

d) Yem blokları ve mineral yalama taşlarında, Ek-1’in A.2 satırında belirtilen sayıda blok veya yalama taşları seçilerek her bir blok ya da yalama taşının bir parçası numune olarak alınır.

(2) Yem içerisinde homojen bir şekilde dağılmayan aflatoksin, çavdarmahmuzu, hint yağı bitkisi ve baklagil cinsi olan crotalaria gibi istenmeyen maddelerin veya ürünlerin kontrolüyle ilgili alınacak birincil numuneler için; numune alınacak parti, Ek-1’in B.3 satırında belirtilen paçal numune sayısına göre, tahmini ve göz kararı olarak yaklaşık eşit bölümlere ayrılır. Tahmini ayrılan bölüm sayısı birden fazla ise, her bir bölümden Ek-1’in B.2 satırında belirtilen sayıda farklı yerlerden yaklaşık eşit miktarlarda birincil numune alınır. Her bir bölümden paçal numuneler için alınan birincil numunelerin toplam miktarı 4 kilogramdan az olamaz. Farklı bölümlerden alınan birincil numuneler paçal numune haline getirilmez.

Paçal numunelerin hazırlanması

MADDE 6 - (1) Yem içerisinde homojen dağılım gösteren maddelerin veya ürünlerin kontrolü için alınan birincil numuneler, paçal numune oluşturmak için birleştirilerek karıştırılır.

(2) Yem içerisinde homojen bir şekilde dağılmayan aflatoksin, çavdarmahmuzu, hint yağı bitkisi ve baklagil cinsi olan crotalaria gibi istenmeyen maddelerin veya ürünlerin kontrolü için, Ek-1’in B.3 satırında belirtilen sayıda, paçal numune oluşturmak üzere, her bir bölümden alınan birincil numuneler birleştirilerek karıştırılır. Tahmini ve göz kararı oluşturulan her bölümden alınan paçal numune, alındığı bölüme göre kodlanır.

Laboratuvar numunelerinin hazırlanması

MADDE 7 - (1) Homojen bir numune elde edebilmek için, her bir paçal numune dikkatli ve özenli bir şekilde karıştırılır. Gerekirse paçal numune mekanik veya otomatik ayırıcı kullanılarak veya çeyrekleme metodu ile 2 kilogram veya 2 litreye azaltılarak azaltılmış numune oluşturulur.

(2) (DEĞİŞİK CÜMLE RGT: 11.02.2012 RG NO: 28201) (KOD 1) Laboratuvara gönderilmek üzere, Ek-1’in A.4 satırında ya da Ek-1’in B.4 satırında belirtilen miktarda eşit ve aynı özellikleri taşıyacak şekilde en az üç numune oluşturulur. Her bir numune uygun kaplara ayrı ayrı konulur. Muhafaza ve nakliye sırasında oluşabilecek bulaşmanın önlenmesi veya numunenin bozularak bileşiminin değişmesine neden olabilecek olumsuzlukların engellenmesi için gereken bütün önlemler alınır.

Laboratuvar numunelerinin paketlenmesi

MADDE 8 - (1) Resmi kontroller için alınan numuneler, mühürlenir ve etiketlenir. Mühürleme işlemi, numune güvenliğini temin amacıyla mühür bozulmadan paket açılamayacak şekilde yapılır.

Numune kayıtları

MADDE 9 - (1) Numunenin ait olduğu parça ve numuneyle ilgili kayıtlar, karışıklığa ve tereddüte meydan vermeyecek şekilde tutulur.

Numunelerin laboratuvara gönderilmesi

MADDE 10 - (1) Analiz yapılmak üzere, her bir paçal numuneden alınan numunelerden en az biri yapılması istenen analizlerle ilgili gerekli bilgiler ile birlikte mümkün olan en kısa sürede yetkili laboratuvara gönderilir.

Analiz için numunelerin hazırlanması

MADDE 11 - (1) Bu Yönetmeliğe göre alınan ve yetkili laboratuvara gönderilen yem numunesinden, analiz metodunda belirtilen miktar kadar, numune tartılarak alınır. Alınan bu miktarın homojen ve numuneyi temsil eder nitelikte olması gerekir.

(2) Analiz için numuneler hazırlanırken dikkat edilecek hususlar aşağıda belirtilmiştir:

a) Numuneler, uygulanan analiz metotlarında belirtilen yönteme göre hazırlanır.

b) Uygulanan tüm işlemler, olası bulaşmayı ve bileşiminde oluşabilecek değişmeyi olabildiğince önleyecek şekilde gerçekleştirilir.

c) Numunenin, hava ve ışığa en az düzeyde maruz kalmasını sağlamak için, yapılacak öğütme, karıştırma ve eleme işlemleri olabildiğince çabuk gerçekleştirilir. Belirgin şekilde numunede ısınmaya neden olan değirmenler ve öğütücüler kullanılmaz.

ç) Özelikle ısıya hassas olan yemler elle öğütülür. Kullanılan aletlerin, numunede iz elementler bakımından bir kontaminasyon kaynağı olmamasına dikkat edilir.

d) Numune hazırlanırken, numunenin nem içeriği muhafaza edilemiyor ve nem içeriğinde değişiklik meydana geliyorsa rutubet tayini; hazırlık öncesi ve sonrasında olmak üzere 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen metoda göre yapılır.

(3) Numune, analiz için hazırlanırken uygun ayırma teknikleri kullanılarak analiz ve referans için yeterli alt numunelere bölünür. Alt numunelere bölünürken konileme ve çeyrekleme metotları kullanılmaz. Referans numune; temiz, kuru ve hava sızdırmaz uygun bir kapta saklanır. Yemlerin özelliğine göre en az 100 gr’lık alt numuneler, analiz için aşağıda belirtilen şekilde hazırlanır.

a) Öğütülebilen yemlerde; analiz metodunda farklı bir şekil belirtilmemiş ise, gerektiğinde öğütülür, ancak bu öğütme işlemi yapılırken aşırı öğütmeden sakınılır. Öğütülen numunenin tamamı 1 mm2 gözlü elekten geçirilir (ISO R565’a göre). Elenen numune karıştırılır, temiz, kuru, hava sızdırmaz uygun bir kaba alınır. Analiz yapılmak üzere numune alınacağı zaman, numune tartılmadan hemen önce tekrar karıştırılır.

b) Kurutulduktan sonra öğütülebilen yemlerde; analiz metodunda farklı bir şekil belirtilmemiş ise numune, 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen metotdaki ön kurutma işlemine uygun olarak, nem içeriği % 12 - 8 aralığına düşünceye kadar kurutulur. Bundan sonraki işlemler, (a) bendinde belirtildiği şekilde yapılır.

c) Sıvı ya da yarı sıvı yemlerde; numune temiz, kuru ve hava sızdırmaz uygun bir kaba alınır. Analiz yapılmak üzere numune alınacağı zaman, numune tartılmadan hemen önce karıştırılır.

ç) Diğer yemlerde; yemlerin özelliğine göre, yukarıda belirtilen şekillerde hazırlanması mümkün olmayan diğer yemlerin hazırlanmasında farklı diğer yöntemler uygulanabilir. Ancak, analiz için alınan miktar, homojen ve analiz edilecek numuneyi temsil eder şekilde olur.

(4) Numunelerin depolanmasında; numuneler bileşimlerinde herhangi bir değişikliğe neden olmayacak uygun bir sıcaklıkta depolanır. Özellikle vitaminler veya ışığa duyarlılığı olan maddelerin analizleri için alınan numuneler, kahverengi cam kaplarda saklanır.

Analizlerde kullanılan alet ve kimyasallara ilişkin hükümler

MADDE 12 - (1) Analiz metodunda farklı bir şekil belirtilmemiş ise, kullanılan kimyasalların analitik olarak saf olması gerekir. Eser miktardaki maddelerin analizinde kullanılan kimyasalların saflığı, kör test ile kontrol edilir. Elde edilen sonuçlara göre kimyasalların daha da saflaştırılması gerekebilir.

(2) Analiz metodunda özel bir çözücü, seyreltici ya da herhangi bir madde belirtilmemiş ise çözeltilerin, seyrelticilerin, durulama ve yıkama solüsyonlarının hazırlanmasında su kullanılır. Bu işlemlerde kullanılacak su damıtılır veya demineralize edilir. Kullanılan suyla ilgili, analiz metodunda özel bir saflaştırma isteniyor ise belirtilen analiz metoduna göre saflaştırma işlemi yapılır.

(3) Laboratuvarda kullanılan alet ve malzemelerin, analiz metotlarında belirtilen alet ve malzemeler olması ve bu alet ve malzemelerin temiz olması gerekir.

Analiz metotları

MADDE 13 - (1) Bakanlık;

a) Yem maddeleri ve karma yemlerin bileşimlerinin kontrolü,

b) Yemlerde katkı maddelerinin düzeylerinin kontrolü,

c) Yemlerde istenmeyen maddelerin kontrolü,

ç) Yemlerde hayvansal kökenli bileşenlerin tespitinin resmi kontrolü,

d) Kullanımına izin verilmeyen yem katkı maddelerinin kontrolü,

e) Kanatlı karma yemlerinin enerji değerinin hesaplanması,

ile ilgili analiz metotlarını belirleyerek Bakanlığın internet sitesinde yayımlar.

(2) Ekstraksiyon işleminde değişik metotlar uygulanabilir. Analiz metodunda belirtilenden başka bir ekstraksiyon metodu uygulanması halinde, uygulanan bu metot, o ürün için analiz metodunda belirtilen metoda eşdeğerde ekstraksiyon etkinliği sağlanır.

(3) Temizleme işlemi değişik metotlarla yapılabilir. Analiz metodunda belirtilenden başka bir metot uygulanması halinde, uygulanan bu metot, o ürün için analiz metodunda belirtilen metoda eşdeğerde temizleme etkinliği sağlanır.

(4) Gerekli hallerde, Gıda Kontrol Laboratuvarlarının Kuruluş, Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esaslarının Belirlenmesine Dair Yönetmelik kapsamında, bu Yönetmelikte belirtilen metotlar dışında, bilimsel kabul gören ve Bakanlıkça izin verilen farklı diğer metotlar da uygulanabilir.

Analiz sonuçlarının açıklanması

MADDE 14 - (1) Analiz sonucu, analiz metodunda belirtildiği şekilde anlamlı rakamlarla yazılır. Laboratuvara gelen numunenin nem içeriğinde meydana gelen değişime göre, gerektiğinde hazırlık öncesi nem içeriğine göre sonuçta düzeltme yapılır.

(2) Uygulanan metot raporda belirtilir.

(3) Analiz raporunda verilen sonuç değerin elde edildiği çalışılan örnek ve tekrarlama sayıları raporda belirtilir. Sonuç değeri, çalışılan örnek ve tekrarlama sayılarının ortalaması alınarak belirlenir. Paralel çalışma en az iki örnekle yapılır. İstenmeyen maddeler yönünden analiz yapılıyor ise kalite prosedürlerine uyulmuş olması koşuluyla, çalışılan ilk örnekte belirlenen analiz sonucu elde edilen değer, spesifikasyonunda belirtilen değerin yarısından, düşük bir değer ise ikinci bir çalışmaya gerek yoktur. Bir maddenin içeriğinin veya beyan edilen değerin kontrolünde, kalite prosedürlerine uyulmuş olması koşuluyla, çalışılan ilk örnekte belirlenen analiz sonucu, beyan edilen değeri ve içeriği doğruluyor ve kabul edilebilir varyasyon aralığında bulunuyor ise ikinci bir çalışmaya gerek yoktur.

(4) Dioksinler ve dioksin benzeri Polychlorinated biphenyller (PCB’ler) gibi istenmeyen maddelerin yemlerde belirlenmesi ve değerlendirilmesi, genişletilmiş ölçüm belirsizliği ve geri kazanım düzeltmesi hesaba katılarak yapılır. İstenmeyen maddelerin analiz sonucu, belirlenen maksimum düzeyi aşıyor ise bu yem uygun olmayan yem olarak değerlendirilir. Bu değerlendirme ölçüm belirsizliği ve geri kazanım düzeltmesinin analiz metoduna göre hesaplanmasının mümkün olduğu durumlarda yapılır. Bu şekildeki değerlendirme mikroskobik analizler için uygun olmadığından yapılmaz. Analiz sonucunun raporlanmasında ölçüm belirsizliği ve geri kazanım oranı aşağıdaki şekilde belirtilir:

a) Geri kazanım için yapılan düzeltmede, geri kazanım seviyesi belirlenir. Geri kazanım için yapılan düzeltme % 90 ile % 110 arasında olduğu durumlarda gerekli değildir.

b) ‘x +/ - U’ eşitliğinde, “x” analiz sonucunu, “U” genişletilmiş ölçüm belirsizliğini ifade eder. Yaklaşık % 95 güven aralığı için, kapsam faktörü 2 kullanılır. Ancak kalite prosedürlerine uyulmuş olması koşuluyla, belirlenen analiz sonucu elde edilen değer, spesifikasyonunda belirtilen değerin yarısından, düşük bir değer ise analiz sonuç raporunda ölçüm belirsizliği ve geri kazanım düzeltmesinin belirtilmesine gerek yoktur.

Yürürlük

MADDE 15 - (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 16 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür

Kurum: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

RGT: 19.04.2014 RG NO: 28977

Amaç

MADDE 1 - (1) Bu Tebliğin amacı, hayvan yemlerinde istenmeyen maddelerle ilgili hususları belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 - (1) Bu Tebliğ, yem katkı maddeleri, yemlerin piyasaya arzı ve kullanımı, tahıl, meyve, sebze, bitkisel ürünler ve hayvansal gıdalardaki pestisit kalıntıları, halk sağlığı ve hayvan sağlığı hakkındaki veteriner ürünleri ile ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak şartıyla yemlerde istenmeyen maddelerle ilgili hususları kapsar.

Dayanak

MADDE 3 - (1) Bu Tebliğ,

a) 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 21 inci maddesinin üçüncü fıkrasına ve Yemlerin Piyasaya Arzı ve Kullanımı Hakkındaki Yönetmeliğe dayanılarak,

b) Avrupa Birliği’nin 07/5/2002 tarihli ve 2002/32 sayılı Yemlerde İstenmeyen Maddeler Direktifine paralel olarak,

hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 - (1) Bu Tebliğin uygulanmasında;

a) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,

b) Günlük rasyon: Belli tür, yaş ve verimdeki bir hayvanın tüm besin madde ihtiyaçlarını karşılamak için ihtiyaç duyduğu, %12 nem içeriği üzerinden hesaplanan günlük toplam yem miktarını,

c) Hayvan: Suda yaşayan hayvanlar, sürüngenler ve amfibik hayvanlar dâhil omurgalı ve omurgasız canlıları,

ç) Hayvan yemi olarak kullanılan ürünler: Yem maddeleri, premiksler, yem katkı maddeleri ve hayvan yemi olarak kullanılan diğer ürünleri,

d) Karma yem: Hayvanların ağızdan beslenmesi için tam veya tamamlayıcı yem şeklinde, yem katkı maddelerini içeren veya içermeyen, en az iki yem maddesinin karışımını,

e) Müdahale eşik değeri: Yemlerde istenmeyen maddeler için müdahale edilmesi ya da kaynağı tespit edilerek, takip edilmesi gerekli olan Bakanlıkça belirlenen miktarları,

f) Piyasaya arz: Yemlerin, bedelli veya bedelsiz piyasaya sunulmasını,

g) Premiks: Hayvanlara doğrudan yedirilmeyen, yem katkı maddelerinin karışımı ya da bir veya birden fazla yem katkı maddesinin taşıyıcı olarak kullanılan bir yem maddesi veya suyla karışımını,

ğ) Tamamlayıcı yem: Bileşimi itibariyle belirli maddeler bakımından zengin içeriğe sahip, başka bir yemle birlikte kullanıldığında günlük rasyon için yeterli olan karma yemi,

h) Tam yem: Bileşimi bakımından günlük rasyon için yeterli olan yem karışımını,

ı) Taşınma: Üretim hattının belirli bir bölümünde bir parti üretimin hemen ardından gelen partide bir önceki partiden geçen bir etken madde ya da ürünün düzeyini,

i) Yem: Hayvanların ağız yoluyla beslenmesi amacıyla kullanılan işlenmiş, kısmen işlenmiş veya işlenmemiş yem katkı maddeleri dâhil her türlü madde veya ürünü,

j) Yem katkı maddesi: Yem katkı maddeleri için tanımlanan fonksiyonlardan bir veya birkaçına sahip, yeme veya suya katılan, yem maddesi ve premiksler dışındaki maddeler, mikroorganizmalar veya preparatları,

k) Yemlerde istenmeyen maddeler: Patojenik etkenler dışında, yemlerde bulunan ve hayvan veya insan sağlığına veya çevreye yönelik potansiyel tehlike oluşturan veya hayvansal üretimi olumsuz yönde etkileyen maddeleri,

l) Yem maddeleri: Hayvanların besin maddesi ihtiyaçlarını karşılayan, doğal, taze, korunmuş halde olan bitkisel veya hayvansal orijinli ürünler ve bunlardan endüstriyel işleme sonucu elde edilen ürünler ile hayvanların ağızdan beslenmesi amacıyla, premikslerde taşıyıcı olarak ya da karma yemlerin hazırlanmasında doğrudan ya da işlenerek kullanılan, yem katkı maddesi içeren ya da içermeyen organik veya inorganik maddeleri,

ifade eder.

Yem güvenilirliği

MADDE 5 - (1) Yem ancak, güvenilir ve ticari olarak uygun kalitede olması ve amacına uygun olarak kullanıldığında insan sağlığına, hayvan sağlığına ve çevreye tehlike oluşturmaması ve hayvansal üretimi olumsuz etkilememesi halinde piyasaya arz edilir.

(2) Bu Tebliğin ek-1’inde belirtilen maksimum limitlerin üzerinde istenmeyen maddeleri içeren yemler, birinci fıkraya göre güvenilir olmayan yem olarak kabul edilir.

İstenmeyen maddelerin limitleri

MADDE 6 - (1) Ek-1’de yer alan istenmeyen maddelere yalnızca belirtilen şartlara uygun olan yemlerde müsaade edilir.

(2) Yemlerde istenmeyen maddeler yüksek seviyede tespit edildiğinde veya maksimum seviye aşıldığı durumda, Bakanlık yemlerdeki istenmeyen maddelerin kaynağını belirlemek, azaltmak veya yok etmek amacıyla işletmeci ile işbirliğine giderek inceleme yapar. İncelemede geçmişteki bilgiler de göz önüne alınır. İstenmeyen maddeler yüksek seviyede tespit edildiğinde, inceleme amacıyla ek-2’de belirtilen müdahale eşik değerler dikkate alınır.

(3) Bakanlık, bilimsel ve teknik gelişmeler doğrultusunda ek-1 ve ek-2’de düzenlemeler yapar.

Uygulamadaki kısıtlama

MADDE 7 - (1) İstenmeyen maddeleri maksimum seviyeyi aşan miktarlarda içeren yemler, seyreltme amacıyla aynı veya farklı yemlerle karıştırılarak paçal yapılamaz.

(2) Tamamlayıcı yemler, önerilen kullanım miktarları dikkate alındığında, özel hükümler bulunmadığı sürece istenmeyen maddeleri günlük rasyonda tam yemler için belirlenen düzeylerin üzerinde içeremez.

Detoksifikasyon işlemi

MADDE 8 - (1) Yem işletmecisi tarafından detoksifikasyon işlemi yapılması istendiğinde Bakanlık bununla ilgili uygulama prosedürünü inceler. Bu prosedürün uygulanabilir olup olmadığı konusunda karar verir. Bu prosedüre göre detoksifiye edilmiş ürünlerin ek-1’de belirtilen şartlara uygun olması gerekir. Bu işlemin uygulanması Bakanlık kontrol görevlileri gözetiminde yapılır.

İdari yaptırım

MADDE 9 - (1) Bu Tebliğe göre uygun olan yemlerin Tebliğde yer almayan istenmeyen maddeleri içermesi halinde 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamında işlem yapılır.

Yürürlükten kaldırılan mevzuat

MADDE 10 - (1) 5/2/2005 tarihli ve 25718 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yemlerde İstenmeyen Maddeler Hakkında Tebliğ (Tebliğ No: 2005/3) yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

MADDE 11 - (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 12 - (1) Bu Tebliğ hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.

NOT: EKLERİ İÇİN RESMİ GAZETEYE BAKINIZ

Sayı : B.12.0.GKG.0.09.01.00- …./05/2012

Konu : GDO’lu Yemler Hakkında

Uygulama Talimatı

…………………VALİLİĞİNE

(İl Müdürlüğü)

Bilindiği üzere, 26.01.2011 tarihli Biyogüvenlik Kurulu kararı ile genetiği değiştirilmiş 3 adet soya çeşidi ve ürünlerinin yem amaçlı kullanımına izin verilmiş ve izin verilen yem amaçlı GDO’ lu ürünlerin izlenebilirliğinin sağlanması için 23.02.2011 tarih ve 2011/05 no’ lu Tamim, 06.09.2011 tarih ve B.12.0.KKG.009.03.00-2353 sayılı talimat, 22.09.2011 tarih ve B.12.0.KKG.009.03.00-2507 sayılı talimat ve GDO’lu soya yağının boya sanayinde kullanımı ile ilgili izlenebilirliğin düzenli bir şekilde yürütülmesi için 22.09.2011 tarih ve B.12.0.KKG.009.03.00-2504 sayılı talimat İl Müdürlüklerine gönderilmişti.

Biyogüvenlik Kurulu kararı ile 24.12.2011 tarihinde genetiği değiştirilmiş 13 adet mısır çeşidi ve ürünlerinin ve 21.04.212 tarihinde 3 adet mısır çeşidi ve ürünlerinin yem amaçlı olarak kullanımına izin verilmiştir.

Bu çerçevede; Biyogüvenlik Kurulu tarafından kullanımına onay verilen GDO’lu 3 adet soya fasulyesi çeşidi ve ürünlerinde, 16 adet GDO ‘lu mısır çeşidi ve ürünlerinde izlenebilirliğin düzenli bir şekilde yürütülmesi, verilerin zamanında, hatasız, eksizsiz Genel Müdürlüğümüze iletilmesi için bundan sonraki uygulamalarda ekteki talimat çerçevesinde işlemlerin yürütülmesi hususunda gereğini rica ederim.

Prof.Dr. İrfan EROL

Bakan a.

Genel Müdür

Ek: Talimat (iki sayfa)

Tablolar (sekiz sayfa)

Dağıtım: 81 İl Müdürlüğü, Türkiye Yem Sanayicileri Birliği Derneği İktisadi İşletmesi, Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği İktisadi İşletmesi (BESD-BİR),Yumurta Üreticileri Merkez Birliği (YUM-BİR), Yağ Sanayicileri Birliği.

..../05/2012 Mühendis : Dr. S. SARAÇOĞLU

..../05/2012 Mühendis : M. KELEŞ

..../05/2012 Dai. Bşk. : Dr. G. AYDIN

..../05/2012 Gn. Md. Yrd. : Dr. A. ARSLAN

GDO’LU YEMLER HAKKINDA UYGULAMA TALİMATI

5977 sayılı Biyogüvenlik Kanunu, Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlere Dair Yönetmelik ile Biyogüvenlik Kurulu Kararları doğrultusunda GDO ve ürünlerinde izlenebilirliğin sağlanması gerekmektedir.

Bu çerçevede;

• 1-GDO’ lu yemleri ithal eden, işleyen veya satan işletmeler ürün bilgilerini ekteki TABLO-1’e doldurarak işletme bünyesinde muhafaza edecekler ve denetim sırasında ilgili diğer ekleri ile birlikte Bakanlık kontrol görevlilerine ibraz edeceklerdir.

• 2-GDO’lu soya fasulyesi ve ürünlerini ithal eden işletmeler TABLO-2A’yı, GDO’lu mısır ve ürünlerini ithal eden işletmeler TABLO- 2B ‘yi doldurarak, aylık olarak fiili ithalatı gerçekleştirdikleri İl Müdürlüklerine bildireceklerdir.

• 3-İthalatın gerçekleştiği İl Müdürlükleri ithalatı gerçekleştiren firmaların ürün dağıtım listelerini ilgili İl Müdürlüklerine bildireceklerdir.

