Kurumlar

Biyogüvenlikle ilgili sözlerimizin başında da belirttiğimiz gibi ülkemizde tüm görev ve sorumluluk yasa ile yalnızca Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına verilmiştir. Yine 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanunu ile Biyogüvenlik Kurumu ikinci bir kurum olarak karşımıza çıkmaktadır. Burada biyogüvenlikle ilgili bazı kurumlara ilişkin bilgiler vermeye çalışacağız.

5977 sayılı Biyogüvenlik Kanunu’da da Bakanlık olarak tanımlanan tek kurum Tarım,Gıda ve Hayvancılık bakanlığıdır.

BAKANLIĞIN GÖREV ve YETKİLERİ

MADDE 8 -

(1) Bakanlığın görev ve yetkileri şunlardır:

a) Kurula uygun çalışma koşullarını sağlamak ve Kurulun sekretarya hizmetlerini yürütmek.

b) Kurulca talep edilen bilgi ve belgeleri temin etmek, istenen araştırma, deneme, kontrol ve denetlemeleri yaparak veya yaptırarak sonuçlarını Kurula bildirmek.

c) Bu Kanunda belirtilen iş ve işlemlerin uygulanması, istenmeyen GDO bulaşıklarının engellenmesi, izlenmesi, kontrolü ve denetimini sağlamak.

ç) Gerek görülmesi halinde GDO ve ürünleri ile ilgili çalışmalar yapmak için gerçek veya tüzel kişileri yetkilendirmek, yetkilendirilen bu gerçek veya tüzel kişileri denetlemek ve bunlara ilişkin usul ve esasları düzenlemek.

d) Ülkesel biyolojik çeşitlilik ve genetik kaynakların korunması ve sürdürülebilir kullanımı için strateji geliştirmek, uygulamak veya uygulanmasını sağlamak.

e) Biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması aracılığıyla kamuoyunun GDO ve ürünleri ile ilgili bilgilendirilmesi ve karar alma sürecine katılımının sağlanması için gerekli tedbirleri almak.

f) Kurul ve bilimsel komitelerin faaliyetleri ile ilgili usul ve esasları belirlemek.

g) GDO ve ürünlerinin bu Kanunda düzenlenen haller dışındaki dolaşımını ve kullanımını önlemek için, sınır kontrolleri hususunda ilgili kurumlarla iş birliği yapmak.

ğ) İnsan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması, sürdürülebilirliğinin sağlanması hususunda öngörülemeyen durumlara yönelik acil durumlarda uygulanacak yöntem ile acil eylem planlarını hazırlamak ve uygulamak.

h) Kurulun görüşleri doğrultusunda GDO ve ürünlerinin özelliklerine göre eşik değerini belirlemek.

ı) Bu Kanun kapsamındaki ürünler ile GDO’lardan elde edilen ürünlerin etiketlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek.

(2) Bakanlık, gerekli hallerde bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak, diğer bakanlıklar ve ilgili kurum ve kuruluşlar ile iş birliği yapar.

(3) GDO ve ürünleri ile bunlara ilişkin her türlü faaliyet sürecinde meydana gelebilecek kaza durumunda, çevre, biyolojik çeşitlilik, tarımsal üretim ve insan sağlığı üzerinde olabilecek zararların önlenmesine yönelik acil eylem planlarının zamanında hazırlanması ve uygulanmasından Bakanlık sorumludur.

(4) Bakanlık; insan, hayvan, bitki sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması amacıyla bu Kanun kapsamına giren ürünler hakkında tamamen veya kısmen toplatma, mülkiyetin kamuya geçirilmesi, ürünün mahrecine iadesi, faaliyetin geçici olarak durdurulması, ürünün imhası, piyasaya arzı, ticareti ve işlenmesinin yasaklanması gibi ihtiyati tedbirleri almaya ve her türlü düzenlemeyi yapmaya yetkilidir.

BİYOGÜVENLİK KURULU

Kurulun görev ve yetkileri

MADDE 7 -

(1) Kurulun görev ve yetkileri şunlardır:

a) Üniversitelerde ve TÜBİTAK’ta görevli öğretim üyeleri veya uzmanlar ile Kurul tarafından belirlenen alanlarda çalışanlardan, biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması aracılığıyla müracaat edenler arasından yapılacak değerlendirme ile uzmanlar listesini oluşturmak ve görev tanımlarını yapmak,

b) Her bir başvuru için, uzmanlar listesindeki kişilerden, değerlendirmeler için komiteleri oluşturmak, üyelerini seçmek ve görev tanımlarını yapmak,