• 4-GDO’lu soya fasulyesi ve ürünlerinin satışını yapan aracı firmalar TABLO-3A’yı, GDO’lu mısır ve ürünlerinin satışını yapan aracı firmalar TABLO- 3B ‘yi doldurarak, aylık olarak bağlı bulundukları İl Müdürlüklerine ileteceklerdir. Ayrıca İthalatçı firma aynı zamanda başka bir ithalatçı firmadan GDO’lu ürün alarak başka firmalara satış yapıyorsa bu alım satım bilgilerini Aracı Firma Tablosuna (TABLO-3A veya TABLO-3B) kayıt etmesi ve İl Müdürlüğüne bildirimde bulunması gerekmektedir.

• 5-Bazı firmalar aynı unvanla farklı şehirlerde faaliyet gösterebilmektedir. Bu tür firmalar için ithalatçı ve aracı firmalar GDO’lu ürünü hangi ile gönderdilerse fatura o ildeki işletme adına kesilmeli ve ürünü satın alan işletme faaliyette bulunduğu ildeki İl Müdürlüğüne bildirimde bulunmalıdır.

• 6-GDO’lu soya fasulyesi ve ürünlerini işleyen işletmeler TABLO-4A’yı, GDO’lu mısır ve ürünlerini işleyen işletmeler TABLO- 4B ‘yi doldurarak, aylık olarak bağlı bulundukları İl Müdürlüklerine ileteceklerdir. Ayrıca İthalatçı firmanın ithal ettiği ürünleri yem üretiminde kullanması durumunda işlediği ürünle ilgili bilgileri fabrika işleme formuna (TABLO- 4A veya TABLO- 4B) kayıt etmesi gerekmektedir.

• 7-GDO’lu soya ya da mısırdan sadece biri kullanılarak yem yapıldığında, hangi GDO’lu hammadde kullanıldı ise o ürün ile ilgili tabloya üretilen yem miktarları yazılacaktır. Her iki GDO’lu ürün kullanılarak yem yapılması halinde üretilen yem sadece TABLO-4A ‘da belirtilecektir.

• 8-Full fat soya kullanılması durumunda bununla ilgili veriler tablolara soya fasulyesi olarak işlenecektir.

• 9-GDO’lu soyanın işlenmesinden sonra soya yağı elde eden işletmeler TABLO-5’i doldurarak aylık olarak bağlı bulundukları İl Müdürlüklerine iletecektir.

• 10-İl Müdürlükleri, işletmeler tarafından kendilerine verilen GDO’lu soyanın işlenmesinden sonra soya yağı elde eden işletmelere ait tabloları 1 Ocak 2012 tarihinden başlamak üzere her 3 aylık dönemin sonunda, diğer tabloları 1 Ocak 2012 tarihinden başlamak üzere her 6 aylık dönemin sonunda en geç 15 gün içerisinde Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğüne ve e-posta ile s[email protected] adresine ileteceklerdir.

• 11-İl Müdürlükleri ve firmalar tarafından doldurulan Tablolarda, İlgili İl Müdürlüğüne ve Genel Müdürlüğümüze bildirimde bulunmadan önce verilerde ki tutarsızlığı kontrol etmek amacıyla tabloda genel toplamlar alınmalı ve aşağıdaki formül uygulamalıdır.

• Stokta Kalan Ürün Miktarı (Ton) = (Önceki Dönemden Kalan Stok Miktarı + Gelen Ürün Miktarı ) – (üretimde kullanılan ürün miktarı+ işlemeden satılan Ürün Miktarı)

• 12- Kontroller sırasında veya Bakanlığımıza yapılan ihbarlar neticesinde GDO ve ürünleri ile ilgili bir riskin veya tehlikenin ortaya çıkması veya şüphenin belirmesi durumunda acilen Bakanlık haberdar edilecek ve akabinde konu ile ilgili detaylı rapor daha sonra GKGM’ye gönderilecektir.

• 13-Bu talimatta belirtilen hususların yerine getirilmesi için, İl Müdürlükleri sorumluluğu altındaki yem işletmelerine bu talimat ve eklerini imza karşılığı tebliğ edeceklerdir. Ayrıca izlenebilirlikle ilgili eksik ya da yanlış bilgi veren veya mevzuat hükümlerine uymayan işletmeler hakkında Biyogüvenlik Kanunu kapsamında yasal işlem yapılması ve yapılan yasal işlem hakkında Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğüne ve e-posta ile [email protected] adresine bilgi verilmesi gerekmektedir.

• KAYIT FORMLARININ DOLDURULMASI

GDO ve ürünlerinin her türlü alım, satım ve işlenmesi sonucunda Form-1’in doldurularak işletme bünyesinde tutulması, Form-1’de bahsedilen Ek’lerin ise işletme muhasebe kayıtlarında bulunması ve tüm bu belgelerin istenildiğinde Bakanlık yetkililerine ibraz edilebilmesi gerekmektedir. Form-1’de bahsedilen Ek’lerin ise muhasebe kayıtlarında bulunması ve bunların da istenildiği takdirde Bakanlık yetkililerine ibraz edilebilmesi gerekmektedir.

Form-2A ve 2B, Form-3A ve 3B, Form-4A ve 4B ve Form-5’in ayda bir doldurularak Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına bağlı olan İl Müdürlüğü’ne gönderilmesi gerekmektedir.

FORM-1’İN DOLDURULMASI:

I.BÖLÜM

Alınan Ürün Bilgileri

Firmalarca alınan GDO ve ürünlerini ifade eder. İşletme tarafından alınan ve GDO lu olarak etiketlenmesi zorunlu olan bütün GDO ve ürünlerinin izlenebilirliği sağlamak adına GDO ve ürünlerinin her türlü alım, satım ve işlenmesi sonucunda bu forma işlenmesi gerekmektedir. Alınan ürünün GDO’lu olup olmadığı satıcısı tarafından dökme yemlerde irsaliyenin arkasında veya o ürüne ait olacak şekilde ek bir belge ile belirtilmesi gerekmektedir. Ayrıca bu ürünün içermiş olduğu GDO’ların ayırt edici kimlik numaraları veya Biyogüvenlik Kurulu Karar No’sunun ve de yemlerde kullanım amacıyla arz edildiğine dair bir ibarenin de belirtilmiş olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.

Tarih: Alınan ürünün işletme bünyesine girdiği tarihi ifade eder.

GDO Ayırt Edici Kimlik No: Biyogüvenlik Kurulu Kararında her bir gen için ayrı bir ayırt edici kimlik no’su verilmektedir. Örneğin, A2704-12 no’lu soyaya ayırt edici kimlik no’su olarak ACS-GMØØ5-3 verilmiştir.

Ürün adı: Alınan GDO ve ürünlerinin adını ifade eder. Örneğin, fullfat soya, soya fasulyesi küspesi, mısır gibi. Farklı olan her bir GDO’lu ürünün (soya, mısır ) farklı satırlarda belirtilmesi gerekmektedir.

Alınan Firma Adı ve Adresi: İlgili GDO ve ürünlerinin kimden veya kimlerden alındığını ifade eder. Bu bölüme ilgili GDO ve ürünlerinin o gün içinde kaç adet firmadan alındığı yazılacak olup, satıcı firmaların isim adres gibi iletişim detayları işletme kayıtlarında tutulacaktır.

Miktar (Ton): Alınan ilgili GDO ve ürünlerinin Ton cinsinden miktarını ifade eder.

İrsaliye/İrsaliyeli Fatura Tarih ve No: Alınan GDO ve ürünlerinin irsaliyesini ifade eder. Bu bölüme ilgili GDO ve ürünlerine ait o gün içinde kaç adet irsaliye geldiği yazılacak olup, irsaliyelerin detayları işletme kayıtlarında tutulacaktır.

Parti/Seri No: Gelen GDO ve ürünlerine ait parti veya seri no’su mevcutsa bu detaylar işletme kayıtlarında tutulacaktır. Örneğin, premikslerde dolgu maddesi olarak GDO’lu ürün olduğu sevk irsaliyesinde belirtilmesi durumunda bu ürünün parti veya seri numarasıdır. Dökme yemlerde parti veya seri no’su kısmı doldurulmayacaktır.

Taşındığı Araç(lar)ın Plaka No: Gelen GDO ve ürünlerinin taşındığı araçların plaka no’larını ifade eder. İlgili GDO ve ürünlerinin ait o gün içinde kaç adet araç geldiği yazılacak olup, araç plakalarının detayları işletme kayıtlarında tutulacaktır.

II.BÖLÜM

İşlenen Ürün Bilgileri

GDO’lu olarak alınan soya, mısır, gibi ürünlerin işlenerek mamul veya yarı mamul maddeye dönüşmesini veya bileşeninde GDO’ lu ürün bulunduran yem katkı maddelerinin katılması sonucu üretilen yemleri ifade eder.

İşlenen Ürün Adı: İşlenen GDO’lu ürünün çeşidini ifade eder.

İşlenen Ürün Miktarı: İşlenen GDO’lu ürün miktarını ifade eder.

Elde Edilen Ürün adı: GDO ve ürünlerinin işlenmesi sonucunda dönüştüğü nihai ürünü ifade eder.

Elde Edilen Ürün Miktarı (Ton): GDO’lu ürünlerin işlenmesiyle elde edilen ürünün Ton cinsinden miktarını ifade eder.

Parti/Seri No: GDO’lu ürünlerin işlenmesiyle elde edilen ürüne üreticisi tarafından verilecek parti/seri no’sunu ifade eder

III.BÖLÜM

Satılan Ürün Bilgileri

GDO’lu ürünlerin işlenmeden veya işlenerek mamul veya yarı mamul ürüne dönüştüğündeki adını ifade eder.

Ürün Adı: Satılan ürün çeşidini ifade eder.

Satılan Firma Adı ve Adresi: İlgili GDO’lu ürünün kime veya kimlere satıldığını ifade eder. Bu bölüme ilgili GDO’lu ürünlerin o gün içinde kaç adet firmaya/kişiye satıldığı yazılacak olup, alıcı firmaların isim adres gibi iletişim detayları işletme kayıtlarında tutulacaktır.

Miktar (Ton): Satılan ilgili GDO’lu ürünün Ton cinsinden miktarını ifade eder.

İrsaliye/İrsaliyeli Fatura Tarih ve No: Satılan GDO’lu ürünün irsaliyesini ifade eder. Bu bölüme ilgili GDO’lu ürüne ait o gün içinde kaç adet irsaliye düzenlendiği yazılacak olup, irsaliyelerin detayları işletme kayıtlarında tutulacaktır.

Parti/Seri No: Yukarıdaki bölümlerde açıklanmıştır.

Taşındığı Araç(lar)ın Plaka No: Satılan GDO’lu ürünlerin taşındığı araçların plaka no’larını ifade eder. İlgili GDO’lu ürüne ait o gün içinde kaç adet araç gittiği yazılacak olup, araç plakalarının detayları işletme kayıtlarında tutulacaktır.

IV. BÖLÜM

Stok Ürün Bilgileri

Ürün adı: GDO ve ürünlerinin işlenmesi sonucunda dönüştüğü nihai ürünü ve hammadde’yi ifade eder.

Önceki Dönemden Devreden Ürün Miktarı (Ton): Bir önceki dönemden devir eden GDO’lu ürünün Ton cinsinden miktarını ifade eder.

Bu Dönemki Stok Miktarı(Ton): İçinde bulunulan dönemki stokta bulunan GDO’lu ürünün Ton cinsinden miktarını ifade eder.

FORM-2A ve FORM-2B’nin DOLDURULMASI

(İTHALATÇI FİRMA İÇİN İZLEME FORMU)

I.BÖLÜM

Alınan Ürün Bilgileri

İthalatçı firmalarca alınan GDO ve ürünleri ifade eder. İşletme tarafından alınan ve GDO’ lu olarak etiketlenmesi zorunlu olan bütün GDO ve ürünlerinin izlenebilirliği sağlamak adına aylık olarak bu forma işlenmesi gerekmektedir. Firma Bu formu her ayın sonunda Bağlı bulunduğu İl Müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdür.

Bir Önceki Dönemden Stok Miktarı: Firmanın bir önceki dönemden elinde kalan stok miktarının Ton cinsinden ifadesidir.

İthalatçı Firma Adı: GDO’lu ürünleri ithal eden firmanın adını ifade eder.

Ürünün Menşei :Satın alınan GDO’lu ürünlerin menşeini ifade eder.

İthal Edilen Ürün Miktarı (Ton): İthal edilen GDO’lu ürünlerin Ton cinsinden miktarını ifade eder

II. BÖLÜM

Satılan Ürün Bilgileri

İthale edilen GDO’lu ürünlerin satış bilgilerini ifade eder.

Satılan Firma Adı ve Adresi: İthal edilen GDO’lu ürünlerin satıldığı firmaların adını ve açık adreslerini ifade eder.

İl adı: GDO ‘lu ürünlerin satıldığı ili ifade eder.

Satılan Ürün Miktarı (Ton): GDO’lu ürünlerin Ton cinsinden satıldığı miktarı ifade eder.

III. BÖLÜM

Stok Ürün Bilgileri

GDO’lu ürünlerin satışından sonra stokta kalan miktarları ve stok yerlerini ifade eder.

Stok Miktarı(Ton): İthalatçı firma tarafından satış gerçekleştikten sonra stokta kalan GDO’lu ürün miktarının Ton cinsinden ifade edilmesidir.

Stok Yeri: Stokta kalan GDO’lu ürünün depolandığı yerin adı ve adresini ifade eder.

NOT: Doldurulan form, İlgili İl Müdürlüğüne bildirimde bulunmadan önce verilerde ki tutarsızlığı kontrol etmek amacıyla formda genel toplamlar alınmalı ve aşağıdaki formül uygulamalıdır.

Stokta Kalan Ürün Miktarı (Ton) = (Önceki Dönemden Kalan Stok Miktarı + Gelen Ürün Miktarı ) – (Satılan Ürün Miktarı)

FORM-3Ave FORM-3B’in DOLDURULMASI

(ARACI FİRMA İÇİN İZLEME FORMU)

I.BÖLÜM

Alınan Ürün Bilgileri

Aracı Firmalarca alınan ve satılan GDO’lu ürünleri ifade eder. Aracı firmalar tarafından izlenebilirliği sağlamak adına aylık olarak bu formun doldurulması gerekmektedir. Firma bu formu her ayın sonunda Bağlı bulunduğu İl Müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdür.

Bir Önceki Dönemden Stok Miktarı: Firmanın bir önceki dönemden elinde kalan stok miktarının Ton cinsinden ifadesidir.

Aracı Firma Adı: GDO’lu ürünleri alıp, satan firmanın adını ifade eder.

Ürünün Satın Alındığı Firma Adı: İlgili GDO’lu ürünlerin kimden veya kimlerden alındığını ifade eder.

Alınan Ürün Miktarı (Ton): Alına GDO’lu ürünlerin Ton cinsinden miktarını ifade eder

II. BÖLÜM

Satılan Ürün Bilgileri

Satışı gerçekleşen GDO’lu ürünlerin ilgilerini ifade eder.

Satılan Firma Adı ve Adresi: GDO’lu ürünlerin satıldığı firmaların adını ve açık adreslerini ifade eder.

Satılan Ürün Miktarı (Ton): GDO’lu ürünlerin Ton cinsinden satıldığı miktarı ifade eder.

III.BÖLÜM

Stok Ürün Bilgileri

GDO’lu ürünlerin satışından sonra stokta kalan miktarları ve stok yerlerini ifade eder.

Stok Miktarı(Ton): Aracı firma tarafından satış gerçekleştikten sonra stokta kalan GDO’lu ürün miktarının Ton cinsinden ifade edilmesidir.

Stok Yeri: Stokta kalan GDO’lu ürünün depolandığı yerin adı ve adresini ifade eder.

NOT: Doldurulan form, İlgili İl Müdürlüğüne bildirimde bulunmadan önce verilerde ki tutarsızlığı kontrol etmek amacıyla formda genel toplamlar alınmalı ve aşağıdaki formül uygulamalıdır.

Stokta Kalan Ürün Miktarı (Ton) = (Önceki Dönemden Kalan Stok Miktarı + Gelen Ürün Miktarı) – (Satılan Ürün Miktarı )

FORM-4A ve FORM-4B’NİN DOLDURULMASI

(FABRİKALAR İÇİN İZLEME FORMU)

I.BÖLÜM

Alınan Ürün Bilgileri

Yem fabrikaları tarafından alınıp işlenen GDO’lu ürünleri ifade eder. Yem fabrikaları tarafından GDO lu olarak etiketlenmesi zorunlu olan bütün GDO ve ürünlerinin izlenebilirliği sağlamak adına aylık olarak bu forma işlenmesi gerekmektedir. Firma Bu formu her ayın sonunda Bağlı bulunduğu İl Müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdür.

Bir Önceki Dönemden Stok Miktarı: Firmanın bir önceki dönemden elinde kalan stok miktarının Ton cinsinden ifadesidir.

Fabrika Adı: GDO’lu ürünleri alıp, işleyen yem fabrikasının adını ifade eder.

Tedarikçi Firma Adı: İlgili GDO’lu ürünlerin kimden veya kimlerden alındığını ifade eder.

Alınan Ürün Miktarı (Ton): Alınan GDO’lu ürünlerin Ton cinsinden miktarını ifade eder

II. BÖLÜM

İşlenen Ürün Bilgileri

GDO’lu olarak alınan soya, mısır, gibi hammaddelerden, işlenerek karma yem üretilmesini ifade eder.

İşlenen Ürün Miktarı (Ton): Karma yem üretiminde kullanılan GDO’lu ürünlerin Ton cinsinden ifadesidir.

III. BÖLÜM

(GDO’lu Hammaddeden üretilen Karma Yem Bilgileri)

GDO’lu hammaddelerin işlenmesinden sonra oluşan karma yem bilgilerini ifade eder.

Kanatlı Yemi Miktarı (Ton): GDO’lu hammaddenin işlenmesinden sonra elde edilen kanatlı yeminin ton cinsinden ifadesidir.

Büyük Baş Yemi Miktarı (Ton): GDO’lu hammaddenin işlenmesinden sonra elde edilen büyükbaş yeminin ton cinsinden ifadesidir.

Diğer Yemlerin Miktarı (Ton): GDO’lu hammaddenin işlenmesinden sonra elde edilen diğer (balık, at, kedi, köpek vb.) yemlerin ton cinsinden ifadesidir.

GDO’lu soya ya da mısırdan sadece biri kullanılarak yem yapıldığında, hangi GDO’lu hammadde kullanıldı ise o ürün ile ilgili forma üretilen yem miktarları yazılacaktır. Her iki GDO’lu ürün kullanılarak yem yapılması halinde üretilen yem sadece FORM-4A ‘da belirtilecektir.

IV. BÖLÜM

Stok Ürün Bilgileri

GDO’lu ürünlerin satışından sonra stokta kalan miktarları ve stok yerlerini ifade eder.

Stok Miktarı(Ton): Fabrika tarafından satış gerçekleştikten sonra stokta kalan GDO’lu hammadde miktarının Ton cinsinden ifade edilmesidir.

NOT: Doldurulan form, İlgili İl Müdürlüğüne bildirimde bulunmadan önce verilerde ki tutarsızlığı kontrol etmek amacıyla formda genel toplamlar alınmalı ve aşağıdaki formül uygulamalıdır.

Stokta Kalan Ürün Miktarı (Ton) = (Önceki Dönemden Kalan Stok Miktarı + Gelen Ürün Miktarı) – (Satılan Ürün Miktarı )

V. BÖLÜM

Satış Bilgileri

GDO’lu ürünlerin işlenerek mamul halinde veya işlenmeden satış bilgilerini ifade eder.

Satıldığı İl Adı: İlgili GDO’lu yemlerin satıldığı ili ifade eder.

Karma Yem Miktarı(Ton): Fabrikalar tarafından satışı gerçekleştirilen GDO’lu yemlerin Ton cinsinden ifade edilmesidir.

Fabrikalar Tarafından Satışı Yapılan Ürün Miktarı (Ton):Farikalar tarafından işlenmeden satılan GDO’lu hammaddelerin ton cinsinden ifadesidir.

Satılan Firma Adı ve Adresi: Fabrikalar tarafından işlenmeden satılan GDO’lu hammaddelerin satıldığı firmaların ayrıntılı adı ve adresini ifade eder.

FORM-5’İN DOLDURULMASI

(YAĞ İŞLEYEN İŞLETMELER İÇİN İZLEME FORMU)

I.BÖLÜM

Alınan Ürün Bilgileri

GDO’lu soya fasulyesini işleyip yağ elde eden işletmelerin, soyadan elde edilen yağ ile ilgili izlenebilirliği sağlamak adına aylık olarak bu forma işlemesi gerekmektedir. Firma Bu formu her ayın sonunda Bağlı bulunduğu İl Müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdür.

Bir Önceki Dönemden Stok Miktarı: Firmanın bir önceki dönemden elinde kalan stok miktarının Ton cinsinden ifadesidir.

İşletme Adı: GDO’lu soya fasulyesini alıp işleyerek yağ elde eden işletmeyi ifade eder.

Alınan Ürün Miktarı (Ton): Alınan GDO’lu ürünlerin Ton cinsinden miktarını ifade eder

Tedarikçi Firma Adı: İlgili GDO’lu ürünlerin kimden veya kimlerden alındığını ifade eder.

II. BÖLÜM

İşlenen Ürün Bilgileri

GDO’lu soyanın işlenmesinden sonra elde edilen ürünler ( küspe, yağ, kabuk, vb.) için kullanılan hammaddeyi ifade eder.

İşlenen Ürün Miktarı (Ton): Yağ ve küspe üretiminde kullanılan GDO’lu ürünlerin Ton cinsinden ifadesidir.

III. BÖLÜM

(GDO’lu Soyadan Elde Edilen Ürün Bilgileri)

GDO’lu olarak alınan soyanın işlenmesinden sonra elde edilen ürünleri ( küspe, yağ, kabuk, vb.) ifade eder.

Yağ Miktarı (Ton): GDO’lu hammaddenin işlenmesinden sonra elde edilen yağın ton cinsinden ifadesidir.

Küspe Miktarı (Ton): GDO’lu hammaddenin işlenmesinden sonra elde edilen küspenin ton cinsinden ifadesidir.

Diğer Ürünlerin Miktarı (Ton): GDO’lu hammaddenin işlenmesinden sonra elde edilen diğer (Kabuk vb.) ürünlerin ton cinsinden ifadesidir.

IV. BÖLÜM

Satış Bilgileri

GDO’lu soyanın işlenmesinden sonra elde edilen yağ ve diğer ürünlerin satış bilgilerini ifade eder.

Satıldığı Sektör Adı: GDO’lu soyanın işlenmesinden sonra elde edilen yağ ve diğer ürünlerin satıldığı sektörün açık adını ifade eder.

Satılan Firma Adı ve Adresi: GDO’lu soyanın işlenmesinden sonra elde edilen yağ ve diğer ürünlerin satıldığı firmaların ayrıntılı adı ve adresini ifade eder.

Yağ Miktarı (Ton): Fabrikalar tarafından satışı gerçekleştirilen GDO’lu soyadan elde edilen yağın Ton cinsinden ifade edilmesidir.

Küspe Miktarı (Ton): Fabrikalar tarafından

Diğer Ürün Miktarı (Ton):Farikalar tarafından satışı gerçekleştirilen GDO’lu diğer (kabuk vb.) ürünlerin Ton cinsinden ifade edilmesidir.

V. BÖLÜM

Stok Ürün Bilgileri

GDO’lu ürünlerin satışından sonra stokta kalan miktarlarını ifade eder.

Stok Miktarı(Ton): Fabrika tarafından satış gerçekleştikten sonra stokta kalan GDO’lu hammadde, yağ, küspe ve diğer ürünlerin miktarının Ton cinsinden ifade edilmesidir.

NOT: Doldurulan form, İlgili İl Müdürlüğüne bildirimde bulunmadan önce verilerde ki tutarsızlığı kontrol etmek amacıyla formda genel toplamlar alınmalı ve aşağıdaki formül uygulamalıdır.

Stokta Kalan Ürün Miktarı (Ton) = (Önceki Dönemden Kalan Stok Miktarı + Gelen Ürün Miktarı) – (Satılan Ürün Miktarı)

BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK SÖZLEŞMESİ

Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi, biyolojik çeşitliliğin korunması, sürdürülebilir kullanımı ve genetik kaynakların kullanımından doğacak faydanın adil şekilde paylaşımını öngören bu konuda imzacı ülkelere yükümlülükler yükleyen bağlayıcı bir sözleşmedir. Türkiye yaklaşık 200 ülkenin tarf olduğu ,Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi’ne 1996 yılında, Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi’nin eki Biyogüvenlik Cartagena Protokolü’ne de 2004 yılında taraf olmuştur.

BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK SÖZLEŞMESİ

Yayımlandığı Resmi Gazete Tarih : 27 Aralık 1996 Sayı : 22860 Kanun : 29 Ağustos 1996 tarih ve 4177

Önsöz Biyolojik çeşitliliğin kendi başına taşıdığı değerin ve biyolojik çeşitlilik ile bunun unsurlarının ekolojik, genetik, sosyal, ekonomik, bilimsel, kültü- rel, rekreatif ve estetik değerlerinin farkında olarak, Ayrıca, biyosferdeki yaşam sürdürme sistemlerinin idame ettirilmesi ve evrimi için biyolojik çeşitliliğin taşıdığı önemin de bilincinde olarak, Biyolojik çeşitliliğin korunmasının insanlığın ortak sorunu olduğunu teyit ederek, Devletlerin kendi biyolojik kaynakları üzerinde hükümran haklara sahip oldu- ğunu bir kez daha teyit ederek, Ayrıca, Devletlerin kendi biyolojik çeşitliliklerini korumakla ve kendi biyolojik kaynaklarını sürdürülebilir biçimde kullanmakla yükümlü olduklarını bir kez daha onaylayarak, Biyolojik çeşitliliğin belirli insan faaliyetleri yüzünden önemli ölçüde azalmakta olmasından kaygı duyarak, Biyolojik çeşitlilikle ilgili genel veri ve bilgi eksikliğinin ve uygun tedbirlerin planlanmasına ve uygulanmasına esas oluşturacak temel bir kavrayışın sağlanması için acilen bilimsel, teknik ve kurumsal imkânları geliştirme ihtiyacının bilincinde olarak, Biyolojik çeşitlilik kaybının veya önemli ölçüde azalmasının nedenlerini kaynağında önceden tahmin etmenin, önlemenin ve bu nedenlerle mücadele etmenin yaşamsal önem taşıdığını kaydederek, Ayrıca, biyolojik çeşitliliğin önemli ölçüde azalması veya yok olması tehdidi söz konusu olduğunda, tam bir bilimsel kesinlik bulunmamasının, bu tehdidi önleyecek veya en aza indirgeyecek tedbirleri ertelemek için bir gerekçe olarak kullanılmaması gerektiğini de kaydederek, Biyolojik çeşitliliğin korunmasının temel gereğinin, ekosistemlerin ve doğal yaşam ortamlarının “in-situ” korunması ve yaşayabilir tür nüfusların doğal ortamlarında idame ettirilmesi ve geri kazanılması olduğunu da kaydederek, Tercihan menşe ülkede, “ex-situ” tedbirlerin de önemli bir rolü olduğunu da kaydederek, Geleneksel yaşam tarzlarını kendinde somutlaştıran birçok yerli ve yerel topluluğun biyolojik kaynaklara geleneksel olarak yakından bağımlı olduğunu dikkate alan ve biyolojik çeşitliliğin korunması ile bunun unsurlarının sürdü- rülebilir kullanımı bakımından anlamlı geleneksel bilgilerin, yeni yöntemlerin ve uygulamaların kullanımından doğacak yararları adil biçimde paylaşmanın arzu edildiğini de kabul ederek, Ayrıca, biyolojik çeşitliliğin korunmasında ve sürdürülebilir kullanımında kadınların üstlendiği yaşamsal rolü kabul eden ve biyolojik çeşitliliğin korunması için kadınların her düzeyde politika oluşturulmasına ve uygulanmasına tam katılımına ihtiyaç duyulduğunu teyit ederek, Biyolojik çeşitliliğin korunması ve unsurlarının sürdürülebilir kullanımı için Devletler, hükümetlerarası örgütler ve hükümetlerdışı sektör arasında uluslararası, bölgesel ve küresel işbirliğinin geliştirilmesine ihtiyaç duyulduğunu ve bu işbirliğinin önemini vurgulayarak, Yeni ve ek mali kaynak temininin ve ilgili teknolojilere uygun biçimde eriş- menin, dünyanın biyolojik çeşitlilik kaybının üstesinden gelme kabiliyetinde büyük bir artışa yol açmasının beklenebileceğini takdir ederek, Ayrıca, yeni ve ek mali kaynak temini ve ilgili teknolojilere uygun erişim de dahil olmak üzere, gelişmekte olan ülkelerin ihtiyaçlarını karşılamak için özel tedbirlere gerek duyulduğunu da takdir ederek, Bu konuda en azgelişmiş ülkelerin ve küçük ada Devletlerinin özel koşulları- nı kaydederek, Biyolojik çeşitliliğin korunması için önemli ölçüde yatırım yapılması gerektiğini ve bu yatırımlardan çok çeşitli çevresel, ekonomik ve sosyal yarar sağ- lanacağının beklendiğini dikkate alarak, Ekonomik ve sosyal kalkınma ile yoksulluğun kökünden yok edilmesinin geliş- mekte olan ülkelerin ilk ve önemli önceliği olduğunu doğrulayarak, Biyolojik çeşitliliğin korunmasının ve sürdürülebilir kullanımının, giderek artan dünya nüfusunun gıda, sağlık ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasında son derece önemli olduğunun ve bu amaçla hem genetik kaynaklara hem de teknolojilere erişimin ve bunların paylaşılmasının yaşamsal önem taşıdığının bilincinde olarak, Biyolojik çeşitliliğin korunmasının ve sürdürülebilir kullanımının sonuçta, Devletler arasında dostane ilişkileri güçlendireceğini ve insanlık için barışa katkıda bulunacağını kaydederek, Biyolojik çeşitliliğin korunmasına ve unsurlarının sürdürülebilir kullanımı- na ilişkin mevcut uluslararası düzenlemeleri geliştirmeyi ve tamamlamayı arzu eden ve Biyolojik çeşitliliği mevcut ve gelecekteki nesiller yararına korumaya ve sürdürülebilir biçimde kullanmaya kesin kararlı olarak, AKİT TARAFLAR aşağıdaki hususlar üzerinde anlaşmışlardır.

Madde 1. Amaçlar

Bu Sözleşme’nin ilgili hükümleri uyarınca takip edilecek amaçları, biyolojik çeşitliliğin korunması; bu çeşitliliğin unsurlarının sürdürülebilir kullanımı; genetik kaynaklar ve teknolojiler üzerinde sahip olunan bütün hakları dikkate almak kaydıyla, bu kaynaklara gereğince erişimin ve ilgili teknolojilerin gereğince transferinin sağlanması ve uygun finansmanın tedariki de dahil olmak üzere, genetik kaynakların kullanımından doğan yararların adil ve hakkaniyete uygun paylaşımıdır.

Madde 2. Kullanılan Terimler Bu Sözleşme’de: “Biyolojik çeşitlilik”, diğerlerinin yanı sıra kara, deniz ve diğer su ekosistemleri ile bu ekosistemlerin bir parçası olduğu ekolojik kompleksler de dahil olmak üzere tüm kaynaklardan canlı organizmalar arasındaki farklılaşma anlamındadır; türlerin kendi içindeki ve türler arasındaki çeşitlilik ve ekosistem çeşitliliği de buna dahildir. “Biyolojik kaynaklar”, genetik kaynakları, organizmaları veya parçalarını, popülasyonları ve ekosistemlerin insanlık için şimdiden ya da gelecekte kullanım imkanı veya değeri olan diğer biyotik unsurlarını kapsar. “Biyoteknoloji”, özgün bir kullanım amacıyla ürünler veya prosesler meydana getirmek veya varolanları değişime uğratmak üzere biyolojik sistemlerin, canlı organizmaların veya bunların türevlerinin kullanıldığı her türlü teknolojik uygulama anlamındadır. “Genetik kaynakların menşe ülkesi”, “in-situ” koşullarda bu genetik kaynaklara sahip olan ülke anlamındadır. “Genetik kaynakları sağlayan ülke”, hem yabani hem de evcilleştirilmiş türlerin popülasyonları dahil olmak üzere “in-situ” kaynaklardan toplanmış veya menşei bu ülkede olsun olmasın “ex-situ” kaynaklardan alınmış genetik kaynakları temin eden ülke anlamındadır. “Evcilleştirilmiş veya kültüre alınmış türler”, ihtiyaçlarını karşılamak için insanlar tarafından evrim süreci etkilenmiş türler anlamındadır. “Ekosistem”, bitki, hayvan ve mikro-organizma toplulukları ile bunların cansız çevrelerinin işlevsel bir birim olarak karşılıklı etkileşen dinamik bir kompleksi anlamındadır. “Ex-situ” koruma, biyolojik çeşitlilik unsurlarının kendi doğal yaşam ortamları dışında korunması anlamındadır. “Genetik materyel”, işlevsel kalıtım birimleri içeren, bitki, hayvan, mikrop veya başka menşei olan her türlü materyel anlamındadır. “Genetik kaynaklar”, bugün veya gelecek için değer taşıyan genetik materyel anlamındadır. “Yaşam ortamı”, herhangi bir organizma veya popülasyonun doğal olarak bulunduğu yer veya çevre tipi anlamındadır. “In-situ koşullar”, genetik kaynakların ekosistemler ve doğal yaşam ortamları içinde var oldukları koşullar; evcilleştirilmiş veya kültüre alınmış türler sözkonusu olduğundaysa bunların ayırt edici özelliklerini geliştirdikleri çevre anlamındadır. “In-situ koruma”, ekosistemlerin ve doğal yaşam ortamlarının korunması, ya- şayabilir tür popülasyonlarının doğal çevrelerinde; evcilleştirilmiş veya kültüre alınmış türlerinse ayırt edici özelliklerini geliştirdikleri çevrelerde muhafazası ve geri kazanılması anlamındadır. “Koruma alanı”, özgün koruma amaçlarını gerçekleştirmek için belirlenen, dü- zenlenen ve yönetilen, coğrafi olarak tanımlanmış bir alan anlamındadır. “Bölgesel ekonomik bütünleşme teşkilatı” belirli bir bölgenin egemen Devletleri tarafından kurulmuş olan, üye Devletlerin bu Sözleşme’ye tabi konularda yetki vermiş olduğu ve Teşkilat’ın iç usullerine göre bu Sözleşme’yi imzalamaya, onamaya, kabul etmeye, onaylamaya veya Sözleşme’ye katılmaya usulüne uygun biçimde yetkili kılınmış teşkilat anlamındadır. “Sürdürülebilir kullanım”, biyolojik çeşitlilik unsurlarının, uzun dönemde biyolojik çeşitliliğin azalmasına yol açmayacak şekilde ve oranda kullanımı ve böylece biyolojik çeşitliliğin bugünkü ve gelecekteki nesillerin ihtiyaçlarını ve özlemlerini karşılama potansiyelini muhafaza etmesi anlamındadır. “Teknoloji”, biyoteknolojiyi kapsar.

Madde 3. İlke Birleşmiş Milletler Şartı ve uluslararası hukuk ilkeleri uyarınca Devletler, kaynaklarını kendi çevre politikaları doğrultusunda kullanma egemen hakkına sahiptirler ve kendi yargı yetkileri veya kontrolleri dahilindeki faaliyetlerin, diğer Devletlerin çevrelerine veya ulusal yargı yetkilerinin sınırları dışındaki alanların çevrelerine zarar vermemesini de sağlamakla yükümlüdürler.

Madde 4. Yargı Yetkisi Alanı Bu Sözleşme hükümleri, diğer Devletlerin hakları saklı kalmak kaydıyla ve bu Sözleşme’de açıkça aksi öngörülmedikçe, her Akit Tarafla ilgili olarak: (a) biyolojik çeşitliliğin unsurları bakımından, o Akit Tarafın ulusal yargı yetkisinin sınırları içindeki alanlarda; ve (b) Kendi yargı yetkisi ya da kontrolü altında işlemekte olan prosesler ve faaliyetler bakımındansa, bunların etkileri nerede ortaya çıkarsa çıksın, o Akit Tarafın ulusal yargı yetkisinin sınırları içindeki ve dışındaki alanlarda geçerlidir.

Madde 5. İşbirliği Akit Tarafların her biri, biyolojik eşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı için, ulusal yargı yetkisinin dışındaki alanlar ve karşılıklı menfaate dayalı diğer konularda öbür Akit Taraflarla doğrudan, veya uygun olduğunda yetkili uluslararası örgütler aracılığıyla, mümkün olduğu ölçüde ve uygun bi- çimde işbirliği yapacaktır.

Madde 6. Koruma ve Sürdürülebilir Kullanım İçin Alınacak Genel Tedbirler Akit Tarafların her biri, kendi özel koşullarına ve imkânlarına göre: (a) Biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı için, diğer hususların yanı sıra bu Sözleşme’de yer alan ve ilgili Akit Taraf için uygun olan tedbirleri yansıtacak ulusal stratejiler, planlar veya programlar geliş- tirecek ve mevcut strateji, plan veya programları bu amaçla uyarlayacaktır; ve (b) Biyolojik çeşitliliğin korunmasını ve sürdürülebilir kullanımını, mümkün ve uygun olduğu ölçüde ilgili sektörel veya sektörler-arası planlar, programlar ve politikalarla bütünleştirecektir.

Madde 7. Belirleme ve İzleme Akit Tarafların her biri, özellikle 8’den 10’a kadar olan Maddelerde belirtilen amaçlarla, mümkün olduğu ölçüde ve uygun biçimde; (a) Ek I’de yer alan kategorilerin belirtildiği listeyi dikkate alarak, koruma ve sürdürülebilir kullanım açısından kendisi için önem taşıyan biyolojik çeşitlilik unsurlarını belirleyecektir; (b) Acil koruma tedbirleri gerektiren ve sürdürülebilir kullanım için en bü- yük potansiyeli taşıyan unsurları özellikle dikkate alarak, yukarıda alt paragraf (a)’ya göre belirlenen biyolojik çeşitliliğin unsurlarını örnekleme ve diğer teknikleri kullanarak izleyecektir; (c) Biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerinde önemli olumsuz etkileri olan veya olabilecek prosesleri ve faaliyet kategorilerini belirleyecek, örnekleme ve diğer teknikleri kullanarak bunların etkilerini izleyecektir; ve (d) Yukarıda alt-paragraf (a), (b) ve (c)’ye uygun belirleme ve izleme faaliyetlerinden elde edilen verileri saklayacak ve düzenleyecektir.

Madde 8. “In-situ” Koruma Akit Tarafların her biri mümkün olduğu ölçüde ve uygun biçimde: (a) koruma alanlarından veya biyolojik çeşitliliğin korunması için özel tedbirler alınması gereken alanlardan oluşan bir sistem oluşturacaktır; (b) Gerektiğinde, koruma alanlarının veya biyolojik çeşitliliğin korunması için özel tedbirler alınması icap eden alanların seçilmesi, tesis edilmesi ve yönetilmesi için kurallar geliştirecektir; (c) Biyolojik çeşitliliğin korunması için önemli olan biyolojik kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımını sağlamak amacıyla, koruma alanları içinde olsun ya da olmasın, bu kaynakları düzenlemelere tabi tutacak veya yö- netecektir; (d) Ekosistemlerin ve doğal yaşam ortamlarının korunmasını ve yaşayabilir tür popülasyonlarının doğal ortamlarında tutulmasını teşvik edecektir; (e) Koruma alanlarının daha iyi korunmasını sağlamak amacıyla, bunlara biti- şik alanlarda çevresel açıdan sağlıklı ve sürdürülebilir kalkınmayı teşvik edecektir; (f) Diğer araçların yanı sıra planlar veya başka yönetim stratejileri geliş- tirip uygulayarak, bozulmuş olan ekosistemleri iyileştirecek, eski haline getirecek ve tehdit altındaki türlerin kazanılmasını teşvik edecektir. (g) Biyoteknoloji sonucunda değişikliğe uğratılmış ve biyolojik çeşitliliğin korunmasını ve sürdürülebilir kullanımını etkilemesi muhtemel olumsuz çevresel etkiler doğurabilecek canlı organizmaların kullanılması ve serbest bırakılması ile bağlantılı riskleri düzenlemeye, yönetmeye veya denetlemeye yönelik araç- ları, insan sağlığı için doğabilecek riskleri de dikkate alarak tesis veya idame ettirecektir; (h) Ekosistemleri, yaşam ortamlarını veya türleri tehdit eden yabancı türlerin girişini engelleyecek, bu türlerin denetim altına alacak veya yok edecektir; (i) Biyolojik çeşitliliğin korunması ve mevcut kullanım şekilleri ile unsurlarının sürdürülebilir kullanımı arasında uygunluk sağlanması için gerekli ko- şulları yaratmaya gayret edecektir; (j) Geleneksel yaşam tarzlarını sürdüren yerli ve yerel toplulukların biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı bakımından anlam ta- şıyan bilgilerine, geliştirdikleri yeni yöntemlere ve uygulamalarına kendi ulusal mevzuatına göre sahip çıkacak, bunları koruyacak ve saygı gösterecek; bu bilgilerin, yeni yöntemlerin ve uygulamaların sahiplerinin onayı ve katılı- mı ile daha yaygın biçimde uygulanmasını sağlayacak ve bunların kullanımından doğacak yararların adil paylaşımını teşvik edecektir; (k) Tehdit altındaki türlerin ve popülasyonların korunması için gerekli mevzuatı ve/veya düzenleyici diğer hükümleri geliştirecek veya idame ettirecektir; (l) 7 nci Madde uyarınca biyolojik çeşitlilik üzerinde önemli bir olumsuz etki saptanması halinde, ilgili prosesleri ve faaliyet kategorilerini düzenleyecek veya yönetecektir; ve (m) Yukarıda (a)’dan (1)’ye kadar olan alt-paragraflarda açıklanan “in-situ” koruma için, özellikle gelişmekte olan ülkelere mali ve başka şekillerde destek sağlanmasında işbirliği yapacaktır.

Madde 9. “Ex-situ” Koruma Akit Tarafların her biri, esas olarak “in-situ” tedbirleri tamamlamak amacıyla, mümkün olduğu ölçüde ve uygun biçimde: (a) Biyolojik çeşitlilik unsurlarının “ex-situ” korunması için, tercihan bu unsurların menşe ülkesinde tedbirler alacaktır; (b) Tercihan genetik kaynakların menşe ülkesinde, bitkiler, hayvanlar ve mikro-organizmalar üzerinde araştırma yapılması ve bunların “ex-situ” korunması için gerekli düzenlemeleri yapacak ve idame ettirecektir; (c) Tehdit altındaki türlerin kazanılması ve rehabilitasyonu ve bunların uygun koşullar altında yeniden doğal yaşam ortamlarına sokulması için tedbirler alacaktır; (d) Yukarıdaki alt-paragraf (c) uyarınca geçici olarak “ex-situ” özel tedbirler alınması gerekli olmadıkça, ekosistemleri ve “in-situ” tür popülasyonlarını tehdit etmemek için “ex-situ” koruma amacıyla, biyolojik kaynakların doğal yaşam ortamlarından toplanmasını düzenleyecek ve yönetecektir; ve (e) Yukarıda (a)’dan (d)’ye kadar olan alt-paragraflarda açıklanan “ex-situ” koruma için ve gelişmekte olan ülkelerde “ex-situ” koruma imkanlarının yaratılması ve idame ettirilmesi için mali ve başka şekillerde destek sağlanmasında işbirliği yapacaktır.

Madde 10- Biyolojik Çeşitlilik Unsurlarının Sürdürülebilir Kullanımı Akit Tarafların her biri mümkün olduğu ölçüde ve uygun biçimde: (a) Biyolojik kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımı konusunda ulusal karar-alma süreci ile bütünleştirecektir; (b) Biyoloik çeşitlilik üzerindeki olumsuz etkileri önlemek veya en aza indirgemek için biyolojik kaynakların kullanımı ile ilgili tedbirler alacaktır; (c) Biyolojik kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımı gereksinimiyle bağdaşan geleneksel kültürün uygulamalara uygun biçimde, bu kaynakların alışılagelmiş kullanım biçimlerini koruyacak ve teşvik edecektir; (d) Biyolojik çeşitliliğin azaldığı bozulmuş alanlarda yerel nüfusun iyileş- tirici tedbirler geliştirmesini ve uygulamasını destekleyecektir; ve (e) Biyolojik kaynakların sürdürülebilir kullanımı için yöntemlerin geliştirilmesinde kendi devlet makamları ile özel sektörü arasında işbirliğini teşvik edecektir.

Madde 11. Teşvik Tedbirleri Akit Tarafların her biri mümkün olduğu ölçüde ve uygun biçimde, biyolojik çeşitlilik unsurlarının korunması ve sürdürülebilir kullanımı için, ekonomik ve sosyal açıdan güvenilir teşvik edici tedbirleri alacaktır.

Madde 12. Araştırma ve Eğitim Akit Taraflar, gelişmekte olan ülkelerin özel ihtiyaçlarını dikkate alarak: (a) Biyolojik çeşitliğin ve unsurlarının belirlenmesi, korunması ve sürdürü- lebilir kullanımı için alınacak tedbirler konusunda bilimsel ve teknik eğitim ve öğrenim programları düzenleyeyip idame ettirecek ve bu eğitim ve öğrenim için gelişmekte olan ülkelerin özgül ihtiyaçlarına gereğince destek sağlayacaklardır; (b) Diğer hususların yanı sıra Bilimsel, Teknik ve Teknolojik Danışma Amaçlı Yan Organ’ın tavsiyeleri doğrultusunda Taraflar Konferansı’nın alacağı kararların da gereğini yerine getirerek, özellikle gelişmekte olan ülkelerde, biyolojik çeşitliliğin korunmasına ve sürdürülebilir kullanımına katkıda bulunan araştırmaları geliştirecek ve teşvik edeceklerdir; ve (c) 16. 18 ve 20 nci Madde hükümlerine uygun olarak, biyolojik kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımı için yöntemler geliştirirken, biyolojik çeşitlilik araştırmalarındaki bilimsel gelişmelerin kullanılmasını teşvik edecek ve bu konuda işbirliği yapacaklardır.

Madde 13. Kamu Eğitimi ve Bilgilendirme Akit Taraflar: (a) Biyolojik çeşitliliği korumanın öneminin ve bunun için gerekli tedbirlerin anlaşılmasını, medya aracılığı ile yayınlanmasını ve bu konuların eğitim programlarına dahil edilmesini kolaylaştıracak ve teşvik edeceklerdir; ve (b) Biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı ile ilgili eğitim ve halkı bilgilendirme programlarının geliştirilmesinde diğer Devletlerle ve uluslararası örgütlerle uygun biçimde işbirliği yapacaklardır.