c) Komitelerin belirlenen süreler içinde görevini tamamlamasını sağlamak,

ç) Değerlendirmeler için uyulacak esasları uzmanlar listesi üyeleri ve Komitelerden görüş alarak belirlemek,

d) Alınan başvurunun kabul edilmesi halinde yapılacak işlemleri, işlemlerin başlangıç tarihini ve başvuru ile ilgili diğer değerlendirmelerini, ek bilgi veya belge talebi nedeniyle geçen süre hariç, doksan gün içerisinde Bakanlığa bildirmek,

e) Değerlendirme raporlarını ve Komite kararlarını dikkate alarak Kurul kararlarını oluşturmak,

f) İzleme raporlarına dayanarak kararın kısmen veya tamamen iptali ile yasaklama, toplatma, imha ve benzeri yaptırımlara ilişkin kararları Bakanlığa sunmak,

g) Komitelerin görüşlerini de alarak, eşik değerin belirlenmesi için Bakanlığa görüş bildirmek,

ğ) GDO ve ürünleri ile bunlara ilişkin her türlü faaliyet sürecinde meydana gelebilecek kaza durumunda, çevre, biyolojik çeşitlilik, tarımsal üretim ve insan sağlığı üzerinde olabilecek zararların önlenmesine yönelik acil eylem planlarının hazırlanmasına esas teşkil edecek raporları Komitelere hazırlatmak ve Bakanlığa öneride bulunmak,

h) GDO ve ürünleri konusunda yetkilendirilecek özel sektör araştırma kuruluşları ile genetik yapısı değiştirilmiş mikroorganizmaların kapalı alanda kullanımı konusunda faaliyet yürütecek ilgililerin uymaları gereken şartlarla ilgili olarak Bakanlığa öneride bulunmak.

(2) Kurul adına kamuoyuna açıklama yapmaya Kurul Başkanı veya Kurul Başkanınca görevlendirilen üye yetkilidir.

ULUSAL GIDA REFERANS LABORATUVAR MÜDÜRLÜĞÜ

Ulusal gıda referans laboratuvarı, gıda, gıda ile temas eden madde ve malzemeler ve yem ile ilgili analizleri yapmak ve Bakanlığın kurumsal kapasitesini güçlendirerek gıda kontrol hizmetlerini desteklemek üzere kurulmuştur.

Tarım Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı, Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü bünyesindeki bir kurumdur.

Laboratuvarınfaaliyet alanları şöyledir.

a) Halk sağlığını korumaya yönelik çalışmalara katılmak ve bu konuda ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak,

b) Kontrol laboratuvarları için ihtisaslaştığı konularda yeterlilik testleri düzenlemek, bunların değerlendirmesini ve takibini yaparak sonuçları Bakanlığa bildirmek,

c) Kontrol laboratuvarlarında yapılan analiz sonuçlarına itiraz olması halinde ihtisaslaştığı konularda şahit numune analizleri yapmak,

ç) Kontrol laboratuvarlarına ve talep halinde gerçek ve tüzel kişilere ihtisaslaştığı konularda eğitim ve danışmanlık hizmeti vermek,

d) Kontrol laboratuvarları arasında ortak çalışmalar düzenlemek, analiz metotları geliştirmek, metot validasyonunun yapılmasını sağlamak ve bunları konuyla ilgili diğer laboratuvarlara yaymak,

e) Öncelikli olarak Bakanlığa bağlı kontrol laboratuvarlarında yapılamayan analizler olmak üzere, gerektiğinde söz konusu laboratuvarlarda yapılabilen gıda, gıda ile temasta olan madde ve malzemeler ile yem numunelerine ait analizleri yapmak,

f) Bakanlığa bağlı kontrol laboratuvarları arasında metot birlikteliği ve standardizasyonu sağlamak,

g) Gıda güvenliği ve kalitesi ile ilgili konularda proje çalışmalarında görev almak ve işbirliği sağlamak,

ğ) Üniversiteler, diğer kamu kurum ve kuruluşları, Avrupa Birliği Komisyonu, Avrupa Birliği Topluluk referans laboratuvarları, diğer ülkelerin ulusal referans laboratuvarları, ulusal ve uluslararası bilimsel kurum, kuruluş,laboratuvar, özel sektör ve konuyla ilgili sivil toplum kuruluşları ile işbirliğinde bulunmak ve ortak araştırmalar gerçekleştirmek,

h) Ulusal gıda kodeksi çalışmalarına katılmak,

ı) Etkin ve sürdürülebilir hizmetleri yürütmek üzere Komitenin tavsiye niteliğindeki görüşlerini ilgili birimlere iletmek,

i) Koordine kontrol planlarının uygulanmasında yetkili otoriteye/Genel Müdürlüğe bilimsel ve teknik yardım sağlamak,

j) Bakanlıkça verilecek diğer görevleri yerine getirmek.