Madde 14. Etki Değerlendirmesi ve Olumsuz Etkilerin En Aza İndirgenmesi 1. Akit Tarafların her biri, mümkün olduğu ölçüde ve uygun biçimde: (a) Biyolojik çeşitlilik için önemli olumsuz etkiler doğurabilecek mevcut proje önerilerinin, bu olumsuz etkileri engellemeye veya en aza indirmeye yö- nelik bir çevresel etki değerlendirmesine tabi tutulmasını öngören uygun işleyişleri yürürlüğe koyacak ve elverdiğince halkın da bu işleyişlere katılmasını sağlayacaktır; (b) Biyolojik çeşitlilik üzerinde önemli olumsuz etkiler yaratabilecek programlarının ve politikalarının çevresel sonuçlarının gerekli biçimde dikkate alınmasını sağlamak için uygun düzenlemeler yapacaktır; (c) Hangisi uygun ise, iki taraflı, bölgesel veya çok taraflı düzenlemelerin yapılmasını teşvik ederek, diğer Devletlerin veya ulusal yargı yetkisinin sı- nırları dışındaki alanların biyolojik çeşitliliği üzerinde önemli olumsuz etkide bulunması muhtemel olan, kendi yargı yetkisi veya denetimi kapsamındaki faaliyetlerle ilgili bildirim, bilgi alışverişi ve istişareleri karşılıklılık esasına göre geliştirecektir; (d) Kendi yargı yetkisi veya denetimi altındaki alandan kaynaklanan ve başka Devletlerin yargı yetkisi içindeki alanlarda veya kendi ulusal yargı yetkisinin sınırları dışındaki alanlarda biyolojik çeşitlilik için ciddi bir tehdit ya da tehlike oluşturan ya da oluşturabilecek bir durumun ortaya çıkması halinde, etkilenmesi muhtemel Devletleri derhal bu tehlike veya zarardan haberdar edecek ve bu tehlike veya zararı önleyici veya en aza indirici girişimlerde bulunacaktır; ve (e) Doğal veya başka nedenlerle meydana gelen ve biyolojik çeşitlilik için ciddi ve her an gerçekleşebilecek bir tehlike arz eden olaylara veya faaliyetlere acilen karşılık verecek ulusal düzenlemelerin yapılmasını sağlayacak, bu tür ulusal çabaları tamamlamak, ve uygun olduğu ve ilgili Devletler veya bölgesel ekonomik bütünleşme örgütleri tarafından kabul edildiği takdirde, müştereken beklenmedik hal planları oluşturmak üzere uluslararası işbirliğini teş- vik edecektir. 2. Taraflar Konferansı, yapılacak etütleri temel alarak, biyolojik çeşitliliğe verilen zararlara yüklenecek sorumluluk ve telafi konusunu, restorasyon ve tazminat hususlarını da içerecek biçimde inceleyecektir; bu tür sorumlulu- ğun bütünüyle bir iç sorun olduğu durumlar istisnadır.

Madde 15. Genetik Kaynaklara Erişim 1. Devletlerin kendi doğal kaynakları üzerindeki egemen hakları dikkate alındığında, genetik kaynaklara erişime kayıt getirme yetkisi de ulusal hükü- metlere aittir ve ulusal mevzuata tabidir. 2. Akit Tarafların her biri, diğer Akit Tarafların çevresel açıdan güvenilir kullanım amaçları ile genetik kaynaklara erişimini kolaylaştıracak şartları yaratmaya ve bu Sözleşme’nin amaçlarına aykırı kısıtlamalar uygulamamaya gayret edecektir. 3. Bu Sözleşme’de bu Madde ile 16 ncı ve 19 uncu Maddelerde anılan, herhangi bir Akit Tarafça temin edilen genetik kaynaklar, yalnızca bu kaynakların menşe ülkesi olan Akit Taraflarca veya genetik kaynakları bu Sözleşme’ye uygun olarak iktisap etmiş Taraflarca temin edilenlerdir. 4. Erişim hakkının tanınmış olduğu durumlarda, erişim karşılıklı olarak mutabık kalınmış şartlara ve bu Madde hükümlerine tabi olacaktır. 5. Genetik kaynaklara erişim, bu kaynakları temin eden Akit Tarafça aksi kararlaştırılmadığı sürece, bu Tarafın önceden izninin alınmasına tabidir. 6. Akit Tarafların her biri, diğer Akit Taraflarca temin edilen genetik kaynaklara dayalı bilimsel araştırmaları, o tarafların da tam katılımıyla ve mümkünse onların ülkelerinde geliştirip yürütmek için çaba harcayacaktır. 7. Akit Tarafların her biri, genetik kaynakların ticari ve başka amaçlarla kullanımından doğan yararlarla araştırma ve geliştirme sonuçlarını, bu kaynakları temin eden Akit Tarafla adil ve hakkaniyete uygun biçimde paylaşmak amacı ile, uygun şekilde ve 16 ile 19 uncu Maddeler doğrultusunda ve gerektiğinde 20 ve 21 inci Maddelerde öngörülen mali mekanizma aracılığı ile idari, yasal veya siyasi tedbirleri alacaktır. Bu paylaşım karşılıklı olarak mutabık kalınan şartlara dayanacaktır.

Madde 16. Teknolojiye Erişim ve Teknoloji Transferi 1. Akit Tarafların her biri, teknolojinin biyoteknolojiyi içerdiğini ve Akit Taraflar arasında teknoloji transferinin ve teknolojiye erişimin bu Sözleş- me’nin amaçlarına ulaşılmasında gerekli unsurlar olduğunu dikkate alarak, bu Madde hükümleri uyarınca, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı ile ilgili olan veya genetik kaynaklardan yararlanan ve çevreye önemli bir zarar vermeyen teknolojilerin diğer Akit Taraflara transferini ve diğer Akit Tarafların bu teknolojilere erişimini sağlamayı ve/veya kolaylaş- tırmayı taahhüt eder. 2. Yukarıda 1 inci paragrafta anılan teknoloji transferi ve teknolojiye eri- şim, gelişmekte olan ülkelere, karşılıklı olarak mutabık kalınması halinde, ayrıcalıklı ve öncelikli şartlar da dahil olmak üzere, adil ve en elverişli şartlar çerçevesinde ve gerektiğinde 20 ve 21 inci Maddelerde öngörülen mali mekanizma uyarınca sağlanacak ve/veya kolaylaştırılacaktır. Teknolojinin patent ve diğer fikri mülkiyet haklarına tabi olması halinde, bu erişim ve transfer, fikri mülkiyet haklarının yeterli ve etkin biçimde korunmasını dikkate alan ve bununla tutarlı şartlarla sağlanacaktır. Bu paragraf aşağıdaki 3, 4 ve 5 inci paragraflarla tutarlı biçimde uygulanacaktır. 3. Akit Tarafların her biri, genetik kaynakları temin eden Akit Taraflara ve bunlar arasında özellikle gelişmekte olan ülkelere, 20 ve 21 inci Madde hükümleri uyarınca ve uluslararası hukuka ve aşağıdaki 4 ve 5 inci paragraflara uygun biçimde, gerektiğinde patentler ve diğer fikri mülkiyet hakları ile korunan teknoloji de dahil olmak üzere, genetik kaynakların kullanıldığı teknoloji transferini ve bu teknolojiye erişimlerini karşılıklı olarak mutabık kalı- nan şartlarla sağlamak amacıyla uygun yasal, idari veya siyasi tedbirleri alacaktır. 4. Akit Tarafların her biri, özel sektörün, gelişmekte olan ülkelerin kamu kurumları ve özel sektörü yararına, yukarıda 1 inci paragrafta anılan teknolojiye erişimi, müştereken geliştirilmesini ve teknoloji transferini kolaylaş- tırması amacıyla uygun yasal, idari ve politik tedbirleri alacak ve bunun için yukarıda 1, 2 ve 3 üncü paragraflar kapsamındaki yükümlülüklere uyacaktır. 5. Patent ve diğer fikri mülkiyet haklarının bu Sözleşme’nin uygulanmasını etkileyebileceğini kabul eden Akit Taraflar, bu hakların Sözleşme’nin amaçlarına aykırı olmamasını ve bu amaçları destekler nitelikte olmasını sağlamak için, bu konuda ulusal mevzuata ve uluslararası hukuka uygun biçimde işbirliği yapacaklardır.

Madde 17. Bilgi Alışverişi 1. Akit Taraflar, gelişmekte olan ülkelerin özel ihtiyaçlarını dikkate alarak, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı ile ilgili olan, herkese açık tüm kaynaklardan bilgi alışverişini kolaylaştıracaklardır. 2. Bu bilgi alışverişi, teknik, bilimsel ve sosyo-ekonomik araştırma sonuç- ları, eğitim ve araştırma programları ile ilgili bilgiler, ihtisaslaşmış bilgi, bu türden yerli ve geleneksel bilgilerle birlikte 16 ıncı Maddenin 1 inci paragrafında anılan teknoloji alışverişini kapsayacaktır. Ayrıca, gerçekleştirilebilir olduğunda, bilgilerin ilgili ülkeye geri getirilmesi de bu kapsamda olacaktır.

Madde 18. Teknik ve Bilimsel İşbirliği 1. Akit Taraflar, gerektiğinde ilgili uluslararası ve ulusal kurumlar aracı- lığı ile, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı alanında uluslararası teknik ve bilimsel işbirliğini arttıracaklardır. 2. Akit Tarafların her biri, diğer araçların yanı sıra ulusal politikalar geliştirmek ve uygulamak yoluyla, bu Sözleşme’nin uygulanmasında diğer Akit Taraflarla ve özellikle gelişmekte olan ülkelerle teknik ve bilimsel işbirli- ğini arttıracaktır. Bu işbirliği arttırılırken, beşeri kaynakların geliştirilmesi ve kurumlaşma suretiyle ulusal imkanların geliştirilmesi ve güçlendirilmesi özellikle dikkate alınacaktır. 3. Taraflar Konferansı ilk toplantısında, teknik ve bilimsel işbirliğini arttırmak ve kolaylaştırmak için bir takas odası mekanizmasının nasıl tesis edileceğini belirleyecektir. 4. Akit Taraflar bu Sözleşme’nin amaçlarını yerine getirirken, doğal ve geleneksel teknolojiler de dahil olmak üzere, teknoloji geliştirme ve kullanma konusunda, ulusal mevzuatlara ve politikalara uygun işbirliği yöntemlerini geliştirecek ve teşvik edeceklerdir. Akit Taraflar bu amaçla personel eğitimi ve uzman değişimi konusunda da işbirliğini geliştireceklerdir. 5. Akit Taraflar, karşılıklı mutabakata tabi olarak, bu Sözleşme’nin amaçları ile ilgili teknolojileri geliştirmek için, ortak araştırma programlarının ve ortak girişimlerin tesis edilmesini teşvik edeceklerdir.

Madde 19. Biyoteknolojinin İşlem Görmesi ve Yararlarının Dağıtımı 1. Akit Tarafların her biri, biyoteknolojik araştırma için genetik kaynakları temin eden Akit Tarafların ve özellikle gelişmekte olan ülkelerin, mümkünse bu Akit Tarafların ülkelerinde, biyoteknolojik araştırma faaliyetlerine etkin biçimde katılımını sağlamak için uygun yasal, idari veya siyasi tedbirleri alacaktır. 2. Akit Tarafların her biri, Akit Tarafların ve özellikle gelişmekte olan ülkelerin, bu akit Taraflarca temin edilen genetik kaynaklara dayalı biyoteknolojilerden doğan yarar ve sonuçlara, adil ve hakkaniyete uygun biçimde öncelikli erişimini teşvik etmek ve attırmak için makul tüm tedbirleri alacaktır. Bu erişim karşılıklı olarak mutabık kalınan şartlara tabi olacaktır. 3. Taraflar, biyoteknoloji sonucunda değişime uğratılmış ve biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerinde olumsuz etkide bulunabilecek her türlü canlı organizmanın emniyetli biçimde taşınması, işlem görmesi ve kullanılması konusunda, özellikle önceden bilgilendirerek mutabakat sağ- lanmasını da kapsayan uygun usullerin yer aldığı bir protokolün gerekliliğini ve bunun şeklini değerlendireceklerdir. 4. Akit Tarafların her biri, yukarıdaki 3 üncü paragrafta anılan organizmaların işlem görmesinde kendisinin şart koştuğu kullanım ve emniyet kurallarına ilişkin mevcut her türlü bilgiyi, ayrıca özgün organizmaların potansiyel olumsuz etkileriyle ilgili mevcut her türlü bilgiyi, bu organizmaların ithal edileceği Akit Tarafa, ya doğrudan doğruya ya da bu çeşit organizmaları kendi yargı yetkisinin alanı içinde temin etmekte olan gerçek veya hükmi şahıslardan talep ederek verecektir.

Madde 20. Mali Kaynaklar 1. Akit Tarafların her biri, kendi ulusal planlarına, önceliklerine ve programlarına uygun biçimde, bu Sözleşme’nin amaçlarının gerçekleştirilmesi için tasarlanan ulusal faaliyetlere yönelik olarak, kendi kapasitesine göre mali destek ve teşvik sağlamayı taahhüt eder. 2. Gelişmiş olan Taraf ülkeler, gelişmekte olan Taraf ülkelerin, bu Sözleş- me’nin yükümlülüklerini yerine getirmek için gerekli tedbirleri uygulamaları- nın anlaşmaya bağlanmış ek maliyetlerini bütünüyle karşılamalarını ve Sözleşme hükümlerinden yararlanmalarını sağlamak amacıyla yeni ve ek mali kaynaklar temin edeceklerdir; söz konusu ek maliyetler, gelişmekte olan Taraf ülke ile 21 inci Maddede anılan kurumsal yapı arasında, Taraflar Konferansı’nca tesbit edilen politika, strateji, program öncelikleri ve uygunluk kriterleri ile ek maliyetleri gösteren listeye uygun biçimde anlaşmaya bağlanacaktır. Pazar ekonomisine geçiş sürecinde olan ülkeler de dahil olmak üzere başka Taraflar da kendi istekleri ile, gelişmiş olan Taraf ülkelerin yükümlülüklerini üstlenebilirler. Taraflar Konferansı, bu Madde gereğince, ilk toplantısında, gelişmiş olan Taraf ülkelerle, gelişmiş olan Taraf ülkelerin yükümlülüklerini kendi istekleri ile üstlenen diğer Tarafların bir listesini hazırlayacaktır. Taraflar Konferansı listeyi düzenli aralıklarla yeniden gözden geçirecek ve gerekli de- ğişiklikleri yapacaktır. Başka ülkelerden ve kaynaklardan gönüllü katkılar da teşvik edilecektir. Bu taahhütlerin uygulanmasında fonların yeterliliği, önceden tahmin edilebilirliği ve zamanında akışının gerekliliği ve liste kapsamındaki katkı sahibi Taraflar arasında yükümlülük paylaşımının önemi dikkate alı- nacaktır. 3. Bu Sözleşme’nin uygulanması ile ilgili mali kaynakları temin edecek gelişmiş olan Taraf ülkeler ve bunlardan yararlanacak gelişmekte olan ülkeler, bu amaçla ikili, bölgesel ve çok taraflı diğer kanalları da kullanabilirler. 4. Gelişmekte olan Taraf ülkelerin bu Sözleşme kapsamındaki taahhütlerini ne ölçüde etkin biçimde uygulayacakları, gelişmiş olan Taraf ülkelerin bu Sözleş- me kapsamındaki mali kaynaklar ve teknoloji transferi ile ilgili taahhütlerini etkin biçimde uygulamalarına bağlı olacak ve gelişmekte olan Taraf ülkelerin ilk ve en önemli önceliğinin ekonomik ve sosyal kalkınma ve yoksulluğun yokedilmesi olduğu gerçeğini tam olarak dikkate alacaktır. 5. Taraflar, finansman ve teknoloji transferi ile ilgili girişimlerinde en azgelişmiş ülkelerin özel ihtiyaçlarını ve durumlarını tam olarak dikkate alacaklardır. 6. Akit Taraflar, gelişmekte olan Taraf ülkelerde, özellikle küçük ada Devletlerinde, biyolojik çeşitliliğe bağımlılıktan, biyolojik çeşitliliğin dağı- lımından ve mekânsal konumundan kaynaklanan özel koşulları da dikkate alacaklardır. 7. Ayrıca, kurak ve yarı-kurak bölgelerin, kıyı alanlarının ve dağlık alanların bulunduğu çevresel açıdan en duyarlı olanlar da dahil olmak üzere, gelişmekte olan ülkelerin özel durumu gözönünde bulundurulacaktır.

Madde 21. Mali Mekanizma 1. Bu Sözleşme’de yer alan amaçlarla, gelişmekte olan Taraf ülkelere, hibe veya ayrıcalık esasına göre mali kaynaklar temin edilebilmesi için esas unsurları bu Maddede tanımlanan bir mekanizma olacaktır. Bu mekanizma, bu Sözleş- me’nin amaçları doğrultusunda Taraflar Konferansı’nın yetkisi ve yönlendirmesi altında ve Taraflar Konferansı’na karşı sorumlu olarak işleyecektir. Mekanizmanın faaliyetleri Taraflar Konferansı’nın ilk toplantısında kararlaştırılacak kurumsal yapı tarafından yürütülecektir. Taraflar Konferansı bu Sözleşme’deki amaçlar doğrultusunda, bu kaynaklara erişim ve bu kaynakların kullanımı ile ilgili politikayı, stratejiyi, program önceliklerini ve uygunluk kriterlerini tesbit edecektir. Katkılar, Taraflar Konferansınca periyodik kararlaştırılması gereken kaynak tutarına uygun olarak 20 nci Maddede anılan fonların önceden tahmin edilebilmesi, yeterli olması ve zamanında akışının sağlanması gerekti- ğini ve 20 nci Maddenin 2 nci paragrafında anılan listeye dahil olan katkı sahibi Taraflar arasında yükümlülüğü paylaşmanın önemini dikkate alacak şekilde düzenlenecektir. Gelişmiş olan Taraf ülkeler ve başka ülke ve kaynaklar gönüllü katkılarda bulunabilirler. Mekanizma demokratik ve şeffaf bir yönetim sistemi çerçevesinde işleyecektir. 2. Taraflar Konferansı, bu Sözleşme’nin amaçlarına uygun olarak, ilk toplantı- sında politika, strateji ve program öncelikleri ile birlikte, mali kaynak kullanımının düzenli olarak izlenmesi ve değerlendirilmesi de dahil olmak üzere mali kaynaklara erişim ve bu kaynakların kullanımı ile ilgili ayrıntılı uygunluk kriterlerini ve esaslarını belirleyecektir. Taraflar Konferansı, mali mekanizmayı işletmekle görevlendirilen kurumsal yapı ile istişarelerde bulunduktan sonra, yukarıdaki 1 inci paragrafa geçerlilik kazandıracak düzenlemeleri karara bağlayacaktır. 3. Taraflar Konferansı, bu Sözleşme’nin yürürlüğe girmesinden en erken iki yıl sonra ve ondan sonra da düzenli olarak, yukarıdaki 2 nci paragrafta anılan kriter ve esaslar da dahil olmak üzere, bu Madde kapsamında oluşturulan mekanizmanın etkinliğini gözden geçirecektir. Bu incelemeye dayalı olarak, gerekirse mekanizmanın etkinliğini arttırmak için uygun tedbirleri alacaktır. 4. Akit Taraflar, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı için mali kaynak temin etmek üzere mevcut mali kurumları güçlendirmeyi değerlendireceklerdir.

Madde 22. Diğer Uluslararası Sözleşmelerle İlişki 1. Akit Taraflardan herhangi birinin mevcut uluslararası bir anlaşmadan doğan hak ve yükümlülüklerini kullanması biyolojik çeşitlilik için ciddi bir zarar veya tehdite yol açmadığı sürece, bu Sözleşme’nin hükümleri bu tür hak ve yü- kümlülükleri etkilemeyecektir. 2. Akit Taraflar, deniz çevresi açısından bu Sözleşme’yi devletlerin deniz hukuku kapsamındaki hak ve yükümlülükleriyle tutarlı biçimde uygulayacaklardır.

Madde 23. Taraflar Konferansı 1. Bu Sözleşme ile bir Taraflar Konferansı ihdas edilmektedir. Taraflar Konferansı’nın ilk toplantısı, Birleşmiş Milletler Çevre Programı Yetkili Müdü- rü’nün çağrısı üzerine, bu Sözleşme’nin yürürlüğe girmesinden en geç bir yıl sonra yapılacaktır. Taraflar Konferansı’nın bundan sonraki olağan toplantıları, ilk toplantısında Konferans tarafından belirlenecek düzenli aralıklarla yapılacaktır. 2. Taraflar Konferansı’nın olağanüstü toplantıları, Konferans tarafından gerekli görülebilecek diğer zamanlarda, veya Taraflardan herhangi birinin talebi üzerine, bu talep Sekreterya’ya iletildikten sonraki altı ay içinde Tarafların en az üçte biri tarafından desteklenmesi halinde yapılır. 3. Taraflar Konferansı, kendisi için ve kurabileceği herhangi bir yardımcı organ için usul kurallarını ve Sekreterya’nın finansmanını yöneten mali kuralları oydaşma yoluyla anlaşmaya bağlayıp benimseyecektir. Taraflar Konferansı her olağan toplantısında, bir sonraki olağan toplantıya kadar mali dönem için bir bütçe kabul edecektir. 4. Taraflar Konferansı bu Sözleşme’nin uygulanmasını inceleyecek ve bu amaçla: (a) 26 nci Maddeye uygun olarak sunulacak bilgilerin ne şekilde ve hangi zaman aralıkları ile iletileceğini belirleyecek, bu bilgileri ve yardımcı herhangi bir organ tarafından sunulan raporları inceleyecektir; (b) 25 inci Maddeye uygun olarak, biyolojik çeşitlilik konusunda sunulan bilimsel, teknik ve teknolojik tavsiyeleri inceleyecektir; (c) 28 inci Maddeye uygun olarak gerekli protokolleri inceleyecek ve kabul edecektir; (d) 29 uncu ve 30 uncu Maddelere uygun olarak bu Sözleşme’de ve eklerinde yapılması gereken değişiklikleri inceleyecek ve kabul edecektir; (e) Herhangi bir protokolde ve bu protokolün eklerinde yapılacak değişiklikleri inceleyecek ve bu değişikliklerin yapılmasına karar verildiği takdirde, ilgili protokolün taraflarına bu değişikliklerin kabul edilmesini önerecektir; (f) Gerektiğinde, 30 uncu Maddeye uygun olarak, bu Sözleşme’ye yeni ekler yapılmasını inceleyecek ve kabul edecektir; (g) Özellikle bilimsel ve teknik tavsiyelerde bulunmak üzere, bu Sözleş- me’nin uygulanması için gerekli görülen yardımcı organları kuracaktır; (h) Bu Sözleşme kapsamındaki konularla ilgili sözleşmelerin yetkili organları ile uygun işbirliği biçimleri oluşturmak amacıyla, bu organlarla Sekreterya aracılığı ile temas kuracaktır; ve (i) Bu Sözleşme’nin işleyişinde kazanılan deneyimin ışığında, bu Sözleş- me’nin amaçlarının gerçekleştirilmesi için gerekli olabilecek ek tedbirleri inceleyecek ve alacaktır. 5. Birleşmiş Milletler, Birleşmiş Milletler’in ihtisas teşkilatları, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu ve bu Sözleşme’ye taraf olmayan Devletler, Taraflar Konferansı toplantılarında gözlemci olarak temsil edilebilir. Biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı ile ilgili alanlarda yetkili olan ve Taraflar Konferansı’nın bir toplantısında gözlemci olarak temsil edilmek istediğini Sekreterya’ya bildirmiş olan hükümetler veya hükümetlerdışı diğer organ veya kuruluşlar, hazır bulunan Taraflardan en az üçte biri itiraz etmediği sürece, toplantıya katılabilirler. Gözlemcilerin toplantıya alınmaları ve katılımları, Taraflar Konferansı’nca kabul edilen usul kurallarına tabi olacaktır.

Madde 24. Sekreterya 1. Bu Sözleşme ile bir sekreterya ihdas edilmektedir. Sekreterya aşağıdaki görevleri yürütecektir: (a) 23 üncü Maddede öngörülen Taraflar Konferansı toplantılarını düzenlemek ve bu toplantılara servis sağlamak; (b) Herhangi bir protokol ile kendisine verilen görevleri yerine getirmek; (c) Bu Sözleşme kapsamında yürüttüğü görevlerle ilgili raporlar hazırlamak ve bu raporları Taraflar Konferansı’na sunmak; (d) İlgili diğer uluslararası organlarla eşgüdüm sağlamak ve özellikle gö- revlerini etkin biçimde yerine getirmek için gerekli olabilecek idari ve akdi düzenlemeleri yapmak; ve (e) Taraflar Konferansı’nca kararlaştırılabilecek diğer görevleri yerine getirmek. 2. Taraflar Konferansı ilk olağan toplantısında, bu Sözleşme kapsamında sekreterya görevini yürütmek istediğini beyan etmiş ve ehliyet sahibi mevcut uluslararası örgütler arasından sekreteryayı tayin edecektir.

Madde 25. Bilimsel, Teknik ve Teknolojik Danışma Amaçlı Yan Organ 1. Bu Sözleşme ile, Taraflar Konferansına ve uygun olduğunda yardımcı organlarına bu Sözleşme’nin uygulanması konusunda zamanında tavsiyelerde bulunmak üzere, bilimsel, teknik ve teknolojik danışma amaçlı bir yan organ ihdas edilmektedir. Bu organ tüm Tarafların katılımına açık olacak ve birden fazla bilim dalını içerecektir. Bu organ ilgili uzmanlık dalında ehliyet sahibi hü- kümet temsilcilerini kapsayacaktır. Organ, çalışması ile ilgili tüm konularda Taraflar Konferansı’na düzenli rapor verecektir. 2. Bu organ, Taraflar Konferansı’nın yetkisi altında ve onun belirlediği esaslara uygun olarak ve onun isteği üzerine: (a) Biyolojik çeşitliliğin durumu ile ilgili bilimsel ve teknik değerlendirmeler sunacaktır; (b) Bu Sözleşme hükümlerine uygun olarak alınan önlem türlerinin etkileri ile ilgili bilimsel ve teknik değerlendirmeler hazırlayacaktır; (c) Biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı ile ilgili yenilikçi, verimli ve en gelişmiş teknolojileri ve “know-how”ı belirleyecek, gelişmeyi teşvik etmenin ve/veya bu teknolojileri transfer etmenin yolları ve olanakları ile ilgili tavsiyelerde bulunacaktır; (d) Biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı ile ilgili araştırma ve geliştirmede uluslararası işbirliği ve bilimsel programlar konusunda tavsiyelerde bulunacaktır; ve (e) Taraflar Konferansı’nın ve yardımcı organlarının organa yönelteceği bilimsel, teknik, teknolojik ve metodolojik sorulara cevap verecektir. 3. Bu organın işlevleri, yetkileri, teşkilatlanması ve işleyişi Taraflar Konferansınca daha ayrıntılı biçimde tanımlanabilir.

Madde 26. Raporlar Akit Tarafların her biri, Taraflar Konferansı’nca belirlenecek aralıklarla, bu Sözleşme hükümlerinin uygulanması için aldığı tedbirler ve bu tedbirlerin bu Sözleşme’nin amaçlarını gerçekleştirmekteki etkinliği konusunda Taraflar Konferansı’na rapor verecektir.

Madde 27. Uyuşmazlıkların Çözümlenmesi 1. Akit Taraflar arasında bu Sözleşme’nin yorumlanması veya uygulanması ile ilgili bir uyuşmazlık çıkması halinde, ilgili taraflar bu uyuşmazlığı müzakereler yoluyla gidermeye çalışacaklardır. 2. İlgili taraflar müzakereler sonucunda mutabakata varamadıkları takdirde, müştereken, üçüncü bir tarafın yardımlarını veya aracılığını talep edebilirler. 3. Herhangi bir Devlet veya bölgesel ekonomik bütünleşme teşkilatı bu Sözleşme’yi onadığı, kabul ettiği, onayladığı veya bu Sözleşme’ye katıldığı sırada veya daha sonraki herhangi bir tarihte, yukarıdaki 1 inci veya 2 inci paragrafa uygun olarak çözümlenmeyen bir uyuşmazlık için, uyuşmazlıkların çözümlenmesi konusunda aşağıda öngörülen yollardan birini veya her ikisini bağlayı- cı kabul ettiğini yazılı olarak Depozitere beyan edebilir: (a) Ek II’nin 1 inci Kısmında yer alan usule uygun hakemlik; (b) Uyuşmazlığın Uluslararası Adalet Divanı’na sunulması. 4. Uyuşmazlığa taraf olanların, yukarıdaki 3 üncü paragraf uyarınca bu paragrafta öngörülen yolları veya herhangi bir usulü kabul etmemeleri halinde, taraflar bunun dışında bir mutabakata varmadıkları sürece, uyuşmazlık Ek II’nin 2 inci kısmına uygun olarak uzlaşma komisyonuna sunulur. 5. İlgili protokolde aksi şart koşulmadığı sürece, bu Madde hükümleri protokoller için de uygulanır.

Madde 28. Protokollerin Kabul Edilmesi 1. Akit Taraflar bu Sözleşme’nin protokollerinin formülasyonunda ve kabul edilmesinde işbirliği yapacaklardır. 2. Protokoller Taraflar Konferansı toplantısında kabul edilir. 3. Önerilen herhangi bir protokol metni, bu toplantıdan en az altı ay önce Sekreterya tarafından Akit Taraflara iletilir.

Madde 29. Sözleşme’nin veya Protokollerin Değiştirilmesi 1. Akit Taraflardan herhangi biri bu Sözleşme’de değişiklik yapılmasını teklif edebilir. Bir protokole Taraf olanlardan herhangi biri o protokolde deği- şiklik yapılmasını teklif edebilir. 2. Bu Sözleşme’de yapılacak değişiklikler Taraf Konferansı toplantısında kabul edilir. Herhangi bir protokolde yapılacak değişiklikler ise, sözkonusu Protokol Taraflarının toplantısında kabul edilir. Bu Sözleşme’de veya herhangi bir protokolde yapılması öngörülen değişiklik metni, bu protokolde aksi öngö- rülmedikçe, değişiklik metninin kabul edilmesi önerilen toplantıdan en az altı ay önce, Sekreterya tarafından sözkonusu belgenin Taraflarına iletilir. Sekreterya, bilgilendirmek amacıyla, önerilen değişiklikleri bu Sözleşme’yi imzalayanlara da gönderir. 3. Taraflar bu Sözleşme’de veya herhangi bir protokolde yapılması önerilen değişiklik üzerinde oydaşma yoluyla anlaşmaya varmak için her türlü çabayı göstereceklerdir. Oydaşma sağlanması için harcanan tüm gayretlere rağmen bir anlaşmaya varılamaması halinde, değişiklik son çare olarak sözkonusu belgeye taraf olan ve toplantıda hazır bulunup oy kullananların üçte-ikisinin çoğunlu- ğu ile kabul edilir ve Depoziter tarafından, onaylanmak ve kabul edilmek üzere tüm Taraflara gönderilir. 4. Değişikliklerin kabul edildiği ve onaylandığı Depozitere yazılı olarak bildirilir. Yukarıdaki 3 üncü paragrafa uygun olarak kabul edilen değişiklikler, ilgili protokolde aksi belirtilmediği sürece, bu protokole Taraf olanların veya bu Sözleşme’nin Akit Taraflarının en az üçte ikisinin onama, kabul veya onay belgelerini tevdi etmesinden sonraki doksanınca günde, değişiklikleri kabul eden taraflar arasında yürürlüğe girer. Değişiklikler bundan sonra, başka herhangi bir Taraf için, bu Tarafın değişikliği kabul ettiğini veya onayladığını gösteren belgeyi tevdi etmesinden sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girer. 5. Bu Maddedeki “hazır bulunan ve oy kullanan Taraflar”, hazır bulunup da olumlu veya olumsuz oy veren Taraflar anlamına gelir.

Madde 30. Eklerin Kabul Edilmesi ve Değiştirilmesi 1. Bu Sözleşme’nin veya herhangi bir protokolünün ekleri, Sözleşme’nin veya ilgili protokolun ayrılmaz bir parçası olacak ve açıkça aksi belirtilmediği sürece, bu Sözleşme’ye veya protokollerine atıfta bulunulduğunda, aynı zamanda bunların eklerine de atıfta bulunulduğu kabul edilecektir. Bu ekler bilimsel, teknik, idari ve usulle ilgili konularla sınırlı olacaktır. 2. Herhangi bir protokol, kendi ekleri için aksi bir hükme yer vermediği sü- rece, bu Sözleşme’ye veya protokollere yeni eklerin teklif edilmesinde, kabul edilmesinde ve yürürlüğe girmesinde aşağıdaki usul uygulanır: (a) Bu Sözleşme’nin veya herhangi bir protokolünün ekleri 29 uncu Maddede belirtilen usule uygun olarak teklif ve kabul edilir; (b) Bu Sözleşme’ye ilave edilecek yeni, bir eki veya Taraf olduğu bir protokolun ekini onaylama imkânı olmayan herhangi bir Taraf, Depoziterin o ekin kabul edildiğini bildirdiği tarihten itibaren bir yıl içinde, bu durumu yazılı olarak Depozitere bildirir. Depoziter, kendisine gelen bu bildirimden tüm tarafları gecikmeden haberdar eder. Taraflar daha önceki bir itiraz beyanını herhangi bir zamanda geri çekebilirler; bu durumda ekler, aşağıdaki alt paragraf (c)’ye tabi olarak sözkonusu Taraf için yürürlüğe girer; (c) Ek, bu Sözleşme’nin veya ilgili protokolun, yukarıda alt-paragraf (b) hükümlerine uygun olarak bildirimde bulunmamış tüm Tarafları için, Depoziter tarafından kabulünün bildirildiği tarihten itibaren bir yıllık sürenin bitiminde, yürürlüğe girer. 3. Bu Sözleşme’nin veya herhangi bir protokolünün eklerinde yapılacak deği- şikliklerin önerilmesi, kabul edilmesi ve yürürlüğe girmesi, Sözleşme’nin veya herhangi bir protokolünün eklerinin önerilmesinde, kabul edilmesinde ve yü- rürlüğe girmesinde uygulanan usulün aynısına tabidir. 4. Yeni bir ek veya bir ekte yapılan değişiklik, bu Sözleşme’deki veya herhangi bir protokolündeki değişiklikle ilgili ise, Sözleşme’deki veya ilgili protokoldeki değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihe kadar, yeni ek veya ekte yapılan değişiklik yürürlüğe girmez.

Madde 31. Oy Hakkı 1. Bu sözleşme’nin veya herhangi bir protokolünün Akit Taraflarının her biri, aşağıda 2nci parargafta belirtilen durum dışında, bir oy hakkına sahiptir. 2. Bölgesel ekonomik bütünleşme teşkilatları, yetkili oldukları konularda oy haklarını, bu Sözleşme’nin veya ilgili protokolun Akit Tarafları arasında kendi teşkilatlarının üyesi olan Devletlerin sayısına eşit sayıda oy kullanırlar. Bu teşkilatların üyesi olan Devletler kendi oy haklarını kullandıklarından bu teşkilatlar oy haklarını kullanamazlar; bu teşkilatlar oy kullandıklarındaysa, üye Devletleri kullanmazlar.

Madde 32. Bu Sözleşme ile Protokolleri arasındaki İlişki 1. Herhangi bir Devlet veya bölgesel ekonomik bütünleşme teşkilatı bu Sözleşme’nin Akit Tarafı değilse, veya protokolle aynı zamanda bu Sözleşme’nin Akit Tarafı olmadığı takdirde, protokole Taraf olamaz. 2. Herhangi bir protokol kapsamındaki kararlar yalnızca bu protokole Taraf olanlarca alınır. Bir protokolu kabul etmemiş veya onaylanmamış olan Akit Taraflar, bu protokole taraf olanların toplantılarına gözlemci olarak katılabilirler.

Madde 33. İmza Bu Sözleşme 5 Haziran 1992 tarihinden 14 Haziran 1992 tarinine kadar Rio de Janeiro’da ve 15 Haziran 1992 tarihine kadar NewYork’da Birleşmiş Milletler Genel Merkezi’nde tüm devletlerin ve bölgesel ekonomik bütünleşme teşkilatlarının imzasına açık olacaktır.

Madde 34. Onama, Kabul ve Onay 1. Bu sözleşme ve protokoller, Devletlerin ve bölgesel ekonomik bütünleşme teşkilatlarının onama, kabul ve onayına tabi olacaktır. Kabul ve onay belgeleri Depozitere tevdi edilecektir. 2. Yukarıdaki 1inci parargafta anılan teşkilatlardan, bu Sözleşme’ye veya herhangi bir protokole kendi üye Devletleri Akit Taraf olmadan Akit Taraf olanlar, ilgili Sözleşme veya protokol kapsamındaki tüm yükümlülüklerle bağlı olacaktır. Üye Devletlerinin birbirinin veya birkaçının bu Sözleşme’ye veya ilgili protokole Akit Taraf olduğu teşkilatlarda, teşkilat ve teşkilata üye Devletler, Sözleşme veya ilgili protokol kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirme sorumluluklarını kendileri kararlaştıracaklardır. Böyle durumlarda, teşkilat ve üye Devletleri, Sözleşme veya ilgili protokol kapsamındaki haklarını aynı zamanda kullanmayacaktır. 3. Yukarıda 1nci parargafta anılan teşkilatlar, onama, kabul ve onay belgelerinde, Sözleşme’ye veya ilgili protokole tabi konularda ne ölçüde yetkili olduklarını beyan edeceklerdir. Bu teşkilatlar yetki kapsamlarında yapılan değişiklikleri de Depozitere bildireceklerdir.

Madde 35. Sözleşme’ye Katılma 1. Bu sözleşme ve protokoller, imzaya kapandıkları tarihten itibaren Devletlerin ve bölgesel ekonomik bütünleşme teşkilatlarının katılımına açık olacaktır. Katılım belgeleri Depozitere tevdi edilecektir. 2. Yukarıda 1nci parargafta anılan örgütler, katılım belgelerinde, Sözleş- me’ye veya ilgili protokole tabi konularda ne ölçüde yetkili olduklarını beyan edeceklerdir. Bu teşkilatlar yetki kapsamlarında yapılan değişiklikleri de Depozitere bildireceklerdir. 3. Bu sözleşme’ye veya protokollere katılan bölgesel ekonomik bütünleşme teşkilatlarını 34ncü Madde’nin 2nci parargafı hükümleri uygulanır.

Madde 36. Sözleşme’nin Yürürlüğe Girmesi 1. Bu sözleşme, otuzuncu onama, kabul, onay veya katılım belgesinin tevdi edildiği tarihten sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girer. 2. Her bir protokol, bu protokolde belirtilen sayıda onama, kabul, onay veya katılım belgesinin tevdi edildiği tarihten sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girer. 3. Otuzuncu onama, kabul, onay veya katılım belgesi tevdi edildikten sonra bu Sözleşme’yi onayan, kabul eden, onaylayan veya Sözleşme’ye katılan her Akif Taraf için bu Sözleşme, o Akit Taraflar’ın onama, kabul, onay veya katılım belgesini tevdi ettiği tarihten sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girer. 4. Bir protokolun yukarıdaki 2nci parargafa uygun olarak yürürlüğe girmesinden sonra bu protokolu onayan, kabul eden, onaylayan veya protokole katılan Akit Taraf için o protokol, protokolde aksi belirtilmediği sürece, bu Akit Taraf’ın onama, kabul, onay veya katılım belgesini tevdi ettiği tarihten sonraki doksanıncı günde veya bu Sözleşme’nin sözkonusu Akit Taraf için yürürlüğe girdiği günde, bunlardan hangisi daha sonra ise o tarihte yürürlüğe girer. 5.Yukarıdaki 1nci ve 2nci parargaflar açısından, herhangi bir bölgesel ekonomik bütünleşme teşkilatı tarafından tevdi edilen herhangi bir belge, bu teşkilata üye Devletler tarafından tevdi edilen belgelere ilave belgeler olarak kabul edilmez.

Madde 37. Çekinceler Bu sözleşme’ye herhangi bir çekince konamaz.

Madde 38. Sözleşme’den Çekilme 1. Her Akit Taraf, bu Sözleşme’nin kendisi için yürürlüğe girdiği tarihten iki yıl geçtikten sonra herhangi bir tarihte Depozitere yazılı bildirimde bulunarak Sözleşme’den çekilebilir. 2. Bu çekilme işlemi, çekilme bildiriminin Depoziteler tarafından alındığı tarihten sonra bir yıllık sürenin bitiminden veya çekilme bildiriminde belirtilen daha sonraki bir tarihte gerçekleşir. 3. Bu Sözleşme’den çekilen herhangi bir Akit Taraf, ayrıca taraf olduğu protokollerden de çekilmiş addedilir.

Madde 39. Geçici Mali Düzenlemeler 21nci Madde koşullarına uygun olarak tamamen yeniden yapılandırılmış olması koşuluyla Birleşmiş Milletler Kalkınma Propramı Global Çevre İmkanı, Birleş- miş Milletler Çevre Programı ile Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası, bu Sözleşme’nin yürürlüğe girdiği tarih ile Taraftar Konferansı’nın birinci toplantısı arasındaki sürede, veya 21nci Maddeye uygun olarak hangi kurumsal yapının tayin edileceği Taraftar Konferansı’nca kararlaştırılana kadar, geçici olarak, 21nci Maddede anılan kurumsal yapıyı oluşturacaklardır.

Madde 40. Geçici Sekreterya Düzenlemeleri Birleşmiş Milletler Çevre Programı Yetkili Müdürü’nün oluşturacağı sekreterya, bu Sözleşme’nin yürürlüğe girdiği tarih ile Taraflar Konferansı’nın birinci toplantısı arasındaki süre için, geçici olarak, 24üncü Maddenin 2nci parargafında anılan sekreterya olarak kabul edilecektir.

Madde 41. Depoziteler Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, bu Sözleşme’nin ve protokollerin Depoziterlik görevini üstlenecektir.

Madde 42. Geçerli Metinler Arapça, Çince, Fransızca, İngilizce, İspanyolca ve Rusça metinlerinin de eşit ölçüde geçerli olduğu bu Sözleşme’nin aslı, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne tevdi edilecektir. Bu Sözleşme aşağıda imzası bulunan tam yetkili temsilciler tarafından usulüne uygun olarak imzalanmıştır. Bin Dokuz Yüz Doksan İki yılı Haziran ayının bu beşinci gününde Rio de Janeiro’da imzalanmıştır.

EK I BELİRLEME VE İZLEME 1. Sosyal, ekonomik, kültürel veya bilimsel öneme sahip; göçücü türlerin ihtiyaç duyduğu; yüksek oranda çeşitlilik içeren, çok sayıda endemlik veya tehdit altında tür barındıran veya birçok yabani yaşam alanı ihtiva eden, temsil niteliğine sahip, özgün, veya önemli evrimsel ya da başka biyolojik proseslerle bağlantılı olan, ekosistemler ve yaşam ortamları; 2. Tehdit altında bulunan; evcilleştirilmiş veya kültüre alınmış türlerin yabani akrabaları olan; tıbbi, tarımsal veya ekonomik değer sahibi; sosyal, bilimsel veya kültürel önem taşıyan; veya gösterge niteliğindeki türler gibi, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürüdürülebilir kullanımı konusundaki araştırmalar için önem arz eden türler ve topluluklar; ve 3. Sosyal, bilimsel veya ekonomik öneme sahip, tanımlanmış genom ve genler.

Ek II Kısım 1 HAKEMLİK

Madde 1 Davacı taraf, tarafların uyuşmazlığı 27nci Madde uyarınca hakemliğe havale ettiklerini sekreteryaya bildirir. Bu bildirimde hakemliğin konusu belirtilir ve bildirim özellikle, Sözleşme’nin veya protokolün, yorumlanması veya uygulanması tartışma konusu olan maddelerini içerir. Taraflar, hakem kurulu baş- kanı tayin edilmeden önce uyuşmazlığın konusu üzerine anlaşamazlarsa, uyuşmazlık konusu hakem kurulu tarafından belirlenir. Sekreterya bu konuda kendisine ulaşan bilgileri bu Sözleşme’nin veya ilgili protokolün tüm Akit Taraflarına gönderir.

Madde 2 1. İki taraf arasındaki uyuşmazlıklardan hakem kurulu üç üyeden oluşur. Uyuşmazlığa taraf olanların her biri bir hakem tayin eder; bu şekilde tayin edilen iki hakem anlaşarak hakem kurulu Başkanı olacak üçüncü hakemi tayin ederler. Hakem kurulu başkanı,uyuşmazlığa taraf olanlardan herhangi biri ile ayni tabiiyetten olamayacağı gibi, olağan ikamet yeri de taraflardan herhangi biri tarafından istihdam edilmiş olamaz veya başka herhangi bir sıfatla bu konu ile daha önce ilgilenmiş olamaz. 2. İkiden fazla taraf arasındaki uyuşmazlıklarda, menfaatleri aynı olan taraflar anlaşarak müştereken bir hakem tayin ederler. 3. Boşalan hakemlik makamı, başlangıçtaki tayin için öngörülen usule uygun olarak doldurulur

.Madde 3 1. İkinci hakemlik tayin edildikten sonra iki ay içinde hakem kurulu baş- kanının atanmamış olması halinde, taraflardan birinin talebi üzerine, Birleş- miş Milletler Genel Sekreteri, bundan sonraki iki aylık süre içinde Başkanı tayin eder. 2. Uyuşmazlığa taraf olanlardan birinin, talep kendisine ulaştıktan sonra iki ay içinde bir hakem tayin etmemesi halinde, diğer tarafın Genel Sekreteri bundan haberdar etmesi halinde Genel Sekreter müteakip iki ay içinde hakemi tayin eder

.Madde 4 Hakem kurulu, bu Sözleşme ile ilgili protokol hükümlerine ve uluslararası hukuka göre karar verir

.Madde 5 Uyuşmazlığa taraf olanlarca aksi kabul edilmediği sürece, hakem kurulu kendi usul kurallarını belirler.

Madde 6 Hakem kurulu, taraflardan birinin talebi üzerine, zorunlu geçici koruma tedbirleri konusunda tavsiyelerde bulunabilir.

Madde 7 Uyuşmazlık tarafları hakem kurulunun çalışmasını kolaylaştıracak ve ellerindeki her türlü imkanı kullanarak özellikle: (a) Hakem kuruluna ilgili tüm belge, bilgi ve kolaylığı sağlayacaklardır; ve (b) Gerektiğinde hakem kurulunun tanık veya bilirkişi çağırmasına ve bunların sunacağı delilleri edinmesine imkan vereceklerdir.

Madde 8 Taraflar ve hakemler, hakem kurulu işlemleri esnasında gizli olarak elde ettikleri bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.

Madde 9 Durumun gerektiği özel şartlar nedeniyle hakem kurulu aksine bir karar almadıkça, hakem kurulunun masrafları uyuşmazlığa taraf olanlarca eşit olarak paylaşılır. Hakem kurulu tüm masraflarının kayıtlarını tutar ve masraflarla ilgili kesin hesap özetini taraflara verir.

Madde 10 Uyuşmazlık konusunda verilen kararlardan etkilenebilecek olan ve uyuşmazlık konusunda hukuki bir menfaati bulunan her Akit Taraf hakem kurulunun izni ile kavuşturmaya müdahil olabilir.

Madde 11 Hakem kurulu doğrudan uyuşmazlık konusunda doğan karşı talepleri dinleyebilir ve karara bağlayabilir.

Madde 12 Hakem kurulu hem usul , hem de esasla ilgili kararlarını üyelerinin oy çokluğu ile alır.

Madde 13 Uyuşmazlığa taraf olanlardan birinin hakem kurulunda hazır bulunmaması veya iddiasını savunmaması halinde, diğer taraf kuruldan kovuşturmayı sürdürmesini ve kararını vermesini talep edebilir. Herhangi bir tarafın hazır bulunmaması veya iddiasını savunmaması kovuşturma için bir engel oluşturmaz. Hakem kurulu kesin kararını vermeden önce, talebin maddi delil ve hukuk temeline dayandığına kanaat getirmelidir.

Madde 14 Kurul, kesin kararını, kuruluşunun tamamlandığı tarihten sonraki beş ay içinde verir; şu var ki , gerekli gördüğünde, zaman sınırını beş aydan fazla olmamak üzere uzatabilir.

Madde 15 Hakem kurulunun kesin kararı uyuşmazlık konusu ile sınırlı olacak ve kararın hangi gerekçelere dayandığını belirtecektir. Kararda, katılan üyelerin adları ve kesin karar tarihi de bulunur.Kurulun herhangi bir üyesi kesin karara farklı ya da muhalif bir görünüş ekleyebilir.

Madde 16 Karar uyuşmazlığa taraf olanlar için bağlayıcı olacaktır. Uyuşmazlığa taraf olanlar önceden bir temyiz usulünde anlaşmış olmadığı takdirde, karar temyiz edilmeyecektir.

Madde 17 Uyuşmazlık tarafları arasında, kesin kararın yorumu veya uygulanış şekli konusunda doğabilecek ihtilaflar, taraflardan herhangi biri tarafından , karara bağlanmak üzere, kararı vermiş olan hakem kuruluna sunulabilir.

Kısım 2 UZLAŞMA

Madde 1 Uyuşmazlığa taraf olanlardan birinin talebi üzerine bir uzlaştırma komisyonu oluşturulur. Taraflarca aksi kabul edilmedikçe, komisyon, ilgili Taraflarca tayin edilen ikişer üye ve bu üyeler tarafından müştereken seçilen bir Başkan olmak üzere beş üyeden oluşur.