Çalışma bölümleri ise, Numune Kabul ve Rapor Düzenleme, Mikrobiyoloji; Biyo teknoloji ve Genetiği Değiştirilmiş Organizma, Gıda ve Yem Katkı maddeleri ile Orijin Tespiti, Taklit ve Tağşiş; Kalıntı, Veteriner İlacı Kalıntısı, Gıda ile Temasta Bulunan Madde ve Malzemeler, Mineral Madde; AB ve Uluslararası İlişkiler; Eğitim, Yayın ve Strateji, Proje Yönetimi ve Laboratuvar Bilgi Yönetimi, Kalite Güvence ve Yeterlilik Testi ve Kalibrasyon; Çevre ve Atık Yönetimi ile İdari ve Mali İşler bölümleridir.

Uluslararası laboratuvar akreditasyonu standardı İSO 1725’dir. Laboratuvar akreditasyonu uluslararası kabul gören akreditasyon kurumu tarafından yapılmalıdır. Avrupa Birliği ülkelerinde Avrupa Akreditasyon Konseyi (EA) ülkelerin akreditasyon kurulularının karışlıklı tanınmasını sağlayan bir kuruluştur. Uluslar arası diğer üst kurulu ILAC ‘tır. ( uluslar arası akreditasyon forumu ) AB ülkelerinden herhangi birinden alınan laboratuvar akreditasyon belgesinin diğer ülkeler tarafından tanınması için o ülkenin akreditasyon kurumu ( genel olarak yasal olarak belirlenmiş tek kurumdur) EA’ya üye ve tanınma anlamasını imzalamış olmalıdır.

Laboratuvar akreditasyonu pratiklerini ile yöntemlerin geliştirilmesi, laboratuvar akreditasyonunun kolaylaştırıcı bir araç olarak teşvik edilmesi, geliştirilmiş akreditasyon sistemlerine yardım sağlanması ve test bileşenlerinin tanınması için kurulan dünyadaki başlıca uluslararası bir birliktir. Laboratuvar akreditasyonu konusunda da ülkemizdeki yetkili kuruluş TÜRKAK’da bu birliğe tam üyedir.

EFSA,Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlemantosu AB üye Devletlerinden ayrı, faaliyetleri AB bütçesinden finanse edilen merkezi İtalya Parma’da bulunan bir Avrupa birliği kuruluşudur.

EFSA’nın ana görevi Topluluk mevzuatı ve politikaları için bilimsel tavsiye ve bilimsel ve teknik destek sağlamaktır. EFSA ulusal ve uluslar üstü mevzuat düzenleyici yapılar ağında en yetkili yapı olup; Birlik için bilimsel referans noktasıdır. EFSA faaliyetlerini çeşitli komiteler, paneller ve müdürlükler altında yürütmektedir. Bilimsel komite ve paneller risk değerlendirme konusunda uzman kişilerden oluşmaktadır

Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), Avrupa’nın gıda güvenilirliğinin teminatıdır. Görevi; gıda zincirindeki riskleri bilimsel olarak değerlendirmek ve risk iletişimini sağlamak, böylece Avrupa’da güvenilir gıdanın garanti edilmesine yardımcı olmaktır. Gıda Güvenliği Otoritesinin çalışmaları gıda zincirinin tüm alanlarını kapsamaktadır: gıda ve yem güvenilirliği, beslenme, hayvan sağlığı ve refahı ile bitki sağlığı ve bitki koruma. EFSA; Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve Üye Ülkeler gibi Avrupa’daki karar mercilerine, en güncel bilimsel bilgileri temel alan bağımsız yüksek kalitede bilimsel tavsiye ve değerlendirme sağlar. Böylece, Avrupa’da bulunan risk yöneticilerinin AB gıda güvenilirliğini geliştirmek için bilinçli karar almalarına yardımcı olur. EFSA, partnerler ve paydaşlar ile yakın işbirliğinde bulunarak tüketicinin korunmasına yüksek seviyede katkıda bulunurken, AB gıda kaynaklarının güvenilirliğini de sağlamaktadır.

Otorite’nin başlıca sorumluluğu, gıda güvenliği üzerinde dolaylı veya dolaysız bir etkisi olan bütün konularda bağımsız bilimsel tavsiye sunmaktır. Üye devletler bünyesinde faaliyette bulunan gıda kalitesi ve güvenliği konusundaki benzer otoriteler arasında bir iletişim ağı oluşturmak da Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi’nin görevleri arasında yer almaktadır.

.