Madde 2 İkiden fazla taraf arasındaki uyuşmazlıklarda, menfaatleri aynı olan taraflar, kendi komisyon üyelerini anlaşarak müştereken tayin ederler. İki veya ikiden fazla tarafın menfaatleri ayrı olduğunda veya menfaatlerinin aynı olup olmadığı konusunda anlaşmazlık çıktığında, bu taraflar kendi üyelerini ayrı ayrı tayin ederler

.Madde 3 Bir uzlaştırma komisyonu oluşturulmasının talep edildiği tarihten sonra iki ay içinde , taraflarca gerekli tayinlerin yapılmaması halinde, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, talepte bulunan tarafın istediği üzerine, müteakip iki ay içinde bu tayinleri yapar..

Madde 4 Komisyonun son üyeleri tayin edildikten sonra iki ay içinde uzlaştırma Komisyonu Başkanı’nın seçilmemesi halinde , Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri , tarafından herhangi birinin talebi üzerine , müteakip iki ay içinde bir Başkan tayin eder

.Madde 5 Uzlaştırma Komisyonu kararlarını üyelerinin oy çokluğu ile alır. Uyuşmazlığa taraf olanlarca aksi kabul edilmediği sürece , Komisyon usul kurallarını ken- disi belirler. Komisyon uyuşmazlığın çözümlenmesi için bir teklif sunar ve bu teklif taraflarca iyi niyetle incelenir.

Madde 6 Uzlaştırma komisyonunun yetkili olup olmadığı ilişkin ihtilaflar komisyon tarafından karara bağlanır.

Protokolün amacı insan sağlığı üzerindeki riskler göz önünde bulundurularak ve özellikle sınır ötesi hareketler üzerinde odaklanarak, modern biyoteknoloji yöntemleriyle elde edilen, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilecek genetiği değiştirilmiş organizmaların güvenli nakli, muamelesi ve kullanımı alanında yeterli bir koruma düzeyinin sağlanmasına katkıda bulunmaktır.

Protokol ön tedbirlilik prensibine dayanmakta, riskleri önceden belirlemeye ve önlem almaya yönelik bir sistem içermektedir.

Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesinin Biyogüvenlik cartagena Protokolü

RGT: 11.08.2003 RG NO: 25196

Bu Protokolün Tarafları,

Burada bundan sonra "Sözleşme" olarak adlandırılacak olan Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi'nin Tarafları olarak,

Sözleşme'nin 19 uncu Maddesi 3 ve 4 üncü fıkralarına ve 8 (g) ve 17 nci Maddelerine atıfta bulunarak,

Aynı zamanda özellikle ön bildirim anlaşması için uygun işlemleri değerlendirmekten yola çıkarak, modern biyoteknoloji kullanılarak değişime uğratılmış bulunan ve biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerinde herhangi bir olumsuz etkiye sahip olabilecek herhangi bir değiştirilmiş canlı organizmanın, özellikle sınır ötesi hareketi üzerinde odaklanarak biyogüvenlik hakkında bir Protokol oluşturma yolundaki Sözleşme Taraflar Konferansının 17 Kasım 1995 tarihli II/5 inci kararına atıfta bulunarak,

Çevre ve Kalkınma hakkındaki Rio Deklarasyonunun 15 inci ilkesinde yer alan ön tedbirci yaklaşımı yeniden teyid ederek,

Modern biyoteknolojinin hızlı bir şekilde yaygınlaşmasının ve bunun insan sağlığı için risklerini de gözönünde bulundurarak biyolojik çeşitlilik üzerindeki potansiyel olumsuz etkileri hakkında artan kamu ilgisinin bilincinde olarak,

Modern biyoteknolojinin çevre ve insan sağlığı için yeterli güvenlik önlemleri ile birlikte geliştirilmesi ve kullanılması halinde insanlığın refahı için büyük potansiyele sahip olduğunu kabul ederek,

Aynı zamanda, menşei merkezlerinin ve genetik çeşitlilik merkezlerinin insanoğlu için önemini kabul ederek,

Birçok ülkenin, özellikle de gelişmekte olan ülkelerin doğa ve değiştirilmiş canlı organizmaların bilinen ve potansiyel risklerinin ölçeği ile baş etme konusundaki sınırlı kapasitelerini gözönünde bulundurarak,

Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için ticaret ve çevre anlaşmalarının karşılıklı olarak birbirlerini destekleyici nitelikte olması gerektiğini kabul ederek,

Bu Protokolün mevcut herhangi bir uluslararası anlaşma altında Taraflardan herhangi birinin sahip olduğu hakları ve yükümlülükleri değiştirici bir nitelik taşımadığını vurgulayarak,

Yukarıda yapılmış olan girişin bu Protokolü diğer uluslararası anlaşmalar yanında ikincil kılmak amacını taşımadığını anlayarak,

Aşağıdaki hususlar üzerinde anlaşmışlardır:

Amaç

Madde 1 - Çevre ve Kalkınma hakkındaki Rio Deklarasyonunun 15 inci ilkesinde yer alan ön tedbirci yaklaşıma uygun olarak, bu Protokolün amacı insan sağlığı üzerindeki riskler gözönünde bulundurularak ve özellikle sınır ötesi hareketler üzerinde odaklanarak, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilecek ve modern biyoteknoloji kullanılarak elde edilmiş olan değiştirilmiş canlı organizmaların güvenli nakli, muamelesi ve kullanımı alanında yeterli bir koruma düzeyinin sağlanmasına katkıda bulunmaktır.

Genel Hükümler

Madde 2 - 1. Tarafların her biri bu Protokol altındaki yükümlülüklerini yerine getirmek için gerekli ve uygun olan yasal, idari ve diğer önlemleri alacaktır.

2. Taraflar, insan sağlığı üzerindeki riskleri de gözönünde bulundurarak, herhangi bir değiştirilmiş canlı organizmanın geliştirilmesi, muamelesi, taşınması, kullanımı, nakli ve çevreye serbest bırakılmasının biyolojik çeşitlilik üzerindeki riskleri engelleyecek ya da azaltacak şekilde gerçekleştirilmesini sağlayacaklardır.

3. Bu Protokoldeki hiçbir husus, Devletlerin karasuları üzerinde uluslararası hukuka uygun olarak sağlanan egemenliğini ve Devletlerin kendi münhasır ekonomik bölgeleri ve kıta sahanlıkları üzerindeki uluslararası hukuka göre sahip oldukları egemenlik hakları ve yargı gücünü ve uluslararası hukukta belirtilmiş olan ve ilgili uluslararası belgelerde yansıtılan tüm Devletlerin denizcilik hakları ve özgürlüklerinin gemiler ve uçaklar tarafından kullanılmasını hiçbir şekilde etkilemeyecektir.

4. Protokolün amacı ve hükümleri ile uyumlu ve sözkonusu Tarafın uluslararası hukuk altındaki diğer yükümlülüklerine uygun olması şartı ile, bu Protokoldeki hiçbir husus bir Tarafın bu Protokolde belirtilmiş olan biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı hakkındaki önlemlerden daha koruyucu önlemler alma hakkını sınırladığı biçimde yorumlanmayacaktır.

5. Taraflar mümkün olan hallerde uluslararası forumlarda insan sağlığı üzerindeki riskler alanında elde edilmiş olan uzmanlığı, belgeleri ve yapılan işleri gözönünde bulundurmaya teşvik edilmektedirler.

Terimlerin Kullanımı

Madde 3 - Bu Protokolün amaçları dahilinde:

(a) "Taraflar Konferansı" Sözleşmenin Taraflar Konferansı anlamına gelir.

(b) "Kapalı kullanım" değiştirilmiş canlı organizmaların harici çevre ile temaslarının ve bu çevre üzerindeki etkilerinin sınırlandırılması amacıyla kontrol edildiği bir tesis, tesisat ya da diğer bir fiziksel yapı içerisinde gerçekleştirilen herhangi bir işlem anlamına gelir.

(c) "İhracat" bir Taraftan diğer bir Tarafa kasti sınır ötesi hareketi ifade eder.

(d) "İhracatçı" ihracat Tarafının yargı yetkisi altında olan ve ihraç edilecek bir değiştirilmiş canlı organizma için gerekli düzenlemeleri yapan özel ya da tüzel kişidir.

(e) "İthalat" bir Tarafa diğer bir Taraftan gerçekleştirilen kasti sınır ötesi hareketi ifade eder.

(f) "İthalatçı" ithalat Tarafının yargı yetkisi altında olan ve ithal edilecek bir değiştirilmiş canlı organizma için gerekli düzenlemeleri yapan özel ya da tüzel kişidir.

(g) "Değiştirilmiş canlı organizma" modern biyoteknoloji kullanılarak elde edilmiş yeni bir genetik materyal kombinasyonuna sahip olan herhangi bir canlı organizma anlamına gelir.

(h) "Canlı organizma" steril organizmalar, virüsler ve viroidler de dahil olmak üzere genetik malzemeyi aktarabilen ya da çoğaltabilen herhangi bir biyolojik varlık anlamına gelir.

(i) "Modern biyoteknoloji" aşağıdakilerin uygulanması anlamına gelir:

a. Rekombinant deoksiribonükleik asidi (DNA) ve nükleik asidin hücrelere ya da organallere doğrudan enjekte edilmesini içeren in vitro nükleik asit teknikleri, ya da

b. Sınıflandırılmış familyanın ötesinde hücrelerin füzyonu, doğal fizyolojik üreme ve rekombinasyon engellerinin üstesinden gelen ve geleneksel ıslah ve seleksiyonda kullanılmayan teknikler;

(j) "Bölgesel ekonomik bütünleşme kuruluşu" belirli bir bölgedeki egemen Devletler tarafından oluşturulan ve üyesi olan Devletlerin bu Protokol altındaki konulara ilişkin olarak yetki verdiği ve dahili işlemlere göre bu protokolü imzalamaya, onaylamaya, kabul etmeye, uygun bulmaya ya da katılmaya yetkisi olan bir kuruluştur.

(k) "Sınır ötesi hareket" 17 ve 24 üncü Maddelerin amaçları dahilinde sınır ötesi hareketin Taraf olanlar ve Taraf olmayanlar arasındaki harekete karşılık gelmesi durumu haricinde canlı organizmanın bir Taraftan diğer bir Tarafa hareketi anlamına gelir.

Kapsam

Madde 4 - Bu Protokol, insan sağlığı üzerindeki riskler de gözönünde bulundurularak, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilecek tüm değiştirilmiş canlı organizmaların sınır ötesi hareketi, transit geçişi, muamelesi ve kullanılması için geçerli olacaktır.

Ecza Maddeleri

Madde 5 - 4 üncü Maddenin hükümlerine aykırı düşmeksizin ve herhangi bir Tarafın yaşayan tüm değiştirilmiş organizmalar için ithalat kararları verilmesi öncesinde risk değerlendirmesine tabi tutma hakkını engellemeksizin bu Protokol diğer ilgili uluslararası anlaşmaların ya da kuruluşların hedef aldığı, insanlar için ecza malzemesi olan değiştirilmiş canlı organizmaların sınır ötesi hareketi için geçerli olmayacaktır.

Transit Geçiş Ve Kapalı Kullanım

Madde 6 - 1. 4 üncü Maddeye aykırı düşmeksizin ve herhangi bir transit geçiş Tarafının değiştirilmiş canlı organizmaların kendi bölgesi içerisinden geçişini düzenlemek ve bu Tarafın, bu Protokolün 2 inci Maddesinin 3 üncü fıkrasına göre, belirli bir yaşayan değiştirilmiş canlı organizmanın, bölgesi içinden transit geçişine ilişkin kararını Biyogüvenlik Takas Odasına iletme hakkını engellemeksizin, bu Protokolün ön bildirim anlaşması sürecine ilişkin hükümleri değiştirilmiş canlı organizmaların transit geçişi için geçerli olmayacaktır.

2. 4 üncü Maddeye aykırı düşmeksizin ve bir Tarafın ithalat kararı öncesinde tüm değiştirilmiş canlı organizmaları risk değerlendirmesine tabi tutma ve kendi yargısı içerisinde kapalı kullanım hakkında standartlar oluşturma hakkını engellemeksizin, bu Protokolün ön bildirim anlaşması sürecine ilişkin hükümleri değiştirilmiş canlı organizmaların ithalat Tarafının standartlarına göre gerçekleştirilen kapalı kullanım amaçlı sınır ötesi hareketi için geçerli olmayacaktır.

Ön Bildirim Anlaşması Sürecinin Uygulanması

Madde 7 - 1. 5 ve 6 ncı Maddelere tabi olmak üzere, 8-10 ve 12 nci Maddelerde verilmiş olan ön bildirim anlaşması işlemleri ithalat Tarafının çevresine kasti olarak yerleştirmek üzere değiştirilmiş canlı organizmaların ilk kasti sınır ötesi hareketi öncesinden geçerli olacaktır.

2. Yukarıdaki 1 inci fıkrada sözü edilen "çevreye kasti yerleştirme" gıda ya da yem olarak doğrudan kullanım ya da işleme amaçlı olan değiştirilmiş canlı organizmalar için geçerli değildir.

3. 11 inci Maddede değiştirilmiş canlı organizmaların gıda ya da yem olarak doğrudan kullanım ya da işleme amacını taşıyan değiştirilmiş canlı organizmaların ilk sınır ötesi hareketinden önce geçerli olacaktır.

4. Ön bildirim anlaşması işlemleri, bu Protokole Taraf olanların toplantısı niteliğini taşıyan Taraflar Konferansı kararı ile insan sağlığı üzerindeki riskler de gözönüne alınarak biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerinde olumsuz etkiye sahip olmadığı biçiminde tanımlanan değiştirilmiş canlı organizmaların kasti sınır ötesi hareketi için geçerli olmayacaktır.

Bildirim

Madde 8 - 1. İhracat Tarafı, ithalat Tarafının yetkili ulusal merciine 7 inci Maddenin 1 inci fıkrası kapsamı içerisinde bulunan bir değiştirilmiş canlı organizmanın kasti sınır ötesi hareketi öncesinde yazılı bildirimde bulunacak ya da ihracatçının yazılı olarak sözkonusu mercie bildirimde bulunmasını sağlayacaktır. Bildirim en az Ek-1'de belirlenen bilgileri içerecektir.

2. İhracat Tarafı ihracatçı tarafından sağlanan bilgilerin doğruluğu için bir yasal şart olmasını sağlayacaktır.

Bildirimin Alındığına Dair Bilgi Verilmesi

Madde 9 - 1. İthalat Tarafı bildirim alındığına ilişkin olarak, bildirimi yapan tarafa sözkonusu bildirimin alınmasını takip eden doksan gün içerisinde yazılı olarak bilgi verecektir.

2. Sözkonusu bilgilendirmede aşağıdakiler belirtilecektir:

(a) Bildirimin alındığı tarih,

(b) Bildirimin ilk bakışta 8 inci Maddede sözü geçen bilgileri içerip içermediği;

(c) İşlemlerin ithalat tarafının iç düzenleme çerçevesine göre mi yoksa 10. Maddede belirtilmiş olan işleme göre mi yapılacağı.

3. Yukarıda 2 (c) Maddesinde yer alan iç düzenleme çerçevesi bu Protokolle uyumlu olacaktır.

4. İthalat Tarafınca bildirimin alındığına dair bilgi verilmemesi sözkonusu tarafın kasti sınır ötesi hareketi onayladığını göstermez.

Karar Süreci

Madde 10 - 1. İthalat Tarafınca alınan kararlar 15 inci Maddeye uygun olacaktır.

2. İthalat Tarafı 9 uncu Maddede belirtilen süre içerisinde, bildirimde bulunan tarafa kasti sınır ötesi hareketin aşağıdaki şekillerden hangisiyle devam ettirileceğini yazılı olarak bildirecektir:

(a) Yalnız ithalat Tarafının yazılı olarak onayını bildirmesi sonrasında; ya da

(b) Yazılı bir onay beklenmeksizin doksan günden az olmayan bir süre sonrasında.

3. Bildirimin alınmasından sonraki iki yüz yetmiş gün içerisinde, ithalat Tarafı bildirimde bulunan tarafa ve Biyogüvenlik Takas Odasına yukarıdaki 2 (a) fıkrasına atıfta bulunarak, yazılı olarak bildirecektir:

(a) Kararın aynı değiştirilmiş canlı organizmanın daha sonraki ithalatına ne şekilde uygulanacağı dahil olmak üzere koşullu ya da koşulsuz olarak ithalat onayı;

(b) İthalat yasağı;

(c) Yerel yasal çerçevesine ya da Ek 1'e göre ek bilgi talebi; ithalat Tarafının yanıt vermesi için verilen sürenin hesaplanmasında ek bilginin sağlanması için beklediği süre hesaba katılmayacaktır; ya da

(d) Bu fıkrada belirtilen sürenin tanımlanmış bir süre ile uzatıldığının bildirimde bulunana iletilmesi.

4. Onayın şartsız olduğu durumlar haricinde, 3 üncü fıkra altında alınacak olan bir kararda bu kararın dayandığı nedenler belirtilecektir.

5. İthalat Tarafının kararını, bildirimin alınmasını takip eden iki yüz yetmiş gün içinde bildirmemesi kasti bir sınır ötesi hareketi onayladığını göstermez.

6. Bir değiştirilmiş canlı organizmanın insan sağlığı üzerindeki riskler de dahil olmak üzere, ithalat Tarafındaki biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerindeki potansiyel olumsuz etkilerinin derecesinin belirlenmesi için yeterli bilimsel bilgi ve veri eksikliğine bağlı bir bilimsel belirsizlik, sözkonusu Tarafın bu tür potansiyel olumsuz etkilerin azaltılması ya da bunlardan kaçınılması amacıyla değiştirilmiş canlı organizmanın ithaline ilişkin olarak yukarıdaki 3 üncü fıkrada belirtilen şekilde bir karar almasını engellemeyecektir.

7. Taraflar toplantısı niteliğini taşıyan Taraflar Konferansı, ilk toplantıda ithalat Taraflarının karar almasını kolaylaştıracak uygun işlemler ve mekanizmalar belirleyecektir.

Gıda Ya Da Yem Olarak Doğrudan Kullanım Ya Da İşleme Amaçlı Değiştirilmiş Canlı Organizmalar İçin İşlemler

Madde 11 - 1. Gıda ya da yem olarak doğrudan kullanım ya da işleme amaçlı bir sınır ötesi harekete konu olabilecek bir değiştirilmiş canlı organizmanın pazara konulması da dahil olmak üzere ülke içindeki kullanımı hakkında nihai bir karar veren bir Taraf, bu kararı almasından itibaren on beş gün içerisinde diğer Taraflara Biyogüvenlik Takas Odası aracılığıyla bilgi verecektir. Bu bilgiler en az Ek II'de belirtilmiş olan bilgileri içerecektir. Sözkonusu Taraf, Sekretaryaya önceden Biyogüvenlik Takas Odasına erişimi olmadığını belirtmiş olan her bir Tarafın ulusal odak noktasına bilgilerin yazılı bir kopyasını verecektir. Bu hüküm, alan denemelerine ilişkin kararları içermeyecektir.

2. Yukarıdaki 1 inci fıkra altında bir Taraf karar verirken, başvuru sahibi tarafından sağlanan bilgilerin doğruluğu için yasal bir gereksinim olduğunu temin edecektir.

3. Herhangi bir Taraf Ek II (b) fıkrasında tanımlanmış olan merciden ek bilgi isteyebilir.

4. Bir Taraf gıda ya da yem olarak doğrudan kullanım ya da işleme amaçlı değiştirilmiş canlı organizmalar hakkında kendi ulusal yasal çerçevesi altında bu Protokolün amacı ile uyumlu olan bir karar alabilir.

5. Her bir Taraf gıda ya da yem olarak doğrudan kullanım ya da işleme amaçlı değiştirilmiş canlı organizmaların ithalatı için mevcut olan ulusal yasalarının, yönetmeliklerinin ve kılavuz hükümlerinin kopyalarını Biyogüvenlik Takas Odasına verecektir.

6. Gelişmekte olan bir Taraf ülke, ya da bir ekonomik geçiş içerisinde bulunan bir Taraf, yukarıda 4 üncü fıkrada sözü geçen ulusal yasal çerçeveye sahip olmaması ve yerel yasalarının oluşturulması sürecinde olması halinde, Biyogüvenlik Takas Odası aracılığı ile yukarıda verilmiş olan 1 inci fıkra altında hakkında bilgi sağlanmış olan gıda ya da yem olarak doğrudan kullanım ya da işleme amaçlı bir değiştirilmiş canlı organizmanın ilk ithalinin öncesinde aşağıdaki hususlara göre karar alacağını beyan edecektir:

(a) 15 inci Maddeye göre gerçekleştirilen bir risk değerlendirmesi; ve

(b) İki yüz yetmiş günü aşmayan, öngörülebilir bir zaman çerçevesi içerisinde alınmış olan bir karar.

7. Bir Tarafın kararını yukarıda verilmiş olan 6 ıncı fıkraya göre bildirmemesi, aksi sözkonusu Tarafça belirtilmediği sürece, gıda ya da yem olarak doğrudan kullanım ya da işleme amaçlı bir değiştirilmiş canlı organizmanın ithalini kabul ettiğini ya da reddettiğini göstermeyecektir.

8. Yaşayan değiştirilmiş bir organizmanın insan sağlığı üzerindeki riskler de dahil olmak üzere ithalat Tarafındaki biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerinde sahip olabileceği potansiyel olumsuz etkilerle ilgili yeterli bilimsel bilgi ve veri olmaması nedeniyle ortaya çıkan bilimsel belirsizlik sözkonusu Tarafın bu tür potansiyel olumsuz etkileri azaltmak ya da bu tür etkilerden kaçınmak amacıyla, gıda ya da yem olarak doğrudan kullanım ya da işleme amaçlı bu değiştirilmiş canlı organizmanın ithaline ilişkin olarak bir karar almasını engellemeyecektir.

9. Bir Taraf, gıda veya yem olarak doğrudan kullanım ya da işleme amaçlı değiştirilmiş canlı organizmalara ilişkin mali ve teknik yardım ve kapasite oluşumu ihtiyaçlarını belirtebilir. Taraflar bu ihtiyaçların 22 ve 28 inci Maddelere göre karşılanması için işbirliği yapacaklardır.

Kararların Yeniden İncelenmesi

Madde 12 - 1. Bir ithalat Tarafı, herhangi bir zamanda, insan sağlığı üzerindeki riskler de dahil olmak üzere, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerindeki potansiyel olumsuz etkiler hakkındaki yeni bilimsel bilgilerin ışığında, kasti sınır ötesi harekete ilişkin bir kararı yeniden inceleyebilir ve değiştirebilir. Bu durumda, sözkonusu Taraf, otuz gün içerisinde, bu karara konu olan değiştirilmiş canlı organizmaların hareketlerini önceden bildirmiş olan tarafa ve Biyogüvenlik Takas Odasına karar hakkında bilgi verecek ve bu kararın nedenlerini belirtecektir.

2. Bir ihracat Tarafı ya da bildirimde bulunan bir taraf, ithalat Tarafından 10. Madde altında almış olduğu bir kararı yeniden incelemesini,

şunları gözönünde tutarak isteyebilir:

(a) Koşullarda kararın dayandığı risk değerlendirmesini etkileyebilecek bir değişim oluşması; ya da

(b) Ek olarak ilgili bir bilimsel ya da teknik bilginin elde edilmesi.

3. İthalat Tarafı bu tür bir isteğe doksan gün içerisinde yazılı olarak cevap verecek ve kararının nedenlerini belirtecektir.

4. İthalat Tarafı, kendi iradesi dahilinde, izleyen ithalatlar için bir risk değerlendirmesi isteyebilir.

Basitleştirilmiş İşlem

Madde 13 - 1. Bu Protokolün amacına uygun olarak değiştirilmiş canlı organizmaların güvenli kasti sınır ötesi hareketini sağlamak için yeterli tedbirin uygulanması koşuluyla, bir ithalat Tarafı, Biyogüvenlik Takas Odasına aşağıdakileri önceden bildirebilir:

(a) Bu Tarafa yapılacak olan kasti sınır ötesi hareketlerin bu hareketin ithalat Tarafına bildirilmesi ile aynı zamanda gerçekleşebileceği durumlar; ve

(b) Ön bildirim anlaşması sürecinden muaf tutulacak değiştirilmiş canlı organizmaların bu Tarafa yapılan ithalatı.

Yukarıdaki (a) alt fıkrasındaki bildirimler aynı Tarafa izleyen benzer hareketler için uygulanabilir.

2. Kasti bir sınır ötesi harekete ilişkin olarak yukarıda 1 (a) fıkrasında sözkonusu bildirimlerde verilecek olan bilgiler Ek I'de tanımlanmış olan bilgiler olacaktır.

İkili, Bölgesel Ve Çok Taraflı Anlaşmalar Ve Düzenlemeler

Madde 14 - 1. Taraflar, değiştirilmiş canlı organizmaların kasti sınır ötesi hareketlerine ilişkin olarak bu Protokolün amaçları ile uyumlu olan ve Protokol tarafından sağlanandan daha düşük bir koruma düzeyine neden olmayan ikili, bölgesel ve çok taraflı anlaşmalara ve düzenlemelere girebilirler.

2. Taraflar, Biyogüvenlik Takas Odası aracılığı ile birbirlerini bu Protokolün yürürlüğe girmesi öncesinde ya da sonrasında imzalamış oldukları bu tür ikili, bölgesel ve çok taraflı anlaşmalardan ve düzenlemelerden haberdar edeceklerdir.

3. Bu Protokolün hükümleri, bu anlaşma ya da düzenlemelerin tarafları arasında gerçekleşen ve bu tür anlaşma ve düzenlemelere göre yapılan kasti sınır ötesi hareketleri etkilemeyecektir.

4. Taraflardan herhangi biri kendi yasalarının kendisine yapılan belirli ithalatlar için geçerli olmasına karar verebilir; sözkonusu Taraf bu tür bir kararını Biyogüvenlik Takas Odasına bildirecektir.

Risk Değerlendirmesi

Madde 15 - 1. Bu Protokole göre gerçekleştirilen risk değerlendirmesi bilimsel olarak etkin bir şekilde, EK III'ün hükümlerine göre ve kabul edilen risk değerlendirmesi teknikleri gözönünde bulundurularak yapılacaktır. Bu tür risk değerlendirmeleri değiştirilmiş canlı organizmaların, insan sağlığı üzerindeki riskler gözönünde bulundurularak, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerinde sahip olabilecekleri potansiyel olumsuz etkilerin tanımlanması ve değerlendirilmesi amacıyla en az 8 inci Maddeye göre sağlanan bilgilere ve diğer mevcut bilimsel kanıtlara dayandırılacaktır.

2. İthalat Tarafı risk değerlendirmelerinin 10 uncu Madde altında alınan kararlar için yapılmasını sağlayacaktır. İthalat Tarafı ihracatçının risk değerlendirmesi yapmasını şart koşabilir.

3. Risk değerlendirmesinin maliyeti, ithalatçı Tarafın böyle bir şart koşması halinde, bildirimci tarafından üstlenilecektir.

Risk Yönetimi

Madde 16 - 1. Taraflar, Sözleşmenin 8 (g) Maddesini gözönünde bulundurarak, bu Protokolün risk değerlendirmesi hükümlerinde değiştirilmiş canlı organizmaların kullanımı, muamelesi ve sınır ötesi hareketi ile ilgili olarak tanımlanmış olan riskleri düzenlemek, yönetmek ve kontrol etmek amacıyla uygun olan mekanizmaları, önlemleri ve stratejileri kuracak ve idame ettireceklerdir.

2. Risk değerlendirmesine dayanan önlemler değiştirilmiş canlı organizmaların insan sağlığı da gözönüne alınarak, ithalat Tarafının sınırları içerisindeki biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerindeki olumsuz etkilerini engellemek için gerekli olan ölçüde uygulanacaktır.

3. Taraflardan her biri, değiştirilmiş bir canlı organizmanın ilk kez çevreye serbest bırakılması öncesinde risk değerlendirmelerinin yapılmasını gerektiren önlemler de dahil olmak üzere, değiştirilmiş canlı organizmaların istem dışı sınır ötesi hareketlerinin önlenmesi için uygun olan tedbirleri alacaktır.

4. Yukarıda yer alan 2 inci fıkranın hükümlerine dokunmaksızın, Taraflardan her biri ister ithal edilmiş, ister yerel olarak geliştirilmiş olsun, değiştirilmiş bir canlı organizmanın amaçlanan kullanımına alınması öncesinde yaşam döngüsü ya da üreme zamanı ile uyumlu bir gözlem süresine tabi tutulduğunu garanti etmek için çaba gösterecektir.

5. Taraflar aşağıdaki amaçlarla işbirliği yapacaktır:

(a) İnsan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri de gözönünde bulundurularak, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilecek değiştirilmiş canlı organizmaların ya da belirli değiştirilmiş canlı organizma özelliklerinin belirlenmesi; ve

(b) Bu tür değiştirilmiş canlı organizmaların ya da bu tür belirli özelliklerin muamelesine ilişkin uygun önlemlerin alınması.

İstem Dışı Sınır Ötesi Hareketler Ve Acil Durum Önlemleri

Madde 17 - 1. Her bir Taraf, etkilenen ya da potansiyel olarak etkilenebilecek olan Devletleri, Biyogüvenlik Takas Odasını ve uygun olan durumlarda uluslararası kuruluşları, bu Devletlerde insan sağlığı üzerindeki riskler de gözönünde bulundurularak, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerinde önemli olumsuz etkilere sahip olması muhtemel bir değiştirilmiş canlı organizmanın istem dışı sınır ötesi hareketine yol açan ya da açabilecek olan, yargı yetkisi içinde çevreye salımla sonuçlanmış bir olay hakkında bilgi sahibi olması durumunda haberdar etmek için gerekli olan önlemleri alacaktır. Bildirim sözkonusu Tarafın yukarıda açıklanan durum hakkında bilgi sahibi olmasının hemen ardından yapılacaktır.

2. Taraflardan her biri, Protokolün kendisi için yürürlüğe girdiği tarihten daha geç olmamak üzere, Biyogüvenlik Takas Odasına bu Madde altında bildirim alınması amaçları dahilinde temas noktasını belirleyen ilgili ayrıntıları verecektir.

3. Yukarıdaki 1 inci fıkradan kaynaklanan herhangi bir bildirim şunları içerecektir:

(a) Değiştirilmiş canlı organizmanın tahmini miktarı ve ilgili özellikleri ve/veya karakteristikleri ile ilgili mevcut bilgiler;

(b) Serbest kaldığı koşullar ve tahmini tarih ve kaynak Tarafta değiştirilmiş canlı organizmanın kullanımına ilişkin bilgiler;

(c) İnsan sağlığı üzerindeki riskler de dahil olmak üzere biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerinde sahip olması muhtemel olan olumsuz etkiler hakkında mevcut olan bilgiler ve olası risk yönetimi önlemlerine ilişkin mevcut bilgiler;

(d) İlgili herhangi bir bilgi; ve

(e) Daha fazla bilgi elde edilmesi için bir temas noktası.

4. İnsan sağlığı üzerindeki riskler de gözönüne alınarak, biyolojik çeşitlilik üzerinde yaratılabilecek herhangi bir önemli olumsuz etkinin azaltılması için yukarıda 1. fıkrada sözü geçen değiştirilmiş canlı organizmanın yargı yetkisi içinde kendi sınırlarında serbest kalması olayının gerçekleştiği her bir Taraf, bu Devletlerin uygun tepkileri belirlemesine ve acil durum önlemleri de dahil olmak üzere gerekli eylemleri başlatmasına olanak vermek amacıyla, derhal etkilenen ve etkilenmesi muhtemel olan Devletlerle istişare edecektir.

Muamele, Taşıma, Paketleme Ve Tanımlama

Madde 18 - 1. İnsan sağlığı da gözönünde bulundurularak, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerindeki olumsuz etkilerden kaçınmak için, Taraflardan her biri Protokol kapsamında istemli sınır ötesi harekete konu olan değiştirilmiş canlı organizmaların, ilgili uluslararası kurallar ve standartlar dikkate alınarak, güvenli şartlar altında muamelesini, paketlenmesini ve nakledilmesini şart koşmak için gerekli önlemleri alacaktır.

2. Taraflardan her biri dokümantasyonun sağlanmasını şart koşmak için önlemler alacaktır:

(a) Gıda ya da yem olarak doğrudan kullanım ya da işleme amaçlı değiştirilmiş canlı organizmaların değiştirilmiş canlı organizmalar "içerebileceğini" ve çevreye istemli olarak yerleştirilmelerinin amaçlanmadığını açıkça belirtecek; bunların yanısıra daha fazla bilgi almak için temas kurulacak olan noktayı içerecektir. Bu Protokolün Taraflarının toplantısı olan Taraflar Konferansı, bunların tanımlamasının ayrıntıları ve bu organizmaların ayırıcı kimlikleri dahil olmak üzere, bu amaç için gereken ayrıntılı koşullar hakkında bu Protokolün yürürlüğe girmesinin ardından iki yıldan daha fazla olmayan bir süre içerisinde bir karar alacaktır;

(b) Kapalı kullanım amaçlı değiştirilmiş canlı organizmalara eşlik eden dokümantasyon, bunların değiştirilmiş canlı organizmalar olduğunu açık şekilde belirtecek ve bunların güvenli muamelesi, depolanması, nakli ve kullanımı için özel gereksinimleri, bu bilgilerin alınacağı kişinin adını ve adresini ve değiştirilmiş canlı organizmaların gönderildiği kurumun adı dahil olmak üzere daha fazla bilgi için temas kurulacak noktayı içerecektir.

(c) İthalat Tarafınca çevreye istemli olarak yerleştirilmesi amaçlanan değiştirilmiş canlı organizmalar ve Protokol kapsamı içerisindeki herhangi bir diğer değiştirilmiş canlı organizmaya eşlik eden dokümantasyon, bunların değiştirilmiş canlı organizma olduğunu açık biçimde belirtecek; tanımlamasını ve ilgili özellikleri ve/veya karakteristiklerini, güvenli muamelesi, depolanması, nakli ve kullanımı için gereksinimleri, daha fazla bilgi almak için temas noktasını ve uygun ise ithalatçının ve ihracatçının adını ve adresini gösterecek; ve hareketin bu Protokolün ihracatçı için geçerli olan şartlarına uygun olduğu yolunda bir beyanname içerecektir.

3. Protokol Taraflarının toplantısı olarak görev yapan Taraflar Konferansı diğer ilgili uluslararası mercilerle fikir alışverişi içerisinde, tanımlama, muamele, paketleme ve nakil uygulamalarına ilişkin standartlar geliştirilmesi ihtiyacını ve bunun yollarını değerlendirecektir.

Yetkili Ulusal Merciler Ve Ulusal Odak Noktaları

Madde 19 - 1. Taraflardan her biri kendi adına Sekretarya ile bağlantı kurmaktan sorumlu olacak bir ulusal odak noktası belirleyecektir. Taraflardan her biri aynı zamanda, bu Protokolün gerektirdiği idari işlevleri yerine getirmekten sorumlu olacak ve bu işlevler bağlamında kendisi adına hareket etmeye yetkili olacak bir ya da daha fazla sayıda yetkili ulusal merci görevlendirecektir. Bir Taraf hem odak noktası hem de yetkili ulusal merci yükümlülüklerinin yerine getirilmesi için tek bir kuruluş belirleyebilir.

2. Taraflardan her biri, bu Protokolün kendisi için yürürlüğe girdiği tarihten daha geç olmamak kaydıyla, Sekretaryaya odak noktası ve yetkili ulusal merci ya da mercilerinin adlarını ve adreslerini bildirecektir. Taraflardan birinin birden fazla sayıda yetkili ulusal mercu ataması halinde, Sekretaryaya ilgili bildirimle birlikte bu mercilerin sorumluluklarına ilişkin bilgi verecektir. Mümkün olan hallerde bu bilgiler minimum olarak hangi değiştirilmiş canlı organizma türü için hangi yetkili merciin sorumlu olduğunu içerecektir. Tarafların her biri Sekretaryaya ulusal odak noktası görevlendirmesinde ya da yetkili ulusal merciinin ya da mercilerinin isimlerinde, adreslerinde ya da sorumluluklarında yapılan değişiklikleri bildirecektir.

3. Sekretarya hemen Taraflara 2. fıkra altında elde etmiş olduğu bilgileri iletecek ve aynı zamanda bu bilgilere Biyogüvenlik Takas Odası aracılığı ile erişilebilmesini sağlayacaktır.

Bilgi Paylaşımı Ve Biyogüvenlik Takas Odası

Madde 20 - 1. Sözleşmede 18 inci Maddenin 3 üncü fıkrası altında belirtilmiş olan takas odası mekanizmasının bir parçası olarak, bir Biyogüvenlik Takas Odası kurulmuştur:

(a) Değiştirilmiş canlı organizmalarla ilgili bilimsel, teknik, çevresel ve yasal bilgilerin ve bu organizmalara ilişkin deneyimlerin alışverişinin kolaylaştırılması; ve

(b) Gelişmekte olan ülke Tarafların, özellikle bunlar arasındaki en az gelişmiş olan Devletlerin ve gelişmekte olan küçük ada Devletlerinin ve ekonomik geçiş yaşayan ülkelerin yanısıra orijin merkezi ve genetik çeşitliliğin merkezi durumunda olan ülkelerin özel ihtiyaçları gözönünde bulundurularak, Taraflara Protokolün uygulanması konusunda yardımcı olunması.

2. Biyogüvenlik Takas Odası yukarıda 1 inci fıkrada belirtilmiş olan amaçlar dahilinde bilginin kullanılabilir hale getirileceği bir araç olarak görev yapacaktır. Bu mekanizma Taraflarca Protokolün uygulanmasına ilişkin olarak sağlanmış olan bilgilere erişim sağlayacaktır. Aynı zamanda, mümkün olan hallerde, diğer uluslararası biyogüvenlik bilgi değişimi mekanizmalarına da erişim temin edecektir.

3. Gizli bilgilerin korunması hakkı saklı tutulmak şartıyla, her bir Taraf Biyogüvenlik Takas Odasına bu Protokol altında sağlanması gerekli olan her türlü bilgiyi sağlayacaktır:

(a) Protokolün uygulanmasına ilişkin olarak mevcut bulunan herhangi bir yasa, yönetmelik ve kılavuz ve bunların yanısıra Taraflarca ön bildirim anlaşması işlemleri için gerek duyulan bilgiler;

(b) İkili, bölgesel ve çok taraflı anlaşmalar ve düzenlemeler;

(c) Kendi yasal süreçleriyle ve 15 inci Maddeye göre değiştirilmiş canlı organizmalara ilişkin olarak gerçekleştirilen risk değerlendirmelerinin ya da çevresel incelemelerin, mümkün olan hallerde, bunların ürünlerine yani değiştirilmiş canlı organizma kaynaklı, modern biyoteknoloji kullanılarak elde edilmiş olan çoğalabilir genetik malzemenin yeni kombinasyonlarını içeren işlenmiş materyallere ilişkin bilgileri de kapsayan özetleri;

(d) Değiştirilmiş canlı organizmaların ithaline ya da serbest bırakılmasına ilişkin nihai kararları; ve

(e) 33 üncü Maddeye göre sunulmuş olan ve ön bildirim anlaşması işlemlerinin uygulanmasını içeren raporlar.

4. Biyogüvenlik Takas Odasının çalışma biçimleri, faaliyetlerine ilişkin raporlar da dahil olmak üzere, Protokolün Taraflar toplantısı olarak görev yapan Taraflar Konferansı tarafından ilk toplantısında değerlendirilecek ve daha sonra inceleme altında tutulacaktır.

Gizli Bilgiler

Madde 21 - 1. İthalat Tarafı bildirimcinin bu Protokolün işlemleri altında sunulan ya da ithalat Tarafınca Protokolün ön bildirim anlaşması sürecinin bir parçası olarak ihtiyaç duyulan bilgileri gizli olarak işlem görecek şeklinde tanımlamasına izin verecektir. Bu tür durumlarda istek üzerine sebepler bildirilecektir.

2. İthalat tarafı, bildirimci tarafından gizli olarak tanımlanan bilgilerin bu tür bir uygulamayı gerektirmediğine karar vermesi halinde, bildirimci ile istişarede bulunacak ve herhangi bir ifşaat öncesinde bildirimciyi kararından haberdar edecek ve istek üzerine bu kararın nedenlerini belirtecek ve bunun yanısıra bildirimciye karar hakkında ifşaat öncesinde bir görüşme ve dahili inceleme yapılması için fırsat tanıyacaktır.

3. Her bir Taraf bu Protokol altında alınan gizli bilgileri, Protokolün ön bildirim anlaşması süreci kapsamında alınan bilgiler de dahil olmak üzere koruyacaktır. Tarafların her biri bu bilgilerin korunması için işlemlere sahip olduğunu garanti edecek ve bu bilgilerin gizliliğini kendi ülkesinde üretilen değiştirilmiş canlı organizmalara ilişkin gizli bilgiler için kullandığından daha az elverişli olmayan bir biçimde koruyacaktır.

4. İthalat tarafı bu bilgileri bildirimcinin yazılı olurunu almadığı sürece ticari bir amaç için kullanmayacaktır.

5. Bildirimci bildirimini geri çekerse ya da geri çekmişse, ithalat Tarafı araştırma ve geliştirme bilgilerini içeren ticari ve endüstriyel bilgilerin yanısıra sözkonusu tarafın ve bildirimcinin gizliliği hakkında mutabakata varamadıkları bilgilerin gizliliğine saygı gösterecektir.

6. Yukarıdaki 5. fıkrada yer alan hususlara aykırı düşmeksizin, aşağıdaki bilgiler gizli olarak kabul edilmeyecektir:

(a) Bildirimde bulunan adı ve adresi;

(b) Değiştirilmiş canlı organizmaya ya da organizmalara ilişkin genel bir açıklama;

(c) İnsan sağlığı üzerindeki riskler de gözönünde bulundurularak,

biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerindeki etkilere ilişkin risk değerlendirmesinin özeti; ve

(d) Acil durumlarda uygulanacak olan her tür yöntem ve planlar.

Kapasite Oluşturulması

Madde 22 - 1. Taraflar, bu Protokolün gelişmekte olan ülke Taraflarda, özellikle de bunlardan en az gelişmiş olanları ve gelişmekte olan küçük ada devletlerinde ve ekonomik geçiş yaşayan ülkelerde etkin bir şekilde uygulanması amacıyla, biyogüvenlik için gerekli olan ölçüde biyoteknoloji de dahil olmak üzere, insan kaynaklarının ve kurumsal kapasitelerin mevcut küresel, bölgesel, alt bölgesel ve ulusal kurum ve kuruluşlar aracılığıyla ve uygunsa, özel sektör katılımının kolaylaştırılması yoluyla geliştirilmesi ve güçlendirilmesi için işbirliği yapacaklardır.

2. Yukarıda 1 inci fıkrada sözü edilenlerin gerçekleştirilmesi için, işbirliği ile ilgili olarak, gelişmekte olan ülkelerin, özellikle de bunlardan en az gelişmiş olanların ve gelişmekte olan küçük ada Devletlerinin Sözleşmenin ilgili hükümlerine göre mali kaynaklar ve teknolojiye ve know-how'a erişim ihtiyaçları, biyogüvenlikte kapasite oluşturulması için bütünüyle gözönünde bulundurulacaktır. Kapasite oluşturmak için yapılan işbirliği, her bir Tarafın farklı durum, kapasite ve ihtiyaçlarına bağlı olarak uygun ve güvenli biyoteknoloji yönetiminde ve biyogüvenlik için risk değerlendirmesi ve risk yönetiminin kullanılmasında bilimsel ve teknik eğitimi ve biyogüvenlikle ilgili teknolojik ve kurumsal kapasitelerin zenginleştirilmesini içerecektir. Ekonomik geçiş yaşamakta olan Tarafların ihtiyaçları da bu tür biyogüvenlik kapasitesi oluşturma süreçlerinde bütünüyle gözönünde tutulacaktır.

Kamu Bilinci Ve Katılım

Madde 23 - 1. Taraflar:

(a) İnsan sağlığı üzerindeki riskler de gözönüne alınarak, değiştirilmiş canlı organizmaların biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı ile ilgili olarak güvenli nakli, muamelesi ve kullanımı ile ilgili kamu bilincini, eğitimini ve katılımını teşvik edecek ve kolaylaştıracaklardır;

(b) Kamu bilinci ve eğitiminin bu Protokole göre ithal edilebileceği belirlenmiş olan değiştirilmiş canlı organizmalara ilişkin bilgiye erişimi kapsamasına gayret göstereceklerdir.

2. Taraflar, ilgili yasa ve yönetmeliklerine göre, değiştirilmiş canlı organizmalara ilişkin karar alma süreci içerisinde kamu ile istişarede bulunacak ve bu kararların sonuçlarını kamuya açıklarken 21 inci Madde altında belirtilmiş olan gizli bilgilere saygılı kalacaklardır.

3. Her bir Taraf kamuoyunu Biyogüvenlik Takas Odasına erişim için kamu tarafından kullanılabilecek araçlar konusunda bilgilendirmeye gayret gösterecektir.

Taraf Olmayanlar

Madde 24 - 1. Değiştirilmiş canlı organizmaların Taraflar ve Taraf olmayanlar arasındaki sınır ötesi hareketleri bu Protokolün amacı ile uyumlu olacaktır. Taraflar, taraf olmayanlarla bu tür sınır ötesi hareketlerle ilgili olarak ikili, bölgesel ve çok taraflı anlaşmalar ve düzenlemeler imzalayabilirler.

2. Taraflar, Taraf olmayanları bu Protokole katılmak ve kendi ulusal yargı alanları içerisinde çevreye serbest bırakılan, bu alan içerisine taşınan ya da bu alandan çıkartılan değiştirilmiş canlı organizmalar konusunda Biyogüvenlik Takas Odasına bilgi vermeye teşvik edeceklerdir.

Yasadışı Sınır Ötesi Hareketler

Madde 25 - 1. Her bir Taraf, değiştirilmiş canlı organizmaların, Protokolün uygulanması için alınmış olan kendi yerel önlemlerine aykırı şekilde gerçekleştirilen sınır ötesi hareketlerinin engellenmesi ve mümkün olması halinde cezalandırılması için uygun yerel önlemler benimseyecektir. Bu tür hareketler yasadışı sınır ötesi hareketler olarak addedilecektir.

2. Yasadışı bir sınır ötesi hareket halinde, etkilenen Taraf, menşei Taraftan sözkonusu değiştirilmiş canlı organizmanın, duruma göre geri alma ya da yok etme yoluyla, masrafı menşei Tarafa ait olmak üzere, ortadan kaldırılmasını isteyebilir.

3. Taraflardan her biri Biyogüvenlik Takas Odasına kendisi ile ilgili olarak gelişen yasadışı sınır ötesi hareketler hakkında bilgi verecektir.

Sosyo-Ekonomik Mülahazalar

Madde 26 - 1. Taraflar, bu Protokol ya da bu Protokolün uygulanması için kendi ülkesinde almış olduğu önlemler altında bir ithalat kararına varmadan önce, uluslararası yükümlülükleri ile uyumlu olarak, değiştirilmiş canlı organizmaların biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerindeki etkisinden kaynaklanan sosyo-ekonomik mülahazaları, özellikle de biyolojik çeşitliliğin yerli ve yerel topluluklar için değeri bakımından gözönüne alabilirler.

2. Taraflar özellikle yerli ve yerel topluluklar üzerinde değiştirilmiş canlı organizmaların neden olduğu sosyo-ekonomik etkiler hakkında araştırma ve bilgi değişimi bakımından işbirliği yapmaya gayret göstereceklerdir.

Sorumluluk Ve Tazminat

Madde 27 - Bu Protokolün Taraflarının toplantısı görevi gören Taraflar Konferansı ilk toplantısında değiştirilmiş canlı organizmaların sınır ötesi hareketlerinden kaynaklanan zararın sorumluluğu ve tazmin edilmesi alanında, bu konularla ilgili olarak uluslararası hukukta devam etmekte olan süreçleri analiz ederek ve gözönünde bulundurarak, uluslararası kuralların ve işlemlerin uygun bir şekilde değerlendirilmesi için bir süreç benimseyecek ve bu süreci dört yıl içerisinde tamamlamaya çaba gösterecektir.

Mali Mekanizma Ve Kaynaklar

Madde 28 - 1. Bu Protokolün uygulanması için gerekli olan mali kaynaklar görüşülürken, Taraflar Sözleşmenin 20 inci Maddesini gözönünde bulunduracaklardır.

2. Sözleşmenin 21 inci Maddesinde belirlenmiş olan mali mekanizma, çalışmasında kullanılan kurumsal yapı aracılığıyla bu Protokolün mali mekanizması olacaktır.

3. Bu Protokolün 22 nci Maddesinde sözü geçen kapasite oluşumu ile ilgili olarak, bu Protokolün Taraflar toplantısı olarak görev yapan Taraflar Konferansı, yukarıda 2 inci fıkrada sözü geçen mali mekanizma ile ilgili rehber sağlanmasında, Taraflar Konferansının görüşüne sunulmak üzere gelişmekte olan ülke Taraflar, özellikle en az gelişmiş ülkeler ve küçük ada ülkeleri tarafından ihtiyaç duyulan mali kaynakları gözönünde bulunduracaklardır.

4. Yukarıda sözkonusu 1 inci fıkra bağlamında, Taraflar, özellikle en az gelişmiş olan Devletler ve gelişmekte olan küçük ada devletleri olmak üzere, gelişmekte olan ülke Tarafların ve ekonomik geçiş yaşayan ülkelerin ihtiyaçlarını bu Protokolün uygulanması amaçları dahilinde kapasite oluşturma gereklerinin tanımlanması ve uygulanması çabalarında gözönünde tutacaklardır.

5. Taraflar Konferansının ilgili kararlarında sözleşmenin mali mekanizmasına ilişkin olarak yer alan rehber, bu Protokolün kabul edilmesinden önce üzerinde anlaşmaya varılmış olanlar da dahil olmak üzere gerekli değişiklikler yapılmış olarak bu Maddenin hükümlerine uygulanacaktır.

6. Gelişmiş ülke Tarafları bu Protokolün hükümlerinin uygulanması için ikili, bölgesel ve çok taraflı kanallarla mali ve teknolojik kaynaklar sağlayabilir ve gelişmekte olan ülke Tarafları ve ekonomik geçiş yaşayan Taraflar bu kaynaklardan yararlanabilirler.

Bu Protokolün Taraflar Toplantısı Olarak Görev Yapan Taraflar Konferansı

Madde 29 - 1. Taraflar Konferansı bu Protokolün Taraflarının toplantısı olarak görev yapacaktır.

2. Bu Protokole Taraf olmayan Sözleşme Tarafları, bu Protokolün Taraflarının toplantısı olarak görev yapan Taraflar Konferansının herhangi bir toplantısına gözlemci olarak katılabilirler. Taraflar Konferansı bu Protokolün Taraflarının toplantısı olarak görev yaptığında, bu Protokol altında alınacak olan kararlar yalnız Protokol Taraflarınca alınacaktır.

3. Taraflar Konferansı bu Protokolün taraflarının toplantısı olarak görev yaptığında, Taraflar Konferansı bürosunun bir Sözleşme Tarafını temsil eden ancak o zamanda bu Protokole Taraf olmayan herhangi bir üyesinin yerini Protokol Tarafları arasından yine Protokol Taraflarınca seçilecek olan bir üye alacaktır.

4. Bu Protokolün Taraflarının toplantısı olarak görev yapan Taraflar Konferansı bu Protokolün uygulanmasını düzenli olarak inceleme altında tutacak ve kendi yetkisi içinde etkin olarak uygulanmasını desteklemek için gerekli olan kararları alacaktır. Bu Protokolle kendisine verilmiş olan fonksiyonları yerine getirecek ve;

(a) Bu Protokolün uygulanması için gerekli olan tüm konularda önerilerde bulunacak;

(b) Bu Protokolün uygulanması için gerekli görülen yan mercileri kuracak;

(c) Uygun olan yerlerde yetkili uluslararası kuruluşlar ve hükümetlerarası merciler ve sivil toplum kuruluşlarının hizmetlerini ve işbirliğini ve bunlar tarafından sağlanan bilgileri edinecek ve kullanacak;

(d) Bu Protokolün 33 üncü Maddesine göre sunulacak olan bilgileri iletmek için gerekli olan formu ve aralıkları belirleyecek ve bu bilgileri ve herhangi bir yan merci tarafından sunulan raporları görüşecek;

(e) İhtiyaç halinde, bu Protokolün uygulanması için gerekli addedilen, Protokolde ve eklerinde önerilen değişiklikleri ve bunların yanısıra yeni ekleri görüşecek ve kabul edecek; ve

(f) Bu Protokolün uygulanması için gerekli olabilecek diğer işlevleri yerine getirecektir.

5. Taraflar Konferansı tüzüğü ve Sözleşmenin mali kuralları bu Protokolün Taraflarının toplantısı görevi yapan Taraflar Konferansı tarafından oybirliğiyle aksine karar alınmadığı sürece, gerekli değişiklikler yapılmış olarak, bu Protokol altında uygulanacaktır.

6. Bu Protokolün Taraflarının toplantısı görevini yapan Taraflar Konferansının ilk toplantısı Sekretarya tarafından Taraflar Konferansının bu Protokolün yürürlüğe girdiği tarihten sonra planlanan ilk toplantısı ile bağlantılı olarak toplanacaktır. Bu Protokolün Taraflarının toplantısı görevini yapan Taraflar Konferansının daha sonraki olağan toplantıları, bu Protokolün Taraflarının toplantısı görevini yapan Taraflar Konferansınca aksi yönde karar alınmadığı sürece, Taraflar Konferansının olağan toplantıları ile bağlantılı olarak gerçekleşecektir.

7. Bu Protokolün Taraflarının toplantısı görevini gören Taraflar Konferansının olağanüstü toplantıları bu Protokolün Taraflarının toplantısı görevini yapan Taraflar Konferansı tarafından gerekli görülen diğer zamanlarda ya da herhangi bir Tarafın yazılı isteği üzerine, bu isteğin Sekretarya tarafından Taraflara iletilmesinden sonraki altı ay içerisinde Tarafların en az üçte biri tarafından desteklenmesi şartıyla gerçekleştirilecektir.

8. Birleşmiş Milletler, ihtisas kuruluşları ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ve bunların yanısıra üyeleri veya gözlemcileri olan ancak Sözleşmeye taraf olmayan Devletler, bu Protokolün Taraflarının toplantısı görevini yapan Taraflar Konferansı toplantılarında gözlemci olarak temsil edilebilirler. Ulusal ya da uluslararası, hükümete bağlı ya da hükümet dışı olsun, bu Protokolün kapsamında yer alan konular hakkında uzmanlaşmış olan ve Sekretaryaya bu Protokolün Taraflar toplantısı görevini yapan Taraflar Konferansında gözlemci olarak temsil edilme isteğini iletmiş olan herhangi bir merci ya da kurum, mevcut Taraflardan en az üçte biri itiraz etmediği sürece, bu toplantıda gözlemci düzeyinde temsil edilebilir. Bu Madde ile başka bir yol sağlanmadığı sürece, gözlemcilerin kabul edilmesi ve katılımı yukarıda 5 inci fıkrada belirtilmiş olan tüzük kurallarına tabi olacaktır.

Yan Merciler

Madde 30 - 1. Sözleşme altında veya tarafından kurulmuş olan herhangi bir yan merci, Taraflar toplantısı görevini yapan Taraflar Konferansında alınan bir karar üzerine, Protokole hizmet edebilir, bu durumda Taraflar toplantısı bu merciin gerçekleştireceği işlevleri belirleyecektir.

2. Bu Protokole Taraf olmayan Sözleşme Tarafları bu tür yan mercilerin herhangi bir toplantısına gözlemci olarak katılabilirler. Sözleşmenin bir yan merci bu Protokol için bir yan merci olarak hizmet verdiğinde, Protokol altındaki kararlar yalnız Protokol Taraflarınca alınacaktır.

3. Sözleşmenin yan mercilerinden biri bu Protokolle ilgili konulara ilişkin görevlerini yerine getirirken, Sözleşmeye Taraf olan, ancak Protokole Taraf olmayan bir Tarafı temsil eden yan merci bürosunun herhangi bir üyesinin yerini, Protokol Taraflarınca kendi içlerinden seçilecek olan bir üye alacaktır.

Sekretarya

Madde 31 - 1. Sözleşmenin 24 üncü Maddesiyle kurulmuş olan Sekretarya bu Protokolün Sekretaryası olarak hizmet verecektir.

2. Sözleşmenin Sekretaryanın işlevleri hakkındaki 24 üncü Maddesinin 1 inci fıkrasında gerekli değişiklikler yapılarak bu Protokol için uygulanacaktır.

3. Ayrı oldukları sürece, bu Protokolün Sekretarya hizmetlerinin maliyetleri bu Protokolün Taraflarınca karşılanacaktır. Bu Protokolün Taraflarının toplantısı olarak görev yapan Taraflar Konferansı ilk toplantısında bu amaç için gerekli olan bütçe düzenlemeleri hakkında karar verecektir.

Sözleşme İle İlişki

Madde 32 - Bu Protokolde aksi belirtilmediği sürece, Sözleşmenin Protokollerine ilişkin hükümleri bu Protokole uygulanacaktır.

İzleme Ve Rapor Verme

Madde 33 - Taraflardan her biri bu Protokol altındaki yükümlülüklerinin yerine getirilmesini izleyecek ve bu Protokolün Taraflarının toplantısı olarak görev yapan Taraflar Konferansı tarafından belirlenecek olan aralıklarda bu Protokolün Taraflarının toplantısı olarak görev yapan Taraflar Konferansına Protokolün uygulanması için almış olduğu önlemler konusunda rapor verecektir.

Uyum

Madde 34 - Bu Protokolün Taraflarının toplantısı olarak görev yapan Taraflar Konferansı ilk toplantısında bu Protokolün hükümlerine uyulmasının teşvik edilmesi ve uyumsuzluk vakalarının ele alınması amaçlı işbirliği süreçlerini ve kurumsal mekanizmaları görüşecek ve onaylayacaktır. Bu süreçler ve mekanizmalar uygun olan yerlerde tavsiye ya da yardım teklif edilmesi hükümlerini de içerecektir. Bunlar Sözleşmenin 27 inci Maddesiyle belirlenmiş olan anlaşmazlıkların çözümlenmesi işlemlerinden ve mekanizmalarından ayrı olacak ve bunlarla verilen haklar saklı kalacaktır.

Değerlendirme Ve İnceleme

Madde 35 - Bu Protokolün Taraflarının toplantısı olarak görev yapan Taraflar Konferansı bu Protokolün yürürlüğe girmesinden beş yıl sonra ve bundan sonrasında en az beş yılda bir Protokolün etkinliği hakkında, işlemlerinin ve eklerinin değerlendirilmesini de içeren bir değerlendirme yapacaktır.

İmza

Madde 36 - Bu Protokol Nairobi'deki Birleşmiş Milletler Ofisinde 15 - 26 Mayıs 2000 tarihleri arasında ve New York'daki Birleşmiş Milletler Merkezinde 5 Haziran 2000 - 4 Haziran 2001 tarihleri arasında Devletlerin ve bölgesel ekonomik bütünleşme kuruluşlarının imzasına açılacaktır.

Yürürlüğe Girme

Madde 37 - 1. Bu Protokol ellinci onay, kabul, tasvip ya da katılma belgesinin Sözleşmeye taraf olan Devletler ya da bölgesel ekonomik bütünleşme kuruluşları tarafından verilmesinden sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girecektir.

2. Bu Protokol, Protokolü yukarıdaki 1 inci fıkraya uygun olarak yürürlüğe girmesini müteakip onaylayan, kabul eden, tasvip eden ya da katılan bir Devlet ya da bölgesel ekonomik bütünleşme kuruluşu için kabul, onay, tasvip ya da katılma belgesini iletmesinden sonraki doksanıncı gün ya da Sözleşmenin sözkonusu Devlet ya da bölgesel ekonomik bütünleşme kuruluşu için yürürlüğe girdiği tarihten, hangisi geç tarihli ise, o tarihte yürürlüğe girer.

3. Yukarıdaki 1 ve 2 inci fıkraların amaçları dahilinde, bir bölgesel ekonomik bütünleşme kuruluşu tarafından iletilen bir belge bu kuruluşa üye olan Devletler tarafından sunulan belgelere ek olarak sayılmayacaktır.

Çekinceler

Madde 38 - Bu Protokole herhangi bir çekince konulamaz.

Çekilme

Madde 39 - 1. Bu Protokolün bir Taraf için yürürlüğe girmesinden iki yıl sonraki herhangi bir zamanda, sözkonusu Taraf Depozitöre yazılı bildirimde bulunarak Protokolden çekilebilir.

2. Bu tür bir çekilme, Depozitör tarafından alındığı tarihten sonraki bir yıl bittiğinde ya da çekilme bildiriminde belirtilmiş olan daha geç bir tarihte gerçekleşecektir.

Orijinal Metinler

Madde 40 - Arapça, Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça ve İspanyolca metinleri eşit derecede geçerli olan bu Protokolün orijinal metni Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine tevdi edilecektir.

Bu Protokol aşağıda imzası bulunan tam yetkili temsilciler tarafından usulüne uygun olarak imzalanmıştır.

İki bin yılının Ocak ayının yirmidokuzuncu günü Montreal'de hazırlanmıştır.

EKLER

EK I

8, 10 VE 13 ÜNCÜ MADDELER ALTINDA BİLDİRİMLERDE BULUNMASI GEREKEN BİLGİLER

(a) İhracatçının adı, adresi ve temas ayrıntıları,

(b) İthalatçının adı, adresi ve temas ayrıntıları

(c) Değiştirilmiş canlı organizmanın adı ve tanımlaması, varolması halinde ihracat Devletindeki değiştirilmiş canlı organizmanın biyogüvenlik düzeyinin yerel sınıflandırması.

(d) Bilinmesi halinde sınır ötesi hareket için amaçlanan tarih ya da tarihler.

(e) Biyogüvenliğe ilişkin olarak alıcı organizmanın ya da ebeveyn organizmaların sınıflandırma durumu, genel adı, toplanma ya da elde edilme noktası ve özellikleri.

(f) Bilinmesi halinde, alıcı organizmanın ve/veya ebeveyn organizmaların menşei merkezi ve genetik çeşitlilik merkezleri ve organizmaların yaşayabileceği ya da üreyebileceği habitatlara ilişkin bir açıklama.

(g) Verici organizmanın ya da biyogüvenlikle ilgili organizmaların sınıflandırma durumu, genel adı, toplama ya da elde etme noktası ve özellikleri.

(h) Uygulanan nükleik asidin ya da değişikliğin, kullanılan tekniğin ve değiştirilmiş canlı organizmanın sonuçta edindiği özelliklerin açıklaması.

(i) Değiştirilmiş canlı organizma ve bundan elde edilen ürünler yani değiştirilmiş canlı organizma kaynaklı, modern biyoteknoloji kullanılarak elde edilmiş olan çoğalabilir genetik malzemenin yeni kombinasyonlarını içeren işlenmiş materyaller için amaçlanan kullanım.

(j) Nakledilecek olan değiştirilmiş canlı organizma miktarı ya da hacmi.

(k) Ek III ile uyumlu olan daha önce yapılmış ve mevcut risk değerlendirmesi raporu.

(l) Mümkün olan yerlerde ambalajlama, etiketleme, dokümantasyon, imha ve ihtiyat işlemleri de dahil olmak üzere, önerilen güvenli muamele, depolama, nakil ve kullanım yöntemleri.

(m) Değiştirilmiş canlı organizmanın ihracatçı Devlette yasal durumu (örneğin ihracatçı devlette yasaklanıp yasaklanmadığı, diğer sınırlamaların olup olmadığı ya da genel çevreye salım için onaylanıp onaylanmadığı) ve değiştirilmiş canlı organizmanın ihracatçı Devlette yasaklanmış olması halinde, bu yasaklamanın nedeni ya da nedenleri.

(n) İhracatçı tarafından diğer Devletlere nakledilecek olan değiştirilmiş canlı organizma ile ilgili olarak yapılan herhangi bir bildirimin sonucu ve amacı

(o) Yukarıdaki bilgilerin gerçeklere dayanarak doğru olduğuna ilişkin bir beyanname.

EK II

GIDA VEYA YEM OLARAK DOĞRUDAN KULLANIM VEYA İŞLEME AMAÇLI DEĞİŞTİRİLMİŞ CANLI ORGANİZMALAR İÇİN 11 İNCİ MADDE ALTINDA GEREKLİ OLAN BİLGİLER

(a) Yerel kullanıma ilişkin bir karar için başvuruda bulunanın adı ve temas ayrıntıları.

(b) Karardan sorumlu olan merciin adı ve temas ayrıntıları.

(c) Değiştirilmiş canlı organizmanın adı ve tanımlaması.

(d) Genetik değişikliğin, kullanılan tekniğin ve değiştirilmiş canlı organizmada ortaya çıkan sonuç özelliklerin tanımlanması.

(e) Değiştirilmiş canlı organizmanın herhangi bir ayırıcı özelliğinin tanımlaması.

(f) Alıcı organizmanın ya da ebeveyn organizmaların biyogüvenlikle ilgili sınıflandırma düzeyi, genel adı, toplama ya da elde etme noktası ve özellikleri.

(g) Bilinmesi halinde, alıcı organizmanın ve/veya ebeveyn organizmaların menşei merkezleri ve genetik çeşitlilik merkezleri ve organizmaların yaşayabileceği ve üreyebileceği habitatın tanımlaması.

(h) Verici organizmanın ya da biyogüvenlikle ilgili organizmaların sınıflandırma durumu, genel adı, toplama ya da elde etme noktası ve özellikleri.

(i) Değiştirilmiş canlı organizmanın onaylanmış kullanımları.

(j) Bu Protokolün III numaralı Ekine uygun bir risk değerlendirmesi raporu.

(k) Uygun olan yerlerde, paketleme, etiketleme, dokümantasyon, imha ve ihtiyat işlemleri de dahil olmak üzere, güvenli muamele, depolama, nakil ve kullanım için önerilen yöntemler.

EK III

15 İNCİ MADDE ALTINDA RİSK DEĞERLENDİRMESİ

Amaç

1. Bu Protokol altında gerçekleştirilen risk değerlendirmesinin amacı değiştirilmiş canlı organizmaların potansiyel alıcı çevredeki biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerindeki potansiyel olumsuz etkilerinin insan sağlığı üzerindeki riskler de gözönüne alınarak tanımlanması ve değerlendirilmesidir.

Risk değerlendirmesinin kullanılması

2. Risk değerlendirmesi, diğerlerinin yanısıra, yetkili merciler tarafından değiştirilmiş canlı organizmalara ilişkin bilinçli kararlar alınması için kullanılır.

Genel İlkeler

3. Risk değerlendirmesi bilimsel olarak etkin ve şeffaf bir biçimde gerçekleştirilmeli ve ilgili uluslararası kuruluşların uzman tavsiyelerini ve bunlar tarafından geliştirilen rehberleri gözönünde bulundurabilmelidir.

4. Bilimsel bilgi ya da bilimsel fikir birliği eksikliğinin belirli bir risk düzeyini, bir riskin var olmadığını ya da kabul edilebilir bir riskin varlığını gösteriyor olarak yorumlanması gerekmez.

5. Değiştirilmiş canlı organizmalarla ya da bunların ürünleriyle, yani değiştirilmiş canlı organizma kaynaklı, modern biyoteknoloji kullanılarak elde edilmiş olan çoğalabilir genetik malzemenin yeni kombinasyonlarını içeren işlenmiş materyallerle ilgili riskler değiştirilmemiş alıcılar ya da ebeveyn organizmalar tarafından olası potansiyel alıcı çevrede neden olunan riskler kapsamında değerlendirilmelidir.

6. Risk değerlendirmesi vaka-vaka gerçekleştirilmelidir. Gerekli olan bilgilerin doğası ve detay düzeyi değiştirilmiş canlı organizmaya, bu organizmanın amaçlanan kullanımına ve olası potansiyel alıcı çevreye bağlı olarak vakadan vakaya değişebilir.

Metodoloji

7. Risk değerlendirmesi süreci bir taraftan değerlendirme süreci içerisinde tanımlanabilecek ve istenebilecek olan özel konular hakkında daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulmasına neden olabilirken diğer taraftan diğer konularla ilgili bilgiler bazı durumlarda konuyla ilgili olmayabilir.

8. Risk değerlendirmesi, amacına ulaşmak için uygun biçimde aşağıdaki basamaklardan oluşur:

(a) Olası potansiyel alıcı çevrede, insan sağlığı üzerindeki riskler de gözönünde bulundurularak, biyolojik çeşitlilik üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilecek değiştirilmiş canlı organizma ile ilgili yeni genotipik ve fenotipik özelliklerin belirlenmesi;

(b) Farkına varılan bu olumsuz etkilerin ortaya çıkma olasılığının, olası potansiyel alıcı çevrenin değiştirilmiş canlı organizmaya maruz bırakılma düzeyi ve türü de gözönüne alınarak, değerlendirilmesi;

(c) Bu olumsuz etiklerin gerçekleşmesi halinde ortaya çıkacak sonuçların değerlendirilmesi;

(d) Tanımlanan olumsuz etkilerin ortaya çıkış olasılığının ve sonuçlarının değerlendirilmesine dayanarak, değiştirilmiş canlı organizmanın neden olduğu genel riskin tahmin edilmesi;

(e) Gereken hallerde risklerin yönetilmesine ilişkin stratejilerin belirlenmesi de dahil olmak üzere, bu risklerin kabul edilebilir ya da yönetilebilir olup olmadığına ilişkin tavsiyede bulunulması; ve

(f) Risk düzeyine ilişkin bir belirsizlik olması halinde, ilgili özel konular hakkında daha fazla bilgi istenmesi ya da uygun risk yönetimi stratejilerinin uygulanması ve/veya değiştirilmiş canlı organizmanın alıcı çevre içerisinde gözlenmesi yoluyla bu konu ele alınabilir.

Dikkate alınacak noktalar

9. Vakaya bağlı olarak risk değerlendirmesinde aşağıdaki konuların özellikleri ile ilgili olan teknik ve bilimsel ayrıntılar gözönünde bulundurulur:

(a) Alıcı organizma ya da ebeveyn organizmalar: Alıcı organizmanın ya da ebeveyn organizmaların, bilinmesi halinde sınıflandırma durumu, genel adı, kaynağı, menşe merkezleri ve genetik çeşitlilik merkezleri de dahil, biyolojik özellikleri ve organizmaların yaşayabileceği ya da üreyebileceği habitatın tanımlaması;

(b) Verici organizma ya da organizmalar: Verici organizmaların sınıflandırma durumu ve genel adı, kaynağı ve ilgili biyolojik özellikleri;

(c) Taşıyıcı: Taşıyıcının tanımlamasını, varolması halinde kaynağını ya da menşeini ve konukçu aralığını içeren özellikleri;

(d) Yerleştirme ya da yerleştirmeler ve/veya değiştirme özellikleri: Yerleştirilen nükleik asidin ve belirlediği işlevin genetik özellikleri ve/veya yapılan değişikliğin özellikleri;

(e) Değiştirilmiş canlı organizma: Değiştirilmiş canlı organizmanın tanımlaması ve değiştirilmiş canlı organizmanın ve alıcı organizmanın ya da ebeveyn organizmaların biyolojik özellikleri arasındaki farklılıklar;

(f) Değiştirilmiş canlı organizmanın teşhisi ve tesbiti: Önerilen teşhis ve tesbit yöntemleri ve bunların özelliği, hassasiyeti ve güvenilirliği;

(g) Amaçlanan kullanıma ilişkin bilgiler: Değiştirilmiş canlı organizmanın amaçlanan kullanımı ile ilgili olan ve alıcı organizma ya da ebeveyn organizmalarla karşılaştırmalı olarak yeni ya da değiştirilmiş kullanımı içeren bilgiler; ve

(h) Alıcı çevre: Olası potansiyel alıcı çevrelerin, menşei merkezlerine ve biyolojik çeşitliliğine ilişkin bilgileri de içeren, konum, coğrafya, iklim ve ekolojik özellikleri hakkında bilgiler.